Metalogicus. Ioannes Saresberiensis. E codice ms. Academiae Cantabrigiensis

61쪽

ditione aliqua enuntiat, aut quod terminum habeat praedicatum. Dicatur ergo, tunica est car Prica : narrebit intellectus, ob adiectionis inco- petentiam, & forte citius de inepta dictionum iunctura causabitur quam mendacij rerum arguat proponentem. Sin autem dicat, tunicus pluitis id estsine conditione, aliquid enuntiat . aut rex minum habet praeditarum statim falsum arguet au- , ditor , nec tamen cito prosiliet ad causandas iuncturae ineptias. utique cu dicitur propositio categorica intelligitur habens praedicatum terminum , & subiectum. Cum vero dit -- ω- te riem significatur , quoniam ex categoricis constat. Earum cate - , quicquid significet,: ignotum habeo: sed interim credo, quod nihil significat. Quod enim non inuenitur usquam, esse puto nusquam. Similis quoque abusio, Siquis dicat equm desinit m S. & similia. Item: Catafdens inter ianitulam , in I ahndas Martias , estes e ub Romani quatervarao , aAt simione resarci aut sermo non est, aut quouis ser mone nugatorio

corruptior. Huiusmodi sermo quidem Ἐδ-ώ, dicitur,id est, sinmomueram: eo quod aduersus loquendi leges coeunt verba. Nam ς ος resia undegistichium, duorum verseum carmen Cum silper hoc articulo multos conferenteS,&' varia sentientes audierim , non pigebit referre nec forte audire displicebit, quod a Graeco interpreto , & qui latinam linguam commode nouerat , dum in Apulia morarer, accepi Nam & ipsit volo referre gratiam, C non ΠΩΓ-

ratis, squar tamen in his aliqua est saltem bonae voluntatis, qua auditoribus prodesse cupie

62쪽

bat. Primus ergo huius lententiae aut opinionis articulus est,quum praemisi Zquod adiectivorum secundae impositionis , & substantivorum primae, coniunctio etiam secundum grammaticae rationes, inconsequens est. habet autem nescio

quid latentis αφωνια, id est inresonantiae: vel sut Quintiliani verbo utar ocacozugiat id est malaeon1-cbonis, haec apyositio quam etsi nequeamus tam facile perspicuis rationibus condem nare , per se tamen displicet Grammatico auditori. Talia quidem multa sunt, quae statim offendunt, licet eorum improbatio, longius absit. Quod forte in his euenit, quorum Virtus aut vitium perspicuum est ut multum parcat hic Grammatica ακ θολογου deprehendit &argux Illa enim non modo accidentium dissidentam , in dictionum iunctura causatur : sed secundariae inuentionis adiectionem in substan- rivis Nimae, ducit absurdam. Et quidem ea rationeabsurda est, quod ad iuncturam huiusmodi animus obsurdescit. Sed quis au ditus recte exami Nat ea, ad quae surdus est. Nonne vox lassa est, quae in aurem surdam effunditur. Quia ergo intellectus, sicut ani- manus , ita quodammodo

auris est. nihil omnino ad vocem concepit, cuius rei intelligentiam absurditas praeclusit. Attamen absurdius interdum ducitur, cuius est, pro tempore, inscitens & infrequens usus. nec tamen usque quaque absurdum est. sicut mulier informis male quidem formata, non tamen omnino Cain rens forma:& si cui in literis,quςdam mutae,non

