Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

41쪽

igitur subiectu praedicati ad hunc modi est causa, propositio erit uniuersalis Quod si subiectu praedicati causa proximai per seno fit,nec necessaria,uniuersalis propo imo no erit: ut Febricitas interiit Causa mortis febris est sed non necessaria, nec per se, nec proxima. Potest enim aliquis febricitare,&io interire. Praeterea febris causa pro-Fximandest mortis, sed substatiae corporis immutatio et immutatio vero, si quidem ostvehemens mortiS. Pari modo haec uniuersialis non estri Pleuriticus moritur. Pleuritis enim etsi causa est mortis, no tamen per se, proxima,& necessaria est. Pleuritis enirn mortem necessario no inuehit:na multi expleuriti de saniem dui. Nec si morte inferr primo infert. a prius spirandi difficultate inuehit:difficultas sustoca tione.Nisi igitur haec praedicato in sint,nepe ut de omni subiecto dicatur .pse primo, At ipsum est uniuersaliter dici non poterit. Neq; enim satis est vi de omni dicatur, sed serie admodo declaratos Mut ipsum est. Sunt porro inter has propositiones uniuersaleS in Omni disciplina quaedam nobis insitae ingeni Deq,, atque sua natura omnibus vel idiotis cognitae:proinde communes animi sentetiae dicuntur has uniuersalissimas rea sensibus semotissimas, prius esse diximus. cuiusmodi

42쪽

38 eLAT DII GAIANI sunt in gubernanda republica: Societas liu mani generis est seruanda: Honeste uiuedum est: Ius unicuiq suit tribuendu est:Neirio laedendus. In physiologia: Natura, b ini gratia agit: Natura nihil temere facit lageometria: Omne otia maius est qualibet Hsua parte. Si ab aequalibus qualia dematur, quae restat,sunt aequalia. In medicina: Quicquid sec fidum naturam est, seruare oportet: quicquid praeter naturam,abigere. Haec igitur principia nulla declaratione eget,modo voces ex quibus cnstant,intelligatur. R elia qua vero eget . a quae ex sentibus depro .pta sunt,inducstione probantur:alia vero, ut notiones, definitiones,Vpostulata,elli vera Decessariaq; sunt quia non protinus intelliguntur prolata a docete declarari debent.

Quod Galenus citin multis aliis locis,tum maxime libro priino de differentiis morborum doctissime facit, anitatis: morbivio Ationes disquirendo. In primis enim postulat,

Omnes homines sano esse, cumcorporis ministerio ad eas quae in corpore stant necessariae actiones,line aliquo virio perfungi possunt:& aegrotos, da a sunt actioneS. D inde fanitate in duobus qimenda esse ostedit nempe in actionabus naturalibus,aut in strumetorum fabrica quibus a Stiones edum vir Postea probat, sanitatem constituti nem

43쪽

nem esse naturalem partium corporis:siue, quod idem est,acts omam causam Morbum vero, utpote sanitati contrarium, constituta ditionem praeter naturam, aut laesae actionis causam Quom arn autem prius dicebamus demonstrationem duplicem esse, altera in qua ex causis colligimus effectum,quae qui dem est potissimae altera, in qua ex effectu causam cocludimus,uidendu est an ex omni causa omnem eius effectu colligere liceat ruan ex omni effectu omne causam:& qua

do hac, qua do it a demo stratione uti oporteat. Quod ut melius intelligamus, in in moria reuocanda sunt quae modo de causis dicebamus nepe quod quatuor sunt earum differentne efficiens, materia, strina, finiS,C Quodq; ex his aliae per se ac necessariae sint, aliae ex accidente minimeq; necessariae. Ad eundem modii,effectus alii necessario causam sequuntur,alii non necessarjo. Cum igitur causa una effectum unum per se ac necessario edit, effectus xcausa se mutuo probant ut si morbus est, primario corporis

actio laeditura si primario laesa est actio,

morbus existit. Cum autem causam unam plures effectus necessario sequuntur,ex causa singulari effectus necessario colliguntur: non cotra,nisi simul collecti sint: ut si pleu

