De metallicis libri tres

91쪽

CAP. XXXIII.

EXtanldi genera Bituminis odorata, ut Camfora, Ambra. Si enim Camfora res Metallica est, ut quidam putant, profecto cum Bitumine convenit, praecipue cum a phthae est enim ignium rapacissima , at non liquida, sed summi modo coagulata colore eandido,adeo exhalabilis, ut

taciteac sponte in halitum dispereat, nisi diligenter loco frigido asservetur. Affertur ex India orientali Arabes tr dunt esse lachrymam arboris Indiae. Idem confirmant, qui hodie ex Lusitania ad illa loca navigarunt Nuper de ea scriptis mandavit Garzias ab Horro proregis Indiae medi- Eust testatur hic vidisse arboris tabulas Camforam resudam

tes. Idcirco de ea nos inter lachrymas arborum diximus. Sed quoiam duplex Camforae genus traditur . unum prae ciosius, quam Camaeram de Burneo vocant ex loco Indiar. minutis granulis, aut bolis drachmam non excedentibus rAlterum de China vilius, orbiculis, seu panibus coactum pondere Quatuor unciarum aut amplius, quod genus solum affertur ad nos. amfora Chinensis forte ex aliquo Bitumirie extracta est artincto sublimationis,ut ferunt Arabes,artificiis enim indicat figura orbiculorum, sed ex qua materia connesint,incertum est. Burnensis autem omni artificio caret, & comperta est ex arboribus resudare: nec absumitur in exhalationem spontinam ut Chinensis. Iolere etiam adulterari admiscendo pauca Burriensem, cum multa Chiis

riensi ut ejus augeantur praecia longe igitur differt Burnen sis achinensi. Nee injuria fori Averroes inquit, Camisisrae genus esse, quod nastitur in maris fontibus , aquis innarans,quae Ambra dicitur ex genere succies.

C A P. XX XIIII.

Ainra vulgo nomencommune est ad omne succin&Privatimaute apud Arabes medicamentum est odo rarissimum.

92쪽

eatissimum, , reeentioribus Graecis Ambar, aLatinis Ambatum voeatur, vulgo Ambracane re Ambragristia Heri molaus Barbarus primus Succinum Orientale vocavit, turiens, ex multis locis Bituminis, sulphuris modo veteribus ineompertum Forte autem non erraret, qui diceret

apudPlinium esse Aromatitem inter semmas odoratas,que MVraham eoIore dc odore imitatur in Arabia dc Aegypto circa Pisas inventa, ubique lapidosa reginis seequentata: Murthites gemmae minimae facie, colore Myrrhae , odore in uenti, re attrita etiamNardi Et Myrsinites, quae coI

xem habet melleum, odorem vero Myrta Antacates, quaecum uritur, inrrham redolet Baptesmostis odore exceti Et Zanthenes a Democrito strip ta Electri colore, quae ruta vino Palmeo, Crocolenteicit cerae modo odorema.

gnae suavitatis: oritur in Media omnia haec Malia ex gen te Succini odorati esse videnturo barum scribit Serapio, otiti in mariinstar fungorum, quod postea una eum apillis, ovibus adhaeret, expevitur ad littus. t Avicenna, Ps Ius ex sentibus in mari effluere testantur Lusitani serunt in toto maritimo tractu Aethyopiae reperiri etiam ingenti m enitudine fluitans transferri ad littora ventis quibusdamnantibus in magna opia exstimari ab ignaris Picem, aut Bitumen, sed varii coloris pro natura terrarum compIemlapillos, conchilia, & alia hujusinodi Esse praeterea pisces

scribunt ex genere Cetaceo, AZelas appellant, Ambarravidos, quod postquam de voraverinr, streidos reddi ex quorum ventre ambarum extrahi quod adhuc fabulosum ne sitan verum,incompertum est.Ejus tres notantur differentiae, Selachiticum ex Zellam insula Indiae, ruffumi pingue, Quod caeteris praesertur Adterum ex Sechra loco maritimo Arabiae Felicis, subalbidum colore ovi Struthiocameli, qu Ie ut plurimum est,quod fertur ad nos:varium enim estis culis nigricantibus Tertium omnium deterrimum, quod nigricat, quale junt esse, quod pisces devoraverunt. Η