quod omnino nihil , sed quod aliarum respectu

minimum sonent. Haec autem adiectio, poeni-

x Duilirm by Goosl

63쪽

META Log. LIB. I. 39-tus quidem absurda est , non solum falso , aut male sonans in aure audientis, falsa enim, nonomota absurda sunt: etsi ea veri examinator reis probet, & repellat. bsurda quaque dicuntur sim gula pro iussim facultatum, quae dictorum factorumve qualitatem examinant. Grammatica enim , absurdam habet incompetentem iuncturam dictionum: sed ad examinandi veri iudiciu , non adspirat: Caesar, in libro de analogia Grammaticus quidem est, & euitandum este denuntiat. quicquid auiutori perito potest ese absurdum, di nautae inquit, sicapulum fetiunt, sic fugiendum est infrequens atque insiliens desium. Dialectica autem, id dumtaxat acceptat, quod verum est . aut verisimile& quicquid ab his longius dissidet, ducit absurdum. Neque enim utilis aut honesti finem attendit, eluitu aistem scientia, tilis ista metitur e versaturque in fine iusti, aut honesti: & quae a iure bono & equo longius absunt , s vera aut tilia sint aeque abhorret, palam erit hoc& in caeteris disciplinis. Sed nunc graeci interpretis nostri procedat explanatio, homo est rationaia ,r bus existentibus ut nunc sunt, haec quodammodo necessaria est , homo est risibilu, haec probabilis est: homo est haec quidem possi ollis dubia tamen, eo quod aeque vera potest esse &falsa: homo est rudibilis haec quidem impossibilis est, ut omnino vera esse non possit. Nullam istarum grammaticus a horrct: quia ubique invenit legem Bam: Nihil istorum cor righ, nihil immutat: gratanter accipit Omnia. Quartam corripit 3c redarguit logicus. eoque sibi veri falsique commissa est examinatio. Ez

64쪽

Io. SAREI BERIENs Is ob hoc quidem, ei praebere aurem , ducit absurdum. Modo praemissis quintam adiice, homo categoricus est et hanc utique absurditatis damnat grammaticus : qui non modo dubiam non modo falsam, sed etiam impossibilem a mittebat. Quare,inquit,nisi quia non sequitur leges suas , perpetuo enim dicebat inhibitum, haec adiectiva illis copulari subiectis.

uod adiectiva primae , subura tiuis primis

iunguntur.

NO N autem viceversa , adiectiva primae impositionis , secundae institutionis nominibus adiici, impossibile, aut in consequens

est. Natura enim copiosa est,& ubertatis suae gratiam , humanae indigentiae facit. Inde ergo est,quod proprietas rerum , redundat in Voces, dum ratio affectat sermones, rebia, de quibus loquitur,esse cognatos. Dicitur ergo durus seriamo aut mollis: Verbum asperUm, aut leue, nomen dulce,aut amarum : cum haec tamen proprie corporum, sint non sermonum, Inueniuntur & plurima in hunc modum , quorum nihil absonum et , aut falsi arguitur apud iudicem bonae fidei, vel auditorem , licet enim fides rationalis creaturae duntaxat Virtus sit,sermo tamen fidelis dicitur, itemque fraudulentus : Etsi non in ipso , sed in homine esse frandulentiam conuincatur. Solent enim naturalia, v t sic dixerim transferri nomina ad explendam indigenti rationalium cum e contra, transsismptio ratio-

65쪽

nalium , ad naturalia , in tam frequenti usu nequaqtiam Versetur , sit autem transsatio, nune quidem necessitatis causa, nunc ornatus , sed ut celebre est apud eruditos: que ornum cause non fit, ab aequivocatisne non est aliena. Quorum ergo necessaria est transsatio , multis commode applicantur , &pro modo eorum, quae dicuntur accidentaliter praedicari , sensum plerumque mutant ad singula:nemo tamen coniunctionis incompetentiam reprehendit. Et dicet improprius .I. trassationis sensus suae dictionis. i. quem a prima institutione sic obtinente usu saepe erae ualeat, si forte ad domesticum redeant lenium, utique aut nulla absurditas est , aut non tanta, quantam arguimus, ctim adiectiva verborum eo trahuntur ut rerum significent qualitatem. Ecce conuertibile in his ex usu obtinet , quae se praedicatione mutua circumscribunt: ut inspecie, & definitione, aut proprio. Item finitum & infinitum ad designandas eorum qualitates , nomini adiiciuntur, & verbo sed quoniam haec a rebus sumpta sunt, nequamquam absonum est , fi velut a peregrinatione

domum redeant , Ut res aliqua conuertibilis, aut finita,dicatur, aut infinita. Similiter niuersale Sc panticulare, licet in verbis eorum vigeat aξ pellatio , quoniam a rebus mutuata int, be cundae enim impositionis non sunt in possvnn sine ab stirditate rerum nominibus adiectivae coniungi. Et quidem quae a rebus fiam pia sunt, ad res redire possunt. sed quae inuentasiant ut

verborum indicent qualitatem,non ea commodatate, vel usu, deuocantur, ut rerum indiccnt

