장음표시 사용
31쪽
omnes casus uerborum , etiam infinitorum, qui non sunt Categoremata,itemqς casus participiorum Q it autem uoces sint Categoremata, superius dictum est. E Itaque omnes partes orationis, quae non sunt mi res orationes,nec vincula dutaxat, nexusue partium, aut sunt nomina & uerba,aut ad haec modo aliquo reuocantur, directe uidelicetiaut oblique.
Num Faces non significativa sint partes orationis. C p. XVI.
SEd ob ij ciat aliquis, uoces no signiscati uas, ut Bli obiectis ctri,& Scyndapsus, ese partes orationis simplices intellige nec tame esse nomina,aut uerba, aut ad Domen & uerbuin modo ullo reuocari, ergo id quod diximus, non esse usquequaque uerum . Qit ad enim huiusmodi uoces sint partes orationis, fatipapertum idetur ex his orationibus, quas conficere solemus, Blictri est dictio duaru syllabarum,scyndapsus nihil i - significat,& similibus. Quod uero non sint nomina . . aut verba, nec ad ista reuocetur,ex dictis perspicuum
ςst. Huic obiectioni duo b. modis occurri potest. Uno CRp Is quidem, has uoces non esse partes orationis Nam eu P ρrsoru dicimus, Blictri est dictio duarum syllabarum, illud ρ' Blictri no uidetur subiectum enuciationis, ut aliquis i . fortasse putauerit,sed aliqua alia particula qua illud n Blictri ostenditur, ut haec vox, Hoc, aut alia huiusce ρύη με ε modi, quae quidem aliquando exprimitur, ut in hae μ' ηρ enuclatione, Hqc uox Blictri est dictio duarum stylla- ρ barum. aliquando ueto,quia facile intelligitur subti ' ρVis cetur, ut in superiori. Exemplum sumi potest in aliis rebus. Nam siue scribas totum hoc, Hec figura O est circulus, siue hoc latum, O est circulus natura in scriptura illud O erit subiectum enuciationis, sed illud, Hsc figula, quod in priori oratione exprimitur, in posteriori lubiscetur. Item siue dicam totu hoc, Hic homo ostendens digito Socratem est Philosophus, siue ostenso eodem, addam iis c tantum uerba, Est Philo-
32쪽
sophus , neutro modo fecerim i p sti m Socratem, quio itenditur subiectum en ciationis , sed ea tantum verba, Hic homo, quae in priori oratione exprimuntur, in polieriori perspictritatis causa omittuntur. Cui quidem doctrinae satis fauet consuetudo. Fcie enim, vocibus huiusmodi non significativis, imo & significati uis, cum pro rebus signincatis non accipiuntur, praeponuntur aliae particulae, quibus illa inducentur,
ut cum dicimus, Vox Blictri nihil significyt, Verbum
disputo est primae coniugationis: nec uero sublicentur, nisi cum ex consuetudine intelliguntur, ut apud Grammaticos. Suffragatur huic sententiae commune illud Dialecticorum proloquium, Significationem totius orationis constari ex significationibus su arum partium e quo fit, ut voces non significatiuar, partes
orationis censeri non debeant. Itaq; uno modo occurrere possumus, has uoces non esse partes orationis,
sed res signis catas, atq; oste fas alijs dictionibus quae Pserio . sunt orationis partes, quaeq; iste prς ponuntur, etsi,
lutio. cu facile in intelliguntur, praetermittatur. Aliter quoque possumus occurrere , huiusmodi quide voces, Scesse partes orationis,& non esse nomina, nec verba, nec ad nomina, aut verba reuocari, ut obiectio sumit verum id. quod nos dixeramus omnes , inquam sim-C P. II. plices partes orationis esse nomina, aut verba, aut ad haec reuocari non uniuerse accipiendum esse , sed solum cum partes orationis fiunt significatiuar.
Enumeramur varia nuncupationes nominum,o . verborum. Cap. XV M.
