Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

381쪽

AR R, A. 3 pan sanguini redudantis notae appareat,praecesseritq: victus qui sanguine in corpore auxerit,sintq; hepatici, qui hoc affectu lab

rant:an cotra antecedes victus ratio,quae viscosum crassumq; humore procrearit, prata

cesserit sintq; tales iecore frigido lumido. Quod si hoc temperamento praeditum sit,&crassis viscosisque cibis ante fuerit is Cissus quem grauitas premit,siccaq; tussis adsit,ac spiritus difficilis,coniicere licebit grauitate ab obstructione fieri. Si vero redundantis sanguinis notae appareant,pi cesseritq; victus ratio larga ac boni succi, inflammati iecoris certa nota est. Quonia rursus virium: partis,couexae inquam cauae inflamatae, c5munes notae sunt febris assidua,cibi fastidiu,nauseamvomitus, singultuS,u:-tis,coloris linguae mutatio, alui adstrictio, tussis,spirandi difficultas, dolor non solius visceris,sedi iuguli dextri,& spuriarii costaria quiq; inter spirandii senti tunalia notae vestigandae sunt quibus harii parti urin flammationes cognosci possint. Igitur pamtis simae inflammatio maximia cibi fastidiuaffert, nauseam,ac bilis vomitum, primum quidem syncerae aut vitellinae,deinde aer ginosae. Cum enim ea pars ventri contigua sit ipsumeti complectatur, colantaneum est

consensu hunc magis affici,quam si conuria

382쪽

s 8 LAvDII GALANI inflammatione tentata esset: ut cuius assectus longius ab ipso distet. Eaderatione vivetriculo parte vicinae affectri simae quam couexae magis sentitat itaq; aluus in inflamata sima adstricta est, inflammationis calore stercus reficcate. At ficu inflamatio e ueta imbecillitas sit aluus crueia sanie deiiciet,

queadmo disi ante dictu est Lingua quoq;

rubore primum,deinde nigrore praeter naturam contrahit, scilicet increscente inflamatione,coIoreq; sui magis magisq; temporis Eprocessu u lingua comunica te. Quod si lingua intestina affectu hunc sentiant, maiori ratione ventriculus, vi qui affecto loco propinquior sit,affectionis iniuria sentiet: quocirca cibia maxime fastidiet, tu quod caloris vehemeti stomachi robur soluat, ac appetentia deiiciat: tu quod iecur no solum per portae venas no attrahat, sedibile in

Teire rasmittat. unde nausea vomitus fit bilis, quae teporis tractu aeruginis colore co-

trahit,hac ratione singultu efficit sua tu sub statia tu qualitate stomachi fibras resiccate: unde sitis vehemes nascitur, videlicet causssis eius omnibus qua ante comemorauimus c5curretibus. Haec igitur vehemetiora sunt cusima iecoris pars inflamatione obsessa est:quead modii ubi couexa pars inflamata est,tussis vehemetior,spirassi difficultas

383쪽

AR PARVA. 3 Stas malor,cu dolore etia usq; ad dextra partis iugulti perueniente,tam graui, ut ipsum couelli videatur. Ex hac enim inflamatione(si quidem magna sit,& cauae venae propinqua saniem per cauam venam in pulmones mittit. qtiae in aspera arteria, ut Galenus li-Cbro quinto de causis accidentium docet, colligitur: proindeque tussis excitatur maior quam quae ex sola intemperie sit, haec enim exigua est xsine sputo per interualla recurrens.Nihil enim in aspera arteria est, quod expui possit,tametsi tussie di cupiditate assidue teneantur hi quibus haec inteperies iust sim mouet, quum perpetuo praesens causatussis adsit. Parua igitur haec tussis est mo virtutis imbecillitatem, aut instrumentoria

frigus,sed doloris qui respirando fimi agni tudinem, quae integram spirationem fieri

impedit Crebram vero respirationem eius-H modi inflammatio efficit,uim ob necessitatem quam adfert caloris abundantia cucor

de&pulmonibus ob vicinitate commimia cata, tum ob septi transuersi Maliorum spirandi instrumentorum comprestionem.

