장음표시 사용
211쪽
surgenti sint gracilissima. In debili semina q) diuturno in morbo.sanguis
ad id latus adeo vehementer incubuit, quo pondus ducebat , ut omnino mors inde , suppressis sanguinis reditu, sequeretur. A decubitu in brachium , amista sensu, gangraena celerrime successit. ut mumiae simile membrum misera circumferret r . Jugularem venam latiorem fieri, & cum ipsa soramen ossi occipitis & temporum insculptum , in eodem latere , amplius patere , in quor solitus fuerit homo caput in somno deponere ab accuratis dissectori-hus observatum est a . In situ supino sanguis in cerebrum congeritur . per arterias enim facilius subit subtram ponderis resistentia , per venas tardius redit, demto auxilio gravitatis b .
Demum eam vim ponderis in vivis animalibus multa per experimenta confirmavi. Vidi sanguinem venosum celeriter ad cor redire, & per totum venarum mesente ricarum systema expedito fluento ferri c, Inverti mesentetium & vidi, cum nunc intestina loco inferiori essent , sanguinem veno. sum & in reditu retardari , & , neque infrequenter demum, omnino contra naturae legem a corde in me senterium relabi . venasque intestinates congestum distendere. Restituto vero favore ponderis , ut intestina certe corde non humilitira essent , continuo venas me senteticas iterum evacuari. suum. que cordi sanguinem reddere experiebar. Eadem tamen experimenta me docuerunt , in arteriosum vivi animalis sanguinem parum omnino , aut nihil quidquam d , sanguinis gravitatem posse : neque iter a corde ad extremos vasorum fines aut a consentiente pondere accelerari, aut a contraria vi gravitationis ulla conspicua portione retardari. Sed neque in vivo homine aliqua , in arteriosi sanguinis motum,
ponderis potestas esse videtur , de quo solo hic sermo est. In capite enim. quo sanguis contra proprium pondus adscendit, primus rubor, facilior smdor, & arteriarum pulsatio , & exanthematum & haemorrhagiarunt: familiaris sedes est: in pedibus, quo sanguis per aor m suo ex pondere labitur, omnia contraria reperimus, primum frigus, gangraenae initia , baemorrhagias vix unquam
212쪽
ao a L. VI SECT. I. SANGUINIS PER ARTERIAS
unquam ullas . neque alia, nisi sanguinis tarde moti testimonia e P.
Tubi bi cruris comparationem excludit vasor uni minuties , & ramosa natura , quae arterias cum venis conjungunt, quorum trictio tanta est . ut nunquam aqua , qua arteriam repleveri . ex sola vi ponderis in venas tram scat f . Nam etiam per aortam arteriam , pondus aquae per carotidem impulsae , in tubo crurali, magnae utique arteriae , inmisso, non potuit aquam
in aequilibrio sustinere. g . g. XXXIV. Uta nervorum.
An nervorum vis in sano atque tranquillo homine aliquid in promovendo sanguinis itinere possit , inquiri nunc oportet. Suspicionem certe hujus potentiae ncn levem excitat magna adfectuum unimi in mutanda sanguinis velocitate potestas. Ira ch pullui frequentiam i incitat, in facie manifestum calorem, & ruborem, haemorrhagias, & labiorum tu. morem producit, in ipsa bile ch motum celeriorem incitat, ut per intestina manifesto est undatur. Contra terror IJ . & subitus, maximusque moeror pullum humilem reddit, & aegre conspicuum, & frigus, & pallo, rem, & animi deliquium, & denique mortem lubitam, non raris in exemplis , adeoque perfectam & durabilem sanguinis quietem efficit. Praeter animi motus aliae etiam nervorum adfectiones pulsum, adeO-que sanguinis motum aut incitant aut retardant. Dolor & inflammatio cujuscunque in corpore animato particulae, pulsum durum reddit celeremque. qualis est in pleuritide. Pulsum a dolore a 36 ad centum rn in minuto primo i auctum , proprius de pulsu auctor observavit. Magis auget pullum
213쪽
membranosarum n partium dolor, quam Viscerum, ubicunque nempe sensus acutior fuerit. Olim a spitia pulsum accelerari HELMONTius auctor fuit o Circulatio sanguinis velocior sequitur inflammationem, uti pruritum unguium scalptio, apud Frmiciscum de S Au VAGES. Denique peculiares topicosque in arteriis motus a vi stimuli nasci lii. Iohannes a
G ο κ T E R proposuit p & glandularum nervos liquorum iter inhibere, etiam si cordis i inpulsio manserit , Caroliιs MAL oui N q .
