장음표시 사용
311쪽
x EpTORIs optimi furtim nonnunquam relabor, non tamen distimulabo utique praecipua, quae contra hanc caloris theoriam aut dicta sunt κ) , aut mihi dici posse videntur. Continuo objiciunt contrariarum scholarum patroni, male calorem a nimis lento . nimisque debili motu repeti, quo sanguis circumagatur, quem nullo modo oporteat cum enormibus illis fri
ctionibus confundere , in quibus vel de ligno per foramen rotato a , aut de ferro malleis luso b , aut de silice a chalybe o percusso ignit
ipse erumpit. Has enim frictiones esse durissimorum corporum ad alia s lida corpora adtritorum : hic de humore quaeri . qui per levissima vasa labatur ; aquam vero adeo non incalescere frictam, ut etiam in duris corporibus aestum a frictione oriturum contemperet d . Nullo vero , etiam multo celeriori motu . aquam concalescere. Sanguinem in minuto primo
in secundo adeo duos pedes cum dimidio percurrere. bed torrentis meminit Cl. ULLO A f, , qui intra 29 minuta secunda 3s hexapedas cursu absolvat. plus adeo septena pedibus in minuto secundo. Violentiorem etiam isto fluvio ruere magnum illud Amazonum flumen, quando per claustra montium Pongo Ia pedes in secundo minuto percurrit g , aliumque fluvium in eo tempusculo quatuor Omnino ejusdem mensurae orgyas s perare sh & alias in alpibus etiam hoe navigabili numine multo rapidio res cataractas superesse. Cl. etiam vir I. Theophilus D Es Aou Lixκs i aquam ex I S pedum altitudine lapsam intra minutum secundum supra 3 et pedes percurrere expertus est. Nullius autem momenti cataractae sunt, quae Is pedibus. non sunt altiores. Dae prope templum Lartierbrunn pulalieru
312쪽
, set LIIIII. SEC T. III. SANGUINIS PER ARTERIAS
rima se priecipitat. 8zo minimum pedum est, x tamen, cum marim rapiditate . aquae nivales primum suum de alpibus adlatum Egus conservant, mulioque volgaribus aquis vehementius rigenti Sed etiam aquam . quam prosector in vase animalis impulit . minime tepescere constat. Ut ad animalia coniteri s accedatur, eorumque humores l . poterant ad ver arii Ohjecisse . non cmnibus animalibus frigidi languinis pulsus insem quentes esse, siquidem ranae 68 sunt, numerosiores quam equo, & ad 9ς atque roo m) per irritationem increscunt . quae frequentia in hominent rem lacit. Neque frigidorum piscium humores lente moveri & debilia ter, cum sint in ea classe animalia, qtae celeritate sua etiam velocissimos eqvcs praevertant, constantia immensum superent. Certe legisse me memini, canem piscem , quem socii navales ex accepto vescere iacile adgnoscebant , quindecim diebus totidemque noctibus navem secutum esse, quae Danicos missi0narios c u) vehebat : cum ea navis quovis nycthemero sexaginta & u. tra leucas secundo vento ab Iveret. Ejus adeo animal s compus hexapedas sere letoo oo intra viginti quatuor horas, inque hora socio, in minuto secundo vero supra octo pedes percurrebat, triplo & ultra adeo celerius movebatur, quam sanguis per arteriam aortam hominis movetur. Et tamen his animalibus sanguis eodem sere gradu, quo ipsa aqua fruget Dudum praeterea observatum est , etiam ad hunc eumdem finem .
testudinis cor valide pulsare . & robustissimum animal tamen stigere o Et tamen in piscibus omnia eadem esse, perinde robustas arterias, similes sanguinis adlisiones. & a parietibus repercussiones, & vortices, qui globi
lorum in calidis admittuntur, nulla ratione a frididis animalibus excividi. Neque arteriarum salientium contractiones & dilatationes calorem via
dere generare , quae mollissimae sint p & absque impetu fiant : neque
membranas continuo madentes ab ejusmodi motu incalescere.