Quare cum liberam thoracis dilatationem haec impediat respiratio magna esse non poterit frequentia igitur compensanda est. Oniam autem non solum iecur, sed tres musculi, nempe rectus, transuersus,

384쪽

iniquus,sub quibus ipsum collocatum est,

inflammatione aliisque tumoribus praeter naturam laborare possunt no facile ex situ affecta pars cognoscitur,an scilicet in iecore, an in musculis eiusmodi tumores sint. AItaque ad eorum figuram veniendum erit, quae alia in iecore,alia in musculis existit. Parti enim quam obsidet,similis est. Itaque si totus simul collectus tumor tangenti sentiatur,iecoris:si longus, sensim gracile scens,inusculorum affectorum nota est. Ta igitur ostendit an musculi,an iecur musculorum subiecti possensum sit. Cum enim musculi oblongi sint ut diximus,paulatimque gracilescant,oblongi tumores erunt,ac in gracilitatem paulatim desinentes Iecur vero quoniam nec oblongum est,nec fibras

oblongas obtinet In quas humor spargi pos diit sed sibi ubique continuum:tumorem ha bebit simul totum collectum,non in longupotius quam latum sparsum Dolor iecoris affectum prodit,sive in ipso viscere, siue in aliis partibus ipsi consentientibus sentiatur. In dextro enim hypochondrio iecoris sede,

cum grauitate infestat Suo enim pondere ac mole deorsum iecur trahit ad hypo chondrium usque extenditurque saepe ad dextrum usque iugulum dolor, ita ut deora sum versus permagnam vena potius quam

385쪽

AR Ru A. Si per membranam tentio fieri videatur. Quo niam autem spuriis costis iecur per membranas illigatur, dolor quoque in ipsas extensus percipitur in eius partis inflammatione: qui inspirationis magnitudine vehernelior redditur Erysi elatis nota inflammationi C

re similes sunt nisi quod calor iecitas, atqueadeo febres ipsa longe vehementiores ex hoc quam illa nascutur,propter bilio si humoris feruorem ery tapetas efficientis. Scirrhus tactu quam inflammatio Merysi pelas facilus percipi potest, sua enim duri

tia magis renititur, admittitque facilius imctum,ob indoletiam. Praetereas cirrho, ses sum iecur, male corpus nutrit et proinde

D tres hypoctuondria dextri musculi,quemadmodum Uxeliqui corporis habitus,extenuati sunt.Tractu vero temporis hydrops nascitur, qui tactus iudicium intercipit.

Ad eundem modum enim uiti ex

coctione, appetentia humidi et sicci,

et superuacuorum excretione depreheduntur.Si niliter ex singultu,ructu,naues fea, uomitu, et eorum quae uomitiore

re chuntur, ormis

Vt melius locus hic intelligatur,satiusEfuerit totum venuem in tres partes distingue

386쪽

s et CLAvDI GALANI Dere,ut quae diuersis tum facultatibus prae .ditae sint, tum symptomatis afflatatur Priama igitur ventris par est, ex qua intestina ori titur. Secuda gulae proxima est:osvetriaculi appellant. Tertia vero gula est, totam eam partem ample stens,quae inter fauces os ventriculi sita est,ea via est per quam clabus in ventrem demittitur. proinde hanchtoo ota proprie vetere appellauertit. Duplex in eo facultas est,altera deglutiendi, altera quod infesta reiiciedi. Ex duplici enim tunica ad ea obelida munera costat. Duplex igitur eius noxa erit:altera quatenus via est eorum quae ingeruntur ac revomuntur, altera quatenus utraque actio,iaimirii deglutie di ac revomendi, tela est. Gula igitur ut via est laedi dicitur,no cum actio perit,sed aut adstricta aut obstructa est. Adstringitur&propriis Madiacentium partium tumoribus ipsam prementibus,aut ceruicis vertebraruluxatione ita ut nepotus quidem aliquando prae nimia angustia trasire possit, sed innare refunditur. Cum vero proprio tumo re obstruitur,dolor inter deglutienda excitatur,maior aut minor pro flectus magnitudine. Interdum enim inflarnatio, interduerysipelas, interdum ex utroque affectus G commemorlatum O in occupat, doloremque parit inter deglutiendum grauissimia.

387쪽

AR. PAR v A. 383 Quoniam autem magno sensu praedita est, copressi magis di solet Caloris quoque vellem ruitia aspigitur Mitti inexpleta,cum febri non admodum vehemente, nec sitis

magnitudini respondente. Siti enim orga num tumori Scalor sua vicinitate vehementiusquam cor calfacit ac exiccat. Quod si tumoris calor remissus sit, aut non admoducalidus,deglutiendi quidem inaequalem tarditatem essiciet scilicet ea parte qua tumor H occupat cibum remorate,praesertim si quod deuoratur magnum sit ac durum. Sed si nec calor nec sitis nec febris adest dolorem tamen exiguum cibus in transitu parit. Quod si procedente tempore horror febris dia ria subsequatur,in abscessum tumorem conuersum esse coniiciendum est. Solet enim in huiusmodi diuturnis inflammationibus assidue destillare humoriqui ubi insufficientem molem collectus fuerit, putrescere so let. Quod si quotidie id accidat, quotidie febris accendetur,non aliterquam in pulmo num abscessibus: sed ingula diaria in pulmonibus putris, propterea quod hic putredinis vapor ad cor perueniat, illic solus calor, quemadmodum in bubone fit, ex quo di ria febris nascitur. Quum vero eiusmodi humor,ut dii inaest, in gula putrescat: is, atque ex eo genitus vapor acris,per sentientes

