Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

501쪽

A R Ru A. Asrrilam e tra corruptionem inducendo Caliada enim lumida temporis constitutio putredinem in corpore gignit , haec febres.

Atque cuique, ut verbo uno dicam aeris constitutioni sui insunt morbi, ut ex tertio

Aphorismorum Hippocratis libro videre

est. Nonnunquam vero longa consuetudo conuersatioque in contrario aere, contrariam temperiem citra ullum morbum gi gnit,nam ut stirpes in alien solum transatae ac insitae, eius naturam temporis tractu Fnanciscuntur,sichomines insolitam suaeque contrariam regionem incolentes , longo tempore natiuam temperiem amittunt, mouam adipiscuntur pristina' contraria paulatim assiuescendo,ita ut qui prius frigidi humidi erant tandem calidi dicci euadate aut cotra. Afficit igitur corpus nosti unece sario vel solis qualitatibus aer , vel tota substantia, idque reontactu, maxime inspiratu i marteriarum pulsu . Velimus enim nolimus hunc contingimUS, hunc in . spiramus, hunc arteriarum pulsu trahamus evnde aerea igneaque substantia, quam CC ces rio fluere ante diximus i si vitiatus aer non est, restituitur. Sin corrUptus tantum abest ut quod fluxit resarciat ut etiam quod reliquum est in corpore, vitiet aut coriumpat. I

502쪽

Ex motu cutem et quiete ut ros immmoderato aut calefit aut refrigeratur, aut humectatur aut resiccatur, aut ab

fidem copulat allicitur.

Sit motum siue exercitatione siue laborem immoditas corporis elinq; partium hoe loco dixeris,nihil refert. Immodicum alite intelligo non solum vehemetem sed de ast

si duunt diuti nurnq;, siue a corpore eiusque partibus prodeat siue alisiade adsciscatur. Acorpore quidem eiinq; partibus,exercitatio sua pila fit,aimbulatio, saltatio, luctatio, discidarius, vociferatio labor qui in fodi edo metendo,aliisq; artibus exercedis fit, profi ciscuntur. Aliunde autem accidui vectatio, equitatio,i et io,&jd genus alia:de quibus omnibus G ilenti; in libris de sanitate tuenda disserit. Itaq: motus undecunq; proficiuscatur, si quidem modum excesserit, corpiis caltacit proprie ac per se, per accidens vero

re geratae exiccat,natiuum calor sim nat Luumq; humorem dissj pando ac resoluedo AImmoderata vero quies calorem consopit unde oppus refrigeratur ac humectatur.Vt enim extemus igni nis hiatu exciteriir, ectinguitur: ita natiunScalor nisi agitetur .c6 pitur corpusq; ut modo dicebam, refrigerat. Refrigeraria aut e Cec Ocoquit,Lec O ..

503쪽

A' A V A. sycrementa dissipati quare magnurn crudorsi excrementotum prouentu gigia triquae non solum humectant,sed S refragerant. Atquee immoderata quies duplici nomine corp' immutat, nempe calorem ext inguendo hex crementa procreando, quae refrigerant huniectant corpuS.

n Eois autem modo somnus et uigilia ipsum ex neces irate araiciunt.

Per somnii calor intro,per vigilias aut foraS mouetur: itaq;:somnus, ut Hippocrates docet,cocoquit hvigiliae diger ut Concoquit quide no solii quod in vetriculo, sed et quod in venis Marteriis tinetur. Caeteruinter coquendEvapores suscitat,qui in ora pus maximeq; cerebru delati refrigerantur, ac velut in rorem c5 cresciit, natiuumq; calorem obruunt:atq; ita corpus no solum uomectant sed, refrigerata modice quide, si moderatus: immodi cevero si inani oderatus somnus sit. Per vigilias aute caloi foraSagi tur, ut modo diceba in ambietemq; aerem dissipatur. Praeterea vigiles sensus tantia spiritiis obeundis suis tinctionibus absumunt, quacae vigiliae sunt. Aniciut enim assidue eeorpore piritus qui inter dualia febrem a cendunt, ut in commentallis nostris in librum ad Glaucone priore monstratum .est:

504쪽

oo Ct AvDIL GALANI naturam ct a suo munere avocant: quocirca cruditatem incorpore relinquunt.