66쪽

dicitur , quod opus eluvi optima legιm interpres Me ic& usus recte loquenuum, est potentissimus in terpres regularu m. Viide con sequens arbi tror: quia id quod nusquam scriptum legitur.nec alicubi a recte loquentibus auditu ed nec aliquid generis eius , aut pridem damnatum elIe . aut certe nonduma grammaticis approbatum. sed nec primae inuentionis nomina uniuersa, Credo ad omnia commode poste transferri. Et si a usum transsumptionis sicut generaliora, ita co- modiora sint. sed quia frequens est, aliquid exta ''tra regulam inueniri, erit fortasse aliter, qua di

erim sit alicubi inueniri, sed quod propoli tum

est , usus Qbtinet. Nam Sc ea vici sutudo , quae rerum est ad sermones, sermonumque ad res, quae sibi inuicem. quasi collatione mutua, sua: troprietates attribuunt, translativis sermonibus, quam his, quos institutio secundavia pro . mulgauit, frequentius explicatur. Regulae enim uniuersitati fortatili , casus derog t. Sed nosvsium loquimur. Haec itaque translationis vis dum sermonibus, quod rerum est,& rebus quod sermonum est ascribit quandam loquendi parte indifferen tiam . quae sicut compendio fili, compositis ingeniis prodet, sic indiscreta confundit, & prosternit:eisque totius veritatis praeesu, dit intelligentiam. Necesse enim est , ei; qui ad notitiam veritatis aspirat, ut composito perpe dat ingenio quid velit dicere etiam qui balbutit. nam dc is, s aepissime verum dicit.

67쪽

uod se in poetica naturam imitatur. IN aliis quoque naturam grammatica imita

tur, praecepta enim poeticae naturam morum patenter exprimunt. exiguntque ut artis opifex sequatur naturam .frmat enim natura prius nos in- , a tus ad omnem fortunarum habitum ; iuuat, aut ιm- pellit ad iram, aut m humum merere graui deducit Cr' ' aut, Post effert animi motus interprete lingua. eo quidem haec , ut a naturae vestIgiis poeta non recedat, sed habitu & gestu, item verboAi toto nisu studeat cohaerere. Si me fere , dolendum

est rimum ipsi tibi: Si gaudere prius gaudendum,

alioquin mare F mandata loqueris . aut dormitabo, rut ri Ad. Ad haec, non modo pedum aut temporum ibi ratio habenda est , sed aetatum, locorum, temporum alioruque quae sigillatim re- serre , ad rem praesentem non attinet: cum omnia a naturae officina proueniant. Adeo quidem assidet poetica rebus naturalibus , Ut eam plerique negauerint grematicae specie esse:aslerentescam elle artem per se, nec magis ad grammaticam , quam ad Rhetoricam pertinere, affinem tamen utrique,eo quod cum his habeat praecep-' ta communia. Riventur luper hoc qui voluerint. Non enim hanc protendo litem , sed omnium pace, opinor ut sit hoc ad grammaticam referenda , tanquam ad matrem, & altricem studii sui. licet autem neutra illarum , omnino natu-

68쪽

. METALOG. L 3. I. talis sit. & ex maxima parte substantiae sua ,hominem, qui eas inuenit Vtraque laudet auctorem , natura tamen aliquid iuris sibi vendicat. in utraque profecto, aut poeticam grammatica ob tinebit, aut poe tica I numero liberalium disciplinarum eliminabitur.

uidsequi doceat quid vitare gramaticis.

