장음표시 사용
141쪽
sus tertia persen puta Notauus,vel Mercator, non tenetur
petenti cdere. sed recte opponit exceptionem Tua nihil in terest , Non est instrumentum tuo jussi aut sumptu factum.1. Ceterii petitur editio officio judicis implorato 46, per varia subsidia, velut edicto de edendo 7, actione ad exhibe dum 8, in factum aditone ις, edicto de tabulis exhibendis.
i contra eum qui negat se testam e tum habere, ac se non posse . exhibere dicit so, edicto Testamenta quemadmodum a perbantur, contra eum qui fatetur tabulas testam et i apud se exstare, sed aperire detrectat Ir. Praeter quae petenti etiam co-
petit actio ad interesse quanti eius interest editione fieri 3 a. Denique Iudex reluctantem compellere ad editionem p test varijs modis, sive mandatis poenalibus, vulgo litteris cos pulsorialibus, quibus sub certa poena pecuniaria editionem
fieri mandit s3, sive captis pignoribus s4, sive denegata audientia s i. sive manu militari, si aliter fieri non potest 3 6.
142쪽
DI xio est certi temporis ad judiciales actus pros
sequendos assignatio, vel prorogatio, quae litigatibus varijs ex caussis conceditur. Nam Reo in jus vocato datur ut secu deliberet, an contendere velit, in eamque rem adeo catum sibi quaerere, an potius cedere: Actori ut editam suam actionem aut legittimo tempore prosequatur, aut si desistat caussa cadat r. Vtrique vero datur ad produce dos tesstes, vel proserenda instrumenta, aliudve quid quod ratio judicij exigit. Ex his prior illa Dilatio deliberatoria Reo petesti denegari non potest, cum pei tineat ad substantiam judicij,& ea denegata processus vitietur, reddaturque nullus a, Nisi Citationi fuerit incerta libelli copia,ex qua Reus de causu,&Iite futura certior esset factus, semel enim cci tus,& instructius amplius instrui non dcbet Impetrata aulcm hac dilatione Reus si habet Iudicem Iuspcetum dcbet eum recusare, vel alium sibi non suspectum ei adjungere, di si habet ex ccptiones dilatorias expedit etiam proponere. mpost hujusmo. di dilationem non licet amplius Iudicem recusare,aut uti ex. ceptionibus quibus lis differtur, sed debet hoc fieri ante acceptum judicium, litisque contestationem 4. Posterior Dilatio probatoria utrique litigatori communis, & aequalis est, ut uantu temporis actori concessiim sit ad probationem facie- am, tantundem & reo concedatur, cujus partes etiam favo- tabiliores sunt 3: etsi unus dilationi concesti re intcgra renuistiet, alteri quoque probadi tempus praecidatur. Haec in causis sis civilibus est percmptoria, Sunica, nec plus semel dari postest 6. Quamvis frequenter duae aliquando etiam tres dilati, ones dantur, idque cum aliquali caussae cognitione, ex qua
appareat iustum,& lefittimum impedimentum intervenisseri sive
143쪽
novas supervenisse exceptiones aut probationes. ad hoc petentem dilationem bona fide procedere, non multu in post primam dilationem elapse in alterum petere, neque jus alterius partis ex ea offici deterius 8: quibus cognitis non solu tres
dilationes .verum etiam quatuor conceduntur, sic tamen ut
quarta non detur, nis petens prius praestet ruralatntum se
non dolose,aut malitiose postulare ρ: ad quod praestandu in procuratore requiritur speciale mandatum a o: licet illud ju ramentum pars posis it remittere ri. Vltra quartum nulla amaplius datur: tantum ob graves,& urgent S caussaS eius prorogatio peti,& concedi potest, praeuito solemni tutamento tr. Et qui in prima non egit, ei secunda non datur, & negligens in secunda excluditur a tertiari. In causis is vero criminalbhus quarum cum magnitudo, tum difficultas evidetes ac fir mas probationes exigit, Reo tres, Accusatori duae dilatiouaes conceduntur, etiam nullo impedimeto probato I . Denique in caussis summariis dilationes breviores datur is, ne lites plus aequo extrahantur; cum materia dilationum ampustanda sit i6. Sed ut omnis dilatio hodie arbitraria est, ita quoque tempus ejus ad judicis moderationem, iudiciumque pertinet, neque unam, eandem his legem habet i7. Nam si certo jure, vel statuto tempora dilationum definita sunt. ut inplerisque,tribunalibus viginti dicrum, in alijs quadraginta,
Iudex illa observare nec temer8 nisi exigente rei necessitate,&eum caussae cognitione mutare, proferre, vel minuere des, helig. Si vero lege aut statuto nullum certum tempus descriptum est Iudex illud suo arbitrio constituere potest, &Iaxare,vel restringere, habita ratione distantiae loci, personae. caussae, aliarum ue circumstantiarum iv. Eltque illud dila, tionum tempus continuum, neque sestorum dierum solem, nitate, vel prorogatur,vel minuitur; quia in eo seriae quoque computantur et O. Vnde is qui dilationes petit cavere debet e sibi confractiores dilationes, in dies praesertim festos, dari
permittat aut si datae sint contradicat,& protestetur: quo G
144쪽
cto alteram dilationem, aut concessae prorogationem postulare poterit at . Porro dari debet Dilatio a judice pro tribu
nati sedente cum summaria caussae cognitione, utraque parte praesente de consentiente ar, aut si sorte altera pars contradicat, quam spirituum interlocuti e judicis controversia dila tionis dirimi a 3. Quod si pars citata non compareat, nihilominus caussa cognita concedi potest Dilatio in contumaciam absentis. Et in priore casu Iudicis cautio est,ut in acta ju, dicii resecat dilationes datas parte praesente,& non contra diacete in posteriore ut madet dilatione insinuari abses,quo sci. te possit quot dierum sit data dilatio: quae demum currit a te pore factae insinuationis x . Dilationis autem labentis quae, dam continuatio,& extensio est prorogatio, quam Iudex c5- cedere potest in omnibus dilationibus, excepta prima quae non prorogatur, quia superest secunda, nec extraordinario remedio est utendum quamdiu superest ordinarium a s. Sed
peti prorogatio debet intra tepus dilationis, quo elapse a m plius locum non habet 26. Non enim id quod effluxit, &cssie desij r. prorogari potest, sed nova dilatio peteda 27- Utraque pendente cessant judicis partes saltem ovo ad caussae deciso nem:& nihil est innovandam, donec dilationis prorogatios nisve tempus sit elapsium 18.
