장음표시 사용
121쪽
n iam ad alia introductorius est , nomine Isagogariam inscribitur. Itaque inscriptioni derogant, qui sic versantur in hoc, ut locum principalibus non relinquan L. quibus ignotis, non est quod introducentis operae gratia debeatur.
CAPIT v LYM XVII. Suam pernicios e doceatur, o quae fuerit degeneribus cir speciebm opiniones moder
Nos TR i vero ad ostentationem scientiae suae, sic suos instituunt auditores , ut non diatelligantur ab eis:& apices singulos secretis Mineruae grauidos opinantur. quicquid unquaab aliquo citctum aut rachum est, excutiunt, &teneris ingerunt auribus. ut vitio, quod a Cicerone arguitur , sepe minus inreduli funt Ob rerum multitudinem ς quam ob disticultatem, utile quidem est , & obui latibus, sicut ait Aristoteles
nolle opiniones multorum : Vt ex earum conflictu ad inuicem , quicquid non bene dictum videtur, refelli valeat,aut mutari. Sed nunC n Onerat his locus, cum oratio simplex, res breuis &facilis quantum potest debeatur introducendis. adeo quidem , ut& multa in rebus dissicilibus, facilius quam earum natura erigat, licetius pro-BQuantur. eo quod in puerilibus annis addiscuntur multa, quae scrior philosophiae tractatus eli-mἰnat. Naturam tamen uniuersalium hic omnes expediunt, dc altissimum ncgotium ,& maioris
122쪽
inquisitionis, contra mentem autoris explicare nituntur. Alius ergo consistit in vocibus licet haec opinio cum Rocelino suo fere omnino iam evan rit) alius sermone, intuetur , & ad illos detorquet,quicquid alicubi de uniuersalibus meminit 1criptum. In hac autem opinione deprehesus est Peripateticus Palatinus Abaelardus noster qui multos reliquit, & adhuc quidem aliquos habet professionis huius sectatores o' testes. amici mei sunt.Licet ita plerumque captiuatam
detorquean i literam,ut vel durior animus,miseratione illius moueatur. Rem de re praedicari monstrum ducunt. licet Aristoteles monstruosi talis huius auctor sit & rem de re siepissime as serat praedicati. quod palam est,nisi dissimulent,
familiaribus e1 . Alius versatur in intellembus. & eos duntaxat genera dicit esse, & species. Sumunt enim occasionem a Cicerone& Boetio , qui Aristotelem laudant Auctorem quod haec credi & dici debeant notiones. Est autem. Vt aiunt, notio ex ante percepta forma cuiusque rei cognitio , enodatione indigens. abibit. Notio est quidam intellectus & simplex animi conceptio. eo ergo deflectitur quicquid scriptu est,u i intellectus aut notio, uniuersaltu Vniuersitatem claudat.eoru vero qui rebus inheret, multae sunt de diuersae opiniones. siquidem hic, iideo quod omne quod unu est numero est, aut
rem Vniuersalem, aut unam numero elle, aut
omnino non elle concludit. sed quia impossibile substantialia non esse , existentibus his quorum sunt substantialia , dernio colligunt, Vniuersalia singularibus,quod ad essentiam , unien-
123쪽
roo Io.: S AREs B ER IEN s Is . da.partiuntur itaque status duce Gautem de Mauriis Platone,in eo quod Plato est,dicut indi- uiduu in eo quod homo. specie: in eo quod ani mal, genus; sed subalternu ; in eo quod substatia generalissimo mutabuit l, c opinio aliquos asse tores sed pride hanc nullus profitetur. Ille idaeas ponit, Platone aemulatus & imitans Bernardum Camotensem & nihil preter eas genias dicit esse vel speti est autε id a sicutSeneca definit eo ,
quae natura fiunti exemplare eternum. &quonia uniuersalia conruptioni nonsubiacent. ne motibus alteratur,quibus mouentur singularia,
ct quasi ad momentu, aliis succedentibus, alia defluunt, proprie & vere dicuntur esse univcr
salia. siquidem res singulae verbi substanti ui
nuncupatione creduntur indignae, cum neqUaquam stent,& fugiant, nec .expectent appellationem, adeo namque variantur qualitatibus, teporibus, locis, & multimodis proprietatibus, ut totum esse eorum non status stabilis:sed mutabilis quidem transitus videatur. Esse autem,inquit Boetius, ea dicimus,quae neque intensono crescunt, neque retractatione minuuntur, sed semper inae naturae subnixa subsidiis sese cistodiunt. Haec, autem sunt quantitates,qualitates, relationes,loca, tempora, habitudines,& quicquid quodammodo adunatum Corporibus inuenitur. quae quidem corporibus adiunctuemutati videntur: sed in natura sui immutabilia permanent . Sic& rerum species transeuntibus in . diuiduis permanent eaedem. quemadmodum
. praeterfluctatibus undis, notita amnis manet in fumine. nam & idem dicitur. unde illud apud Sene Cam : alienum tamen : bis in idem fliinim descendi
124쪽
META Io G. LIB. II. Imminremn destres m. hae autem ideae, idest exe-plares formae,rerum primeuae omnium rationes sunt. quae nec diminutionem suscipiunt nec augmentu ; stabiles & perpetuae: ut etsi mundus totus corpbralis pereat nequeat interire.