Sed frustra adduci, piscium sanguinem aut pauciores habere globulos . aut tenerius crassamentum q . Nam manifesto in Digidi sanguinis besti lis globulorum numerum tantum esse, quantus cogitari potest r , & sam
313쪽
caleat, etsi minus certe globulorum continet, & plus aquae. Denique caloris gradus omnino non esse in ratione celeritatis sanguinisci . Sano homini pulsus esse To u calorem I s graduum : eundem hOminem febricitantem pulsus habere .I 3 , atque adeo non . multum infra duplum numerum , plenos etiam magnosque in morbis inflammatoriis .caloris tamen non facile supra Io8 gradus u in eo homine esse , qui ass duodecima par e differunt. Celeritas ergo sanguinis sextuplo fere majori ratione auctaest, quam quidem calor. Iterum, pone calorem balnei esse IOo graduum χ , eum calorem com municabit etiam cadaveri aut homini , quem animus linquit , cum pulsu adeo nullo , frictione sanguinis nulla, neque ulla earum causarum quae calorem generare dicuntur. Sed in hypothesi, contra quam hoc loco dicetur, ea frictio , motusque sanguinis in circulum acti , producit caloris gradus 6 . Pone ergo syncopticum illum hominem in balneo reviviscere, deberet in ejus sanguine calor nasci I σε graduum , nam & priores ab aqua I o dgradus habet, & novam causam, quae gradus 6 dicitur producere. Nihil autem fit ejusmodi , Ω calor hominis manebit circa centesimum T . etsi causas ipsi adsignavimus, quas aequum esset producere gradus I so. Idem fit, si loco balnei ardorem caeli ponas a etiam majorem quam balnei .graduum iO9. aut Izo , quales aestus in aere fuisse alibi retulimus. Is idem eo tempore calor erit cadaveris , piscisve : sed in homine causa est , quae etiam sola gradus producit Gq. , atque adeo calor sanguinis nunc deberet
gtunis i tota unicam esse caloris caulam A Q. P. 27'.
a, Potest major esse L. V. p. 3. I Plures poni possunt, si cogites in sibirico gelu, sanguinem solo suo motu cais
Ioris gradus producere a I 4. P Cl. DOUGLAs trigesies maiorem calorem in pul-nione generari debere objicit, quod in eo viscere tris es celerior sit circulatio , quam in manu quidem p. 28. Sed e 1 quidem celeritas rejici potest. a p. 36. Imo eo cum Caloris gradu τε Sraduum REA UΜURir sudarit equidem Le ΜouNIER, caeterum pulsus ipsi non incitatus suit , ut Omnino non videatur vehementer exaestuasse λωνι de P eat. des Seleuc. I 47. a Douc As ou b. P. 28.
314쪽
; o. LIB. Vt SECT. m. SANGUINIS PER ARTERI as
esse I 84 graduum. Verum, contra theoriam, homo eo in aestu ealoresia o ne atmosphaerae quidem calorem adtingit , iustaque eum. II & ast gradibus maneti Verum etiam aliis in exemplis fiammos aestus in homine nasci, quando, pulsus pauciores sunt, eosque remittere , cum numero pulsuum majori Ipse expertus sum, cum Ioci pulsibus molestissimum mihi ardorem fuisse, cum i I o vero omnino me commodius habuisse. In frigore in te dimittentium febrium pulsuum numerus potius major est b : inque febribus
etiam inflammatoriis b ) malignis o , & hecticis , aegrisque d) ,
paucissimum sanguinem habentibus, aestus pene intolerabilis, pene mani. festo ab acrimonia potius urinosi sanguinis, quam a vitali illa sanguinis si ictione pendeti Denique exemplum exstare . in quo nullo cum pulsu in hectico homine , frigus quidem exterius pene marmoreum . sed una.' calor ad thermo metrum 97 graduum fuerit e . Addidit hisce nuper Ill. clinicus , omnino ab aliis causis & calorem oriri & frigus. In manu en m paralytica. bono cum pulsu, stigus ibi me e ), inque alio, calorem adeo modicum, ut 73 gradus non superaret e . Et vicissim frigus nasci a causis pulsum omnino non minuentibus, calculo bilario ductui impacto, cathetere vesicam adtingente, intestino strangulato , rupto abscessu visceris, aut alioquin effuso pure e . Videri adeo aliam prae. ter sanguinem , sanguinisve motum caloris causam superesse. His similibusque rationibus moti Cl. viri, non a frictione aut sola , audi potissimum calorem nasci sibi persuaserunt , sed in pulmone alii, piscium exemplo , & in aeris essicacia causam ejus caloris quaesiverunt, in principio vutali alii, aut in putredinis fervorisque aliquo irritamento.
