Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

61쪽

AR PAR v A. Iscribere superuacuc putamus: cis&forte fusius lati v q; haec, quam res exigit, tractata sint:sed id ad commune omni istilitate fecimus. De sanguina Sautem missione potiusquam de realia disputatione hoc loco tractanda suscepimus, ut perniciosa illa Arabuopinio de mittedo sanguine ex opposito a

tere inpleuritide,reiiceretur: quanqua hanc in commentario nostro in secundum librum D artis curandi Galeni ad Glauconem,falsamessi luculentissime demonstrairimus.

Medichra est scieti salubrium, morbosorium, et neutrorum inihil autem refert,an morbidoru dixeris. Nomen quiadem scientiae communiter, et non proaprie accipiendum est.

Scientia comuniter sumpta artes omnes continet. Arte dico,quae multis animi perceptionibus,vsu hexercitatione c5quisitis,&in uni exitum vitae utilem spectatibus, constat. Itaq; an .scietia comuniter accepta, eaede omnino sunt:cotinentq;,ut dixi,artes omnes,ac scietias. Propria autererquisitaq;scientiano omnes quide scientias cotinet,

Esedeastatum quae firmis certisq; principiis costant. Ex his liquet,nos hicno una coclusionis notitia siue ea demonstratione parta

sit,sive alia quacuq ratione quaesita, scretiae

62쪽

st 'AvDIL CALA NIappellare sed theorematum praeceptionuq; ordine sese consequentium ad vitae utilitatem conspirantium collectionem Medicina itaque ars ac scientia est non quid it a pura, absolutaq;,quae ex certis indubitatisq; principiis est comparatae sed quae partim coalectitra partim ratione est conquisita Cum

enim non omne medicinae partes eade de

monstrandi certitudine polleant, sed aliae Pconstatioribus firmioribusq; principiis probentur,aliae infirmioribus, nempe coiecturispi potest tota medendi ars proprie scieneia dici. Ea enim pars quae ovia Getivi dici tur,tota scientia proprie non est sed magna ex parte coiecst Ura: media quide,ut Galenus ait,inter eFactam notitia.& absoluta ignotarantiam, ideo artificiosa dicitur. Ea autem pars quae causas inquirit eoru tam quae secu tum natura sunt quam Ue praeter natUram, certioribus rationibus nititur, ut cui physiologia,id est reru naturalii scientia, princi

pia suggerit rideo exquisitis disciplinis pro spinquior est. artifica os ver cole tUra, re motior . Thierapeutice vero,ut quae partim ex certis principiiS,partim experientia acara

.tiliciosis coniecturis constat,media utriusq; fortitui naturam. Certi ma enim haec principia sunt, Contraria contrariis curari, Similia similibus seruari,&id genus alia propemod

63쪽

A Ru A. Is modii infinita, quibus ars innititur Exquisitum autem remedium dissicillimii est inue Dire,quemadmodum exquisitam morbi magnitudinem, temperamenti a mediocritate recessum Igitur medicina scientia est noproprie presse q sedc5 muniter ac late sum H pto vocabulo,scientia in qua salubriti, morbosorum,& neutrorum,hoc est odii sevcmma

cis significat, quod nobis salubre. Dicitur e nim salubre,& quod sanu est Aiuitis, Defuncta morbo corpora salubriora esse coepere, id est saniora, quod sanitatem praebet,ut cosum salubre,medicina falubris. Ite quod sanitatem indicar,ut concoctio salubris, quesanitatis nota est. Naoeepce, seu ut Galenus

ait,voos, morbosum seu morbi dii signis cat hoc est tam quod morbo affectum est, quam quod huic obnoxium nempe valetuet dinarium. Morbosum enim, hoc est morbis affectum, iurisperiti seruii esse aiunt, qui cla-Aium habet. Cicero morbosos,id est morbo obnoxios vocat iracundo S. Eiusdem prorsus significationis est morbidum, utrunque

enim morbo issectum Vobnoxiu significat praeterea & quod morbum adferta, ut morbida vis coeli, morbosus aer: quodque morbum indicar,quemadmodsi apud Gr mi, voco i mrumpsit. Itaque

64쪽

Salubre,morbosum,' neutrum,diaeutur quodq; trifariam,iqua do quia de ut corpu3,aliquido aut ut causa,nomnuqua uero uti nucora Menum quod cotmetsanitate, causam quae hanc tum B

esticit,trum conseruat, et signum quod

eande indicat omina haec Graecis imi, nos falabria vocamus Eode modo corapora quae morbos continent, et cause

quae hos tum ejiciunt tet fovent et notae quae ipsos indicat,Graeci vocias ,noethis morbosa dicuturaeode modo corpora,cause,et signa, neutra appellantur.

