Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

491쪽

hristit, verba facimus. Reliqua octo temperam eiita calidum, frigidum, humi chun, siccum : calidiim M'humidum, calidum ficcum, frigidum de humidum frigidum Eccurn sarritatis differetiae sequuntur, illis que respondent:atque quo inagis eiusmodi vemperamenta ab absoluto recedunt, eo sanitatisserinae quae ab ipsi nascuntur, imperfectiores sunt.

Rursus igitur hic ab optima corpoaeris costitutione miti pumenim, em sim lubres causu co derantes: quam inuentione rei natura docet. Nasi non pateretur corpi nec in metuar optima perapetuo maderet cos itutiornes arte opM

e pet qua isti priesideret Sed quonia diue

ratur,muritur, et corrumpitur, nec ser

uat quam ab initio habebat constitutio, nem: hac ratione praesidio eget.

lnum sanitatis, ut modo dicebamus,nomvna sit forma, sed quaedam optima sit quae dam vero ab huius perfectione deflectat, cumq; optima haec ab optima corpori constitutione ortu habeat, ab optima corporis constitutione exot diu sumit Galenus: ostenditque huius tuendae rationem, quatenus

492쪽

88 ex AvDII MALI NI idem per naturam seruari potest. Nam ut postea docebitur, ineuitabiliter corpia nostrum corrumpitur, id interitu peruenit. Seruari tame potestne propere ad senectutem perducatur. Causarum autem quae senectutem remoratur, quaeque optimam constitutionem seruant, inuentionem natura docet. Nam si,ut Galenus ait, corpus non afficeretur nec immutaretur, pei petuo duraret Coptima constitutio. Neque enim in meliorem, neque deteriorem statum corpuSmutari posset, sedi de semper maneret. Dein de idem autor ex antecedentis opposito consequentis oppositum concludit,ad hunc modum Corpus immutatur ac corrumpi turrigitur non perpetuo seruat priore costi tutionem:quare arte desiderat,quae illi tu dae praesit. Quomodo autem, quibus mo diSimmutetur,postea docebit.

Quot igitur modis immutatur,toa auxiliorii, hoc est ofervatricu causarii geonera habebit: quae ex his quae iam dicta sunt,constat ex genere esse corrigentire. Sed quonia paulatim correctiones futantequa magna accidat noxa: praesentis statius conservatrices, non autem futuro

malo prosticientes medici appellant.

493쪽

Natura inueniri causas quae nostrum corpus tuentur,docebat modo Galenus:inuentionis autem rationem nunc ostendit. Siquidem totidem remediorum,tioc est colaru Liricum causarum genera, quot modis compus mutatur,ad tuendam valetudinem neces Esaria esse traditum mutationisque nostrae corruptionis necessitati sua cuiq inesse tu

telam Quot autem immutetur modi corpuS,mox docebit. Caeterum conservatrices causa omnes reuera ex corrigentium gene

re sunt. Nam cum corpus ingenitam suae corruptionis habeat necessitatem, ut postea docebitur, excogitata atque inuenta est ars, quae quantum per naturam licet, quod aetatis cursu corrumpitur, conseruaret Corpus igitur antequam grauem effatuque dignam acceperit offensionem, paulatim reparatur. Quae autem id praestant causae, praesentem statum conseruare potius quam futuro morFlo prospicere dicuntur.

Immu mur aute corpuga quibus 1 ex

necesitate,ab aliis no ex necesime Ex neces itate aute dico, quae nulla ratione

494쪽

mgilamus, et dormmus Ensi, miseroer eris nonne cessario obi remur umdum priore causarum genere ars liersatur,quae corpori tuendo dicata est non auton in posteriore.

Sanitate tueri non possumus nisi perspe G

modis omnibus quibus corpoTa mutan- tur ac corrupictur. Mutatur aute tu ab internis, quaen nobiscu congenitae sunt causis, is a foris incidetibus. Quae aute nobiseu sine nitae sunt, nulla ratione declinari pollunt, utpote quae ex ipfis generationis principns veluti radice orititur, ut GalenuS docet. Sae guis enim,& genitale semen, viride scribit, generatim is sunt primordia .ille materiar, lioc viticis habet ratione. Vtrunq; ex aliado frigido sumido icco costat. In semi ne plus est igneae substatiae, in sataguine veta Hr5 plus aquear&terreae. Quanqua aut si cius sanguine semeaeit,humidii tame est, flues. Itaq; nobis utrinq; ex humidasubstatia geniturae origo proficiscitur, hac tamen humida seruari no erat, si modo ex ea neruit arteriae,venar,ossa cartilagines,mebranae,&alia id genus fieri deberent. Ergo statim in generationis initio coiectu copiosius opora

ivit lenienturn, quod siccandi vim habe

ret.