315쪽
A recepta caloris ex frictione nati hypothesi hactenus reeeiut Vir CI. D ut calorem, quem animal supra teporem ambeuntis aeris geneiat , unice ad eam frictionem rubrorum globulorum limitaret, qui per vasa capillaria sua diametro augustiora transeant. & eadem a medio frigidiori tam guntur & ambeuntur. Negat enim Vir Cl. calorem ullum a frictione invasis humani corporis generari, si eadem & sanguinis temperies fuerit, &ambeuntis aut aeris . aut aquae g). Excitat eadem , quae etiam nos recem suimus experimenta h ) , ex quibus constat, per calorem aeris , aut aquae, cui inmergimur, nullum novum calorem generari. Eo autem experimento ita utitur , ut frictionem alat nullam esse, quam primum aeris ambeuntis tepor hactenus capillaria vasa dilatavit, ut eorum lumen diametro rubrorum
Alii, nuperiores scriptores , electricam materiem accusarunt, quae ex terra , & ambeuntibus corporibus adliciatur, & a globulis rubris adtracta , calorem genereti
s. XIII. Quid ex nqstra sententia hic fatui posit.
Ut ab ultima hypothesi initium faciam , est equidem in sanguine eleo. trica materies, quae lucida specie & peculiari odore se prodit. Sanguis enim hominis electricam naturam adepti, de vena saliens, in tenebris lucidam pluviam edidit l . Verum haec eadem materies a frigidis animalibus non best, neque tamen calorem producit. Vipera , quae electricunt torrentem emittere apta facta est , perinde scintillam emittit, ut mus, cujus sanguis calet. Sed etiam cadaver scintillam perinde edit. Non ergo videtur cum calore electricae materiae praesentia aliquo necessario vinculo conjungi.
Deinde in Roberti Douo LAssis hypothesi , nova in utique ,
316쪽
multa desiderantur, quorum unicum excitasse sufficiat. In ranis inprimis & pis cibus ea experimenta facta sunt, per quae constat, vasa minima unicum globulum transmittere e tum ea, ex quibus creditum est ostendi, unicum istum globulum suo vasculo minorem esse figuramque mutare, ut transire possit. Haec adeo rana Dou GLAssIANAS conditiones accurate explet , quas ad calorem producendum CL vir credit requiri. Sed tamen ea rara , ejusque adfines pisciculi frigent. Neque adeo ab angustia minimorum vasorum ejusmodi frictio sequitur, quae calorem genereti Sed etiam Viscera, quae aerem non contingunt, cute s emper aliquanto magis calent n, Quae contra BOERHA AVIANAM , receptamque de caloris genera tione sententiam proferuntur, ea demonstrant, neque penitus accurate tamen, aquam calorem non generaturam , si loco sanguinis per vasa humana circumflueret. Neque enim ulla cataracta frictionem cam generat . quae in V, sis nostris numerosissimis, & minutissimis locum habet. Deinde non ideo , si aqua ex frictione incalescere non potest, continuo sequitur sanguinem incalescere non posse , neque potest de alio corpore unquam tuto dici, quod de alio verum est. Piscium a quadrupedibus in cordis arteriarum & san guinis' ad reliquum corpus portione certum discrimen ab objectione oblata non evertitur. Calorem animalem non supra Io8 aut I IO gradum a motu sanguinis augeri posse o . dum vita superest, per experimenta producta evincitur: non tamen ideo ostenditur, a motu Salorem non generari. Etiam aqua nullo ab igne super a I gradum calet , neque ideo verum est , ab igne aquam non incalescere. Deinde in eodem sole aer, aqua , argentum vivum diversos caloris gradus concipiunt, neque adeo eadem causa diversos liquores ad eumdem gradum calefacit sp . In febribus calor cipe major videtur. qui non vere major est, sed magis intolerabilis p . Siccus aestus calore cum sudore conjuncto semper acrior est . forte quod eo in statu calidissimus vapor in cute retinetur, papillasque teneras ingrato cum sensu torret, qui idem vapor in sudore exhalat, inque aquam congestus, easdem papillas temperat , quas squalor, utcunque natus, solet moleste adficere. In phthisicis equidem febris adest, neque tamen negamus, sanguinem acriorem , particulis solum