jus quoque duplex faciunt distrimen unum in emre reperiri

93쪽

riri, deterius: alterum juxta spinam dorsi , magis probatum

quia syncerum. Adulterari tradunt quodam genere factitio, quod constit ex ligno Aloes, Styrace, Laciano, resoluistis, & addito Mosto aut alia ratione, lenZoo, cera alba, Iigno Fraxini putrefacto,musco arborum addito Mosco aut gabello. Sed fraus depraehenditur, quia facile mollescit aqua, aut manibus cerse modo lente scir. ' Optimum vero censetur, quod a Brdibus est maxime repurgatum,quodq; plurimum ad candorem accedit, cinerei stilicet coloris, aut quod ex venis nunc cinereis, nunc candicantibus constat, Ievmquodque acu perforatum multum oleacei liquoris r sudat. Nigrum improbaturξpraeterea candidissimum, quoniam Gypso adulteratum esse existimatur. Avicenna calliadum statuit in secundo ordine, siccum in primo Conferre cerebro, cordi, sensus vegetiores reddere, utile senibus, die

naturastigidioribus, dari ad Syncopem, sussiri ad Epilepti- eos isse cationes uteri. Sed de iis, quae Sulphuri, ae BL tumini assinia sunt, haec satis Nam reliqua genera Sueci.

ni de Gagatis ad lapides magis pertinenci me lapidibus autem illiquabilibus, quae sola relinquuntur inter fossilia,

deinceps dicamus.

FINIS LIBRI PRIM L

94쪽

LICIS LIBER

ANDREA CAESA L.

PINO AUCTORE.

bilibus, sunt enim fossiliaplurima, autpuba veres colorati,aut lapides, ex tali consisten- qtia geniti, ut inquit Aristoteles durities autem per coagulationem habeatur, necesse est lapidum generationem coagulatione fieri. Cum autem coasulentur , aquea,&communia aquae,& terrae atque alia quidem eductione humidi, alia vero ejusdem condensatione. Illiquabilium omitium nrateriam magis siccam esse Aristoteles, c Theophrastus tradiderunt. Sed Albertus Magnus excipit lapides perspicuos, ut crystallum, Berillum, Adamantem, Carbunculum khRusmodi Vult enim eorum materiam aqueam esse, non tamen simplicem,sed admistam terreo tenui, a quo eis hementer passa est, densaraque Signum autem ostendens aqueam esse materiam,inquit, pespicuitas est , terrae enim opacitas tribuitur Mistotelis quoque authoritas citatur de ' crystallo Diujtia

95쪽

erystallo loquentis, fieri ex aqua remoto universalitercali . do Addit mn montibus Pyrenaeis aquam pluviam ex viris tute loci denari in lapidem. Ex his igitur concludit non unam esse omhium lapidum materiam, sed ebrum quidem qui paci sunt terram esse humore quodam vilcoso glutinatam,nam alius humor per coctionem evaporans terramus

linqueret inconglutinatam Eorum vero qui perspicui sunt, aquam a sicco vehementer passam iam alioqui non con starent in lapidis duritiem. Alberi uiri secuti sun r plerique. Quidam tamen ex recentioribus addit succum lapideicen tem tanquam tertiam materiam, ex qua Corallium fit,ialii multi lapides, non perspicui. Quemadmodum aurem

materiam lapidum istia uinores diversiam censuerunt, sici agentia diverta. Qui enim ex luto fiunt,perassationenem a calido&sicco tantiim coagulari putarunt,ut lateres. Qiri autem materia constant aquea, frigore Vehementi, ut crystallum duae sentctia videtur a Plinio fluxisse scribit enim