Quemadmodum malit mi motu D

Animi motus,ut ante declaratu est .ex Crum tam bonaru quam malaru,eartiq; praesenti vel futuraru opinatione aestimationeq; nasciatur, videmia,malevoleria .libido ac cupiditas, iracundia hex cadescentia, ac furor,odm ac inimicitia, quae inueterata ira

est,appetetia honoris regloriae, animi aegritudo,hocellinuidentia, ni sericordia,moe ror:& id genus alia. Metus item sub quo clitineri ante diximus pavore, coturbatione, desperatione ,exanimationem,& pudorem. Quadi ex quat heru, bonarumne an mala irum,praesentiti an futurarii aestimatione nascantur,quod ante prodita sint, hic repetere Esuperuacuum foret Nihil enim aliud locus

expostulat,quam ut eorun uireS, quatenus scilicet corpora nostra immutiri,cognoscamus. Horuitaq; alia vehemeter repenteq;, alia impotenter ac sensim corpuSmouVnti, Omnes enim metus differentiar latitia,ira. cundia, hexcandescetia potenter ac subito mouent:reliqua vero nec valide, nec repen te: quorum tamen alia liquidem cotinuata sint,corpus offendunt vinacerord inuident tia. Alia nullam Ormino aut certe exiguam cor

505쪽

torpori noxam adferunt,ut verecundia.Ti Fmor igitur tam vehementer corpus immuistat, quam validus est. In hac enim animi emotione sanguis Vspiritus intro affatim feruntur,nec foras resiliunt sed coacti subito suffocantur ac extinguiatur: unde corpus exanimatur,sequiturq; pallor,tremor, dentium crepitus, ilia id genus accidentia. Praeter haec pavor mentem tua sede mouet.

Etenim metu sis e re formidabili nascitur, tam subito inopinatoq; sensibus obteista,ut

rationi ad eam aestimanda locus non sit:vnde fit ut tam praeceps subi tu q in otia demetiam adferat,his praesertim, quibus imbecit Gla mens est. In laetitia ad exteriora fit motus,non validus nec feruidus ut docet GalenuS:resoluitur tamen spiritus,& animalis fiacultatis robur dissipatur,proinde nonul os, praesertim imbecillos,ex laetitia mori contingit. In moerore paulatim fit motus ad interiora,qui continuatione potiuS, quam vehementia corpus exiccat ac absumi, accenditq; saepe spiritus:vnde febriS nascitur. Ira cundia feruor quidam est .motu animo sae facultatis:in quo primum intus accendunt

tur sanguis spiritus,deinde foras effunditatur,ac totum corpus inflammant ita ut sara

H pe febrem pariant. Reliquos animi motus hoc loco declarare non statui, tum quod ex

506쪽

ante dictis facile intelligi possint,tum Philcorpus non admodum afficiant.

Et suae, sumuntur.

Assumtitur cibus&potus,& quicquid imbo ad immutatione corporis sumitur. Haec enim ii soli1 qualitatibus, sedi tota sub statia corpus immutant. Cum enim assidue e corpore nostro substatia effluat, hanc ne cessario reparare oportet si tueri valetudianem velimus. Siccam qui de cibo, humidam potu,aeream Igneam respiratu Marteriaiarum pulsu,ut modo declaratu est. Ex cibo Aigitur potu aliisque intro sumptis calidis corpus calefit,calidaci substantia reparatur rex frigidis refrigeratur, frigida substatia procreatur. Eadem est reliquorum ratio. Quod si vitiosa haec sint,non solum qualia talibus,sed, tota substantia laedunt, morabosque gignunt, alios atque alio pro eorum conditione.

Aut excernuntii ut retinentur.

Ex his quae intro assurniitur,colligi in eorpore excrementa nec et Te est, ut ante dixi-Bmus: quibus expellendis instituta a natura instrumeta sunt,instrumetisq; facultates in ditae, aliae quidemivi Galenus docet quae expurgetae separet,aliae quae deducat, aliae quae in unu colligant,aliae quae foras exceronant,

507쪽

nal,qlaat si suo tepore,hoc est sanitatis insti

tuto fiant, modisq; servent, secundia natusa dicuntur,salubFeSq; causae sunt. Si vero modum excesserint nec solito tempoiae fiant,prq ter naturam dictitur,corphisq; offendiat.

Itaque muliebre profluui si suo tempore fiat,& modii seruet secundi natura essed Cettur:quemadmodu inhaemorrhoides Ad eunderonao dum si in morborum crisi sanguis fluat,siue per nares,si per altri quemcunque locum ecundum naturam id fieri dicimus,si quidem modum non excesserit.