Explicatis igitur nomine & verbo, iisque quae ad
immen & verbum reuocantur , iam nunc de varia nominum , & verborum nuncupatione agendum et L Uetum cum multae admodum sint horum mmcupationes, eas tantum nos, quae crebrius in ore uersantur, persequemur. N amina & vel ba se te dicuntur Aequivoca, Vuiuoca, Concreta, Abstracta,Connota
33쪽
tiua, Absoluta,De nominatiua, Denominantia, Communia, Singula ita,Tran scendentia, non transcendentia, Positiva, Negativa, Repugnantia, non repugnanutia,Primae intentionis,& secundae . At vero ne in singulis nuncupationibus explicadis geminentur v8ca
bula Nominis N Verbi hoc enim fastidium simul, i i& confusione in pareret comprehendenda prius sunt x. . . . nomina & verba vocabulo aliquo comuni, ut de ipsis tanquam de uno tantum quodam genere loquamur. De nomine qua ratione verba. re ratera omnia eategor : mara complectisur. Cap. XVIII.
Possent equidem nomina & verba generali qua- .dam verbi appellatione comprehendi. Vsurpa- Quint. M. tum est enim apud Latinos , ut etiam nomina verba λ. cap.9.
nominentur. Sed haec appellatio late admodum lan Qrat. dirun, quippe cum ad Omnes omnino dictiones ex- arr.p.et. 1 tendatur: quo in sensu ait quidam , Verbaq; prouisa Pςx . 'rem non inuita sequentur. Possunt quoque appellari Duuiones, iuxta illud Aristotelis, Ac nomen quidem& verbum dictiones sunt tantummodo,&caeteri Verum aequelasa est haec appellatio , atque superior. Rec Πρω- sed neq; placet recentiorum consuetudo,qui ia hinc ab initio nomina & verba sub termini vocabulo pertractant.Terminusuenim nihil est aliud, qnam praedi Li sica s.catum, aut subiectum propositionis, ut postea dicemus: praedicata vero & subiecta sepissime sunt orationes,de quibus tamen hoc loco non agimus. Accedie eo, quod termini appellatio non conuenit nominibus & verbis qua ratioue sunt primae partes, elemetaue cuiusq; modi disserendi, Diuisionis, inquam, Definitionis,& Argumentationis, ut a nobis in praesentia tractantur, sed solum ut in ea terminari potest resolutio syllogismi limplicis,ac proinde cuiusque argu
naentationis. Hinc enim terminus dictus est. Neq; ve- Vnde
ro Aristot. & si ola ab initio Dialecticae ad Syllogi L ctus termi. mi simplicis ductrina cotulit, ulla Termini metione I Peri. I.
34쪽
Nomen ge- nisi post aliquot libros, fecit, ut pote cd in tandem adneraliurae syllogismi structuram deuenit. Potius ergo compree ιum. hede da sunt nomina,& verba vocabulo Nominis la1 .peri .3. te accepto, qua Nominis significatione se ait Aristo IVome gene teles. Verba ipsa per se dicta, nomina sunt,& aliquid
νaliter ιι significant.Quo in loco, ut uno uerbo rem exponam. quod eate- Nomen idem est quod catego rema, sicq; non modo gorematu. nomina ta verba, ut supra definita sunt, sed etiam ea Cap. .& omnia complectitur, quae directo ad nomen & uer-Iq. bum,reuocantur. Et hac quidem usurpatione nomi-Vt praed. I. nis tam saepe utitur Aristoteles,ut ei, qui vel medio-α s. criter in eius lectione versatus fuerit, plurima occur1.peri .7. rant exempla.Qua propter nominis vocabulo hac si M. post. Io. gnificatione accepto, iam institutum persequamur.
6. meta. q. Tomen sequi vocum seu multiplex est, quod di-
IN uersis rationi b. sua fignificata significat. Nomine Rationis intellige mentalem rei significatae definies icitur ex tionem, quam nomen significat, iuxta illud Aristote-Prid. . I. Iis,Ratio quam nomen lignificat,est definitio, mente scilicet fabricata. Haec enim significatur nomine, etsi confuse. Quanquam Rationis uocabulo etiam simplex conceptus rei,cuius nomen est signum , optim δ .Meta. 7. potest intelligi. Hac de causa nomen Canis dicitud qui vocum, quia alia ratione significat canem domesticum, alia piscem, alia sidus. Nominum porro aequi
uocoru,quaedam casu, fortunaue sunt aequivoca, quae
dam consilio & ratione . Ea sunt casu qqui uoca, quae casu aqu, diuersis omnino rationibus suis congruunt significano m. tis: ut nomen Gallus homini natione Gallo, & gallo aut: & vocabulum Alexandςr Alexandro Paridi, ScAlexandro Macedoni: & uerbum Perdo ei quod est amitto. Et ei quod est destruo; & In uestigabile ei, quod uestigari potest. eiq; , quod uestigari no potest. πο- tqui fitque huius quidem classis nullum aequivocum vo--Docum xen cabulum,censetur unum nomen, sed inulta, quippe
35쪽
cum millum sit, quod multas, omninoq; diuersias si-gmficationes non habeat. Unde & enunciatio exuer- . bo aliquo huius generis composita non fit una, sed plures, ut si dicas , Gallus cantat, Alexander a rege progenitus est, Cresius Halym ingressus perdet quam plurima regna. Viς Dei sunt in uelligabiles. Dicuntur autem hec nomina casu aequivoca, quia in his imponendis nulla habetur ratio cognationis, conuenienti aevo rerum significatarum. Atque iis c ς qui uoca proprie qqui uoca censentur apud Aristotelem.
