장음표시 사용
201쪽
I9Ique resibit impetui, & in canibus grandiorum etiam arteriarum vulnera a coacti cruoris grumo sanguinem fundere prohibeantur α' Negavit equidem rationem hujus visciditatis haberi debere, acris olim ingenii vir Georgius Erhardus Η ΑΜ aERGER ' . Verum vel sola injectio anatomica lacile ostendit, quam magna ratione facilius aqua pura per corporum animatorum vasa urgeatur . si cum tardo aliquo viscidoque liquore , cera , seboVe , comparaveris. Alia adhuc ratio est, qua viscidi liquores motum progressivum sanguinis debilitanti Nempe ad suorum canalium parietes & sanguinis globuli adtrahuntur, & lymphatica gelatina. Illud quidem phaenomenon saepe vidi, ut contra proprium pondus ad parietes etiam exteriores arteriarum globuli rubri retinerentur g : & dii secta arteria , foramine melanter inflicto, tamen sanguis ad circulare lumen discissae arteriae retentus defluere negaret a Hinc, nam etiam huc priora experimenta redeunt, in parvis animalibus haemorrhagiae vix oriuntur, quod majori vi sanguis ad arteriarum parietes adtrahatur, quam quidem a corde depellitur b . In my- talis sanguinem , quem aliqua vascula effuderant, alia resorbent c . Sed etiam grandium arteriarum , aOrtaeque interiori faciei adeo potenter grumi sanguinei adhaerescunt , ut huic arteriae pro membrana sint, ejusque in suta stantiam , quam vocant, omnino transeant d De lympha saepe & repetito monui, eam albae nebulae specie medios in rima arteriolae venaeve laesae globulos ambire e , & venae parieti adeo adhaerere , ut nihil quidquam effluat, cum detersa ea nebula continuo tor rentis ad modum sanguis de vulnere erumpat. Haec caeterum adhaesio σ) in minoribus tubulis, etiam inanimatis, inque omnibus fluidis notis constanter dominatur. Argentum vivum fluidisssimum, ad levissimum barometri vitrum . vehementer trahitur, ut capillares tubos omittam.
202쪽
L. VI SECT'. I. SANGUINIS PER ARTERIA s
De atullianis tubulis monui, sed huc loco expedit repetiisse , aquam equidem , quae minus viscida sit , emboli vi de angustissimis canaliculis expelli passe , coloratum vero liquorem retineri , neque hoc iter absolvere posse , quod classiores proculdubio particulae canali vehementius adhin Nunc si sanguis arteriarum canalibus avet adhaerere , neque tamen in vivo animale sanoque adhaeret, minime dubium est . quin haec potentia ae contraria potentia destruatur . eamque vicissim destruat , partemque adeo progressivi sanguinis motus occupet aboleatque. '
g. XXVIIL Ergo sangitinis per arterias minimas sumtis celeritas
minor est. I fensura hujus decrementi. Ex istis causis, & ex aliis, si quae sorte meam diligentiam fugerunr
vulgo consentitur , minori in minimis vasis , quam in truncis , celeritate sanguinem circumferri : & in universum celeritatem in minimis vasis tanto minorem superesse , quanto quaevis arteriola minor est , & a corde remotior. Ita lentum in vasis capillaribus sanguinis motum esse , primus forte
insignis olim naturae cultor Iohannes SUAM MERDAM h monuit et sed etiam Antonius de H E i D E et ) in vasis capillaribus prius , quam in
trunco languinem stagnare , sua per experimenta reperit. Porro μ' ricus Mi HLEs ) in majoribus canalibus ranae sanguinem torrentis modo ruere, in minoribus rubros globulos. aliquo intervallo distinctos , lentius se insequi, non adeo dudum retulit. Magnam rationem hujus retardationis esse . quae tamen calculo erui nequeat, graviter pronunciavit Petrus A . tonius Micu ELOTTus clὶ : & vasa capillaria lente a sanguine perflui
203쪽
I93 microscopio subjectam , exilem utique & unius forte lineae, intra octo & decem demum pulsus percurrere n . .
6. XXIX. Qui mensuram aliquam proposuerim.
Propius accuratam rationem primigeniae velocitatis ad diminutam illam, inque minimis vasis superstitem , exploravit Jacobus KEILIus co unica
equidem causa usus retardationis.
