장음표시 사용
61쪽
l igitur hoc modo habet. Marinus autem non nisi artificio paratur ex aqua maris in salinas transfusa non sine aqua
dulci, sed imbre maxime juvante,&Solemialto. Nam non aliter inarescit. In Africa circa Uticamhoc modo acervos
falis construunt ad collium speciem. Qui vero Solci Luna : que induruere nullo humore liquescunt: vixque etiam ser- roceduntur. Haec Plinius. Salis marini eligit Dioscorides, candidum,aequale,ru densum Probatimimus erat in D pro praesertim Salamine, Megaris, in Sicilia, Africa. Hodie habemus in Italia communissimum ed turbidum coloris cinerei,micis crassioribus Vbi calor Solis non sum- cit, igne perficitur Purgatur tamen, ut candidior fiat, solutionem congelatione Vritur quoque donec non exiliat,ut docet Dioscorides de omni sale Lacustris videturi e sale fossili ortum duxisse aquis praeterfluentibus soluto: Traduntur enim fontes falsi, &flumina in multis locis, ut apud Caspias portas alis flumina appellata, quia eorum' summa densantur in salem reliquo amne veluti sub glacie' fluente & apud Bactros amnis, Ochus, Uxus deferunt ex appositis montibus salis ramenta. Fontes quoque calis di Pegasei calem serunt meminit, Aristoteles in Chaol nia fontes esse, cujus aqua postquam Jecocta fuerit,in frigefacta, vaporam humido cum calido , in salem vertitur' non crassum& compactum, sed laxum,&subtilem ut nix,
qui alio sale imbecillior est , largiusque injectus delectata
Non absimilem hodie habemus in Aetruria agro Volater . no putei enim sunt salsi, qui coctione salem candidum, de admodum tenuem reddunt tanta ubertate ut toti Aetrurie satisfaciaς, ea legς ut alio non utantur, Seduinis multa: sponte conge nin aestivis Solibus.uzTarenrinus, qui totus congelatur Cocanitrus in Sicila, alter ura delam se..cundumextremitates tantumabeunt in salem. In Phrygia'
Cappadocia, & Aspendi utque ad medium lacum later lacustres autem Diostorides validissimum tradit Phrygium: .vibratur quoque Tarentini
62쪽
eandidissimus. converse amarior, qui ex Iacu Alphalti te
habetur, Sodomiticus vocatur. Differunt quoque colore enam rubet Memphurutas circa Oxum purpureus Centu- ripis Circa Getam Siciliae tanti splendoris, ut imaginem recipiat. In Cappadocia croceus translucidus, di odoraticsimus effoditur,ex Plinio. Dautem candidior est sale6fra ilior omnis dulcescit pluvia suaviorem tamen rores faciunt sed copiosum quilonis flatus nam austro non congelatur, sed liquestit. Facilius autem liquantur qui ra .riores sunt ac tenuiorest ut marinus, lacustris. Fostilis uesubstantia constat magis compacta , sic difficilius selvitur.
Omnium ustis multiplex , sed praecipuus ad condimentat nullum enim fere sine sale jucundum videtur, ut etiam jumentis expetatur' sale enim excitantur ad pastum, unde largior lactis copia, & castus gratio provenit. Hinc ad vitae quoque lepores atque animi voluptates salis vocabulum transiit, ut nulla humanior vita sine sale queat degere resalaria etiamnunc dicta, quae honoribus&militiae interponuntur. Illud praeterea sali in est eximium, quod corpora conservata putredine incorrupt3, ut carnes, pisces, quaecunque humore constant putrescibili, cum enim humori hujusi nodi in corpore latenti commistus est, quod ob bibulam ejus proprietatem facile contingit, exsiccans contrahit,
ut ipse est,imputrescibile reddit Bibula quoque est natura terrarum, at non solvitur ut sal, ideo non in profundum penetrat. Quamvis autem sala putredine defendat , non tamen convenit in febribus putridis, non istum quia calidus, sed etiam quia exsiccando indurat viscera quod experimento compertum est iis, qui aquas salsas bibunt, ut Hidi pocrates testatur in libro de aere,aquis, docis. Faculi tes autem in medicina habet calfaciendi, exsiccandi, abstergendi, astringendi. Sed quo durior, compactior est, eo minus calidus, ac magis astrinsens ut fossilis L Xior autem calidior est ac tenuior, ideo magis abstergit,iminus contrahit maxime autem salustus hujusmodi est. Sunt
63쪽
Sunt et nexa lalis factitii apud antiquos, ardentibus ligni, in aquam fallam infusis quod in Gallia, Germania dc quadam Hispaniae parte fieri solitum scribit Plinius ad iacuercus optima, quae per se cinere*ncero vim salis redo alibi corylus laudatur, ita infuso liquore falsi. Carbo etiam in salem vertitur. Quicunque ligno conficitur sarnio
gerest. Scribit: Aristoteles a. Meteo.capi. in Vmbricis meum quendam esse ferentem calamos,i juncos quorum einerem in aqua decoquunt, hac autem refrigerata salis copiam fieri Hodie alia tactitii habentur genera,ut Ial Armoniacus sal nitrum, sal alcati, alia quaedam, quae nos inter initra commodius reponenda censemus.