ritis est, necessario adest spirandi difficu

44쪽

ira si difficultas spirandi est, vel dolor at ri punges,statim pleuritis adest, sed si omnia pleuriti dissigna appareat, haec necessaurio aderit. Cu vero pluriu causasti unus effectus necessario est comes,singulae per se effectu concludunt: ut si peripneumonia est, vel pleuritis, aut alia id genus causa, neces sario spiritus diffficile redditur. Idem igitur effectus perplures causas monstrari potest. Contra si plurium effectuum unica sit causa necessaria, uniuei 1 non singuli causamos edent. No enim si spiradi difficultas est, vel lateris dolor pungens,vel febris,vel sputum ruetu, vel id genus aliud statim pleia Eritis adest. Sed si omnia simul signa adsint, necessario pleuritis aderit. Atq; hac demo strandi ratione in ea medicina parte quae cum Tix dicitur, potissimum utimur sinqua no aliter qua a signo vel signis, hoc estes ectu vel effectibus, demdstrare licet:vta pote que nobis,hoc est sensui manifestiora,

quam causae intellectui, sunt. Notior enim

est sensu dolor, spiradi difficultas, quam intellectui pleuritis,hec enim sine sensu ab intellectu cognosci non potest. Ex aliis

quoq; causis demonstratio conuertitur. Ex materia quidem ad huc modu Cotraria se

mutuo expellut,corrumpuntq;, animalium Fele

45쪽

Manus in digito,&articulos distincta est rergo coprehedit reo tra. Ite crystalloides humor in priore oculi parte planior est erago melius re u i inagines recipit, contra.

Ex fine hoc modo monio primas edata Strones:ergo pulcherrimc optameq; opositu corpus habet,& cotra. Curigatur reli qua causaru genera, ut diximus, gratia finis G costituta sint,ea omnia ad fine demosti ad cadsciscere licet:& contra finem ad reliquas omnes causas demostradas. Ex causis vero Meffectibus no necessariis no fit demostratio sed coiectura tantu. Quae si artificiosa sit,ea ut demonstratione utimur:vt postea docebimus. Itaq; in singulis artista costi . tutae: velut delineale partibus nuc diuidimus,nunc resoluimuS,nunc definimus, nunc

subiecto rem in esse demonstramus. Quod ut melius intelligatur,exemplo explicabimus Sanguinis igitur mittendi rationem. H quae venae lectione fit his methodis tracte muS. Primum igitur nosse oportet quid sanguinis missionis nomine intelligatur :dein

de quaesit eius notio: postea an ipla sit. Et si sit,quidnam sit: in simplex, an multi

46쪽

stantialiter infit. Quid aut sanguinis mi Etio tignificet ex comuni loquendi usu discere licet. Eius notionena esse omne faretur, cum aperta vena ex corpore sanguinem educimus. An vero ipsa fit, experientia docet. Quid aute sit,ex eius genere sidisserentiis cognoscendu est. Sanguinis igitur missionis genus est vacitatio differetiae autem sumtitur ab eius es ectu, materiae quae edu citur,substaria sualitate Vacuat enim af Afectus materia, ac promiscue omne humo res, non soluae Ioco propinquo, sed etia longinquo, sine ulla noxa . Saguinis igitur missio est, quae affatim ac promiscue omnes humores trahit acvacuat e toto corpore,eiusq; partibus,tam propinquis, quam longinquis, ei tra ullam offensione, si quidem recte fiat. His enim differetiis ab aliis vacuad formis distinguitur. aquatenus affatim vacuat,ascarificatione,& hirudinibus, quae paulatim vacuat,differt. Quatenus autem promiscue uniuersam humori; multitudinem a purga. tione, quae solum vitioso humores educit BQuatenu e toto corpore trahit ac vacuat, ascarificatu,cucurbitulis, vinculis,hirudin ili', d hos Megmatismis. Quatenus verna 6-ginquis trahit, ab hirudinibus Mapophlehmatismis. Quatenus blade ac sine laesione,apurgation scarificatu.&c. Eloginquo a

tern

47쪽

hiine alterius interue tu,& ut graec loquii tur l. m. Quonia ea per alia mediavacuationi ineste demonstrari non possunt, ideo principiorum ornenclatura merentur: qualis est missionis sanguinis definitio Malsa quae deinceps scribentur. Quaeda horti interuentu vacuationi substantialiter inesse demonstratur. Itaq; necessario,primo, protinus, sine alterius interuentu sanguiniis missio.