388쪽

38 et AvDII MATRNItes partes defertur, atque horrorem facit. Itaq; constat diarias quasdam febres iden iidem repetere,fierique ex humorum putredine sed quae ad cor non perueniat Perse uerantibus autem eiusmodi puris aecidenti bus,tandem ruptionis sensus accidit: quem vomitus sequitur eodem die,postero,& tertio rapparentque tum ulceratae gulae signa, nempe morsus sistrictio. Morsus quidem B. si acria hi alta strictio vero,si acida macerba deuorentur. Mediocrisque dolor, etiam

si nihil deglutiatur in dorsi spina cui affixa

gula estientitur. Quum vero deglutiendi adest tardita sine ullo doloris sensa si quidem haec aequalis sit,hoc est fi non plus uno loco quam alio cibus in transitu detineatur,

tardiusque nobis supinis,ceIerius vero P

ctis moueatur: lassulae imbecillitas significatur. Facilius enim cibus in recta figura vel solo suo pondere demittitur citra degluti tionis facultatem. In supino vero decubitutata deglutiendi via quae imbecilla est,cibutransmittit:ideo tarde descendit. A qua vecro causa nata haec imbecillitas sit, ex his que: praecesserunt,& quae praesentia sunt,coniicere oportet:quod queadmodum fieret, prius exposuimus. Si vero inaequalis transeundi mora est,tumor in ea parte mangustia esse significatur, a tardius cibus transit,ut mo

389쪽

cio dicebamus. Ceterum sanguis vomitione

reiectuS, ruptam, erosam a ita per tam in gu

la venam esse testatur Apertam quidem, si sine dolore affectus locu est. Ruptam vero aut e rosam, si cum dolore. Itaque si vel a Diu uel plaga vel euiden aliqua causa prae cesserit, vel plenitudo adsit ruptam potiusquam erosam venam esse coiiciendum est Si vero humorum prauitate corpus Iedua

det, aut voratu in medicamentum vel venenum sit aut aliud eiusmodi quod erode di vidit praeditum erosae verae nota erit os ventris laeditur interdum consentientabus corde Vcerebro interdum citra illo u consensum Consentiunt autem haec principia, maxime si imbecilla sint, si os et ri magno sensu praeditum sit ac iniuriam prompte suscipere idoneum,&si quam accepit offensionem vehemens validaq; sit. Valida autem est quam inuehit humor vehementer E frigidus aut calidus ac mordax ci US OrIuptus,aut natura sua vitiosuS QNibus os e irri vehemeter premetibus, rodetibus doloremq; inferentibus, principia haec in sympa thia trahuntur aliquando quidem Vit Unq; , aliquando alter si tantum, pro affectus magnitudine. Condolescente igitur corde sit sto inachi syncopera quam cardiaca protinus sequitur praeceps macula. In hac syna

390쪽

38 eZAvDIU MALEN rcope arteria a pulsandi munere cessat, aut debiliter,aut vitiose pulsat hoc est cuium ma myqualitate,at mi interruptio e Cosentiete vero cerebro nascit tur 5uulsiones, mota bus Omnia i , caros, cataleptis lethargus, somni tumultuosn&ani omnia. De quibus dabunde ante disputatum est. Item affectio suffusioni similis mea melancholiae species quam alii flatulentam, alii hypochondii Cain vocant. Atque haec accideritia ab in more ac flatu frigido per neruos in cerebrutransmissi, fiulat, quemadmoduna cardiacae syncope tum vicinitate, tum aiffectu per mae amiarieriam ad cor reansmisso. Vtrius

que principii affectus sequuntur non solum ainc dictae syncopae,sed inimi deliquia, spirationis lusiblatio, scilicet malo ad staptum transuersum peruemcte: tum difficultas vel utroque principso consentiente, vel septo transuerso constricto A ealidis vero causis ut paracopae, deliria,haliae demetie: species rvt ex bis quae ante docuimus, perspi- si est. Porro aure eiusmodi vitiosi inmores vel in stomacho gignutur,vel ex Orpore in ipsum V m multitiar, quod accidit quibus datu vehementer aut excandescunt, aut

vociferatur, aut animum rei cuipiam intendunt. Saepenumero etiam per febre refun