urino incis MART sua EF P. II 8. Ο Quare diei nequit cum isa pulsibus calorem in homine fore aquae ebullieutri
p IEstus intolerabilis gradu Ioo cum crusta coriacea de HAE N T. HL P. 144
317쪽
utinosis solutoque adipe , calorem majorem cum eodem motu progressivo eoncipere posse. In labribus intermittentibus sensus molesti frigoris cum vero ad themometrum calore Conjungitur, uti dudum vidi, & nunc consentientis mecum IlI. ΗΑENDI testimonium laetus video q). Exemplum vero, quod ΙDEM contrarium Offert , videtur ostendere . sanguinis 1blis in interioribus arteriarum truncis motum superfuisse , qui calorem generaret. eum interim ad exteriores ramos nullus nunc sanguis perveniret r). Denique non semper frigus esse, quando de frigoris sensu aegri conqueruntur . ex viro III gratus disco, sensumque aliquem nervis ingratum pro Digore haberi. cum quo verus calor consistat, legitimum enim calorem ad stantes observabant, bono cum pulsu, cum de perpetuo brachii manusquestigore aeger quereretur r . Cum pulmone purulento frigus per a horas marmoreum, cum thermometri gradubus 97. r . Quid pulmo ad generandum calorem conferre possit, alias inquiretur, cum prima sere & multis Cl. viris recepta veri species potius persuadeat, frigidiorem aerem magis restigerare, deque sanguine calorem tollere, qui alibi generetur.
Deinde exempla apum s ostendunt , animalia absque pulmone, & absque
recentis aeris commeatu, calorem suo motu generare posse. Et solemus in aestuoso aere respirationem iterare stequentius, non certe ut incalescamus ,
neque facile fallit instinctus. Sed alibi haec repetentur. Hactenus certe maxime probabile videtur, utique amotu sanguinem incalescere, etsi nomdum constat, quare magis quam aqua , & quare non super certum gra' dum imalescere possit.
I. XIV. Motus sanguinis putredinem impedit. Ealsamum stinguinis chemici primo , deinde passim populariter alii
medici, eam causam dixerunt, quae intercedit, nedum vita superest, san-- guis in putredinem tuat, sed blandam suam potius innoxiamque naturam conservet. Ea causa procul dubio motus est, quo sanguis circumducitur. &hactenus non abs re Ill. STAR LIus praecipuum finem circuitus sanguinis in eo ponit, ut putredinem, & discessionem elementorum sanguinis, Q q a terrae ,
318쪽
terrae, aquae, & olei impediati Nam in toto humano corpore, & in sin gulo artu, continuo humores putrescunt, quando motus suppressus est; &evidentiori in exemplo , ovum vitali germine animatum blandum manet &inodorum, in eodem tepore, qui omnes humores in detestabileni putrilaginem vertit, quando vel Omnino vis mascula ad ovum non accessit t), aut fetus ante tempus vitam amisiti Prima in cadavere sere languinis pruttedo est, si a faecibus alvi recessieris, inque sanguine primum aer vinculis solutus expeditur. Sed etiam vivo in corpore per febres malignas languis in vibicibus stagnans putrescit. Idem tamen vitalis humor . qui a quiete corrumpitur, a nimio etiam motu ad eamdem putridam indolem vergit u . ut omnino quaedam in circuitu mediocritas ad sanguinis integritatem con
servandam requiratur. Si accuratius rationem exquisiveris, qua motus putredinem avertat, duo
plicem inveniemus. Nam progressivus motus intestino resistit c χ , neque adeo sinit sermentationem obtinere I , neque fere putredinem. Deinde vitalis motus sanguinis, organorumque sani hominis, humores putrescibiles continuo expedit & abigit z , & quae ad urinosam acrimoniam a cedunt , ea per Cutaneam perspirationem, per urinam, cumque alvi feci. hus expurgat & ejicit. Sed neque misceta a nihil ad avertendam corruptionem confert, quae ad particulas adipolas, uri notaque indolis perpetuam aquam remiscet, neque sinit aut ea elementa se expedire , quae in sales abire apta sunt, aut est , quae oleosae sunt indolis.
s. m. Et tamen humores ad urinosam naturam disponuntur.