495쪽

m. Est vero id quidem maxit ne ignis, sed tamen sterra. Est enim ea quoq; res sicca Verum huius pius immisceri principiis non erat, si modo haec itumida ersit tura Ignis

time taritum misceri oportuit, quatum nec iam torreat uratue,veamen abi inde siccet.

Quippe etiam tantus calor adhibitus agili tatem praestare ad motiones in erat. Ab hoc igitur primtim cogittir,paulumque conerescit quod utero conceptum est mox siccius redditum es ut lineamenta quedamurudimenta cuiusque membri obtinet. Vilterius veto otiam siccescens,non rneamen, ta rudimenta e modo, sed etiam Vexqui sitam uniuscuiusque speciem ostendit. Iam vero in lucem ed)tuna Vmagnitudinci pro .ficit, hium siccitis,tum valentius semper efficitur, donec ad summum incrementum fit peruentum. Tum vero, omne incre mentum si ititur, ossibus dimirum apsis per siccitatem non ustra sequacibus: languinis spiritusque vasa Diri uis ipsius flatu in latum aguntur Ctincta denique membra non solum robusta fiunt, sed etiam vires suas obtinent. In eo vero quod sequitur tempore, omnibus iam partabus supra iustum siccescentibus , non solum cuiusque ossicium minus probe administratur, sed etiam ipsum corpus macilientius graciliusq;

quam

496쪽

quam ante redditur. Ergo ultra siccatis non

macilentius inodo, verum etiam rugosumessicitur. Aitus quoq; ipsi inualidi atque ad: Cmotus suos incerti inconstantraq; probam tur. Affectio haec senium appellatur. Atque una hec est omni genito corpori corruptioni interitusq; connata necessitas Altera,&quae etiam in animalibus praecipue cernitur, totius substantiae effluuium est,quod insitus calor excitat. Haec itaq; incomoda nullum

quod genitum sit corpus effugere potest: reliqua quae haec sequuntur, prouidentia cosilioq; certe potest. Ex his inco modis corrigendis ac sarciendis nascitur excrementorum prouentus. Nam quum, ut idem autor

docet,tota moles animaliu in perpetua hJu Dxione fit,nitimilis altera substantia pro ea quae defluxit restituta sit, evaporabitur certe ac dissipabitur uniuersa. Quo tactum est ut natura non animalibus modo ,sedi stiriapibus,inlitas quasdam vires deficietis ac deo siderati semper appetentes ab initio statim dederit. Non enim vesci, bibere aut respirare a quoquam usquam discimus sed statim ab initio facultates in nobis habemum quae haec omnia citra docentem perficiant. Cibo

igitur quicquid siccioris substantiae effluxit restituimus potione, quicquid humidioris: atque ad pristinam ita symmetriam ambo redu

497쪽

A R R' A. s3 reducimus. Ita vero aereae atq; igneae sub-E stantiae modum, respiratu,arteriarumq; pulsu tuemur. Cum igitur, ut idem autor deinceps scribit, quotidie propter iniit uipiis calorem,cunctis animantibus nonnulla substatiae portio defluit nec est aliter huius iustus eruasse modum,quam cibi potionis respirationis Marteriarum motus opernecesse est ex his contrahi excremetorum prouentum.