crystallum gelu vehementiore concretum esse non enim

alibi reperiri inquit, quam ubi maximae hybernae nives rigent. claciemque esse ceri sim est unde S nomen Graeci de de te. Qui succum lapidescentem introducit, hunc quoque a frigore coagulari tradit, sedimul alia quoque coagulare, ut ideis agentisvi materiae vicem praestet. Impugnat pra terea Aristotelem negans siccam exhalationem ignitam materiam esse lapidum,quia partes non cohaerent, aut imbecilliter absque humoris beneficio. Deinde plurimi apides in aere gignerentur, ubi hujusmodi exhalatio incendiatur in Cometas, sellas cadentes, quod renugnat sensui. . . In incendiis autem subterraneis cineres potius evomi, aut solos pumices inter lapides,ut patet in Puteolano. Haec sunt praecipua quibus Aristotelis sententiam refellit. Sed ut vetalitas summi Philoseph patefiat animadvertere oportet rAquam terram materiam esse omnium mistoru,sed agente caliditate quae mistionem perficit, frigiditate, quae mistum conderisit.Caduuias enim necessaria est adnaistionem,

i quia

96쪽

σε DE METALLI err

quia quadi terra non unum fierent, nisi utraque elementa

a calore extenuarentur in naturam aeris, ignis sic enuria

humidum cum sicco unum fimi, nec sejungi possunt, nisi magna vi. Alioqui ex humido sicco compositio tantum fieret non mistio,ut lutum ex aquavi terra quae facile seju

suntur, aqua in Vapores evanescente, terra in glebam triabilem transeunte Frigiditas autem non mistionem facit, sed condensat tantum non solum quae permistionem in unum conVenerunt,ut pultem, dateres, sed, heterogenea,ut lutum. Pro Varia autem proportione humidi,vii ci fit,ut in coagulatione,&liqueractione vario modo se habeant. Quae enim aque sunt,non coagulantur,nisi ab e cessu frigoris,liquantur autem modico tempore ut glacies. Quae vero terrea sunt, non coagulanrur a frigore,nili prius ab igne mollescant ut later Emossescunt autem ab igne non omnia, sed quae humiditatem aliquam habent insitam, cujus beneficio aliquando excessit ignis liquantur, ut fluanti ut lapis molaris, Pyrimachus,&Iestae, ut tradit Aristor A. Meteo cap. 6 Later igitur crudus tanquam gleba est terrae, cujus partes non haerent pertinaciter,sed facile in pulverem ditatuuntur. In igne autem valido partes emolitae unium tur, haec enim est natura humidi invicem glutinari abice. dente autem igne,eaedem relinquuntur induratae qua coagulatio est ab utroque facta ignescilicet,in frigore. Haec autem non liquantur nisi excessu ignis, coagulantur autem vel modico frigore, sufficit enim, si ignis paulum remittaturi opposito modo quam Glacies. In quiseus autem nulla humicutas remanet insita,a solo igne omnem humiditatem

adventitiam absumente eoagulantur,ut sales: idcirco ab M

qua tantum selvuntur, humore qui perditus fuit, restitutor quod neaueunt efficere, in quibus insita est humiditas coagulata a frigore vel quia pori per quos ignis exivit, anguisitiores sunt, quam ut aqua ingredi possit ut inquit Aristoteles vel quia in existens humiditas coagulata respuit alienam humiditatem quam etsi attraliat ut later, non tamen