PRIMVM PRINCIPIUM, Materia corpori nocente acuat, ac

minuit,eo de plis quo ipsa est maior.

Nemo ignorat venae sectionem eo plus vacuare, quo largiuSs eo minus, quo paratius e corpore fluunt humor .

SECUNDUM. Quo maior est humoris morbum es ficientis uacuatio,eo morbus phinor redditur: et contra quo minor, maior morbivresin quitur.

In toto corpore, si totu corpus in assecsto

vero loco si is humor si vitio laborata ena

48쪽

autem quae secatur, ,ex qua sanguis educi debet ipsi affecto loco e directo respodeat: alioqui aut nihil aut par ab eode loco vacuatur misi admodii ingens esset vacuatio. ET E R T I, u

Hli morium cursitam uenae sectio in

contraritam revocat. In vena communi massecta parti respondente facta.QUA I TA M. Eadem ammorem locum iam occua pantem deriuater uacuat.

Si, ut modo dicebamus, vena per quam humor educitur,cumas Tecta parte communita Fiatem habeat.

QVINTVM, ut cinioribus partibus celerit crpotetius retrahit et derivat, largiu suacuat, longinquiorib in uero contra.

Consentaneum enim rationi est, ut qui iuxta plagam sanguis cotinetur,celeriuS-potentius, largiusq; efffluat:& qui longe ab ea distat, tardius impotentius,ac partius.

Saguis quo as cto loco uicinior est, ne deterior:et suo logius abest, melior.

Cum scilicet iam corruptionem aliquam

49쪽

Perrectas continuus uenarum fabrassit haemorum attractio.

Hoc,quoniam a Galeno in comentariis , de facultatibus naturalibus Vin opere de usu partium clarissime demostratu est, nice postulamus non quod ex se cognitum principium sit,sed per pruncipia confirmatum.

OCTAVUM.

Maiores uenae in ramos sua stamina distribuunt,absumuntq;.

Costat enim ex di ectione, minore venas ex maiorsi staminibus origine habere.

AF ctus magnitudo remediam celeia re ac potens desederat.

Sive affectae partis coditione, siue male Asiae morbum efficientis qualitate aut quati tale magnitudine metiaris semper affectus magnus celere curatione efflagitat, alioqui aegrotus vitae periculo nonvacabit:exiguus vero curationem non accelerat.

50쪽

iles derat: et ubi nihil urget i causis curationis ordo petendinest.

In affectuu praeter natura Cplexu, ei prius intendendii est,qui magis urget siue moria busis sit, siue causa siue symptoma Asse . ctus magis urgere dicitur, qui maius periculum minatur,si negligatur: ut si cu acuta febre,exepli gratia,deliquiu animi adsit, huic protinus remediet adhibendu est. Ad eunde modi si pluribus morbis quispia simul corareptus sit,nudusq; horti curationiS accelera rionem de derat:ab eo auspicari oportet, sine quo alii curari non possunt, quod si horum nihil adsit,a causa est incipi edum: quae rationem habet eius sine quo non .

UNDE CUM V M.

Dolor et calor attrahut infuxu elatum orium ejiciunt.

Si uterque vehemens fit exiguus enim nihil attrahit quod alicuius fit momenti.

Ad eundem modum indigetia et irraesitas attrahit

Humores scilicet quibus partes indigetia laborates alantur omnibus enim partibuS, quae propria vi reguntur,ansita factivitas est qua comodum familiareq: alimentu attratabunt: quod cum deest,etia incomodum:vid de