De nominibus tonsilio aequivocis , seu Analogis. Cap. XX.
FA sunt consilio qui uoca, que diuersis quide ratio
nibus sed tam e ita diuersis, ut quod amodo sint eadem, suis conueni ut significatis, ut nonae homo, quod qui de ea de quodammodo ratione dicitur de homine Nero,& de pjeto. Ho- cnim uerus animal rationale depictus aute eit animalis rationalis imago. Hec uexo dicuntur consilio squi uoca quia non temere & casu, sed consilio & ratione robus diuersis imponuntur, spectata nimiumccognatione aliqua earum inter se se . Neque enim hoc genere complecti volumus ea, que solum ob memoriam, aut spe in consilio equi uoca dicuntur, ut cum quis Pauli nomine filium appellat, aut in memoriam Diui Pauli, aut sperans filium D. Paulo similem futurum , quoniam hoc simpliciter sunt casu equivoca cum no imponatur rebus diuersis ob aliqua earu inter se cognatione. Ea igitur, que ob amnitate rei u significatarii consilio squi uoca uocantur aut relatioue, aut comparatione telationii talia dictitur. Relatione quidam, uno quatuor modis,uel ad unum finem quo pacto, hoc nomen Sanum qui uocuest habenti sanitatem efficienti, S conseruanti, uel ab iano em ciente, quo pacto h c uox Medicum equi uoca est habenti artem medicitas,& omnibus instrumentis , quibus medicus utitur, uel ab una forma , quo
UT tinum nomen , sed multu. I .peri.I. Cur dicam
36쪽
pacto haee vox Animal est aequivoca habenti forma AeqΠειο- animalis,& animali depicto & fictili. vel ab uno sub-σμ prepor lecto, quo pacto hoc vocabulum Ens squi vocum estri substantiae, quae per se exilii t&accidentibus,quae per Ci. de uni substantiam, cui inhqrent, existunt. Comparatione Veversitate. to relationu, que Graece αναλογια, Latine proportio Vt z. post. nominatur, squi uocu est, exempli causa, nomen Pes 9. S I. pedi animalis,& montis,& nomen Aspectus aspectui Cth.6.& s. oculorum,& metis: quia nimirum ut se habet pes animeta.6. malis ad animal, sic pes montis ad montem: itemque nologa di ut aspectus oculorum ad corpus, sic aspectus mentis cantur. ad animum. Atq; haec extrema et qui uoca apud Aristo ide Ca- telem, & veteres eius interpretes Analoga dicuntur,ie. de Ana quasi dicas proportionalia.Sed recentiores longo usuloῖia nO- obtinuerunt, ut iam nunc omnia consilio aequi uocamin. analogorum nomine comprehendantur. De nominibus υniuocis. p. x XI.
Ex pred. I. Tomen uni vocum est , quod eadem omnino ra-i l tione sua significata significat,ut vox Homo co-
paratione omnium virorum hominum: omnes ii quidem dicuntur homines, quia sunt animalia rationalia. Sed animaduertendum est, non ita aequivoca ab occurritur uni uocis distingui, ut nullum aequivocum sit aliqua cite obie- ratione unitio cum . Nam hoc nomeu Gallus, quod cactioni su aequivocum esse diximus, univo cum etiam est, si ad gallos tantu gallinaceos, quos eadem omnino ratione significat, referatur. Hoc item nomen Homo, quod paulo superius ad homines tum veros, tum depictos analogum diximus,nunc comparatione Verorum duntaxat in exemplum uni vocum attulimus. Itaque non iis c distinximus quasi diuersa vocabula, scd. , . quasi diuersas nuncupationes nominum,quemadmodum instituimus. Nullum autem est incommodum , si propter diuersas considerationes, diuersae eidem voci nuncupationes tribuantur. Si tamen nomina re-
. penὸ spectu omnium suorum significatorum considereia
37쪽
tur nulla pene uni uoca reperietur. Nam,ut omittam nomina siis casu aequivoca , quae non pauca sunt,.omnia iam ser- aequivoca. me uocabula tritus sermo analoga fecit. I. de Sene.
Comparantur inter se casu aquivoca analoga univoca. Cap. XXII. Porro casu aequivoca,& uni uoca sunt omnino ad- Anagogas uerse, & quasi contraria inter sese : analoga uero sunt media sunt media intcr utraq;. Nam casu aequivoca diuersis inter casu oino rationibus sua significata significat, uni voca ea- ἀνιoca
dem omnino, analoga nec Oino diuersis, nec omnino vn uoca. eadem . de cum omne medium inter contraria mo Capit. χαdo aliquo utrique extremo repugnet,& cum utroque 21. 22.
modo aliquo conueniat, merito Aristoteles ita de analogis loquitur, iit nunc R ea reijciat ab qqui uocis, a 4.meta. nuc b ab uni uocis: Sc rursus, modG ς appellet aequivoca, modo β univoca. Sed cum analoga diuersis sim- b Praed. I. pliciter rationibus suis conueniant sigia icatis, non cPraed. I. atem simpliciter eadem , sed quodammodo eadem , d a. met. I. ut diximus,non dubium es, quin maiorem eum qqui Plus conuo uocis a casu, quam cum uni uocis habeat societatem: niis anaIoid quod in causa fuit, ut ab Ar illot. initio categoria- gacuaequi
rum eadem definitione cum aequi uocis a casu, sub vocis a communi nomine aequi uocorum definirentur, non si, quacia item cum univocis sub uni uocor uin nomine. cIF.
Illud tamen aduerte aliter nos hoc loco,aliter Ari praed. I. stotele de aequi uocis & uni uocis disierere: ille siqui- Locis nacdem de rebus, nos de uocibus loquimur. Res aequiuo citatis.cq sunt,quae uocibus aequi uocis significantur: uni uo- Res aequino
cae, quae uni uocis. Recentiores appellant uoces aequi- ca et uniustuocas & uni uocas, Aequivoca aequivocantia,& Vni- ca. uoca uni uocantia: res autem, Aequi uoca qui uocata, ct uni uocanni uocata. Veritin his uocabulis,cum res
perspicua sit, non est necesse uti. Illud obiter ex Gret cis uocabulis intellige, magis propriE res, quam uoces,dici aequi uocas. Nam dc συνωνυ cit quae nos equivoca dicimus, dc ομανυμι, quae appellamus uni uo- Magis r . C 2 ca,
38쪽
et g ea, ex ipsa uocabulorum ui dicuntur quasi sabentiet vicu- idem commune nomen quod haud dubie de rebus μ squiust intelligitur,a quibus ad upces appellatio traducitur. Or unis o Itaque uoces dicuntur aequi uoce, quia res Squi uocas significant , uni uocae autem , quia significant res
Nomen concretum est, quod compositum habet lignificandi modum: ut Candidum, Homo, NaCandidum significat candorem, quasi adiacetem all- cui rei subiectae, sicq; rem etiam subiectam quodammodo significat: & homo significat habens humanitatem, in qua significatione modus etiam quidam compositionis cernitur. Nomen abstractum est,quod simplicem habet modum significandi: ut candor, Humanitas. Nam Candor significat solum candorem quasi per se subsistentem extra subiectum : & Humanitas significat solam humanitatem quasi per se cohaerente extra hominem. Illa dicuntur concreta, quasi composita: haec abstracta, quasi a compositione libera: nimiaque autem in modo significa irili spectatur. Atq; abstracta dicuntur principalia siue primaria, quod ab aliis non deducantur, sed ipsa sint quasi capita &sontes aliorum, si non Grammatica consideratione, certe rationali, & petita ex Matura rerum. Concreta uero dictitur minus principalia , quoniam ab illis derivantur,sive proxime, ut Candidum a Candoris nomine, siue remote, ut Candidatum, quod proxime a candido deducitur. De nomine Connotativo, Absoluto. Cap. XXIIII. Mi lNomen con notativum est , quod significat aliquid adiacens quasi adiacens alicui: ut candidit,
39쪽
Vestitum, Caecum, Non uidensi. Candidum enim significat eandorem qui adiacet cygno, papyro,& caeteris rebus candidi&: Veilitum sigm sic ac lue item quaeiad iacet hami ni ri Caecuin negarionem aspectus, quae adiacet animali ad uidendum apto:& haec una dictio Non uidens, negationem aspeditis, quae adiacet omnibus non uidentibus siue sint, ii ue non sint. Accipio
enim in definitione particu as Aliquid,& Alicui latissime, ut non solum omnia ent a ,sed etiam non entia
complectar : idque intelligo significare aliquid adia- .cens alicui, quod significat aliquam formam, aut qua in eare si formam accidentariam alicui. Rursus haec eadzm aliquid aduocabula significant sua ligni cata , non quasi per sis lae/ns at
subsistentia,sed quasi adiacentia, quoniam sic ea signi hist Ω-id ficant, ut ex modo suae significationis de iJs quibu3 il si siris mala adiacent,dieantur. Id enim ii melligo significare ali I, at uidquid quasi adiacens alicui. Exempli causia , di Nerim quasi adia hoc nomen candidum signifieare candorem quZii 3d ζὸm alion
iacentem corpori seu per modi in adiacentis, ut dici solet) quia ita significat cando leua, ut ex modo sua . V a significationis de corpore , cui candor adiacet, dicaturi . Atque ita:caetera. ino t/men pacto candoris nomen, non significat candorem , nec uellis uestem, nec cet citas, negationem aspectus, nec non uilio negationem uisionis absis Lite. Neque enim dicuntur deias quibus haec adiacent. Ita fit ut nomina con notati- -
ua aliud significent & de alio dicantur. Significant ktiis
enim sin mas, aut quasi sormas, & dicuntur de rebus, c in
quibus illa: acciduiu. Neque uero idem est significa --ί re aliquid, S dici de aliquo, quia cui probat Ar illo- . te les: si esset idem , idem quoq; significarent, Musi' ν ,, blam cum,&Ca 'didum & Homo que de eodem homine ' s. dictitatur id quod absurdissimum est asserere. Itaque aliud signific ni nomina Connotatuta, & de alio ex
modo su .e significationis dicuntur. Re ij ciutur er--igo primum a definiti ope ea nomina , quae non significant aliquid adiacens alicui, ut sua to, Alcibiades ,
Homo, Animal , A sere uocabula primarum , & C 3 cundarum
40쪽
eundarum substantiarum. Dico autem sere,quia quidam eorum significant aliquid adiacens alicui, ut Aeneum & Ligneum , qua ratione de figuris dicuntur. Hqc enim duo uocabula significant γ, & lignum tanquam formas accidentarias figurarum: id quod in alijs etiam quibusdam cernere est. Reiiciuntur deinde illa, quae significant aliquid adiacens alicui, non, tamen ut adiacens, seu per modum adiacetis,ut Candor, Vestis,Cςcitas, Non uisio. 2 me ab- Nomen absolutum est , quod significat aliquid flutum. non quasi adiacens alicui, sed quasi per se subiistens, seu ut Dialectici loquuntur per modum per se ita n-tist qualia sunt omnia,quq a definitione connotativo Cur dica- ruin reiecimus. Ex eo autem dictum uidetur nomensur nomeu con notativum, quia praeter id quod significat, aliud conot riuu etiam de quo dicitur, notat. Absolutum uero, quia cur Volu- praeter id quod significat, nihil aliud notat de quo di--m. catur. Illud tamen hoc loco prctermittendum non Zoilus pa- est , latius patere Concreti nominis nuncupationem, set concreti quam Connotatiui: Sc Connotativi, quam eius quod nominis nu apud Grammaticos Adiectivum dicitur. Quanquana σἔ pHtio , enim omne adiectivum est con notativum , S omne connot Let connotativum concretum, id quod animaduertentisonnoton facile patebat non tamen omne concretum eis con-ffu m Hie notativum, nec Omne connotativum adiecti uirin. Hiui. Haec enim uocabula, Socrates, Homo, Animal, &D-Th.j p. alia pene infinita primarum & secundarum subitan-q-a- tiarum, teitibus etiam Theologis concreta sunt, nec iij. I. di. q. tamen con notativa dici possunt. Hic item uerba: Pa-4- ter,Dominus, Preceptor connotativa sunt, nec tamen
adiectiva , sed subitantiu a. Quo fit ut perperam haenuncupationes a quibusdam confundantur,& pro eadem promiscue usurpentur.