TR A o i et v M quidem est, Pammaticem esse

recte scribenssi recIeque loquendi sitientiam. Recte :quidem dicitur, ut vitium excludat. ut scilicet in scribendo sequatur orthographiam in loque do, artis & vis auctoritatem. In eo autem orthographia id est , recta scriptura consistit, ut quaeque litera suo ponatur loco , Hec asterius usurpet officium aut deserat. loqui autem, essarticulata &literata voce suum interpretari intellectum. Nam quod dicitur, nutu si sique loquuntur, a sermone propriςtatis recedit. Rectε quidem loqui , est soloecismi & barbarismi vultu in sermone declinare. Est autem Barbanoui Corruptio ditianis, mn barbarae. id est , aca sit, aut latina. Si enim Barbara dictione in nostrui utamur eloquio, non barbarismus, sed barba. rotexis est. Salaecisimus autem est , Corruptis non quidem dictionis, sed tonstructionis : curta aduersias legem construendi, incuinpetehter verba iungantur. fit autem dupliciter : aut per partes ip sius orationis , aut per accidentia partium , pet

69쪽

partes quidem,ut si alteram auis ponat tro aberZputa praepositionem pro adverbio:Vele contra, aut si in eadem parte, genus unum Verborum , quis pro altero ponat. puta,secundae inventio nis . pro eo , quod primae esse oportuit. per accidentia verb,ut per qualitates,genera casus, nurn eros ,& figuras. Similiter &in metro metaplasmus reperitur, qui fit in uno verbo licentitis vrgente metri lege. sicut & barbarismus, unius dictionis est in soluto eloquio. Dicitur auteme-tupiasinus,quasi transformatio,vel deformatio eo quod,quasi a iure suo dictionem trafformat,aut deformat. Sunt item Schemata , opa ae figurae in terprae tantur,in verbis, aut in sentetiis. fiuntque per varias dictionum formas , ad Eoaui, denulti tem. Ergo Barbarismus, dc Metaplasmus, in verbis

singulis deprehenduntur 3 soloecismus, & schemata, non in singulis, sed in plurium coniunctione fiunt. Cum autem tria sint, ars,Vitium, dc figura:notitiam singulorum neeesse est habere grammaticum. Alioquin nec arte muniri, nec vitium declinare, nec venustates auctorum facile potet it imitari. Quod si eoru ignarus, recte scribit, aut loquitur , peritiae eius a cribendumno est,eo quod casus,agit distatis onusArs itaq. est quasi stratapublica, qua ire,ambulare,& agere, sine calumnia, & concussione omnibus ius est. Vitiu est omnibus devium, ut qui in eo,iterve exercet, aut praecipitiu subeat,aut calumniam ct concussione interpellantium patiatur.Figura Vero medium tenet locum:& dum aliquatenus recedit ab utroque,no cadit in alterutrius rationem. Omnes itaquae sequuntur artem , quia

70쪽

M 1 TALO C. LIB. I. y Terecipitur: declinant vitium, quia prohibetur

sed nonnulli figuris utuntur, quia permittitur. Nam inter vitia, Baria mum, scilicet, & soloecifim-,dc artem, quae Virtus eloqui, est .& norma. figurae & scemata sunt. Metapia mus scilicet, si ratione peccetur in verbo: lema, si ex causa probabili delictum sit in contextu verborum. Est enim teste Isidoro figura 'ratium cum rut stamideoque solis auctoribus . auctorumque similibus vitis scilicet eruditissimis , qui dicendorum tacendorumque nouerunt rationes, haec licentia indulgetur. magnis, ut ait Cicero indminis bonis hane bientiam assequuti fiunt & altequuntur. Non est leuis auctoritas persenarum:omnia dicta,vel facta laudem afferunt, vel crimen auferunt qua

frustra affectat, nisi qui se in magnis bonis imitabilem prebet,profecto haec aliarum virtutum, autoritas meruit, ut hoc vitia maiorum, dulcia sint & grata posteris , unde infecundo de oraeine. Quem tinus, sisera os in Barbarasmos, quos vocant poetae,& quos adamaverunt, scemata & metaplasmos , mutatis malueruiat appellare nomininus , quam manifesta vitia declinare. Detrahe tamen ista carminibus suauissima condimenta, desiderabo. Tramfer m liberam forentemque dictionem : quis non ςam fugere,atque in theatra se condere iubebit congere multa in unum locum , totum arte . putidum rancisum fastidibo. Ergo moderator rerum ordo, ea nec ubilibet,

nec nusquam, eise patietur quibus interpositis, alias iacens & Iulis erigitur & illustratur oratio. Nise isto ta praecepta constet authoritate quam necessaria sit noticia eorum, quae doctioribus

D iij