장음표시 사용
51쪽
etiam terrarum misturas ex coloribus, caeteris conditi nibus callere potest. Sed jam sim gulas explicemus.
E Retria a loco Eubetae dicta, quae creta Eretria appellatur,duplex traditur,una candida, altera cinerea. Candida pictoribus magis in usu, ut Plinius testatur Cinereaὶ medicis praefertur haec probatur mollissima, quae super aes lineam violaceam ducit. Hus vis est astringendi, molliter refrigerandi, emolliendi, ulcerum cava replendi, recentia vulnera glutinandi ex Diostoride Galenus emcaciorem Lemnia asserit in exsiccando sine morsu: si autem lavetur,mitiorem reddi Lavatur teste Dioscoride ut cerussa, uriturque ut tenuior reddatur. Haec de Eretria habentur apud antiquos. Ex praedictis conditionibus videtur haeccerussam participare. Hodie nemo est qui ostendat, cum ejus usiis desierit. Habemus tamen ex aliis locis terras similes, ut patcbit inserius Samia quoque ex Samo insula,duorum generum traditur unum Syropicum appellatum, nostri collirium dicunt, quia medicamentis oculorum adhibetur. Alterum Aster Samius, id est,stella Samia, vel quia sisnum stellae imprimeretur, ut Lemniae sigillum caprae, quod verisimile est vel quia micas quasdam scintillantes haberet instar stellarum, sed id neminem habet auctorem. Prioris laus est si alba, lenis,in linguae glutinosa fuerit, mollis, succosa, frangibilis. Altera vero, quae Aster dicitur ilebosior estvi crustost,densaque lapidis modo. Estri lapis Sa mius a Dioscoride appellatus, quo utuntur aurifices adnitorem auro comParandum, reperiri in terra Samia eligi candidiorem, &auriorem. Omnibus facultas tribuitur astringendi, & refrigerandi,ui Eretriae. Valere ad ansu nis sputum, ad menstruorum abundantias, illiniri testibus, mamillis inflammatis sudores cohibere bibi ex aqua admorsus serpentum, di omnia venena. Menur etiam
52쪽
nunc quoddam genus terrae sigillatae, albicantis , eua pro
Lemnia utuntur. Vidimus aliquando in iis stella tigillum ex more antiquo adhuc asser vatum.QuaeautemCollirium dicitur, ex Samo quidem insula hodie non habetur: sed illi similem ex Ilua habemus,quem bolam candidum vocant. Glebae sunt mollissimae levissimaeque nequaquam tangen tium manus inficientes,tactu linguae vehementer adherentes, sub dentibus succosae absque ulla asperitate, ut merito collitium dici possit. Aeream esse testatur Galenus, quod Ievitate cognostitur.Reperiuntur in metallis ferri cum Rubrica,ideo quaedam Vario colore spectantur, maculis rubentibus , aut pallidis,sed in pauca quantitates praestantiorem hanc rerram experti sumus Bolo Orientali ad sanguinis fluaxumin febres pestilentes Lapis autem simius in eadem
Ilva foditur lapidea quidem consistentia, sed tactu linguae
adhaeret, ut terra Calamitam albam vocant, utuntur Ma.