97쪽

ab ea remollitur, quia existens humiditas eoagulata non liquatur ab humido,sed ab igne. Quae igitur hoc pacto coagulata fuere , merito insolubilia ponuntur ab Aristotele, cum nec humore alvantur, ut sales, nec ab igne, ut Metalla. Patet quoque in his dominari terram haec enim prohibet quo minus ab igne liquentur: nam neq; ab excessu ignis quidem liquarentur,nisi aliqua humiditas insita in ipsis eloses. Pro taciliori autem, difficiliori liquatione, quae ab igne fit, mensura colligitur aquae,&terrae. Vt inter Metalla Ferrum maxime terrestre est, quia ad liquationem eget excessu ignis Plumbum,&stannum maxime humida,quia facillime liquantur. Si igitur Gemmae perspicuae neque ab humido liquantur,neque ab igne, nisi forte ab excessu , ut patet experientia, non sunt aque naturae, ut Albertus putavit, sed terreae dominantis. Earum quoque coagulatio onem, non selum a frigore famesse dicendum est , sed etiam a calido humoremi terram attenuante, & commiscente, ae superfluam humiditatem absumente. Hoc enim modo differt aquae, &luti coagulatio in glaciem ab insolubilium coagulatione Glacies enim fit educto solum calido univeris Q. Sales educto universo humido Insolubilia autem partim educto humido luperfluo,partim calido, ideo ab utrisq; goagulata fuere. Reliquitur ut objecta solvamus.

P Ersipicuitas si propria esset humidorum torporum, Ut quidam putant non inesset quibusdam salibus , qui ab omnibus conceduntur terrae esse nec lapidi speculiari,quod in igne non liquatur, sed in Gypsum convertitur, quod est

maxime terreum. At omnia elementa, cum alba sint,ut in

libro de eotoribus habetur , perspicua esse necesse est, ut uia Peripateticis quaestionibus explicavimus. Quod autem seriabit aliquando Aristoteles, erystallum fieri ex aqua remoto undversaliter calido de glacie intelligit, non.de Gemma.

98쪽

t amulsi tae ob similitudinem Crystallus dicatur. Et si

linio concedatur lapidem hunc hyberno gelu contrescere,non tamen ex hoc sequitur glaciem esse Nami a Digore humidum quoque educi potest cum calido, unde re imanet siccum,substantiam lapideam constituens. Quod autem aqua pluvia in montibus Pyrenaeis virtute loci condem situ in lapidem,idem accidit,quod ealci Postquam enim aqua calaem solverit,quod solutum est iterum coit in lapidem abscedente aqua. Videtur autem aqua in lapidem den- fari cum guttae in aedificiis cadentes in stirias concrescunt cum enim calcis substantia soluta in aqua fuerit, fluit ut aqua, non ramen concrescit aqua, sed terreum quod latet in aqua cum separatur ab ea. Idem patet in pulvere Puteolano, hic enim si decidat in mare,lapidescit, idem facit si aspergatur aqua maris: salsedo enimjuvat ad ejus soncretionem. At Cypriim quacunque aqua affusa concrescit in duritiem a fpideam Caeterum sine aqua non coirent in unum. Quρ tenim siccum est , non glutinatur, sed particulae separatim manent in propriis terminis. Postquam vero partes humo- te superveniente glutinatae invicem fuerint, non egent humore aliquo ut constent imo saepe humor impedimento est,nisii enim siccentur non constant. Hic succus lapidescens ὰ quibusdam vocatus est, tanqua nova materia ad lapidum generationem. Est autem terrena substantia ab igne valde lattenuata, ideo silvitur in aqua, ut sales,& calx unde sue cus ille conficitur. Nam & salis montes imbribus, S Solibus in lapideam substantiam durescunt: similiterac nitrum, ut loco proprio explicatum est. Nec miru si hujusmodi succus lapide stens aliena corpora, quae illum biberint, in lapidem

eonvertat, ut enim sale condita ut faccharo, in omner partem succo permeante, concrescunt in eorum natura, sic lapidescente succo caetera lapidescui, ouae in eo maduerint.