Cum adeo certa exempla esse crederent, in quibus nervosum imperium sanguinem regit, eo proniores fuerunt Cl. aliqui viri in eam opinionem, qua recipitur , etiam extra animi emoti turbas , vim nerveam celeritatem sanguinis aut augere , aut minuere vicissim. Sed etiam de modo cogitatum est , quo nervi sanguinem per arterias incitent, tardentve. Ill. Archiater s a liquido ne eo arterias constringi, easque rigescere, & earum elaterem augeri, docuit, inque ira sanguinis motum incitari, uti vicissim in paralysi sanguinis motus debilitatur. Deinde eosdem nervos minima vascula constricta tenere existimat vir Ill. ne qui Gquam sanguinis transeat, exemplo hysterici frigoris s. t , & ad cor potius, ipsas per arterias sanguis refluat Denique animi adsectus ipsum cor arctare probabile putat, ut tenue sanguinis filum inde prodeat u . Ita porro a spasmo venosas o5structiones, deteriores arteriosis , deducit Franciscus Q u EsNAI ae , &in spalmis hystericis arterias carotides venas que jugulares tumidissimas, & corpus demum maculosum vidit nuperus auctor Cl. M A T A N u s In vivo demum animale M ALPI GH I uri legimus vidisse , motum fata. guinis interruptum ab enata convulsione restitutum fuisse g , quale quid
etiam ipse putavi me vidisse a . I. XXXV.
214쪽
ao4 LIB. VI. SECT. I. SANGUINIS PER ARTERIAS
Propius etiam alii clari viri b ad mechanismuni interpretandum a
cesserunt , quo nervi sanguinis iter regant , neque adeo , ante hos quatuordecim annos desperavi . aliquanto magis cominus hic ad naturam accedi posse . neque illustres viri desuerunt, qui meam expositionem admi
terent. Reperiebam nempe . manifestius , quam ante me factum erat , &copiosius, plerosque truncos arteriosis per nervorum discedentium . iterumque unitorum quasi laqueos transire : exempla numerosissima inveniebam . in a orta , de subciavia dextra , quas quasi hamo susceptas nervus recurrens cc
plectitur c d : tum in utraque subcia via, quam perfecta ansa ce) nervi intercostalis in suum ganglion thoracicum supremum redeuntis intercepit s invertebrali arteria c1 , quam alii ejusdem trunci rami ambeunt, in temporali g . meningea majori h . cervicali prolanda et . arteria melanterica superiori h , coeliaca , phrenica , renati utraque , arteris humerali ci , crurali, arteriis hypogastficis vo, veri a portarum. Eas enim
omnes arterias, aut anta nervosa , aut multiplex utique nervorum plexus amplectitur. Nunc videbatur equidem probabile , non ni Rad magnos usus C REATRICEM SAPIENTIAM . has nervosas ansas arteriis circumdedis L. Neque penitus rejiciendam putavi hypothesin . qi .ae horum nerveorum laqueorum vim explicat Poterat nervus arteriam , tamquam circumjectus su-niculus , arctare. Id potest aut vehementer, aut leviter . aut continuata pressione , aut alterna aditi ictione fieri. Si alterna , sed ordinata nervi contractio persisteret, intelligebam , novam circuitus adjuvandi causam accedere , atque eam in sano homine rationem esse, qua vis nervea motum vitalis fluenti promoveat. Si remissus nervus desierit arteriam adstringere, deest
215쪽
altera causa sanguinis motrix , atque adeo ejus fluentum retardatur. Quando denique arteria in medio nervo intercepta , continua ejus nervi constrictione comprimitur , adparebat, tamquam vinculo facto, sanguinem ab ea arteria aversum regurgitare , nullamque porro sanguinis penum ad eum artum venire, cujus arteria consti ingeretur. Quando alternis quidem ad- stlictionis & relaxationis vicibus nervea ansa potentius, & convulsive . suali arteriam comprimit, ut in ira credebam fieri, sanguinis equidem circuitus vehementius incitatur, & nova potestas nata est, quae ejus humoris iter praecipitat. Inde facile est, obitur rem contemplanti , & lentorum animi adiectuum, & velocium in tardando , supprimendo & incitando sangui nis motu effectus eXponere.
g. XXXVI. Cur haec non frina sui.
Verum multum de ista spe, praecocibusque de gaudiis, per experimenta mea decessit, quae Ostenderunt , nervos utique ab omni vi irritabili esse alienissimos n , non posse adeo vel breviores reddi, ut mediam arteriam arctent , quam sua ansa comprehendunt, vel vicissim laxari. Eo ipso enim tempusculo , quo vehementissime irritatus nesius artum integrum in conis vulsionem ciet. manet ipse immotus, nullaque imaginabili suae longitudinis portione aut brevior fit, aut vicissim longior. Uno ut verbo dicarii .
nos Omnes laqueorum nervo rum vires ornabamus . transferebamus ad ne vos , quod unice musculosum est vim contractilem.
Deinde in concussionibus illis, quae sanguinem accelerare videbantur . mechanicam o musculorum subsultantum vim subesse non temere suspicor, qui arterias agitabant, neque adeo ad nervos etiam hanc sanguinis accelerationem pertinere. Convulsiones enim totius animalis, ab irrItata medulla spinali natae cordis motum non suscitant p), neque cum ma. ximis doloribus pulsus aut major est , aut velocior p' . Porro in para- plegia ejus artus arteriam , qui omni motu amita debilitatus languet , pulsum immutatum q video conservare, argumento, absque ner Orum ossicio sanguini circumeunti constantem sui motus causam superesse. Con-
216쪽
LIB. VI. SECT L SANGUINIS PER ARI FRI As
tra , in vehementissimis opisthotonis & spasmis seminarum hystericarum , t tum corpus agitantibus , & in arcum curvantibus , neque pulsus incitari , neque sanguinem accelerari , saepe vidi. Sed etiam in uterina placenta . absque suspicione nervet auxilii sanguis movetur , ct in osseis, ut alibi excitavi , arteriis, multis utique senibus r humor vitalis circumfertur .a qi ibus omnis irritabilitas omnisque compresso abest : & in plurimis
animi libus expedite humores vitales circumfluunt , quibus nulla certa cerebri capitisque similis particula est, toti nempe ostreorum & mytulorum alio. rumque bivalvium classii. Qitare credidi rim nervos, qui arterias adeunt, utique ad vim earum contractilem pertinere , fibrisque earum carneis id mobile principium impe tire , quod a nervis carnes mutuantur. Neque credo alienum esse a veri specie, eos nervos posse vel magis irritabiles arterias riddere, vel munus , prout i in ipsis istis nervis inestabilis ea mutatio praecessit, quae prurientem eorum sensum intendit. Sed inprimis cordis ipsius naturam irritabilem inciescere , aque nervea mutatione celerrimum ejus organi motum, veramque convulsionem produci posse , atque adeo ipsum ibiatem motus sanguinis nova scaturigine augeri probabile fit, ut ex palpitatione manifestum est, quae in ira , gaudio, aut desiderio, & exspectatione observatur. Sed ea omnia In ultimis Iatere elementis video , neque ad experimenti fidem revocari posse. De modo, quo adfectus animus corpus mutat , alibi rectius dicetur.
g. X X X V U. Carfae veriores. Contraclio arteriarum. De contractione arteriarum alibi susus diximus s ), hic tamen mutita superiunt, quibus noster sermo carere non potest. Dubium equidem nullum est , majorum arteri3rum, quae alterne micant, diametrum tantum per suam contractionem arctari, quantum paulo prius a cordis vi aucta fuit, atque adeo regenerari eam vim , quam cor in dilatanda arteria impendit. frustra utique , si ad sanguinis motum progressivum unice respexeris. Si enim major vis contractionis arteriosae foret, arteria post singulum pulsum
arctior fieret : si minor, post singulum pulsum majori laret diametro. Hinc
217쪽
cum eodem ictu & arteria pertusa fuisset, A vena , atque ex arteria in venam liber commeatus pateret, vena ea in sede mere intumuit s 'Neque dubium est, hanc , vim, qua arteriae pressioni laterali resistunt, ejusque effectum conpensant, utique magni momenti esse. Etsi enim parum aut crassiae librae sunt, aut multae t ) , quae musciato iam partem arte. riae constituunt, etsi lenis contractio videtur, qua arteria se in vivo animale digito subducit Uι , ipla tamen longitudo inmensa areae musculosiae ,
quae ad arterias pertinet , . earum fibrarum parvitatem compensat. Grandiores enim arteriae Omnes, ad eas usque, quae sexta lineae parte χ) non latiores iunt, utique. unicum constituunt continuum , musculosiim ,
tubum, a corde ad ultimos hv ius diametri ramos extensum . qui tubus a cordis vi dilatatus eodem, quantum videtur, tempore se arctat, & sanguinem propellit. Neque ejus contractionis vim video sanguinem retroagere so . ut dimidia ejus potellas in eo , stultraneo, conatu consumatur. Nam globuli certe rubri ranarum, priusquam morbosus lutus accessit, unice legitimo motu contra vasa minora propelluntur c Z , quo iter per venas liberum est . novaque a corde succedens unda procul dubio intercedit, ne ad cor ex vi arteriosae constrictionis langitis.retro eat. Causa , quare de arteriis sanguis ad cor non redeat, est in arterio si systematis ad contractionem sollicitatione . quae non subito in toto eo systemate , unico in tempusculo , sed in multis tempusculis fit , quae ex ordine sibi lac edunt , ut ea pars prima sollicitetur, quae cordi est contermina, deinde, ut sequuntur, sensim remotiores a corde arteriae particulae. Inde fit, ut prima contrahatur, eademque po
cs γ Obsero. of a Deiet. M Lond. N. I. P. 34o. e ὶ L. it. P. 6o. 64. u Sur D monoement du sum. exp. 44. so. R e Μ V s EXP. t. Nenipe adeo lenisis artuitae illi .itatae di sit bsidentis niotii, uit , ut 1 aepe nullus Rici Areat. x Sur is monoranem uti sim Exp. 46. Ultra extetiorem intuli iunium tunicam pulsus non Procedit validen Los de Div. ι p. litv r. solii. Ex P. 9. Non omnino aqvus caelvium innae fuit Cl. olim antiεus no ite i , qtii contrAetioliem rateriarum . me negat i scripsit . iis ad totam arteriam tranql.itis. qtie de minoribus ramulis scriptu Aenim. P. 239. n. I 44. ν Ita docuit vir Ill. Petriti ANTON ius Micu ELOTTUs i. c. p. 9ς. ut Dihil omnino arteriarum comi actio viribus sanguinem promoventibu addet et. Sed etiam Gariuimus Sua REIRER , qui caeterum ite su cedente sibi in v riis Ri teriae partibus latiguinis motu uobiscum stlitit. Iuadrum tua eii sanguinis dimidiam , in minoiibus valis majorem ,3d cor repelli scripsit. Atim s. p. 1ιο. Adeo alietiai i a vero hanc Pinit alticam succes- solium motus arterio si creati Cl. S u R a n ε a st E , ut tam uam Argumento ad Abluidvincontra vim cordis utatur Irii mi; I. os . ruone P. 1 c .ca anomu . bus exediti uetutis mci,.
218쪽
dio 8 L VI. SECT L SANGUINIS PER ARTERIA s
tentissime pars aOrtae , quae carnibus cordis continetur, aut proxima adsidet. eaque sola utique sanguinem contra cor retro agit ca . Inde reliqua tota arteriae longitudo sanguinem non urget retrorsum , cum ea in parte arteria eo ipso tempusculo, quam maxime in contractione versetur , sed antrorsum . aque corde remotius, qua sic de arteria hactenus neque a novo, quem cor submittit, sanguine irritata est , neque contracta. Hanc successionem requirit neci stario sensim retardata velocitas ; quae sola Dcit, ut unda nova praecedentim superveniat, eamque , ut alias dicetur , & prorsum ad venam urgeat , S in parietes arteriar 2 m. Sed ea celeritatis in sanguine posterius sequente major ratio decrescit perpetuo , donec in venis nulla sit b). Dilatatur autem arteria, ut in pu Pus historia ostendetur c), quia unda prior lentius fugit, novaque unda ipsi celerior supervenit , ut duae undae conjunctae in eodem spatio arteriam repleant , atque adeo distendant. Ita fit , ut tempulculum, breve equidem , unius diastoles arteriosae , in plures particulas dividatur, quarum in prima pars aOrtae cordi proxima dilatatur . in altera pars paulo ulterior , in qua minus magna est celeritatis undae insequentis ad celeritatem minorem undae prioris ratio , atque adeo minus celeriter , unda sequens antecedentem adtingit. Et ita porro semper paulo serius unda prior a posteriori adtingetur , & serius adeo erit dilatationis alteriosae tempusculum. Si dilatationes in aliqua temporis succcssione fiunt,
de contractionibus dubium nullum est , quin perinde ex ordine serius in vasis fiant a corde remotioribus. Prima arteria a orta pectoralis , deinde abdominalis , tunc arteria iliaca, postea se moralis, tunc tibialis postica . denique plantaris externa arctabitur. In Vivorum inficiorum arteria evident Isnauni exemplum est d . Atque eo modo . tota vis arteriae , minima pallicula excepta, in sanguine promovendo utiliter impendetur.
Non ideo non eodem tempore cor micabit e & ultima pedis a
219쪽
teria. Cum enim sanguis ea celeritate feratur, ut ex corde, perque magnas arterias, pullus fere Iso pedes f) aut pollices i8oo in minuto primo horae percurrat, & cum adeo, dilatatio totius trunci unius pedis , quem in vivo animale possis oculis observare , fiat in minuti secundi parte pene tertia, plerique mortales successionem adeo brevem oculo non percipiunt g), neque distinguunt, etsi sunt, qui se distinguere crediderunt h . Μensura contractionis arterios, eadem est, quae dilatationis, cui persecte aequalis est r . inare vi cordis minor est, & aequat sanguinis velo, citatem totam a corde generatam, diminutam toto motu progressivo. uare dum arteria contrahitur, pergit equidem sanguis de vulnerata aorta salire , sed diminuto impetu, & tanto minus altum saltum edit , quo minor est vis ab arteriis generata, ea vi, quae a corde nascitur. Ex arteria coronaria sanguis a cordis vi ad pollicem elevatur, in systole vero arteriae absque saltu effluit ch . Vidit Stephaniιs ΗALEs duobus tribusve pollicibus sanguinem altius salire . quo tempore cor contrahitur h ut omnino saltus a Contracto corde natus , tunc quando altius sanguis exsilit, modo decima sexta , modo decima octava parte saltum superet, qui fit in arteriae systole, in mediocri vero motu sanguinis a vigesima tertia parte ad octogesimam. Hinc octogesimam tertiam partem retinuit Fra iciscus Bo assi Ex de S Au-V AGES h ' . Quantum autem arteria se deprimat, nondum definiri potest , cum praeterea in omni arteria alia mensura contractionis sit. Arteriae contractae ad dilatatam lumen facit , uti s ad 4 , Cl. de S Au v Ao Es ι), atque adeo diametrum uti 3 ad a , quae mihi aut contractio , aut dilatatio potius nimia videtur. Nam oculus saepe nullam in vivo animale percipit, semper exiguam, Ienemque. Sed dilatationem alibi aestimare conabimur.
220쪽
L. VI. SECTI. SANGUINIS PER ARTERIAS.
Ab hae contractione explicatur , quare per minutas etiam arterias muliatum sanguinis Muat m ; A quare non subito de vastis in animalis magno vulnere laesis sanguis omnis exeat, sed altero demum die, novo vulnere facto cir) carnes penitus eXalbescant. In utroque phaenomeno comtractio vasorum lentior equidem, & cum tempore, sanguinem abundantius expellit.
s. XXXVIII. Unde ea vis absit.
Superest, ut contemplemur, quanta sedes hujus contractionis sit, &a qua causa cieatur. Vulgo quidem arterias omn's dilatari , omnes contrahi docetur , ut vis contractilis ad definrtionem & communem arteriarum naturam reseratur O . Mihi quidem haec non adeo Iiquida uidentur. In frigidis certe animalibus sola arteria aOrta superior & pulmonalis pulsat p , & truncus me sente ricus; ab aorta abdominali aque ramis mesentericis q , uti omnis dilatatio, ita conti actio omnis abest. Neque enim unquam aut oculo nudo , aiat armato, artetiae ullam dilatationem videre potui , aut vicissim contractionem aliquam, neque venulae arteriis imis positae elevantur r , neque minutissimae rimae ab arteriae vi contractili dii tantur s Sed neque acerrima venena t , quae arterias solent ad contractionem cogere, in haec Vasa quidquam possunt. Denique, cum globulos languinis facillime viderem , nihil quidquam fibris muscularibus simile in iis , non adeo exiguis, plurimorumque globulorum diametrum , habentibus arteriolis vidi : sed alba undique & cellulosae similis est indoles. Si a frigidorum animalium arteriis plerisque manifesta contractio abest, in calidis etiam animalibus infinita vis vasorum minorum nullo certo experimento demonstratur pulsu agitari. Artenas majores maxime dilatati certum est, cum s m K v et i qmviri of bl L p. 96.