Nam ur quale erat ipsum quod effluxit, tale prorsus adfugere adglutinareq; ei per totujiceret optimum id saluberrimumq; plane esset. Verum ubi quod singulis particulis F defluit, tale natura est, qualis ipsa est particu

lamihil autem eorum quae eduntur bibunia turve,eiusmodi prorsus est, necessariti naturae fuit prius ea mutare Vconcoquere, requam fieri maxime potuit, efficere corporialendo restituendoq; similia. In quo opere quod nec confectu nec prorsus assimilatum est,id corpori nec adnascitur accrescitve:&per ipsius laxiora intus spatia tanquam superuacaneum errat: unde nomen ei rei ma-

ei jαμα graeci indiderut Cum igitur esse bibereq; necessaria animantibus sint,lias auteres subsequatur excremetorum generatior natura no solum ipsis excernedis excludendisq; instrumeta instituit, yerum etiam in strumetis ipsis tacultates inseruat Psbus inucita

498쪽

- e LAVD ra A LINI citata quaedam ad se trahunt, quaedam Illybansmittunt,quaeda excrementa expellunt. . Haec quidem ex Galem libro primo de fa nitate tit eda. Ex quibus verbis costad interianas corruptionis nostrae causas, tacitatem esse, quae aetatis cursu ad interiti perducit: assiduam substantiae fluxione .excrementorum prouentumet quae vitari omnino non possunt sed tamen impediri ne praepropera senectutem adferat Externae autem causae atque extrinsecus incidentes aliae insepara Ebbiles sunt, vicibus solus,somnus vigiliae, Mid genus aliae:de quibus in sequetibus di sputa itur Aliae vero viteri possunt, cuiuLmodi sunt quae contundunt, diuellunt, vulnerant,& alia permulta de quibus nulla ars constitui potest, sed de his tantum quae ex

necessitate eueniunt.

His igitur expossit in singulis eoarium stim necessarior corpus ammtitanti propria; salubritam causarium gen m

inuessiemus Umm quidem ex ambienistis aerra contactu , altetiam ex motu Crquiete lim corpomis liniuersit, tum eiM partim rettirum exsomno et uigilia' Quartum exlu sfassume tur.Quinet tum ex his P. e cernuntur Cretet me

499쪽

tre sextum ex animi ajectibus . Abh enim omnibu corpus abici neces

tationis corruptionisque nostrae cauia fas libro de sanitate tuenda primo Galenus indito genera distinxit Alterum earu quae nobiseum sunt congenitae adque hae interanae ab eodem dicuntur,necessariae quid ein, atque ineuitabiles. Altepum vero earum quae forinsecus incidunt qua Vexternae a pellatur,atque Larum alias necessario, ahaa Bion saecessario corpus nostrum afficere hoc loco scribit. Ab externarum priore genere Litubitui, causarum differentias venatur. nam quidemst ambieme nos aere, alte Iam a motu requiete tu corporis uniuersi

tum eius nartium. Tertiam a somno xvi gilia . di artam ab his quae assumuntur Quintam ab his quae excern tur Wret nentur . IUX tam ab anim i affectibus Aquia bus omnibus necessario corpus afficitur, diis equentibus docebitur. Caeter hoc loco Calenus tantu externis Tor insocias incidestibuS,nonat te nobiScongenitis inco modis occurrere videtur. Sed si quae ante declara C taiunt, diligeter inspexeris, salub1eScaulas omnes no modo ab externis,sed etia inter intiui ais corpus itostri tueri cognos simi

500쪽

sc LAvDIL MALE NISiquidem aese cibo repotia substantiam reastituimus,quam necessario corpore iuxta Galeni sentetitia effluere ostedimus atque ita senecta remoramur. Eade quoq; incommoda declinamus, excremeta quae neceLsario ex aere cibo sotu in corpore colli gutur,vacuamus motu quiete, somno vigilia,& reliquis modo comprehensis. De quibus omnibus mox disputabitur.

Navi ab ambiete adre aut calest aut refrigeratur,aut exiccatur aut humectatur,aut coniugum his abicitur, uti,ti substantia his inuritur.

Ambiens aer corpus nostrii afficit interdusolis qualitatibus,nepe calore frigore,humiditate, siccita tercalore lumiditate, caiore: siccitate, frigores humiditate, friagore diccitate Coii stat eniim huc alias in aliis teporibus legionibus qualitates habere. Siquide calida dicca stas est:hyemae frigida&hutnida. ver in horti medio costi

tutum. aut unus vero uiaequalis, hoc est modo calidus,modo frigidus. Eadem est locorum ratio. Interdum velo non solis quali talibus sed stola substantia corpus nostru E non aliter atque cibus totus immutat: idq; bifariam, nempe vel corporis substan-uam corrumpendo,ves contrariam tempe