6 ad amatoria, quia trahere putatur carnem , ut Magnes ferrum Chia ex Chio insula Samia similis alba de crustosa diversis formis fictitiis. Eligitur coloris albi ad cinerem vergentis. In caeteris vires habet fami ,sed praeterea ac recline quadam participat,quamusserum faciem emendat, de eulis rugas dittendit,& splendorem affert idcirco θ: in bal- .neis vice nitri utuntur. Haec ex Dioscorde Galen. s. simpLabstersionem praestare fine morsu, valere adambusta. Ex his colligitur nitrosian quandam habere qualitatem. H bemus ex sua terram albam ad cinerem modice vergentem omnium mollissimam,& lubricam nam tangentium , manus veIuir perungi pulverulentam, & raram,qua utuntur pro sapone,ut merito pro Chia sumi possit. Non abhora tetab hac etiam Eretria descriptio, quae cinerea ponitur, de mollissima Selinusia ex oppido Siciliae dicta lactei eoloris, ut Plinius testatur, aqua dilui celerrime ad parietum dealbationes Eadem caeruleo intinctiandicum itatur,quo modo verum Indicum adulterari scribitur. Easdem facula tales habet,quas Chia. Eligitur quae vehementer splendet,
53쪽
ruo mr s. Id eandida , frangibilis, humore dilui facillime potest. Hodie ad parietum dealbationes quodam genere calcis tuntur candidissimo ex lapide Tiburtino cremato , vulgo
CImolia inter Cretas fullonias est a Cimolo Insula
dicta, cujus medici duas differentias considerant, unam candidam, alteram ad purpureum inclinantem in quocunque genere laudatur pinguis & tactu frigida Astringit simul&aperit ut scribit Galenus, ob acreclinem admistam qua emcacior inest quam in Chia aut Selinusia, sine morsu tamen. Ideirco etiam vestes a sordibus emundat, ob quem usium celeberrima est e Hac quoque decocta in is, sataque adulterari Paraetonium Romae blitum Plinius testatur . Laudat Diosiorides ad Parotides, tubercula, an busta nam statim illita prohibet pustulas ad testium duim tias,&totius corporis collectaonesi Erysipelata tandem in medicina valde utilem esse, si sincera sit non adulierata. Quamvis hodie varias Cretas habeant fullones non L molo petitas, sed nostrates in medicina tamen ea: seligendae sim quae nihil arenosum habeant, denisque lint, ideo tactu frigido, ob pinguedinem lubrico pleraeque colore vergunt ad caeruleurri, quod dixit ad Purpureum Pnigitis, seu ut Plinius legit Pignitis ex loco Libiae traditur Eretriae simillima, adeo ut pro ea quandoque venderetur, grandi Oisribus tantum glebis, tactu frigida,is linguae adeo glutinoasi,ut tactu illi maneat appensa sed viribus iisdem eum Cio molia infirmioribus tamen. Verum in huyus terrae colare Calenus,quem sequitur Paulus, aDioscoride&Plinio ducsentit tradit enim coloris atri ut Ampeliti, Caeterum vis. cositatem ac tenacitatem non minorem qua Samii, immὁ etiam majorem ubere testatur 9. Simpl. s. Cum igitur vires easdem habear, quas Cimolia,inter Cretas fullonum qua
54쪽
leae: omnes viscose Mella a Plinio Melinum vocatur intereolores ἱ pictoribus quaesitos optimum in Melo insulat in Samo quoque nascitur,sed eo non utuntur pictores propter nimiam pinguitudinem. Apud Dioscoridern Melia coloris est cineret, qualis in Eretria cernitur, tactu alera pumicis tritae modo, vim habet aluminis, sed remissius uigustud
praehenditur linguam inclusiccat,inundat corpus, iolo- 'rem bonum conciliat, attenuat pilos, odivitiligines inst ' hiem delet, Pictoribus in usu ad diuturnam colorum viva citatem. Eligitur recens, tenera, non calculosa, frangi-gibilis,in facilis solui in aqua quae omnes conditiones in caeteris terris observari debent. Vidi glebas levissimas pimicosas, candidas, cinereas, subpallidas 5 varias, punctis nigris instriptas, sapore astringenti, qui non solum ab
Alumine, sed etiam ab Atramentoprovenire videtur. Ad Nesiam reduci posse videtur terra Melitensis est enim tactu aspero, colore albo, ad cinereum vergente: astringens: datur ad Serpentium morsus , sed vim hanc putant ex religione habere a Divo Paulo communicatam es deo lapidem Sancti Pauli vocant: communis tamen est haec virtus multis terris si haec teratur ac lavetur, ut tenuissima pars colligaturo cogitur inpastillos candidos non pulverulentos, nec pumicoses, sed admodum lenes, quibus signa quaeque imprimi possunt haec pota magis penetrat in profundum ob tenuitatem, omni morsu caret, ideo ad pestilentes s bres rice boli armen exhiberi potest ad putredinem sistemdam in venis: ad sanguinis putum. Ampelitis ideo appellata apud Dioscoridem Galenum , quia viti illita vermiculos enecat, qui semmas erumlentes rodere solent Pharmacitis quoque dicta , quali medicamentosa, quia odorem spirat medicatum Nasci traditur in Seleucia yriae, laudatur in primis nigra, modice assulosia referens Parvos pini carbones, aequali splendore, qua detrita ex oleo statim liquestit Vitiola censetur albicans cinerea,
quae in liquorem non solvitur. Vis inest discutiendi,
55쪽
esse tradit experimentum ejus, si cerae modo accepto oleo liquescit. Venditur hodie sub nomine terrae nigrae in usu apud pictores, plerunque agglomerata in rotundas pilas similis detritis carbonibus. Porro alii sent apud Theophrastum Carbones fossiles, de quibus dicemus inter lapides rdiffert haec molitie, ideo terris ascribitur quamvis enim
terra haec oleo liquescat ob naturam bituminisci solvitur etiam aqua ut caeterae errae Galeno teste s. Simpl. s. sic enimbure inter terras reponitur sed bituminosas.