A Dialem reducuntur spuma salis, muria, & flos siliis
De spuma,inquit Dis,scorides: ramentum est spumo a fi maris in exilibus petrisjuventum, cui Vis eadem quae static arpellat autem graece Haloachnem , quasi exiguam maris stillam Plinius inter genera talis, inquit aliud ge nus ex aqua marra sponte gignitur, puma in extremis litiatoribus, scopulis relicta, quaerore cliniatur,&est acrior Hanc videre licet veluti crustam candidam lapillis, littoribus inhaerentem lanos facie agglomeratam, sed duram,&ferme lapidosam, similitonsistentia, qualis in lapidibus seongiae reperitur tandem inter Alcroni quinto loco Dioscorides tradit, quam Halosiachnem umiliter vocat. Ex hoc generevidetur esse Paraetonium apud Plinium ex Assypti loco appellatuminior candida pigmenta. Est, inquit, spuma maris condensata cum limo, ideo Conchae minutae reperiuntur in eo, candidis coloribus pinguimimum Diascedit autem haec substantia a natura salis , quia non solviis tuti lapidosior enim est,quam sal fossilis, videtur enim, Iuti excrementumulis derelictum in stopulis, a quo aiaceia
64쪽
sorte nori hane substantiam intellexit, eum de Hail factae
inquit spumosa est salis emorescentia multis tenuioris subis stantiae quam sal ipse, quare&extenuare, & digereremutixo plus ipse potest verum quod reliquum est substantiae
contrahere ut sal nequit. Cum enim efflorescentiam salis dicat, innuit florom fatis LPlinio vocatum, de quo inquit: salinarum synceritas summam fecit suam differentiar truaedam enim favilla salis, quae levissima in eo est&candi. illirna Flos salis appellatur non fit nisi Aquilonaribus. Est autem hujusmodi id quod in salinis ex muria optime
purgata, &iyncera concrescit in salem tenuissimurubescandidillimum quod ex quocunque sale soluto, defaecato parari potest. Eisso rescit etiam sponte non solum in salinis ad similitudinem lanuginis canescentis, sed '& in vasis in quibus sal continetur. At hocsenus in scopulis maris, aut littoribus nunquam reperitur igitur Halolachne modo sa-I.s, modo maris spumam sigruficat. Mais enim apud Graecos pro utroque accipitur. Quamvis autem flos salis ejus efflorescentiam significet, accipitur tamen etiam pro alia Qbstantia admodum diversa, de qua Dioscorides inquit: defluit flumine Nilo , lacubus autem quibusdam innatat religitur crocei coloris, odore graviusculo , ceu Gari aliis quando ingratior, gustu moraaci,5 subpingui. Improbatur qui rubricam habet, grumos syncerus autem solocleo solvitur , adulteratus etiam aqua acris 5 ferventis naturae ut sal: Galenus medicamentum liquidum esse test tur, tenuiusquam salustus, acris qualitatis,in admodum digerentis facultatis. Plinius eadem ferme habet,inquiens: Et los quidem salis in totum diversa res, humidiorisque naturae&crocei coloris,aut russi , veluti rubigo salis, ociore quoque ingrato, ceu Cari dissentiens a sale non modo a spuma In Aegypto invenitur, videturque Nilo deferri,& fontibus tamen quibusdam innatat Optimum ex eo,
quod olei quandam pinguitudinem reddit. Est enim in sale pinguitudo quod miremur. Adulteratur autem S aingitur
65쪽
gitur Rubrica,aut plerunque testa trita qui sucus aqua de praehenditur diluente factitium colorem, cum verus ille non nisi oleo resolvatur: inguentarii propter colorem eo maxime utantur. Canicia in vasis summa est,media vero pars humidior in quae sequuntur. Quamvis autem hodie hoc genus non adferatur ad nos: reperitur tamen innuibu dam fontibus balneorum innatans hujusmodi substantia,
colore varia iunc croceo, nunc rusto, nunc iridi odore
gravi,& gustu mordaci Pinguedo igitur, levitas, indor ostendunt materiam exhalationis ustibilis,non ustae ut salis, exsulphue,aut bitumine,aut extralatione quacunque.
