장음표시 사용
101쪽
uis & conseruatiuis. agrum erige & foue, donee plenissime conualescat. Porro in ciuilibus, vsquequaque iusticiam sequere,ie amabilem omnibus facito, &iuxta comicum sine invidia laudem invenias & amicos pares. Quid multa in omnibus indue charitatem'. nam & mihi in promptu est usus horum, sicut eis exercitium praemissorum. Eo ergo miserabiliores fiunt,quo miseriam suam non a noscunt. Dum seipsos Lllunt id agentes in studio veritatis, ut nihil istant. Neque enim fideli sumilitatis via quaeritur vetitas. sic Pilatus veritatis audita mentione, quid esset interogauit. sed infidelitas quaerentis egit,ut docetem ante tumidus declinaret auditor, quam sacrae responsionis instrueretur
propono. scientia enim iucunda est, &fructuosa: sed vi illiseam liqueat non adesse,qui clamant, in compitis, & in triuijs docent, & in
ea, quam solam profitentur, non decennium, aut vicennium, totam consumpserunt aetatem. Nam & eum sed senectus ingruit,corpus ener uat, sensuum retundit acumina. & praecedet res comprimit voluptates, sola haec in ore voluitur, versatur in manibus, & aliis omnibus
studiis praeripit locum. Fiunt itaque in pueri ilibus Academiet Senes, omnem dict orum,aut
102쪽
scriptorum excutiunt syllabam,imo & literam; dubitantes ad omnia; quaerentes semper sed
nunquam ad scientiam pervenientes.& tandem C uertuntur ad vaniloquium, nescientes quid loqv tur,aut de quibus asserant errores condunt nouos,& antiquorum aut nesciunt,aut dedignantur sententias imitari. Compilant Omnium opiniones , & ea quae etiam a vilissimis dicta vel scripta sunt,ab inopia iudicij scribunt,ct
reserunt. proponunt enim omnia, quia nesciunt praeterre meliora. Tanta est opinionum. oppositionumque congeries, ut vix suo nota ieue possit authori λ Aecidit hoc ΠΗ m,quo nemo plura scripsit, ut cum historiae cuidam tamquam Vanae , repugnaret,ipsius proferretur liber , qui eam continebat. Sed nunc multos in Venies Didymos, quorum pleni, imo reserti suist commentarii. huiusmodi Logicorum impedimentis. Recte autem dicuntur oppositiones, quia melioribus studijs opponuntur. Ob-- stant enim profectui. sed nec Aristoteles quem nugidici solunt ventilatores isti dignantur gnoscere, auditur : dicens quidem fideliter ele
p ferente fidicitum essestivium est. Refert Quintilia-dus Timotheum queridam, clarum in arte tibikrum, sollitum exigere duplas mercedes ab his, quos alius instituisset quIm si traderentur rudes omnino. Duplex enim labor est, alter in eluenda vitiosa doctrina; quam perceperant, alter ut vera & recta fideliter imbuantur. Ad haec, qui iam artificis nomen vendicat, non potest leuiter humiliari, vi ad minora descendat: sine
103쪽
8o Io. SAR EsBEMENs Is quibus tamen proficere nequit. Timotheus uti. que sapiebat, quia quo siemelest imbuta retens, sem avit Odorem testa diu. & quisque sui iuris eis:
ctus eurret ad ιsiam, quam I rimum rupto praedam flauerat Q.