Non igitur alia materia ponenda et lapidum illiquabuli uin,quam terrea substantia praedominans. Cum autem terra in sui natura nequaquam lapidescat, neque sola, neque

99쪽

moti eo uncta ob causas dictas , idcirco necesse est tutus in naturam exhalationis converti ab igne aut a Sole, seu in altum sublata exhalatione seu inclusa intra terram, ut patet in corporibus combustis retinetur enim Empyreuma in ei. neribus&calce,quae est portio exhalationis ignitae. Quod igitur supra terram seblimatum in aeris regionem ascenderit,estici impressiones, quae in primo libro Meteorologicorum explicantur, ut flammas, aut impetum Ventorum, donec exhalatio dit fusa in immensum aut disperea conve si in ambientem aerem,aut decidat in tenuem pulvistulum.

oui ab aqua pluvia solutus in fine aestatis aquas reddit suborat s. Non possunt autem lapides in hoc loco fieri, quia ex halatio non cogitur in angustum nisi forte aliquando tria dena nube id contingat , ut quidam referunt ex ea lapides cecidisse. Quod autem inclusum intra terram fuerit, ob Ioci angustiam compingi in substantiam lapideam potest, aut in reliqua corpora fossilia. Hinc patet quam leves sint dubitationes adversus Aristotelem allatae non fieri ex exhalatione ignita lapides,quia sicca non cohaerent sine humorer non decidunt lapides ex aere: in incendiis subterraneis non videmus egredi nisi pulverem, & pumices. Patet enim ex dictis,qua ratione humidum, siccum unum fiant, 'uomodo invicem glutinentur partes siccae eccur in aere non coea non unum. In incendiis autem subterraneis comburuntur corpora, ut in cinerem redigantur, aut in pumices,

quae ignis excrementa sunt absumpta omni substantia combustibili QMd autem dicit Aristoteles exhalationes ignita fossilia omnia parere significat non combustam sed ab igne praeparatam. Nam sulphur de Bitumen inter fossilia reis ponuntur: exhalatione tamen constini non combusta.

CAP. III.

D Vplex autem est modus generationis lapidum unus per ignem fusior , ut cum ex terrAiaxfornacibusta udi pis fit r

100쪽

pi, fit rus enim aliqua ex parte funderentur aut molli flea.

tentuipartes,non cohaererent in substantiam lapideam e dem modo gignitur vitrum ex arenis, scoriae metali tum Sed horum que facile abigne siquantur,reponuntur inter eorpora humidiora ut etiam metalla ireliqua inter si ea illiquabilia. Alter modus est per solurionem terrae adustae in aqua, ut patet in calce seluta haec enim siccata Iapi. destiti bimiliter exhalatio quaecunque soluta in aqua partim quidem in lales transit, partim in lapides. Quae autem prae pinguedine non Elvitur in aqua, concrescit in Sulphur, Bitumen, teliqua ejus generis. In corporibus quoq; animassum, ut in renibus&vesica hoc modo lapides gignutur.

. Exurina enim continente humorum adustionem secernitur crassities,quae in lapidem transit,ut patet in matulis post

tefrigerationem urinae depositum enim sedimentum se. eteto humore obdurescit incrustam sic de intra eorpus ut plurimum secundum erustas lapides coagmentantur, nova materia priori apidi adhaerent quodvi in multis intra teris tam genitis,fieri videmus. Ob puritatem autem materiae, di impuritatem, crassitiem, tenuitatem lapides oriuntur nobiliores,& ignobiliores,perspicui,opaci,duriores, & molistiores,aliisque differentiis. Ru' enim exhalatio magis attenuata fueriti&purior: lapis gignitur densior, Ec durior, Et magis perspicuus, ut Adamas , dc Gemmae praestantiores. Quo autem crassior fuerit materia, dc impurior, eo viliores

Iapides gignuntur minus enim densari possunt, quae eras.

sunt, ideoque minus cohaerent partes invicem: ob impuritatem autem non similis sit omnium partium concretio,sed cnaaedam moluores, quaedam duriores, quaedam spongiosae, dirarae consurgunt. Appraehenduntur quoque aliena corporain lapidum concretione, quae simultapidescentia inae. qualitatem faciunt: nunc arenae, nunc varii generis lapilisti: nunc terra. nunc animalium, aut plantarum partes. Rei

perta enim sunt conchilia in casura lapidum Praeterea nobiliores ignemperptu magna ex parte visi sunt,ignobilio res

. autem