MVria idem quod salsugo seu salsilago appellatur insa
linis tota liquid , marina aqua falsior , ut Plinius Inquit, de qua Diolicorides inter sales, nihil enim aliud est quam sal liquefactus: ideo effectus falis praebet, abstergitque Dystenteticis infunditur ad ulcera depascentia. Rus species, est Garum , liquamen scilicet piscium aut carruum, quae fale macerantur ut Dioscorides tradit inter pisces Solvitur enim sal eorum humore eademque prςstat: mitigatur tamen ejus acrimonia ab humiditate piscium, aut carnium. Sed apud Plinium & Galenum non quoruncunque piscium salitorum liquamen Garum dicitur:sed genus quoddam ex suuisiti liquoris intestinis pucium, caeterisque quae adicienda essent, sale maceratis , ut sit illa putrescentium santes. Hoc olim conficiebatur ex iste, quem Graeci Garon Oc bant sed postea ex Scombro laudatissimum heri caepa Gadeo ut Mauritania, &Baetica aliaeque finitimae regiones Scombros ex Ocaeano intrantes caperent Gari conncienda gracia, ad nihil aliud utiles. Creveruntque genera in inlinitum: ut ouoddam conficeretur ad colorem mulsi eteris, adeoque dilutam suavitatem, ut bibi posset Gari vero sex imperi
cri nec colata Alex appellatur, quod ejus vitium est Uaepit
66쪽
tameni privatim alex ex inutili pisciculo , Iesmoque eon fici, Apuam nostri,aphyem Graeei vocant, quoniam is pisciculus e pluvia nascitur , tandem pervenit ad Ostreas urticas,Cammaros,Mullorumque jocinora: innumerisque generibus ad aporem gulaecaepit sal tabescere, Haec Plinius. Reperitur passim apua Galenum Garimentio inter condumenta multi enim cibi ex oleo,& Caro parari selebant. Sed hodie disperiit ejus usus, ideo nec amplius conficitur. At eis autem quaedam genera habentur, unum ex pisciculo, qud Romae alice vocatur, alibi acciuga , aliud genus ex hunnijecinore, quod vulgo Caviale appellatur. Sed haec praeter nostrum institutum. Muria omnis salsamentcrumh coquatur absumpto humore concrescit insalem.
NItrum non multum a sale distat, tenuior tanturri
substantia,&mollior, ae levior Nascitur ex aquis nitrosis, efflorescit quoque e terra non exilit in igne ut sal, sed bullas attollit ut alumen Praeterea majorem acrimoniam nitro inesse eo argumento colligunt, quod cito nitria-'xiae calciamenta consumunt, in iis nulla herba vivit,neu
animal. Rus historiam Plinius ex Theophrasto admodum diligenter tradit. Quadam sponte nasci, quaedam fieta
Naici apud Medos exiguum canescentibus siccitate conva libus,quod vocant Halmiraga, quasi terrae salsuginem minus etiam in Thracia juxta Philippos sordidum terra, quod Apion, id est, sylvestre vocant. λpud nos in plerisque locis terrae sunt salsuginosae,parietes quoque salsuginem expuunt
tenuem, candidam, instar lanuginis , quamvis exiguam, acrem, quae in igne accenditur continet enim flatuosam, ωustibilem exhalationem, cujus accensione impetus gignitur ut in sale crepitus exultans Hinc excogitata est pulveris compositio, quaei tu oculi ignem concipit,vi pilas ingentis ponderis lapideas, aut serreas ex bellicis machinis quas
67쪽
quas bombardas vocant, faculatues imitatione quadam fulminis. Quoniam vero exigua est hujusmodi saligo ponte efflorescens arte ex terris salsuginosis, quas depraenendunt lingua, extrahunt in aqua abluentes , haec enim post coctionem densatur in id genus nitri, quod falnitrum vocant nam&Plinius quandoque ipsum nitrum ulnitrum appellat sponte quoque nasci traclitur in Asia in speluncis mollibus distillans deinde collectum siccari Sole. optimum Lydium cujus probatio,ut sit minime ponderosum, cinaxime friabile colore pene purpureo afferri inpastillis