Deinde Stephanus HALE s. sanguinem in vasis musculosis ranae intra minutum primum duas unice tertias pollicis partes percurrere, adeoque 646 p tardius fluere, quam ex corde humano exeuna sanguis, sevidiisse putavit : multum equidem non a nostris unice , sed ab Antonii v. LEEu ENHo Ecκ q experimentis diversus. Iste enim Vir , in obse vandis utique naturae phaenomenis & solera , & multa expertus. in angulula sanguinem intra unum pulsum, aut minuti primi, decimam quintam poIlicis partem percurrere , atque adeo pene quinque in minuto primo pollices superare , calculo posito scripsit, quae celeritas est ad II A L E s I AN A ri ut 3 s ad a. Cum Vero rana multo vividius, quam anguilla sit animal , & intra idem tempus plures habeat pulsus. adparet, in rana etiam sanguinem plus quam quinque pollices percursurum. Alia etiam ratione in definiendo hoc decremento usus est idem ingeniosus auctor Stephanus HALEs r . Metitus nempe aquae pondus,
quae dato tempore de ostio trunci arteriae mesentericae efflueret, eam quanitatem cum ea aqua comparavit, quam Omnia intestina dissecta reddunt: ita enim credit exprimi aquae quantitatem, quae per omnes ramos arteriae meis senteticae apertos dato tempore fluit. Eam rationem Vir Cl. tripla non majorem reperit. Deinde, cum arteria mesenterica, ut ingens sit, tamenaortae sit ramus, inque nascente aorta celeritatem majorem esse facile persuadeamur, rationem celeritatis in aorta, ad celeritatem in arteria mesenterica reperit ut I. I . ad I. Denique liquorem aOrtae injectum in venam adeo lente trajecisse experiundo comperit, ut intra quadraginta minuta non
supra sesqui pollicem progrederetur cs,
Haller Physiolog. Tom. II. B b
204쪽
Mulum ab eo viro diversus Ba v N Rosi v ON celeritatem inaorta . ad velocitatem in vasis minimis superstitem aestimavit , ut i roo ad x t, Cl. vero Robertus MYTT . cujus intererat celeritatem a corde acceptam vehementius diminuere . ex ΚE ILI AN o calculo globuli sanguinei momentum a corde acceptum negat superare de plum pondus globuli u : deinde . considerata frictione , prohabile existimat, momentum a corde acceptim globuli rubri in arteria capillari minus esse . quam globuli χ pondus , nempe omnino eum globulum promovere non posse. Iterum vir Cl. Franciscus Bo IssIER ex carotidis trunco aperto intra aequale tempus novem partes emuere reperit. ex ramis autem Caiotidis
majoribus non supra septem ' . Deinde in duobus aequae molis canibus hanc arteriam me sentericam dissecuit , inde , intestinis dissectis ramos ejus
arteriae plerosque : tunc aquae quantitatem comparavit . qi ae per truncum nresentericum , & quae per ramos riuueret , o reperit esse uti et O ad r et : atque magis densum exquisita ratione , Cum truncus d :ret partes aquae viginti, ramos priar Os Itidit dediste partes i 6 , ramos tertios partes tres, intestina ipsa partem unicam. Porro idem vir Clar. rem mandem de integro nuper adgressus est a , diminuto divisionum numero . & ratione raniorum ad truncos reducta , deinde in arteriis quidem minimis sanguinem unica tertia parte minus , quam
per aortam velociter fluere ch , faedum vero transpirabile , 8s4, Coolairtius , quam de corde sanguinem nwveri posuit b' . inorum priora quidem ab antiquis O. viri placitis vride dissident, cum nostris vero mire conveniunt, ouae paucos ante annos edidi P . Addit denique vir Cl. aliam , aliamque in diversis corporis animati partibus celeritatem esse. faciliusque per viscera sanguinem fluere , quam Per musculos . cum Parum aquae ex arteriis in venas per carnes transeat d .