Omnes enim immodicae excretione praeter naturam lint, liue suo tempore, siue tim lito fiant. Potro autem excrementa alia Ill ventre,adia italecore,alia lia venis arteriis,alia in aliis corporis pari ibus fiunt. Primum enim in ventre in quo Impurum a puro separatur ut Galentis docet:paul Gimque per intestina omnia sq, ad postrentu,quod D rectum dici tuae,expellitur cin quo plui imum congestum a degrauata ob eius multitia dinem natura taxas excluditur. Secundum velo in iecore:idque duplex est,alte tum tenue,quod ad vesiculam iecors hae ita em feraturialterum ad senem, quod quidem cras sum ac seculentum est. Hoc in ventriculiam, illud in priorem tenuis intestini partem primum eoru ditur, leinde cum alui sedimeto

508쪽

m QEAvDIT MALANI foras eiicitur.Tertium quod in venis maria teriis aceruatur sero concreti lactis simile, renet a sanguine secernunt,deinde ad uesiccam transmittunt: haec vero foras propellit.

Quartum vero huic simile incorporis habitu collectum .per cutis subiectaeq; carnis spiracu a partim in speciem halitus sensum essu Egientis es quit,partim inroris formam erumpit,vocaturq rudor,quia spiritu maiore impetu irruente impellitur. Prarier haec auteni in mulieribus menses certo tepore efflutat, quemadmodum in quibusdam viii liaemorrhoides. per nares quoque . aureS, palatia, cerebrusepurgatur. Quod si eiusmodi ex cretiones modum, vi dlxi,excesseririt, prata ternaturam sunt, corpusq; laedunt id enim inani usit,refrigerant, extenuant ac tandem absumunt. At si excrementa cohibeantur, corpori plurima maximari; incommoda ad ferant. Metentum enim iii ventre Wintesti Frus siccum recrementum, appetentiam tollit,capitisque dolores parit,scilicet mis&flatibus per inferna exitum non habentibus, sursum delativ. Praeterea cum ex intestinis Meserdicar venae in iecur assidue succum iam inutilem redditum trahant, Vin compus distrabuant, necessarao malus humor in corpore gigneturi ex quo varii pro varia ejus corruptione morbi nascuntur. Hauae aut

509쪽

autem bilis multitudinem, si quidem in venis putrescat,ardentes febres sequuntur si in corporis habitum transfius a sit,citra putredi nem quidem regius morbusTum putredine

vero tertiana febris Quod si in parte aliqua congestarist,herpes fi biliosus sanguis, erysipelas. Ad eundem modum si atra bilis

in venoso genere putrescat, assidiuam febre est in corporis habitum transmissa sit citra putred mem,elephantiasim gignitrii cum putredine, brem quartanam. Si in parte aliqua collecta sit,carcinoma: si incute&subiaiecta carne,nigram vitiliginem gignit :qu admodum putrescens in venis pituita, assiduam febrem:in corporis habitu citra putredinem,aquam inter cutem: cum putredine, H febrem quotidianam. In parte aliqua corporis,ii tenuiso vaporosa sit, Cedema:in cute

veros subiecta carne vitiliginem albam. Similiter autem seros substantiarepituita est putris quidem in venis assiduam fmbrem,in habitu corporis si quidem non sit putris eucophlegmatiam . si putris, frabrem interpolatam In cute vero nunc pustulas excitat, nunc pruritum mouet. Haec igitur incommoda corporis , excremem torum retentionem sequuntur: aliadero non minus periculosa mala, nempe capitis dolores apoplexiae, paralyses lethargi,

510쪽

nascuntur.

Haec enim omnia corpM mutant,

fanmtems correian punt: alia quidem protinus ac manifes e,alia per alterius causae temeritu.Atque de his ipsiis particulatim in opere de sanitate tuenda

seorsum scripsimini.

Aer ambiens,motus quies, somnus vigilia,cibus solus,animi affectuS, crementorum vacuatio Vretentio,corpus bifaria afficiunt,protinus,& sine alterius causae interuenturnon protinus, sed alii inter uenientibus causis. Aer, verbi gratia statim B corpuScalfacit, refrigerat humectat,&exiccat. Calfaciendo,humores in corpore accedit inspiritus,febremq gignit Refrigeram

do vero cutis meatus claudit transpirationem impedit,effluuiumque solitum calidorum Vacrrum vaporum prohibet: unde putredo nascitur, ex putredine vero febris Vides igitur aerem primum, calfacere, deinde interuentu caloris humore accende

re, iebrem generare: ad eundem modum frigus protinus refrigerare deinde cutem adstringere Vmeatu claudere,postea trans cpirationem impedite,unde nascitur putredop