Aegyptium in vasis picatis ne liquescat Aphronitrum hoc genus vocari, quasi spumam nitri Dioscorides Aphronitrum, inquit,optimum censeri levissimum, glebossim, friabile, colore pene purpureo aut spumosum,& mordax quale ex Philadelphia Lidiae desertur Secundum esse Aegyptium gigni quoque in Magnesia Cariae Ex aquarum autem concretione sponte nascebatur apud antiquos in Macedonia, quod vocant chalasticum, candidum, purumque proximum sali lacum esse nitrosum exiliente e medio dulcitanticulo ibi fieri nitru circa Canis ortum novenis diebus, totilemque cassare,ac rursus innatare , deinde cessare. Qi apparet selinaturam esse, quae gignat quoniam compertum est , nec Soles proficere quicquam, cum cesset, nec imbres Imbribus falsius nitrum fieri, Aquiloniis deterius, quia validius commovent limum. Videtur Dioscoridis hoc genus intellexisse , quod inquit ex Bunis afferri optimum colore roseo aut canaido spongiimodo fistulosum. Sed haec nequaquam adferuntur ad nos, neque comperta sunt oriri. Non desunt tamen aquae nitroia, sed sine viribus densandi. Praedicta igitur genera nastuntur. Conficiebatur autem in Aegypto multo abundantius sed deterius nam fuscum, lapidotumque erat.Eodem pene modo fiebat ut sal, nisi quod salinis mare infundebatur nitrariis autem nilum, quoi cedente madent succo nitri quadraginta diebus continuis rstatimque ut densa est caeptum rapitur ne resolvatur in nru
68쪽
eratiis sic quoque olei natura intervenit ad scabiemant malium utilis. Ipsum autem conditum in acervis durat. Circa Memphim lapidescit,adeo ut exus faciant vasa, ideo deterius, alicubi rufium E colore terrae Arabes tradunt quoddam genus fossile lapidosum , quem salem petrosum
vocant, recentiores salem petrae Albertus Magnus testatur in Coselaria Teutoniae se nitrum abundanter in venisse, rem tamen incolae salem esse putabant. Pluvia enim c ens super montem vena aeris refertum , cum ad centum
passiis infodina pervenerit, congelatur, inquit in nitrum, qui ab incolis putatur esse sal gemma. Ex hoc generevidetur esse lapis, ex quo fit bora vulgo appellatus, de quo ii ferius. In nitro optimum , quod tenuistimuin, dcideo spuma melior. Hunc antiqui negabant fieri,nisi cum ros decidisset praegnantibus nitrariis nondum parturientibus itaque non fieri incitatis, etiam si caderet. Alii operimentorum fermento gigni existimavere. Hoc genus spumae Gale- nus spumam litri seu nitri vocat, alia ab Aptironitro nomine composito Medicamentum inquit, exsiccatorium esse aspectu triticeae farinae alba enim est, non ut Asiae petrae
flos cinerea ejusdem facultatis cum nitro, sed essentiae tenuioris AphronitrΗm autem farinae speciem non habet, neque Elutum est, sed congelatum S coactum, quo utuntur quotidie, qui in balneo sordes auferunt,ea detergendi facultate,ut non modo sordes extergeat , sed etiam pruri-
eum sanet, nempe digerendis quae ipsum excitant saniebus. At devorandum non est nisi gravis urgeat necessitas qui', pe quod inimicu stomacho,nam plus nitro incidit. Ad sumgos tamen sustocantes rusticus quidam utebatur, dem per profuisse probatum est. Nos autem in talibus nitro usto simul, S non usto, multo etiain magis ejus spuma uti consuevimus. Haec Galenus. At Iodie inventis aliis generibus nitri, non amplius ex aqua Nili conficitur , quod sciatur. Habemus enim Almiragem, de qua diximis, tenuissimam substantiam spumae nitri respondentem:& alni:
69쪽
erum,quod ex terra ejus succi gravida extrahitur nitro respondens quod ex aquis colligitur. Nili enim aquae in alluvionibus abluentes loca a Sole exusta similem salsuginem ferunt, quae in nitrum vertitur continere autem pinguem