205쪽
Is Superest , ut exploremus, quid ipsa nos natura doceat, & quae causa sit erroris reliqui. Dudum equidem M A L P I O H i us e , cum dicat . saepe se vidisse. in truncis arteriarum celerius quam in ramis sanguinem moveri, utique innuit, in aliis experimentis, non celerius motum fuisth. Porro legimus apud Antonium v. LEEuwENilo Ecκ ce , infinitis sere locis velocissimum in arteriis venisque motum se vidisse. Eo quidem testimonio munime abutemur , cum facile intelligamus , velocitatis mensuram esse percursa spatia : atque adeo si feceris, ut ea spatia majora videantur , efficere te utique , ut celeritas major adpareat, & sexagies major , si lens vitrea diametrum corpusculi sexagies majorem repraesentaverit f . .
XXX, Quid experimenta doceant.
Ad experimenta ergo accessi, quae in calidis animalibus utique institui nequeunt , in frigidis vero capta hactenus valent , ut a majori calentium bestiarum corde velocius sanguinem proiici memores smus. Ergo vidi . neque lentibus vitreis convexissmis minimisve usus, in minumis . & capillaribus, ct unico globulo patentibus venis , sanguinem celeriter moveri g , ut fugitivos globulos vix oculus sequatur , quando
per flexuosos minimarum venularum anfractus alternis quasi undis procurrunt, & situ, fulgore perpetuo alio micant. Facile vero dederit aequus rerum arbiter, per venulas minimas non majori , quam per arterias, celeritate sanguinem moveri , cum venosus cruor suum ab arterioso impetumh.ibeati
Non ignorabam , esse qui idipsum objiciunt h , quod adeo nuper
monui . , Velocitatem nempe vitrea lente adhibita augeri. Ergo eam ipsam in minimis vasis fluentis sanguinis celeritalcm cum ea comparare institui , qua per Vasa majora manat. Facile enim adparet, & in magnis vasis &m Parvis , pro eadem portione celeritatem per vitrorum convexorum usum increscere. Quaeritur autem unice ratio celeritatis, quae in magnis vasis Obtinet, ad eam celeritaum, quae in parvis superin. Ratio autem duarum quantitatum non mutatur , quando utraque per eundem numerum multi
h Cl. IAM P Rae in disp. de cim is incrementi P. 16:
206쪽
I96 LIB. VI. SECT L SANGUINIS PER ARTERIAS
Ergo, quantum absque micrometro ejas fieri potuit, contuli celerit tem , qua languis per majores arterias fluit, cum ea , quam in minimis vasculis arteriosis, venosisve sibi servat. Deinde comparavi etiam constantiam motus, qui in magnis, & motus , qui in parv s vasis conservatur.' Vidi, sincerus, nulloque subrepenti systematis amori serviturus , non raro equidem celeritatem in minoribus vasis minorem , quam in grandioribus i arteriis fuisse : & motum in iisdem , inque venarum unius globuli capacium reticulato opere, citius cessasse , dum in majoribus subsistebat. Sed etiam in venis , quod alio loco dignius repetetur , minoribus saepe aeque celeriter, quam in majoribus truncis, inque venis saepe seqiis rapide , ac quidem in arteriis sanguis circumfluit. Venae vero minimae eas causas Omnes eXpertae sunt, quae sanguinem in arteriis retardant l . Sed contra alii fuerunt eventus, in quibus celeritas in utroque Valarum genere aequalis m fuit, fuerunt denique multa exempla, & celeri ris in minimis venulis fluenti, & demum constantioris n , ut omnino tunc in minimis vasis motus superesset aliquis , quo tempore in aliis majoribus & vicinis nullus supererat. Cum minoribus animalibus majorum phaenomena contuli. Saepe nempe incisis canum aliorumque animalium arteriis , expertus sum , de exiguis Vasculis multo vehementius sanguinem exsiliisse , adque majorem altitudianem , & longiorem distantiam saltum continuasse , quam quidem recepta theoria permitteret. Sunt exiguae arteriolae , quas mammariarum internarum truncus generat, & quae passim de costarum intervallis ad musculorum carnes feruntur co qui eas costas elevant , graciles etiam in homine trunculi, quarta parte lineae non latiores, ut in catello vero etiam intra hanc mensuram subsistant. Ex istiusmodi arteriolis vidi, ad tres pedes &
pollices quatuor in priori experimento p , in altero ad sex pedes c q ὶ
pollicesque totidem sanguinem prosiliis e. Sed ex arteria iliaca , tanto latiori , sanguis unice ad tres pedes in K E i L i i r e Sperimento prorupit,
207쪽
I97 quem ex theoria exspectares, longe majorem parabolam descripturum ,
quam minutae illae inter costas arteriolae. Sed ipsarum venarum sanguis arteriosi similes saltus nonnunquam edidit r ). Cum itaque in vasis minimis sanguinis velocitas minus decrescat, quam quidem eae causae videntur admittere, a quibus sanguinem diximus retardari H, superest, ut inquiramus , quaenam causa subsit, cur aliter effectus se habeat, quam cauis polliceantur. ΡOtest autem minor esse causarum retardantiumessicacia : potest novus aliquis motus sanguini accessisse, postquam ex corde projectus est : aliam causam erroris dari posse non video. g. XXXI. Quae minuant retardationem. De ea retardatione dixi, quae non potest non oriri ab aortae arteriae ramis latioribus. Saepe animo meditatus, aliqua reperio, quae hanc retardationem minuant, quae tollant non invenio. Cum rami aortae primi , qui de arcu nascuntur , aorta majores sint tJ , cnm eorum ramorum quisque , quemcunque tibi lamseris , & in exemplo carotis, denuo duobus suis ramis minor sit u) , externa vero carotis iterum lumen conjuncto ramorum lumine minus habeat χ , vides, dudum antequam ad angustissimos canales di visio processerit, habere Τe canalem angustiorem , qui Uria est, immissum in canalem latiorem, qui est summa ramorum acinae. Neque eam rationem esse eam quae 3 ad 2 I , sed longe utique majorem , vel ex ramis trium primarum divisionum aortae adparet , quorum ad truncum ratio constanter
sesqui altera est , & quod excedit et ).
Id unice minuit omnium ramorum conjunctam ad truncum rationem, quod in minimis & capillaribus vasis ea ratio multo minor siti Et omnino ostendimus a , truncum penultimum ramis minimis satis memorabili ratione majorem esse. Hic ergo lex priori contraria obtinet , & rami trunco minores sunt. In retibus enim: si truncus in duos ramos finditur, Dequentissime etiam duo rami in unicum truncum venoso more confluunt, cujus , per lemm
208쪽
m LIB. VI. SECTI SANGUINIS PER ARTERIA s
venis scriptam perinde & arteriis, minor erit suis ramis, unde nascitur. Ut adeo ipars arteriosi systematis a corde remotior , potius diminuatur , quam crescat, aut certe . si duo vascula unius globuli in unicum duorum globul rum trunculorum confluxerint , post eam divisionem canaliculus arteriosus non minor erit , quam suit ante divisionem. Si nunc animo expenderis, vasorum in humano corpore multo maxumam partem minutam esse , atque capillaris ingenii , adparebit . in maxima parte vasculorum animati corporis aliam obtinere legem, quam eam , ex qua retardatio nascitur. Inde sequetur , hanc quidem ob causam , in majoribus truncis arteriosis sanguinem retardari : sed eam retardationem iniminimis, contra quam creditum est, iterum minui. Friistionem non possis penitus refutare . sunt tamen quae minuant. Pl
rimum enim per experimenta Petri v. Mussc HENERO Ecκ b) de frictione demRur, quando per politissimam superficiem suorum canalium liquor meat. Nihil autem nostris arteriis levius est Etiam globosa figura glebularum sanguinis frictionem minuit, quae puncta contactus cum parietibus quam paucissima admidiat c . Porro mitior motus mollisque appulsio sanguinis videtur frictione lenire, si a frigidis animalibus ad calida analogiam rransferre licet. Saepe vidi globulos in ca nalium suorum arteriosorum d in venosorum e parietes . & divi, sonum calcaria. illabi, semper vidi absque vortice ,. absque impetu in eos. parietes serri. Quin longitudo de celeritate demat, minime dubitari potest , indeque repetimus , quod pedum & minor calor , & major indematis metus . ες per frigus adurens prima gangraena sit. Angustiam vasorum minimorum . quam Iacobus K E I L ad fil55 polli
Cis aestimavit, nos ad lammam eam reperimus, quae globulum sanguineum
facile & absque frictione.transmittat. Saepe vero majorem, & plurium glodi lorum . diametro aeq'lem. g experimenta demonstrant.. Minuiturr
209쪽
Minuitur ita aliquantum vis frictionis , ut tamen mirari possis , non majorem in experimentis reperiri. Plicarum vim retardatricem ostendimus insignem superesse. Conica vero figura unice , si ullarum, certe majorum arteriarum est, cum minima vascula , aut unius globuli capacia , aut in venas recurva , aut alioquin non ramosa , omnino cylindrica sint h : unde incursus fluenti in vasorum parietes utique magna portione minuitur i . Id autem cu'eritatis decrementum . quod a viscida natura sanguinis nascitur, non videtur refutari .posse : neque adtractio ad canalium parietes nulla videtur. De diversa celeritate sanguinis in diversis eorporis humani partibus alibi locus erit dicendi. Itaque tamen interim dissimulo, me in anatomicis injectionibus , expeditum omnino in artubus ab arteriis in venas transitum reperisse. Cum adeo, omnibus sollicite pensitatis, & rejectis , quae minus fit ma admista sierunt causae tamen celeritatis diminutae multae , & potentes su-Pet sint. neque 'tamen pro earum ratione celeritas in minimis decrescere via deatur, neque erroris causa vera sit indicata , non videtur hactenus pro
hiemati esse sati factum I. XX II. Novae velocitatis causae non Demae.
superest, ut ad causas novae celeritatis confugiamus , quae praeter vim cordis sanguini accessit. Εjusmodi causae variae propositae suerunt, nos vero ab iis incque mus , quas oportet, tamquam alienas a vero eliminare Fuerunt , neque aut incelebres viri , aut parvae auctoritatis , qui ab ipsi angustia minimorum canalium celeritatis in vasis minimis incrementum sperarunt. Vulgari . ut videtur experimento nituntur . qui hanc hypothesin proposuerunt : infundibuli nempe , conive cavi, cujus amplius labrum aquam recipit , angustior vero tubulus emittit. Isi esusmodi canali utique velocius per angustius ostium aqua erumpit, & in universum fere I tanto vel cius , quo latior fuerit aquae in castello superficies , quae in aclitum canalis
210쪽
LIB. VI. SE T. L SANGUINIS PER ARTERIA s
recipitur, inque exeuntem gurgitem nitetur. Verum sufficiat monuisse, arateriam quidem rn unicam ejusmodi tubum esse , si cum aorta comparetur. Summam vero luminum vasorum minorum, de qua quaeritur, lumine aortae ampliorem, adeoque canalem atteriolum inversum infundibulum esse, quod per angustius ossium aquam recipit, & emittit per amplius. Subtiliter alius vir n olim Cl. impetum sanguinis in vasis a corde remmioribus adeo non minui docuit , ut augeretur , inque venis denique, quam in arteriis major esset. Simplici utique utebatur ratiocinio, sanguinem arteriis contentum habebat pro una columna, cylindro v. c. cujus basis in corde , longitudo a corde esset ad venas. Eam columnam datam velocitatem a corde accipere, majorem adeo impetum nasci, si ea velocitas in majorem massam ducatur. Verum , etsi vere omnino velocitas in lumen ducta, in aquis fluentibus impetum facit, non tamen sequentur, quae postulat Cl. J u RiN u s, si velocitas sanguini impressa in majori ratione decreverit , quando longius a corde recedit . quam quidem longitudo co
lumnae sanguineae increvit c o . s. XXXIII. Vis ponderis.
Num pondus sanguinis aliquid in circuitu adjuvando aut accelerando i sit, est dispiciendum. Non desuerunt Cl. viri p , qui sanguinem per
continuum arteriarum venarumque tubum, tanquam per bicrurem canalem fluere posuerunt : inde vero sequetur utique , ut gravitas langvinis per urinterias delapsi , cogat sanguinem, adscendere per Venam cavam, tanquam cIus
alterum incurvi sanguinei tubi. Non alienum est ab experimento, ponderis aliquam in mutanda sanguinis celeritate potestatem esse. Nemo ignorat, venosum sanguinem, & cum eo vaporem resorbium , dissicilius a pedibus ad cor redire, hinc Oedemata, collecti nempe vaporis massam, omnium prima in pedibus reperiri, hinc varices in cruribus stantis haruspicis subnasci : hinc aquosos tumores decumbentis corporis solo situ dissipari, ut pedes ex notisma observatione, per diurni situs effectum , sub noctem tumidissima sint , redeunte vero mane eadem surgenti