Videri cuipia posset haec diuisio esse ae eidetis in subiecta,propterea quod salubre,

morbosum,& neutrii, corporibus causis msignis accidat sed reuera est homonymi insignificata Alia enim ratione corpus salubre dicitur,alia ratione lignu,alia ratione cau- .Salubre enim corpus dicitur, quod habeat sanitate. Caula,quod hanc efficiat vel conseruet. Et signu,quod eandem indicet: quanquam iniis uvetium no solum quod suscipit ac continetoroiuetium quod efficit,usu . A etium quod indicat:sed vim quandam aepote

65쪽

potestate ingenita signin atequeadmodum apud Latinoscapax,vorax efficax resimilia plus significat qua hapienS voras,&efficies, Noenim capax solii quod capit lignificat, sed capere idoneu est,uorax,no quod, taxat sed, quod vorare natu est, re ei Scax, no quod efficit,sed& quod efficiendi vim obtinet. Ad eunde modum dirasci revi non solum quod continet significat,sed quod ad continendi aptum est, et onmum no solum quod efficit,sed requod efficiendi vim habet. Et PuAuetiae Mo solii quod indicat,sed requod in care natu est. Verum quoniam deerat nobisvocabula quibus proprie viru-que significatum exprimeremuS, verbis suscipereefficere rindicare si sumuS, quae, quemadmodum Malia verba in disciplinis racultatem quandam significant

Ais prima ratione,medii insciet t. est salubriu causarmam uero propter huaeraliuru ecu morbosaru Teristia uer neu ru.Post has aut corpoaru:prmo quide illa etia salubriu: demta de morbosior1:postea neutroru Signotrum aute eade est ratio.At in artis actionibM,exsignis prius cognoscuntur corpora:deinde eo cause inuendiniuri

66쪽

gi ex xvj I A LA NI: Quonia nuper dicebamus medicina scis tiam esse salubriti, morbosorii,& neutroruet salubriaq; di morbosa ac neutra referri mo do ad corpus, modo ad causas, modo ad si gna ostendendum est quorum prima ratio Fne medicinarii scientia, quorum secunda, & quorum tertia.Quod ut melius intelligatur, scire conuenit hanc voce primum, lenatura, sensu,tepore dignitate dici Natura enim causae corporibus priore sunt, cor pora signis:ordine vero sensus signa causis priora:dignitate intepore sanitas morbo.Quoniam igitur causae alia salubres sunt, aliae morbosae,aliae neutrae salubres stempore sidignitate morbosas antecediit:morbosae vero neutras, i dignitate quide, sed natura Nam cum neutru ad salubrem morbosum referatur,oportet ea naturaesse prio G ra,Neutin vero posteriuS. Ad eundem mo-

, dum salubre corpus morboso prius est tepo ae, dignitate:& salubre signum morbo Sid,& morbosum tum corpus,tum signum eu tro,propter antecedentem rationem. Itaq;naturae ordine causarum I rima ration Cremdicina est scientia, Minter causas salubrati, deinde morbos acii, postea neutrarum Secunda ratione medicina est scientia corpo- um. Natura enim corpora sui S accidetibus

iunt priora:atque inter uec salubria antece du

67쪽

AR A R, A. die dunt,deinde morbosa postea neutra: quem Hadmodum de causis prius dicebamus Sagno rum vero postrema medicina scientia est, quia natura postrema sunta sensus vero ordine prima. Nam curariis opera tractare volumus,primum nobi obiicitur corpta curandum,vel conseruandum. Quod ante qua in

fiat cognosce tu est quale illud sit, sanum ne an aegrum, aut neutrum: quod signa nobis produnt. Quare signa prius, deinde corpo ra,postea veto causae cognoscedae sunt. Sedra se, inquiri, in tuenda sanitate morbisq; profli gadis,si nihil urget, causis curationis ordo petendus est ergo in artis actionibus causae priores sunt, quodno inficiamur: ab ultimis enim causis curationem auspicari oportet: Adeinde ab aliis ordine procedendo, quo in uentae fuerunt: ut in commentariis in Gale ni libros ad Glauconem ostedimus. Postea ipii morbo remedia adhibemus Atque hic est verus curationis ordo. Sed quoniacam reor is tum salubres, tum morbo, tum neu trae, quae corporibus insunt, imo& morbi ipsi non nisi signis inueniri possunt: ideo antequa curationem inchoare poseimuS,moraborum causaes quoniam ab his , ut dixin iis, curationem auspicamurrinueniendae sunt. Inueniuntur autem ex signis. Itaque ab his auspicari oportet,non Ouidem cur tioneni,