Priorum haec contraria videri possunt, cum tamen contraria non sint. Sublato motu progressivo sanguinis subita putredo nascitur b , conservato, & aucto lentior, sed certa tamen ad acrimoniam putredinosam dispositio
319쪽
ris olidum reddi, acerrimam urinam , Detidum sudorem . vera certe putredinis initia. In febre etiamsi aqua admiscetur , tamen horum similia Lunt , & aliquando etiam graviora d . Si causam generatae acrimoniae p. tridae inquisiveris , videtur calor , qualis in humano sanguine perpetuus ha
bitat e ), tritusque f perpetuus, qui inter solidas fluidasque corporis pam
ticulas, & inter humorum demum elementa exercetur, in hoc effecta producendo conjungi. Ostendimus enim per experimenta, & a calore 94 , aut 9 6 humores nostros ex propria indoje acres reddi, & putrescere : &tritum in particulis animalibus eamdem degenerationem promovere. Quare quo utraque causa potentior fuerit, eo vehementiora etiam putredinis it crementa lant, sive calorem nimium aestumque venti Sanaiel repetiisse V placuerit, sive febrium , aut mechanici demum tritus ch), aut ignis si bitam r essicaciam. Subita enim gangraena a sola manuum ad rudentes nimis celeri frictione nascitur, acidaque natura ab ejusmodi causis utique subigitur . Si mechanicam rationem curiosior repetieris, qua haec acrimonia producitur . nihil adseremus l nisi communem legem, qua his ex causis olea acerrima, particulae nondum salsae vehementer urinosae redduntur , pigri viscidique humores tenues ; minimumque ad ignem adsce iuri nunc volatiles, etiam extra corpus animato fiunt.
Globuli & ipsi, serius tamen, per putredinem destruuntur & evanescunt m . Quomodo eos vis circumducti sanguinis figuret n , quomodo a minorum vasorum luminibus mensuram suam mutuentur Ο ,
320쪽
σ1o LIB. ULSECI III. SANGUINIS PER ARΤERIA s
non dudum exposuimus. In pulmone I nihil omnino privilegii via
deo , cur magis , quam Zlia corporis animalis particula ad globulos p randos aptus sit. Nam & absque pulmone in piscibus , & cum pulmone exiguo in serpentum, ranarum & lacertorum genere , & in pullo aere nondum seuente , neque pulmonem ullius efficaciae habente simit imi globuli parantur q . Neque in celeritate sanguinis pulmones permeantis quidquam peculiare esse, suo loco ostendemus r , excitato interim experimento nostro , quo nihil simile constitit s . Multo demum vitae labore, cordisque & vasorum lenta opera t , globulos parari aliqua suadere videntur , plethora menstrua post a 3 demum dies renata : pallor diuturnus , qui sanguinis magnam jacturam quamcunque sequitur, lente certe superabilis. Et tamen aliis argumentis evincitur, paucorum dierum, & unici, Opus esse. In pullo incubato intra horas rubedo adparet u , globulis utique rubris facta, qui in pellucido, & albo fetu adeo nuper nati sunt. In ranis exsanguibus unicus bonus pastus rubedinem in arteriis venisque restituit. s. XVII. Rubor unde nascatur. 'potheses Darior In sano homine sanguis laetissime rubet, idem in cadavere. & in v nis . & in arteriis obscuro colore tingitur. A quiete rubor perit, etiam dum animal vitale superest. Sanguis in cellulosam telam effusus nigricat primo , deinde , ut in cadavere, in tenue flavumque liquamen abit. In globulis, rubor certo residet, sed quomodo in eas sphaerulas introducatur , id quidem oportet ostendere.
Α figura globosa non pende: Nam & in lacte globuli sunt , sed albi .& in adipe pellucidi, Deinde per experimenta Ill. E L L E R I ostenditur , & conservata figura globulorum colorem perire , & contra mutata figura ruborem manere. Et primo globuli a sale ammoniaco α longi &plani cp Repete L. VIR