substantiam ustibilem ut nostrum lathitrum, ostendit oleum, quod ex nitrariis habebatur teste Plinio ut hinc conjicere liceat exhalationem ustibilem tenuem in nitro contineri,quae ipsum tenuius, & amarius sale reddit. Hinc sal Sodomiticus ex bitumine amarius nascitur, dc Babyloniae priama densatio in bitumen liquidum cogntur,oleo simile, quo &in lucernis utuntur hoc detracto subest sal, ut Plinius testatur. Rusdem generis est flos salis,de quo diximus:oleosam enim naturam habet ex nitro. Non igitur absurdum fuerit salnitrum pro nitro antiquorum astumere, Halmiragem prospuma nitri In confectura autem salis nitri, quod praelongis ac tenuibus veluti crystallis condensatur, subest suquidam candidus farinae specie, quo utuntur pro sale , sed parcius,quia acrior sentitur Antiqui etiam nitris quibusdapro sale utebantur, ut Chalastrico in pane ad Raphanos Myptios, teneriores enim facit.
AD nitra reduci possunt multa genera factitia exerematis,aut lapidibus,aut plantis,aliisq;corporibus:qui bus varii artifices utuntur. Antiqui ex quercu cremataeonficiebant,sed ob exiguitatem ab opere destiterunt. H die ex calce parant lixivium , quo incrassar cum oleo, nitri vice utuntur ad brdes abstergendas non solum ex eo pore in balneis, sed de ad lintea deatianda , de maculas ex pannis delendas saponem vulgo vocant. Adulter baturi in Aegypto calce ipsam nitrumla depraehendebatur gustu syncerum enim facile silvitur adulteraturria pungit calce aspersum reddit odorem vehementem. Fit cad usto lapide calcario, quod marmor fulaneum vocatur:
70쪽
Fit & ex testis eonchiliorum Dioscorides ex Bue cinis martis nis,&excalculis littoralibus, medicamentum acerrimum urens ad crustas inducendas efficac issimum quandiu recens fuerit,& aquam non tetigerit: quae calx viva appellatur sed cito hebetescit:in aqua autem in qua solvitur, ignem deponit:lixivium id capitellum vocant, primum acerrimum, m. Cundarium mitius,quam aquam medianam vocant reliqua invalida, unde varia seponum generaconficiuntur, additis quoque cineribus. Rex vini usta,quod vulgo Tartarum, catur,nitrum quoddam est factitium urentis 5 abstergentis
facultatis eo mulieres utuntur ad ruffandum capillum S fullones ad praeparandas varias colorum infectiones Antiis
qui utebantur nitro quodam sordido ad inficiendas purpuras,tincturasq; omnes, ut Plinius testatur. Nobilius fit ex crusta,quae circa dolia concrescit ex vino, saporis acidi haec enim crematafacillime solvitur etiam in aere humido india quorem acerrimum, quod oleturi Tartari vocatur cujus gutta diluta ex aqua efficacissime abstergit faciem, mac
las delet Bora vulgo appellatur quasi Daurach, quod apud
Mauros nitrum significat factitium quoddam genus nitri translucidum micis grandini similibus, quo aurifices utuntur ad scobem auri glutinandam, ut chrysbcolla apud antiquos adjuvat enim fusionem. Conficitur Venetiis ex cre-naaxo lapide quodam candido, fissili,quem boracem crudum vocant Serapio Boracem Tincar appellat esse inquit speciem salis sapore nitricum quadam amaritudine Reperiri fossilem in littoribus maris,di factitiu, quod teste Rhasi intςr genera nitri continetur, sigillo imprimi solitum alii ex impuberis urina factitari tradiderunt commodum ad aurum glutinandum, qua init Chrysocollam antiquorum significat. Quamvis aurem Arabes lapidosi nitri mentionem
faciant, non tamqnis borax videtur, quem crudum vocari
diximus hic enim non selvitur, neque saporem ullum praese fert sed ustione,& praeparatione mordentem saporem ac quirit. At nitrum quamquam lapidosum,quale circa Mem