uod eos Austoteles compesuerat
s audiretur. VS V s tamen aliquis interdum est, in malo isto: scilicet, quod qui talibus assuescunt,
Si tamen modestia instituantur . verborum copiam praeparant,volubilitatem linguae, capacitatem memoriae. ad hoc enim proficit frequens haec, de omnibus concertatio: quartum qu
que adiicit, si1btilitatem ingenij. Continuo siquidem proficit exercitio: si autem moderatio desit, omnia haec in contrarium cedunt subtrahitur namque subtilitati utilitas. Nihil intem, ut in primo declamationum ait Seneca , Odebilius subtilitate 'νιi nihil afiud est quam subii tas. Scad L ' cilium, nihilH Munus Mitti. sed hise, ad quid ut lis 3 Tale utique est illud ingenium, quod sola subtilitate lasciuiens nulla residet grauitate. hoc est quod in libro de institutione oratoris praecoquum dicitur,non temere ρeruenit ad 'ulem. lauda - tur in pueris, sed in senibus contemnitur, &culpatur pueri enim ex hoc facile parua faciunt. 4& audacia prouecti quicquid positi t statim ostε-dut,pollunt id demit quod in proximo est .verba cocinnant,& continuant, haee vultu interrire,nulla tardati verecudia profersit. Non multu praestarii
104쪽
sed cito non subest veravis nec penitus immissis
diescibus nititur:vt quae solo inmmo sparsa sui semina celerius se effundunt, imitatae spicas herbuis,inanibus aristis ante messem flaues cui,& ingenia, quae subtilitatem aut copiam affe-etant deducta grauitate placent haec anuis comparata. deinde stat profectus, admiratio decrescit.sc&,in risei Flavo,qui referetueSeneca apud retium declamabat,aliquid extra eloquentiam c5mendabat, puero stilicet eloquentia lenocinrumerat ingenij aetas. sed nec verboru copia perpetuo laude habet. ut enim ait Sidonius,nδφmιnor gloria dorsequia nouem,quai duisequod neficias. sed &Cicero verba raedarguit, quae sine utilitate aut voluptate tam dicentis quam audietis inutiliter proferuntur. obtinet enim illiud poeticum. Cui prodesse nolunt, aut delectare poetae. ut 'mul in iucunia cir idonea dicere vitae, Omne tulispunctum qui miscuit tile dulci. Et multiloquium peccata comitantur.linguae autem volubilitas tunc demum prodest, si ad sapientiam disponatur. in udo enim est,&cito
labitur.licet autem sit membrum modicum,rΟ- tam humanae natiuitatis succendit, conturbat
vitam, S totum hominem, nisi moderationis vinculo refraenetur agit in praeceps. Quid autem prodest illa marchiuis memoriae recondisse, quorum nullus est usus. sicut enim de lana caprina contendere inofficiosum est, sic ea quae, inutiliter proferuntur, commendare mem Oxiae,
ineptum & indi scretum est. Quis unquam in tilia folia&aristas thesaurisans consessit ut opibus abundet. Debuerat Aristotes hanc conpes
105쪽
82 Io. SAR Es B ERI ENs Iscuisse intemperiem eorum, qui indiscretam loquacitatem, dialecticae exercitium putant.Et ἀ-
. ne compescuerat, si audiretur. non oportet, visi omne Droblemaeire omnem positione considerare, Ied quam dubitabit aliqvu rationis egentium, e enae, e enses. Nam qui dubitant dirum oportet Deos Ierer . parentes honorare, νάmnema ιnlgent. Qur ero trum nix alia est, aut nonsensuo. Neque dero querum propinquae demonstrari neque quorum adelonge. miae quidem non habent dubitationem, ilia autem magis,
quam secundum exercitati m. haec ille. sed illi, eo ilicon sulto , imo & prohibente, semper, Vbique,& de omnibus aeque disputant: forte quia notitiam omnium aeque habent. CAPITULUM. IX.
EL o a V ENTIAM sine sapientia nonprodes' celebre est,& verum unde ipsam, ut pro fit,isapientia contrahere, manifestum est. ergo & pro modulo sapientiae, quam quisque adeptus est, eloquentia prodest. nocet enim haec, si disto- cietur ab illa. Ex quo liquet dialecticam, quae m- ter ministras eloquennae expeditissima est, & promptissima unicuiqueynod se ad mensuram scientiae suae. Ei enim prodest plurimum, qui habet notitiam plurimorum, & ei. qui pauca nouit,minimum prodest. Nam sicut gladius Herculis in manu Piginaei, aut pumilionis, inessicax est, &
106쪽
idem in manu Achillis,aut Hectoris,ad modum fulminis universa prostemit: sic Dialectica, si aliarum disciplaru vigore destituatur, quodam modo manca.est& inutilis fere: si aliaru robore Vigeat potens est omne destruere falsitatem: αv t minimu ei ascribam,sufficit de omnibus probabiliter disputare. Neque enim magnum est, si,
inore nostroru iugiter in se rotetu se circumeat
sua rimetur archana r & in illis duntaxat versetur, quae nec domi, nec militiae,nec in foro, nec in claustro, nec in curia, nec in Ecclesia, imo nusquam,nisi in schola, prosunt.ibi enim teneriori aetati plura indulgentur ad modum & modicum, quae mox magis serius philosophiae tractatus eliminat. Siquidem hic cum ad maturam scientiae vel vitae, venitur aetatem , non modo
verba puerilia, &licentioris indulgentiae, sed totos plerumque reijcit libros. hoc est enim quod sub poetici nube figmenti in Mercu- rq & philologiae docemur nuptijs , Deorum
omnium auspicio contractis, & utiliter hominibus amplectendis. ibi namque philologia,
postquam coeli templa conscenderat & purioris status nacta est libertatem, librorum copiam. quibus foecunda erat, euomuisse describitur. Est autem cuique opifici facillimum de arte sua loqui: sed ex arte quod artis est, facere, difficillimum est. Quis est enim medicus , qui non de elementis & humoribus, & complexionibus,&morbis & caeteris pertinentibus ad physicam. saepe loquatur, & multam 3 Sed qui ad hoc con-Valescit, magis poterat aegrotare. Quis ethicus morum regulis, dum in lingua veriatur non
107쪽
84 Io. S A RAsBERIENSIS abundata Sed plane longe difficilius est ut e
priinantur in vita. Mechanici opifices , facilε singuli loquuntur, de artibus 1uis; sed nemo eorum tam leui opera architectum exercet, aut pugilem: Idem est in reliquis. Sic de definitione, aut argumentis, aut genere, pro similibus loqui facillimum est. sed eadem ad artis explendum
officium in singulis facultatibus invenire , longe dissicilius. Ergo qui disciplinarum inopia premitur, copiam,quam Dialectica pollicetun& praestat, non habebit. CAP ITVLVM X.
uorum auctoritate praecedentia se sequen
CV M pimum, adolescens admodum, stu
diorum causa migrassiem in Gallias , anno altero postquam illustris rex Anglorum Henricus, Leo iustitiae,rebus excessit humanis. Contuli me ad Peripateticum Palatinum, qui timo . in monte sanctae Genoueis clarus doctor admirabilis omnibus praesidebat.ibi,ad pedes eius prima artis huius rudimenta accepi, & pro modulo ingenioli mei, quicquid excidebat ab ore eius tota men iis auiditate excipiebam. Deinde , post discessum eius,qui mihi praeproperus visus est , adhaesi magistro Alberica, qui inter caeteros opinatissimus Dialecticus enitebat. &erat reuera nominalis sim acerrimus impugnator. Sic fermEtoto biennio conuersatus in monte, artis huius praeceptoribus usus sum Alberico dc magistro
108쪽
METAL G. LIB. , II. Roberto Meludensi, ut cognomine designetur, quod meruit in scholarum regimine.natione siquidem Angligena est : quorum alter ad omnia scrupulosus, locum quaestionis inveniebat ubique: Vt quamuis polita planicies , offendiculo
non careret, & ut aiunt, scirpus ei non esset enodis. Nam & ibi monstrabat,quod oporteat enodari. Alter autem in responsione promptissimus
subterfugij causa propositum nunquam declinauit articulum , quim alteram contradictionis partem eligeret, aut determinata multiplicate
sermoniis,doceret unam non esse responsionem.
Ille ergo in quaestionibus subtilis & multus : iste
in responsionibus petipicax,breuis, δc commo dus. quae duos paratereis , alicui omnium contigissent, parem Utique disputatorem nostra aetate non esset inuenire. Ambo enim acuti erant
ingenii, dc studii perv icacis: & ut reor, magni praeclarique viri in physicis studiis enituissent,
si de magno literarum niterentur fundamento, si tantum institissent vestigiis maiorum, quan tum suis applaudebant inuentis . haec pro tempore, quo illis adhaesi. Nam postea unus eorum profectus Bononiam, dedidicit , quod docuerat : siquidem & reuersus dedocuit. An m lius , iudicent qui eum ante & postea audierunt. Porro alter in diuinii proficiens literis, etiam eminentioris philosophiae & celebrioris nominis assecutus est gloriam. Aeud hos toto biennio , sic locis assignandis assuevi, & regulis, &aliis rudim clatorum elementis, quibus pueriles animi imbuuntur, & in quibus prafati docto. ιes potentissimi erant, & expeditissint, ut haec
109쪽
omnia mihi viderer nosse tanquam ungues digitosque meos. hoc enim plane didiceram, ut i venili leuitate pluris facerem scientiam meam. quam esset. Videbar mihi taesus, eo quod in iis
quae audieram, promptus eram. Deinde reuer sus in me,& metiens vires meas, bona praeceptorum meorum gratia, consulto me ad gram ,
maticum de Canthis transtuli , ipsumque triennio docentem audivi. Interim legi plura nec me unquam poenitebit temporis eius. Postmodum vero Richardum cognomento Episcopum .hominem , fere nullius disciplinae expertem.& qui plus pectoris habet,quam oris,plus scientiae, quim facundiae, veritatis quam vanitatis. , virtutis quam ostentationis, secutus sum : &quae ab aliis audieram, ab eo cuncta relegi, &inaudita quaedam ad quadruvium pertinentia , in quo aliquatenus T eutonicum praeaudieram Haeseivinum. Relegi quoque rhetoricam, quam prius clim quibusdam alijs a magistro Theodorico tenuiter auditis, paululum intelligebam: Sed eam postea a Petro Helia plenius accepi. Et quia nobilium liberos, qui mini micorum & cognatorum auxiliis destituto, pauertati meae solaciante Deo , alimenta praest ant, instruendos susceperam , ςx necessitate ossieti & instantia iuvenum Vrgebar quod audieram , ad memoriam crebrius revocare. unde ad magistrum Adam , accutissimi virum ingeliij, dc quicquid alij sentiant, multarum literarum, qui Aristoteli prae caeteris in- eum b.bat,familiaritatem contraxi ulteriorem: ut licet eum doctorem non habuerim, mihi sua
110쪽
benigne communicaret, & se, quod aut nulli
faciebat,aut paucis alienis, mihi patentius exponebat. Putabatur enim invidia laborare. In terim Uuillelmum Suessionensem,qui ad expugnandam , ut aiunt, sta, logicae Venutatem, &consequentias inopinabiles construendas,&antiquorum sententias diruendas,machinam postmodum fecit. Prima Logices docui elementa,& tandem iam dicto praeceptori apposui. Ibi
foreὶ didicit idem esse ex contradictione cum Aristoteles obloquatur, quia idem cum sit, Mnon sit, non necesse est idem esse. Et item cum aliquid sit , non necesse est idem esse,& non esse. Nihil enim ex contradictione euenit & contradictionem impossibile est ex aliquo euenire . Vnde nec amici machina impellente urgeri potui, ut credam ex uno impos tibili omnia impossibilia provenire. Extraxerunt me hinc rei familiatis angustia, sociorum petitio,& consilium amicorumut officium docentis aggrederer. Parui. Reversus itaque in fine triennis, perperi magistrum Cilbertum, ipsumque audivi in Logicis, & divinis: sed nimis
cito 1ubtractus est. Successit Robertus Pullus, que vita pariter & scientia comendabant. Deinde me excepit Simo Pexiaresis, fidus lector, sed obtusior disputator. Sed hos duos in solis Theologicis habui praeceptores. Sic fere duodenniumI- hi elapsu est, cliversis studijs occupato. I ucunduitaquevisum est;veteres quos relinquera,&quos adhuc Dialectica detinebat in m 5te,reuisere socios,conferre cu eis super ambiguitatibus pristi nis: vi nostru inuicem, ex collatione mutua,c5-