RVbrica a rubro colore dicta Graecis illos ustria' genera apud Dioscorciem Sinopis, Fabrilis, terra, Lemnia. Sinopis cognominata ab urbe in Cappadocia Effodi tradunt in speluncis, iurgaram a lapillis vendis
probatur maxit ne gravis, densa , addecoris speciem vergens, sine calculis, concolor,&cum diluitur, maxime selavitur vim haber exsiccandi, obstruendi, Mastringendi: ideo adhibetur emplastris vulnerariis,in pastillis exuccantibus, diastri toriis. Alvum sistit, &inovo sumpta, aut clysteribus infusa datur jecinoris vitio laborantibus. Haec Dioscorides. Venditur hodie terra jecinoris colore in pastilliss quadratos formata, quam Bolum vocant, frequenti usu ad emplastra astrictoria. Habetur ic ex Ilva ferrariis metallis sincerior, glebis non pastillis, tactu linguae vehementer haerentibus. Nuper aliud genus in insula propinqua, quae Lilium vocatur repertum est colore magis diluto ad pallidum vergente, utrisque utuntur hodie pro terra Lemnia aut Armeniis ici successit adversus venena, Esbres pestilentes Rubrica autem fabrilis ex Dioscoride ad o-mnia inferior inopide optima in Aegyptp,4 Cartagine' absque Sculis , friabilis. In Iberia quoque gignitur ex Gehrausta degenerante in Rubricam. Haec vulgo Sinopim ab appella.
56쪽
appellatur rubicundior Bolo,ri magis friabilis, idiam
nus tangentium inscit Utuntur fabri lignarii Eluta in MZa, ut filo imbuto lineas designenti tuntur& Pictores..emnia ex Lemno insula,quam hodie talimenem vocant, ex Diostoride nascitur in spelunca loco palustri, quam incolae inpastillos formant admistocaprino singuine,, signo Caprae imprimunt, unde sigillum Caprae appellaverunt:
Antidotum contra perniciosa venena, si ex vino sumaturreciam praesumptaevom venena cogit. Prodest, contra ictus morsusq; animalium veneno rum Antidotis familiaris:est dysientemae utilis. At ex Galeno testante se oculata fide haec vidisse, habemus Collem quendam esse juxta Ephestiadem urbem , in quo planta nulla vivit, solo veluti combusto, colore rubro tres autem terrae differentias notasse, namquam facerdos tantum attingebat, sacra enim habetur,' sigillo Dianae, quod Capraeest, imprimebatur, at nullo dirusto sanguine, onte enim rubra est. Alteram Rubricam esse fabrilem, quae manus tangentium inficit: nam prima nequaquam tingit. Tertiam mundandis vestibus in usu esse ob facultatem abstergentem, quam habetiyt Creta fullonum Plinius de Lemnia inquit, esse Minio proximam,antiquis multum celebratam cum insula, in qua natatur, nec nisi signatam venundari, usde& Sphragidem appellavere. Hac Minium adulterari selitum, sed in medicina praeclaram rem haberi Hodie affertur terra quaedam Characteribus Turcicis instripta candicans modico, alti
quando nullo rubore infecta: quam inter terras sigillatas veram Lemniamputant. Testantur enim, qui hodie in Lemnum navigarunt, parvo quodam loco, dipo ludosio, ram Lemniam colligi, idque aestate sub canicula lacu turba- eo, postquam subsidit, lutum colligi, fgillo imprimi, deinde Imperatori Turcarum tradi, qui postea Magnatibus distribuat raesidium unicum ad venena.Ideo rara habetur, nec publice unditur Verum mula sent, qua suspectam eam reddunt. Primum sigillum Dianae, cujus vires vanae sunt
57쪽
sunt.Deinde si vires naturales in eo genere Rubricae insunt, jam desiisse Rubricam manifestum est ex colore, erat enim, teste Plinio Minio proximus. iijd autem mirum in tot seculis in parva spelunca conturbata aqua, absumptam esse Rubricam 'aliud vero genus terrae iubesset cui tamen authoritas ex antiquitatei religione asservetur: si igitur vi res naturalas sunt in Rubrica, qualis describitur Lemnia, ut scilicet colore sit Minio proxima, ininus non inficiat, sapore autem nullam qualitat mordentem habeat, ut testatur Galenus profeci rehcienda est terra sigilliata praedicta , Rubrica