Rerum omnium corporalium numerus consistit in his. &sicut in libro dc libero arbitrio videtur astruere Augustinus,quia hae semper sunt,
etiam si temporalia perire continga rerum numerus nec minuitur .nec augetur. Magnu profecto est, & notum philosophis,contern plantibus altiora, quod isti pollicentur. Sed, licui Boetius & alii multi testantur auctores seritentia Aristotelis penitus alienum est. Nam & ipse huic sententiae, sicut euidens est in libris eius,
sepius aduersiatur. Egerunt operosius Bernardus Carnotensis, & eius sectatores, Ut componerent inter Aristotelem & Platonem .sed eos ta de venisse arbitror,& laborassem Vanum Vt reconciliarent mortuos, qui Fadiu in vita licuit dissen serunt. Porro alius Vt Aristotele exprimat, cum Gilberto Episcopo Pictaven si,uniuersalit tem formis natiuis attribuit, &in earum conformitate labbrat. Est autem forma natiua,Originalis exemptu & quae non in mente Dei consistit,sed rebus creatis inhinet.haec grieco eloquio dicitur Minς; habens se ad idaeam,Vt exemplum
ad exemplar, sensibilis quidem in re sentibili:
sed mente concipitur insensibilis : Singularis quoque in singulis sed in omnibus uniuersalis. 'Est &alius,qui,cum Gaiasieno Suesionensi Episcopo, uniuersalitatem rebus in Vnum collectis attribuit , & singulis eandem demit Exinde , cum ad interpretandas auctoritates
125쪽
xor Io. SARΕsBERIENs Is ventum est, laborat prae dolore: quia in locis pluribus ractum literae indignantisferre non μ'nec est aliquis qui confugiat ad subsidium nouae linguae,quia latinae peritiam non satis habet. Nunc
enim , cum genus audit, Vel species, res quidem dicit intelligendas uniuersales,nunc rerumnisneries interpretatur. hoc autem nomen in
quo auctorum inuenerit, vel hanc distinctionem incertum habeo : ni fori ' in oscematibin, aut modernorum linguis doctorum. Sed &ibi quid significetnon video nisi rerum collectionem cum Gausieno, aut rem uniuersalem. quod tamen fugit maneriem dici. Nam ad utrumque potost ab interpretatione nomen Deferri. eo quod maneries, rerum numerus,aut status, dici
potest,in quo talis permanet res. Nec deest qui rerum status attendat, δc eos genera dicit esse& species.