68쪽

c eLAvDII MALE NI sed curationis inuentionem: scilicet cognitis Rper haec causis a Quibus curatio initiis habet

sed quonii cies indica et cotines, bifum quoi dictitur, aliquata quidefmpliciter, liquando uero in praeserim ita,nosse oportet utroruns esse scitetia.

Efficiens,id est diro iure1 δν,tum id quod in praesentia sanitatem morbum,aut neutrum

affectu efficit,tum id quod efficere est idoneu,significat Indicans,id est uestk- quod nunc indicat sanitatem, morbum, aut neutrum affectum.& quod indicare potest. Cotine vero,id est lar ciles, go, ta id quod Ciam sanitate,morbum, neutrum suscipit, quam quod natu est suscipere. Cum igitur haec ita habeant,palam est,salubre,non solum quod eiustriore natura est significare, sed, quod in praesentia fanum est. Itaque salubre corpus est, quod nunc sani est,aut quod simpliciter sanitate contiuero natum est. Eode modo salubris causa est quae nucsanitate effici haut simpliciter efficere apta est. Et salubre sionum,quod nunc sanitatem, indicat aut si incliciter indicare natum est. Et morbosum corpus,tam quod in praesemtia aegrotat, quod simpliciter eiusmodi est. Causa morbosa est,.quae morbii nunc Defficit,mque: simpliciter efficere idonea est.

69쪽

A AR v A. cc signu morbosum, quod in praesenti morbuindicat,&quod simpliciter indicare suapte natura potest Pari modo neutrum corpus, neutra causa, neutru signum,in praesentia simpliciter dicuntur. Sive igitur simpliciter, siue in praesentia corpus salubre, vel morbosum,vel neutru dicatur,eoru medicina est scientia. Affectiones enim eiusde sunt scientiae,cuius subiecta:vt paritas rimpari tas quae affectiones numeri sunt, eius dei nsunt scientiae, cuiu ipse numeru : nempe E Arithmeticae. Pari modo limpliciter Winpraesentia salubre, morbosum, laeutrum, quod assecstiones sint corpo tu, causarum signoru, salubrium orboso ruinin neutro

rum eiusdem scientiae erunt, nempe mediscinae Nam in his medicina versatur.

sed et ipsum simpliciter, uobius modis dicitur, nepe et semper, et magna ex parte Atque hor nitri ue meduenias ficientia.

Grandiu bd est semper serpetuo hoc

est Midii Emtae, resine aliqua interceptione. Significato prorsus penitus,absolute. Itaq;quo diti reetrixume salubre est, absolute perpetuoq; quatenus per hominis aetates licet sa Flubre est. Quod vero magna ex parte tale

est, ab hoc non longe discedit, id est fere '

70쪽

omnino eiusmodi est:vt fusius in sequentiubus explicabitur. Ea de ratione morbosum neutrum,semper,& magna ex parte dicun

tur. quorum utriusque medicina est scietia, propter rationem modo commemoratam.

fue simpliciter,sive nisi Uentia ripliscitem unuquods dicut ur,nepe aut neum tri aut utrium cotrariora participare

tione,aut aliquia bula aliquado illius. Horu porro ipsoru stenta duo biu modis usurpatur:na aut utriusis coharioruru ex tuo est pliceps,aut plus alterius.

Extreme contraria sunt salubre mmor bosum , quod igitur intercedit,cu proprium Domen non habeat, per negationem neutra dicitur. Intercedit aut, quod neutrius,&quod utriusq; extremi ei particeps, hocque bifaria accidit,nimiru vel diuersas, vel eo det tepore. Quod eo de tempore euenit, aut ex aequo utriusqsen particeps,aut no et aequo, sed alterius magis. Quod vero diuersis ita poribus accidit ad aut stipe, aut raro euenit, aut anceps est eius euetus. Quod aute rarius accidit, neutrumo est, sed salubre ut multii: quemadmodu quod pius morbosum ut muliuin dicitur . Quod vexo aeque accidere: