장음표시 사용
51쪽
. . Liber Trimas. 69 intefinoim ; quas primi propbsiti & instituti eorum
qui pomana imposuerunt: nomina vero nominum ap categor in pellerus cundae ii Remioni propositive . Prius enim imponensa erant rebus nomina , ut alia vocaretur Homo,alia Equus, alia Platanus, &aliae abis voca bulis: deinde ipsis rerum vocabulis, ut nimirti aliud apphilaretur Nomen , aliud Verbum , aliud Pastici - 'A pium , & alia aliis nominibus . Iuxta hunc loquendi niorem sola nomina imposita vocibus freniti nis bus ex hi positione, qua ratione ex ina politione ligni ' sicant, simi secundae intentionis: caetera o inmia sunt primae, etiamsi veras res non figis sicciti sti pie hoe lignificatu satis apertum eth, ctur omlnxitPriapidii: Ten- cionis primae et ana impositionis dicant uti te cundar autem intentionis, secundae impositionis. . iAlij vocant nomina prim g intentionis ea , quar si- Posteris
- glassicant primas intentiones: secundae auteni intenta inurpario vi Uuis, qua 'ligna ficant secundas. Nomine autem pri- D. Tho. inarum intentionum intelligunt ca omnia ,quae c-- natura ueni ut rebus veris, etiam fi eiusmodi res a nemine gen*is Iz- concipiantur. quod uocant comi enue a parte rei. oz.deis
Quo pacto conuenit Socrati quod sit homo, quod di uersubsissciplinae capax : quod Socrates, quod Philosophus , de potenriquod fortasse caecus,& non iustus. Nomine vero secudarium intentionum intelligunt ea, qui conuemunt rebus veris ob aliquam earum apprehelionem, quod dicitur per .operationem intellectus: quo pacto conuenit huic voci Homo naturaliter spectate quod sit nomen,& huic Disputo quod sit verbum. Nisi enim hae uoces apprehendantur ut signa rebus imposita, nec prior eris nomen, nec posterior verbum . Eodem
modo conuenit homini quod sit species , quod definiatur & similia: quoniam nisi apprehendatur imagine quadam comum ommb. homini b. nec species erit,
nec definietur, ut alibi ostendemus. Atq; illa quidem Ad Porp. merito dictitur intentiones prinas, haec secundet, quia cum illa sint horum fundamenta , intellectus noster
52쪽
Ita satis perspicuum relinquitur , cur nomina hil rudicantur nomina primae intentionis, horum gutem se cundae. Et quia ea in quae prius intςndimus,prius etianominare possumus, non est alienum ab hac usurpatione nominum, ut priora dicantur primae impositionis,& posteriora secundae. Agm ' Quanquam vero figmentorum nomina ut Sphinx, rorum νο- Chimaera, &similia non sint primae nec secundae in-mino sint tentionis pesteriori acceptione, ut ex dictis patet, pospri inu' sunt tamen reductione quadam dici primae intentio-ν Om . nis, quia res fictae, etsi res verae non sunt, tamen finguntur esse verae. Id quod addiderim ne aliquod nomen sit,quod utroque modo primae, aut secundae in- Concω- tentionis non dicatur. Haec de v/ria nuncupatione nolibri. minum, ac uerborum dixisse sit satis. Quae pars insti- . . tuti nostri respondet initio categoriarum Aristotelis, ubi illae de aequi uocis, univocis,& denominatiuis, de complexis,& incomplexis, de uniuersalibu ,& singularibus,antequam ingrediatur ad categorias, pauca
53쪽
LIBER II. Quid agendum seu in hoc libro, item quid sit Mitiersale. Caput I.
sino et Qui I ROXI ME sequitur,ut infinita nominum & verborum multitudinem in decem ordines , &quali classes , ut in promptu habeantur , redigamus. Hos ordines vocat Aristo t. κατηγοριας hoc eii , praedicamenta , quod in his categoremata , seu quae praedicantur, In Ordinem coacta,disposita sint. Vocat etiam a συυχας quasi elementorum series , quod
prima ad disterendum elementa in his quasi ci allibus ordinata,& digesta sint. Sed quia praedicamenta nullo modo intelligi possunt, nisi quid sit genus , quid species, quid differetia, quid proprium, quid accidens intelligatur, necessario haec quinq; ante explicanda sunt, quam quid sit praedicamentum, quot, &quae praedicamenta exponamus. Quoniam vero haec quinq; in eo conueniunt quod sint uniuersalia,prius quid sit uniuersalei, ut est horum commune genus, breuiter dicendum est.
Vniuersale est id quod praedicatur de pluribus
subaudi eadem omnino ratione, ac secundum naturam: ut homo, animal. Superiori libro nomen uniuersale definiuimiis muc rem uniuersalem describimus. Hic tamen prestius rem, quam ibi nomen. Quid sit praedicari de pluribus eadem omnino ratione, libro eodem exposuimus. Quid autem sit praedicari se chmuum naturam,sic accipe. Ea praedicantur secundum D a naturam it co te
54쪽
formas in natura, siue directed i dici solet quae sunt veluti sor-feriorum liue eorum de quibus praedicantur, quo pacto superio colliges ra praedicatitur de inferioribus,&connotativa de ab ex I. dccae solutiri ut alairital de homine et, ct album de cygno .lo 9. &ex Huic contraria ςst qua:dam pr*dicacio,quae cotia naz. phy.3. turam, & iii directa dieitur, net qua videlicet contra Praedicatio fit. ut si homo predicetur de animali , aut cygnus de contra na- albo . Inter has media est alia, quae & praeter natura. ruram, sicu & per accidens appellatur, in qua nec id quod prςdi indirecta. catur, est veluti forma eius quod sub ij citur, nec id Pradicatio quod subiicitur est veluti sortuae ilis quod prςdica prater na- tur, sed ambo unius cuiusdam alterius: ut si dicas. Ruturam, seu bum est dulce,vel dulce est album s Neutrum siqui per acci- de est quasi forma alterius, sed ambo sunt veluti se uens: lactis, aut sacchari. Universale igitur, quod gene ri, speciei, differentis proprio in sce identi comune' - . '' is est,& in lige quinq; membra adae lata diuisione di uiditur, ita prq dicatur de rebus quarum respectu di- r. postis. citur uniuersale, ut de eisdem p rqdicetur eade omni-α 18. no ratione,seu quod idem est uni uoce, non tamen contra naturam, aut priter naturam quas pr dicarioines Aristoteles nomine pr dicationis per accidens' complectitur ) sed secundum naturam, siue directe. Porphy. de genere. tradicatio in Mid. Porphy. Didi ex I. 's' es γ'. inaedicario tu Muale. . Porphi.
Vniuersalia multis modis pradicari. Cap. II.
Porro uniuersalia aut pr dicantur in questione. Quid est, aut inquςstione Quale est:& iterum,
aut essentialiter, aut accide taliter,& rursus,aut necessario, aut non necessario, seu contingeter: Ea pr dicatur in questione Quid est,quq apte redduntur, cum quid nam aliquid sit queritur. Hoc modo praedicatu vvirtus dei iustitia,& homo de Socrate, quia si quis querat quid si, iustitia, quid Socrates, apte respondebit qui dixerit, iustitiam csse virtutem,& Socrate es se hominem. Ea pret dicantur m quq stione Quale est, que apte rede iacvr,cum qualς nam aliquid sit, quetri
55쪽
tur. Hoc modo praedi eatur rationi particeps,rectum ci alia huiusmodi de Socrate. Nam si quis roget quale nam animal fit Socrates,apte respondebit qui dixerit esse rationis particeps,rectu & huiusmodi. Ea prς- Prticora dicatur essentialiter, que pertiuent ad essentia subie- seni ι - cti. Hoc modo predi cantur de homine tum antinat,tu irationis partrceps Et praedicantur accidentaliter, lugno pertinent ad disentia subiecti.ino pacto rectu prae . dicatur de homine,& candidum de cygno. Ea praedi- Pr Nati'. cantur necestario ut hoc loco necessaria praedicatio occiderat saccipitur quae in affirmantur de subiecto, ut de eode Praedicatio negari no possint absque subiecti eversione. Quo pa- necesso .cto disciplinae capax praedicatur de homine. Si quis Aliqua doenim negaueri hominem esse disciplinς capace,con enim lati- sequens est ut neget eundem esie hominem . He cic- nus accipi circo tam firma praedicatione de subiecto dicuntur, tur . quae, uel pertinet adessentiam subiecti, uel ex intimi Vilib 3.esentiae principijs nascuntur. Ea denique praedicatur cap. - no necessario, seu cotingenter, quae ita de subiecto af- . et firmant, ut de eo de negari possint absq; subiecti e uer ... .. Isione. uo pacto candidum praedicatur non modo de homine, sed etiam de cygno. Vt enim non negat ho- Praedicam minem esse hominem, qui eum candidum esse inscia coringens. tur, sic non negat cygniam esse cygnum, qui candidus Porphy. est, qui negat esse candidum. Quari quam enim hoc de accidusalso dicitur, hinc tamen non sequitur ut cygnus di- te. qno Icatur non cygnuS, quippe cum candor cygni neci d. .,nodi 2beius es ensiam pertineat, nec ex intimis eius principijs profluat. .Sed haec diligentius persequi non ad
GEnus itaq; est unitiersale quida, sub quo species
collocantur, ut anima.Sub hoc enim collocatur Porphy. homo, si in speciebus animalis numeraςur. Definithri de gene. etiam hoc modo. Genus est id,quod de pluribus spe. EX K.TOP.
eie disserentibus in quaestione. Quid est praedicatuita: q,
56쪽
Nomen generis quamiare Uur ρε sur apud Larinos.
Porphy. de specie. Species sub
Dicimus namque animal eme genus hominis & equi, quoniam est uniuersale, quod apte redditur, cum quid sit homo,quid equus, quaeritur. Ea u ero di ritur differre specie, quae aut sunt diuersiae specie,ut homo & equus: aut sub diuersis speciebus continentur , ut Alexander, & Bucephalus Alexandri equus . Iam Vero genus duplex est: aliud summum, aliud sub alternum, ut vocant. Ea res dicitur genus summum,quae supra se nullum genus habet: &, Quae, cum sit genus, non est etiam species, ut substantia, qualitas, &ialia, de quibus in serius dicemus. Ea uero dicitur genus sub alternum, supra quam aliud genus assignatur , α quae, cum sit genus, est etiam species, Ut corpus . Hoc enim comparatione substantiae est smcies, comparatione corporis animati est genus. Latini t men saepenumero nomen generis pro quacunque re uniuersali, late etiam accepto nomine uniuersalis usurpante ut cum dicunt, multa esse animalium genera , Hominem. Equum, Leonem & ettera: item Medicinae duo esse genera subiecta,Sanum,& Aegrum Quo loquendi charactere, quoniam usurpatissimus est, saepissime
De Specie. Cap. IIII. SPecies est id, quod proxime sub aliquo genere col locatur : ut homo. Proxime si quidem sub anim li,quod genus est, continetur. Est autem duplex species , altera infima, altera sub alterna. Ea res dicitur species subalterna , sub qua est alia species : seu quae cum species sit,est etiam genus: ut animai,eorpus animatum , corpus. Nam horum quodque habet sub se species, quarum comparatione est genus, & supra segetius aliquod, cuius respectu est species. Et vero res dicitur species infima, sub qua no collocatur alia lpecies: seu, Quaecum sit species,non est etiam genus: ut
homo. Siquidem homo nullam sub se habet specie, sed sola indiuidua , quorum nequaquam. genus est.
57쪽
N fit, ut aliam respectu horum sertiatur speciei appellationem, qua sic species definitur . Species est, quae tantum de ijs pluribus, quq solo differunt num ro,in quaestione Quid est praedicatur: ut homo de indiuiduis tantum hominibus, qui solo disserunt numero. In diuiduum est id, quod de una tantum re piae dicatur, seu, cuius omnes simul proprietates multis rebus conuenire non possunt. His de causis dicimus Socratem esie individuum, tum quia de se solo praedicatur, tum etiam quia omnes eius proprietates simul acceptae in alia etiam re inueniri non possent. Ea dicuntur disteri e numero, quae in numerando differunt, Vt Socrates & Plato , itemq; ut homo & equus non ut
nomo & animal . Qvj enim dicit hominem, simul etiam dicit animal, qua doquidem homo, qua homo, est animal. Ea vero differunt solo numero, quae & indiuidua sint S sub genere suo nullo uniuersali discrinii ne dissident. Hoc modo differunt Socrates & Plato, quia & indiuidui homines sunt,& sub genere suo, quod est animal, nullo uniuersali discrimine distinguuntur, sed tantum quod Socrates sit hic, Plato ille, quanquam sub alio genere uniuersali aliquo discrimine distingui possint: ut si Socrates sit albus, Plato Vero niger . Non hoc modo disterunt Alexander, &Bucephalus, quia sub animali. Alio etiam discrimine, quod uniuersale est, multisq; indiuiduis comune, distinguuntur: ut quod Alexa der sit rationis participes, Bucephalus rationis expers. Cicero de nomine spe- metata inquit. Formae sunt, quas Graeci trios vocant: nostri si qui h sorte tiactant Oecies appellant: non pellime id quidem , sed inutiliter ad mutandos casus an dicerido. Nolim enim, ne si Latine quidem dici possit,sipecierum, & speciebus dicere, & fame his calibus utendum est: at formis, & formarum velim. Cum autem utroq; verbo idem significetur, commoditatem in dicendo non arbitror negligendam. Haec Ci- csuo. Verum Dialectici non tanta verborum religio-
Boeth. in Porph. acrca. de gen. Qua disti rariolo nu
Ωue nos species, Ciacero in Topicis com
58쪽
DIsserentia dici potest ea forma, clua res aut a se
in alio & alio tempore, aut ab alia re distere. Eat de dister. vero triplex eli communIs propria, & mari imae pro- Communis pria . Communis disterentia est ea, quae nec pertinent ad estentiam rei, nec inseparabilis ab ea est, ut sede re, stare, N humi modi alia . Propria est, quae insepa-l Propria. rabilis quidem est, sed tariaen ad essentiam non pertinet, ut habere cicatricem, lus iam callum obduxerit: habere oculos cestos: esse disciplinς capax,& similia. Maxime vero propria, quq S specifica dicitur,est ea, Maximp quae & inseparabilis cit , S ad essentiam rei pertinet, propria. ut corpureum esse, animatum, sensitiuum,rationale,1 . . S cetera huiusmodi. Inter hec disserentiarum genera est late paten, discrimen. Communibus enim ac propriis disterentiis, accidentaliter tantum res discrepate , Primum di ma in me autem pro pr j S, essentialiter. Itein communi 2 bus & propriis, nec diuiduntur genera in species, nec s.etiistam Lles Ditiones specierum assignantur ijs vero, quae ina-T riui, propriae dicuntur, maxime. Ac ille quidem prio . res, vel proprietates filiat, uel accidentia , de quibus adhuc dicendum cli: hae uero a caeteris omnibus uniuersalibus distinguuntur. , . III i Harum igitur, quae huius loci sunt, duo nuiueratur ossicia, alterum quod dividant genera, alterum quod i' coni uuant species. Nam quemadmodum Ss, cum sit P O iam quid, diu ei lis tamen figuris ac formis distrahi r ' μ ιυ tus, ut eu ipso, ω accessione diuersarum formarum sant diuersae res artificiosae, ut statua,& sphaerassicanimal, quod cst genus hominis & belus cum unius nature siti tamen rationali, & irrationali, utpote diuer--' χ sis disterent ijs, diuiditur, ut ipsarum accessione ho-- moi& belua, quae sunt diuersy species,essiciatur. Hinc , - , e sic ut disterentia apte definiatur hoc modo. Disieren-
mi , quo species suum genus excedit. Consi e enim species genere ac disterentia generi adlupcta , qua tamen non constat genus.Item h*c modo. Diee
59쪽
rrestrii t d, quod ita separat species sub eodemge-seMme,rit Ridearum e illantiam pertineat. bem hoc mo-
do. I ita si id , quod praedicatur de pluribus. -
as as tu utit, lit min0alst . Omnes tamen co'a plectem tib expuia 4 vi bid Disterentibus specle Si enam quis te rogaue Fis, qualia nam animalia sint Socrates S. Pipto secundusi differentiam necessario utrique t. R .nientς is,& δὐ u riusque essentiam pertinente, apte respondζbis, elle rationalia. Atq; ita illic teris . . . Est aut epi dupla disterentia: altera generalis,alte Generaluxa specialis. Generalis constituit rem, quae non tantu disserentia. dc species, sed etiam: genus; qualis est corporea, quae Specialis. I. constituit corpus,& animatum,quq coiistit corpus Disserentio animatum, sensitiuum, quae constituit animal. Spe iduis as. si alis proxime constituit rem que solum est species, Scol. 2. d. ut rationale, lyae hominem efficit Praeter has est alia 3ι q. o. rejiqvadam ., quae proxime constituit individuum , quae Cale.inll. inditi id uans differentia nuncupatur Exempli causa, de ente &dissercntia,quae homini communi adiumsta efficit So essent.qcratem,dicitur disterentia indiuidua os Socratis: quae art.4. ad
yero eisci; Platonem, diritur differentia indiuiduas nem. Platonis:&ita reliquae , i. Toto s.lo.
Roprium apud Aristotelem duplex est, eomple- bis septi-l xum & simplex. Complexum, cum sit oratio,.m mi. Mut 3 Adtiinition ς inque,ac descriptionem diuidatur, alio per Ad lib. . . o let Simplicas uero nomen quadrifariam ac capi ur. PorP I.;& id, quod soli alicui speciei conuenit, non ta-.de presfAR toti, proprium eidem esse dicitur,ut homini gra prio. naaticum esse:& id etiam quod toti non tamen soli, yt homini esse bipedem,& id quoq; , quod soli aetori, non tamen semper, uti mini canescere, & id de- Uximi quod si tiractori, ac semper ut homini esse ap- tu ut rideat. Harii acceptionii extrema praecipua est.
60쪽
dus ad aetideus perti-nce, quibus
Na id maxime dicitur proprium rei, quod, csi 'reerprocatur , quicquid autem dicitur proprium quarto modo, id omne reciprocatur cum re, cuius est proprium, ut si dicas, quicquid est homo, est risus capax,& vicissim, quicquid Est risus capax, est homo,atque ita in aliis huius generis: qrtam e in ilibus si perioribus nunquam vere dixeris, ut satis apertum est Ac su periora illa ad accidens, qs mox explicabimus,transmittenda sunt, quod non praedicentur necessario de specie, sed c5tingenter exceptis quibusdam secudi generis quale est sensitiuu esse, pro facultate seu potentia ad sentiendu, & alia huiusmodi Η qc. n. necessario praedicatur,& ex ipsa rei,essentia nascuntur,qui coditiones accideti no conueni ut, ut dicemus. Horu lain εnullum est propriu quarti generis apud Porphyrium quia nullu reciprocatur cu specie infima, qua ille, cade proprio loquitur, nomine speciei solam intelligit. Dialectici ergo ut complectantur omnia propria, quae ad quartum uniuersale, de quo nuc agimus, spectat, sic proprium definiui. Propriu est quod praedicatur de pluribus in qu stione. Quale est, accide taliter ac necessario, ut aptu esse ad sentiendum ad capescedas disciplinas,& hmoi.Si qitis.n. abs te querat,qualisna sit homo segni id qΤ ipsi conuenit accidentaliter, ac necessario, apte resp6debis, esse aptu ad sentiendi ad capessendas disciplinas, & alia huiusmodi Est autem duplex propriu alteru generale quod reciproca rur cum re, quae est genus, alterum speciale,quod reciprocatur cu specie infima. Vtriusque exemptu modo attulimus. Na aptu esse ad senti edum reciprocaturcu animali aptu veho esse ad capessendas disciplinas reciprocatur cu homine. Lucullus Ciceronianus, ait Dilucide doceri a Politior ibns Physicis, singularuiri etiam reru, id est, indiuiduarsi singulas esse proprieta od mihi non placet, nisi nomine proprietatis intelligat differentiam indiuiduantem aut totam collectionem communium accidentium , quae in una retantum reperiatur igri l . III . De