CAPIT VLvM XVIII. uod posteriores siemper priorum opiniones
immutant LO N o v M erit, δc a proposito penitus alienum , si singulorum opiniones posuero, Velerria es: cum,Vt verbo Comici utar fere quot homines, nisententiae. Nam de magistris aut nullus, . aut rarus est,qui doctoris sui velit inhaerere vestigiis. ut sibi faciat nomen quisque proprium cudit errorem. Sicque fit,Vt dum se doctorem corrigere promittit, seipsum corrigendum, aut reprehendendum , tam discipulis quam posteris
126쪽
ME TALOG. LIB. II. IO3 praebeat. Ego ipse mihi legem hanc non ambigo
imminere, ut dum ab aliis dissentio, & distensu scripto profiteor me obiicio reprehensionibus plurimorum. Qui enim loquitur iudicatur ab Vno ,vel a paucis: Sed qui scribit, omnium sententias excipit, & totias orbis, & omnis aetatis se exponit iudicio. Ut autem cum doctoribus mitius agam , saepius ad nomen, quam ad rem , videntur plurimi disputare. Nihil tamen est quod artis huius minus debeat professorem,
quoniam modus hic viro graui in conuenienistissimus est. vi enim ait Aristoteles omnino verendum dialecticis huiusmodi ad nomen disputare: nisi quis aliter non possit de proposito dissi putare. sane in articulis, ubi plurimum dissidere' videntur,alter alterius interpretationem admittit , etsi eam contendat esse ineptam. Itaque vicissim ducunt in crimine sermonem , non sei, sum alienum.
In quo non sit parcendum doctorsitu huius
modi. SI τ ergo quod sententiis parcamilia quibus
nec ipsi , si interpretationes inuicem supponere liceat , dissident. pauca tamen sunt in qui bus eis non arbitreor ignoscendum. Primum quod onera impar tabilia teneris auditorum humeris imponunt. Deinde quod docendi ordine praetermissis , diligentissime cauent , ne singula qμque locum teneant, sortita decenter. finem enim
127쪽
artis , ut sic dixerim legunt in titulo, re non ino do Topicorum, siae Analyticorum & Elenchoerum vim Porphirius praedocet. Postremo quod quasi ab aduerso petentes, veniunt contra mentem auctoris, & ut Aristoteles planior sit, Platonis lententiam docent, aut erroneam opinionem, quae &quo errore deuiat a sententia Aristotelis& Platonis. Siquidem omnes Aristotelem profitentur.
Sententia Ari Iolebs degeneribus es speciebu/
circumvasLIa rationibus multis, es mul- rarum te monios scrurum. O R R o hic, genera & species non esse, sed intelligi tantum alteruit. quid ergo ad rem attinet quaerere , quid genu sit , si illud omnino
non elle constiteri id In eo enim , quod, non est, inepte quaeritur. quid ,quantu aut quale est. si enim substantiam tuleris cuique nihil ei relinquitur aliorum. Ergo si Aristoteles verus est,qui eis esse tollit:inanis est opera praecedentis inuestigationis, in inqtustitione substantiae, quantitatis , aut qualitatis, aut causae; cum illius quod non est substantia, aut quantitas, aut qualitas, nequeat assignari: aut causa propter quam,quod non est, hoc aut illud sit, aut tantum, aut tale. quare ab Aristotele recedendum est , concedendo ut uniuersalia sint, aut refragandum opinionibus,quae eadem: sci se m M Oibilibreti
128쪽
M ET ALDG. LI B. II. IosIm, dei formis rivis, collectionibus aggregant; cu singula horueise non dubitantur. Qui aurum ea esse statuit, Aristoteli aduersatur. Nec vereodum ut cassus sit intellectus, qui ea perceperie seorsum a singularibus, cum tamen a singula ribus seorsum esse non possint. Intellectus enim quandoque rem simpliciter inluctvr : velut si hominem 'per se intueatur, aut. lapidem ,& ob hoc simplex eth quandoque gradatim suis incedit palsibus , ut si hominem albere,vel equum currere contempletur. Et hic quidem dicitur
eise compositus. Porro simplex rem interdum inspicit νt si Platonem attendat: inter dum alio modo: Nunc enim componendo,quae non sunt composita nunc abstrahendovivae nopossunt esse disiuncta , qui enim hirco cervum
cogitat aut centaurum. ignotam,naturae hominis ad bestiam, aut bestiae ad bestiam, compositioncm opinatur.At qui lineam aut superficiem attendit sine corporedormam utique contem plationis oculo a materia disiungit : cum tamen Ene materia forma esse non possit. non tamen formam sine materia esse abstrahens hic concipit intellectus Dompositus enim essetὶ sed simpliciter alterum sine altero, cum tame sine alte. ro cise non possit intuetur. Nec hoc quide simplicitati eius praeiudicat. sed eo simplicior est.