sumenda est, quae eas conditiones habet. Affertur autem hujusmodi ex Orientalibus quidem, glebis rubentibus seccosis.angua elutinosis quem Boium Orientalem vocant. Et non inferiorem habemus ex Ilua, MLilio. Nam praeter Sinopidem eoloris Epatici, quaedam reperitur saturatae rubedinis colore sanguineo quaedam roseo, quaedam maculosa facie, maculis aliis sanguineis, aliis pallescentibus, aliis candidis. Omnes levissimae succosissimaeque odore quodam fungi Pruneoli. Omnes linguae pertinaciter haerent. Reperiuntur in metallis ferri, sed inpa ca quantitate, ut Boliis candidus his nulla reperitur alperitas sub dentibus,, citissime in succumsilvuntur. Ex rubentiore conficiunt vasa fictilia, ut ex iis potus par quam frigidos propinent febricitantibus nam de vim Alexiteriam
ARmentatempore Caleni reperta est'. Simpl. e. quae& lapidem vocari tradit ob consistentiam , licet terra sit, quia facillime selvitur. Patausae Aetius glebam Armenicam vocant, unde Boius Armenus hocue vocatur.
Colorem habet pallidum, densior B aravi, est quam Aster Samius facillime selvitur calcis modo, mollissimaque est abstu ulla a eritate arenou. Afferri tradit ex Armenia caput
58쪽
ea parte quae Cappadociae eontermina est. Facultatemhabere admodum exsiccantem, conssilidantem idcirco, eonferre Dyssenteriae, caeteris alui fluxibus. Item sputoe sanguinis, catarrhis,ulceribus putridis oris,oEpulmonis ob id extollit ad Plithisim,& fistulas sedis contrahendas. In peste praeterea unicumfuisse remedium Romae in vino mero aut diluto potam. Caepit nostris temporibus afferri Bolus pallidus cum omnibus onditionibus a Galeno traditis. Glebae enim sunt praedensiae,quae tactu linguae haerent ut criteriboli nobiliores. Si vero affundatur aqua, citissime ab- brbent, calcis modo blvuntur in succum absque ulla, asperitate. Sed qui vires terrarum loco non generi ascribunt, omnes praedictas terras suspectas habent,praecipue quibus virtus Aleriteria tribuitur, nanc ignotae narurae tribuentes. At videmus conditiones Lemmae Samiae, Armeniae, quas omnes adversus Venena praestantissimas praeis dicant, in eo consentiro, quod frigidae fiant, dc siccant vehementer absque morsu nullamque asperitatem areno- sim habent, sed facillime in tenuem succum selvuntur so enim late dimandi postunt,& selidas partes adhaerendo tueri,& pravas hvmditates absorbere. Indicio est multum. absorbere, quod linguae opposita gleba haeret vehementer. Paulus Aegineta traait Armenicae similem facultatem ha here Glebam Alanam sed ejus notas minime tradit. Curisitur&alios multos bolos similes, quales ex Lua, aut Li lio, aut aliis locis habemus, recusabimus sive candidiue Samia, sive rubicundi ut Lemnia, sive pallidi ut Armeniat: sive varii ut ex sua. Sed in summa contrahantur terrae SMedicis usurpatae quaedam astringunt, siccant,in refrigerant,quod est terrae simplicioris proprium, ut Eretria, Samia Lemnia, Armenia, quibus antiqui utebantur,nostris autem temnoribus boli generam terra Melitensis. Quaedam cum astrictione mordacitatem aliquam partici-pant aut ex nitro, ut Chia, Selinusia Cimolia, Pignitiς,
ideo abstergunt,4 apud nosyariae Cretae sullonum ahi ex
59쪽
summe,ut Melta apud nos luta varia balneorum aluminoserum, quibus utimur ad Podagricos,i ulcera maligna aut ex bitumine, ut sepelitis:aut ex sulphure, ut lu- ea quaedam juxta balnea sulphurea. Habemus B terras aistramentosis continentes Chalcitim, Mysi, Melanteriam, Sori, ex quibus omnibus traditur Chalcanthum, ut loco proprio dicemus. Habemus, mistas ex pluribus metallucis, ut lutum, quod ex Balneis Patavinis in usu est,adrnalia gna tibiarum ulcera sananda altinendo totum crus,& in Sole
siccando tradunt constare ex Gypis, sale. Et balneum Sancti Cassiani, cujus luto simili modo utuntur quod co stat ex sulphure, alumine.
EXficatis iis quae proprie terrae vocantur, reliqua huis
moresolubilia explicemus , ut sales , alumina , alia similia. Disserunt haec a terris, quia a calido, sicco magis passa sunt ideo retinent ignis vestigium praeterea obrare-
tactionem,&attenuationem humore solvuntur magis qua terrae. Sapores autem evidentes habent, nec insipida sunt, ut pleraeque terrae. Sic enim generari sapores tradit Arist. 2. Meteo Cap.3 ubi inquit: Exusta enim terra secundum magis. minus omnimodas accipitiormas siporum, colores:quod experientia docet. Ex omnibus enim cineribus,& corporibus combustis per aquae ablutionem extrahitur
iubstantia sapida , quae consistit in ouodam vistigio ignis,
quod Empyreuma vocatur. Haec vero substantia concretae in salem, aut aliquod genus simile, evaporante aqua,in qua soluta fuit,reliquum autem cineris corpus ablutu, terra est insipida. Idem putandum est contingere inexhalatione reum enim substantia sit terrea accedens ad naturam ignis,
si ab aqua appraehendatur,aut in pluvia, aut in visceribus terrae pars quidem elus ignita sillas reddit aquas . reluquum autem vertitur in terram. Duplex autem est genes
60쪽
tationis modus horam corporum, ut terrarum. Nam aut texipia exhalatione refrigerata gignuntur, seu aluta in a
qua sit, ut sal marinus, Iacustris seu terrae agglutinata, ut sal fossilis. Nitrum naturale, alumen, chalcanti gen ra naturalia. Aut ex combustione corporum, ut tax vini combusta, qua respondent terris ex putredine mistorum ortis,dc ex diverserum lapidum solutione. Sic enim diversa corpora combusta divem genera filium pariunt. Appellamus autem haec ormia communi nomine sales, ut plerique vocant: cum tamen sit proprie dicatur, quo utimur ad eo diendum: de quo primo loco dicamus.
SAlis tria genera facit Dioscorides fossile, marinum, Eclacustrem Fossilis, quivi essicacior traditur eum in multis locis fodiatur, praefertur tamen Ammoniacus, quasi Harenarius, quia inter harenas foderetur in Africa, Cyrenaico tractu fissilis secundum longitudinem, rectis scissuris saporequidem ingratus, ut inquit Plinius, sed medicinae utius Communiter autem in hec genere Dioscorides laudat candidum, mime calculosum, perspicuum, densum,aequali compage. di autem: in Cappadocia traditur lapidum specularium modo, in India montem esse Oromenum appellatum salis nativi, in quo apidicinarum modo ceditur renastens majusque esse Regum vectigal ex eo, quam auro atqua Margaritis. In Arabiae quoque oppido ex massis salis muros,& domos construi qua cememti vice conlatinante In Hilpania quoque cedi glebis penetranslucentibus,cuijampridem a medicis plerisque palma dabatur. Ad hodie in Germania pluribus in locis fodit In Italia quoque reperitur. Nam in Calabria filis sedinae sunt crystallum imitantis, ob id sal gemna vulgo appellatur cuilus apud medieos usus est pro Ammoniaco, eadeo ut eo invent non qyaeratur Ammoniacus. Fossilis igitur