quo simpliciora, sine aliorum admixtione, pers. picit singulatim. hoc autem naturae rerum non
aduersatur quae ad sui inuestigationem hanc potestatem contulit intellectui, ut possit coniuncta disiungere, & disiuncta coniungere. Caeterum componens , qui dii tincta con
129쪽
ros Io. SAR Es B ERIEN s I siungit inanis est Abstrahens. x, ero fidelis ;& quasi quaedam officina omnium artium. Et
quissem rebus existendi unus est modus, quem scilicet natura contulit, sed easdem intelligendi aut significandi non unus est modus. Licet enim esse nequeat homo, qui noniasit iste , vel alius homo, intelligi tamen potest de significari: ita quod nec inteIligatur, ne significetur iste vel alius. yrgo ad significationem incomplexorumpet abstrahentem intellectum genera concipiantur & species. quae tamen ; si quis in rerum natura dilligetius a sensibilibus remota,quaerat, nihil aget &frustra laborabit. Nihil enim tale natura peperit. Ratio autem ea deprehendit δε- stentialem similitudinem rerum differentium pertractans apud se, diffinitque sicut Boetius ait,generale conceptum suum, quod de homunum conformitate perpendit, se, animal rationale mortale. Qtiod utique, nisi in singularibus este non potest. Sunt itaque genera & species non quidem res a singularibus actu & naturaliter alienae, sed quaedam naturalium & actualiumphantasiae, renitentes intellectui, de similitudine actualium, tanquam in speculo natiuae puritatis ipsius animae, quas graeci πνοιαο siue ἐώνο- φαναή appellant , hoc est rerum imagines iumente apparentes .anima enim quasi reuerber*ta acie contemplationis suae , in seipsa repperit, quod diffinit. Nam & eius exemplar in ipsa est,
exemplum vero in actualibus. Sicut enim climin gramatica dicitur, nomina quae sis desinunt, femι-nina, et neutrasunt, generalis quaeda praescribitur
ratio;quae quasi multoru declinabilium exem
130쪽
plar est , ex epta verb in omnibus illius terminationis dictionibus manifesta sunt,sic quaedi exe-plaria concipiuntur in mente quorum exemplanaxmra formauit &sesibus obiicit. Illa itaq. exe-plina, cogitabilia quidem sunt di sunt quasiphantasiae sic umbrae existentium,secundum Aiaristotelem: quas si quis apprethendere nititur per existentiam, quam habeant a siligularibus separatam, velut somnia elabuntur. Monstra enim seni &s i intellectui patent. Quod au tem uniuersalia dicuntur esse substantialia singularibus, ad causam cognitionis referendum est, singulariumque naturam. Hoc enim in singulis pater, siquidem inferiora, sine seperiori-pus, nec elle, nec intelligi possunt. hq monamque non est, nisi sit animal. sed nec intelligitur homo, quin cointelligatur animal. quoniam nomo ea animal tale. Sid in Platone, homo quoniam Plato dc est Mntelligitur, talis autem ille homo. Ad hoc autem ut sit homo , exigi ut essς animal nec conuertitur, ut animal esse non possit, aut intelligi, si non sit,aut non in 'telligatvr homo Nam in ratione hominis , --ra sed non in animalis ratione est homq. Quia ergo tal exigit tala. & non exigitur tali, tam ad Einentiam, quam ad notitiam, ideo hoc illi substantiale dicitur esse. Idem est initidiuiduis quae exigunt species, &genera; sed nequaquam ςxiguntur ab eis. hoc enim nec substafitiam habebit nec in notitiam veniet, nisi sit species au genus. i. nisi quid sit, aut innotescat tale Vel ta. Ie. Universalia tamen & res dicuntur esse.& pleaxumque simpliciter esse: sest non ob hoc , aut