145쪽
FEκt, π tribuunt legitumam dilationem, & vacatione
a forensibus negoti jς, quam neque tollere,neque pror gare iudex potest I- Earum alia sunt Solemnes, divini cultus causta institutae a. aliae Necessariae sive rusticae, ob ho minu necessitates ad colligedos fructus inductae, veluti messisum, vindemiarumque tempus 3; aliae denique Repentinae. quae a Principe vel magiitratu extra ordinem repente indi. cuntur,propter triumphum, inaugurationem,rem bene gesta, vel ob metam hostium seditionem, pestilentiam, aliamaque caussam publicam 4. Feriis Solemnibus, & repentinia mutuo consensu & pacto partes renuntiare non possunt, e quod cultum divinum,&publicum magis quam privatum ILtigantium favorem concernant s. Necessarijs vero serijs patates recte renuntiant ε. licet ejusmodi renuntiatio non praejus dicet tertio,puta testi in caussa citatio, cui nolenti comparere prodest dilatio feriarum r. praeterquam si caussa talis sit ut possit agi die feriata g. Et jure civili in ferijs solemnibus nec Citatio fieri, nec a judice jus dici, nec contra non se sistentem procedi potest να nec in feriis necessarijs citatus competiarere tenetur, & sententia lata contra non comparentem nubilaestro: nisi litigantes ipsi voluntario compareant, neque opponant dilationem seriarum, tum enim in se ijs Rusticis judex & citare,& peragere caussam potest tr. Item si res dia llation aut tempore sit peritura ra: si caussa sit publica,& fiacalis 33, vel militaris disciplinae r . vel Alimentorum, vi ctorum, pupillorum, viduarum, & miserabilium personariis si actus non exigat caussae cognitionem, aut strepitum judi ciorum,ut appellatio I F, executio 16, libelli oblatio i , testisum examinatio; donationis insimatio,& interpellatio is, a
Metamentum In Vl si actus sit voluntariae jurisdictionis, adopti
146쪽
DE OOL M vs V IVDIC. II. adoptio, emancipatio, manumissio, confirmatio testamentorum, donationum, contractuum et O. Sic diebus feriatis tua dicem adire licet ut tutores, aut curatores dentur, vel ossici, admoneantur, excusationes allegentur, aetates probentur. ventris nomine in possessionem mittatur, testamenta exhibeantur ai. satisdetur de sistendo juri finitis seriis a ab ecbi eor fugitivus,aut suspectus fugae arrestetur,atque etiam capiatur a 3; vel rei servandae caulla, vellegatorum fideicom misssorum, vel damni infecti a*: Et quando de custodia reorum agitur, vel de latronibus quaestio habenda estas, vel in eos inquiritur, qui de incendio, ruina, naufragio, rate nave exspugnata rapuisse dicuntur assi & generaliter in his quae mora non patiuntur, & praetermista nocent et , di his quae vel nea Cessitas suadet, vel Petas urget. Necellitas enim feriis caretas, & propter necessitatem, ac moram frequenter a regula iuris communis receditur as; religionis autem summa ratio
sem per est habenda 3o, nec in operibus misericordiae est festendus delectus dierum 3r. Quin& diebus feriatis dari, ac decerni a Iudice potest Citatio sui quae etiam valet si dies comparitioni praefinitus lane incidat in diem seriatam quia proceditur demum die sequenti juridico 33. sed jure civili non valet Citatio die setiata facta,& delata a Nutior quamaeis consuetudo sori cliter server, ut ante diximus 36.
147쪽
EX c η ν τ 3 o est defensio ex justa, de legittima eat fiainstituta ad sidendam excludendamve adversarij instentionem i. Hoc enim eis cit Exceptio, ut is qui eam opponi & probat, vel declinet jurisdictionem Iudicis, vel repellat perlbnam litigantis, vel impediat litis contestatione, vel denique evertat jus actoris. Ejus species multae, de variae traduntur; sed praecipuae sunt Dilatoria qua actio differtur,& Peremptoria qua ea plane tollitur: quibus nonnulli adadunt tertium genus Exceptionum anomalarum sive mixtarii et . Item personalis quae personae cohaeret, nec ad luccesseres di fidiussores transit 3, ut est exceptio privilegij alicujus, 'ceptio dotis, restitutionis in integrum, exceptio In quantum sacere quis potest, quam parens, patronus, maritus, secins. donator ob favorem personae habent, scilicet,ne supra quam facere possint, condemnentur exceptio Cessionis bonorua debitore factae, qua hic solos se tueri potest, si denuo ab ipso debitum exigatur,non etiam fidejussor 3, qui ide accessit ut cum principalis debitor facultatibus fuerit lapsus, creditor ab eo debitum consequatur 6. Realis quae rei cohaere sic ut ad quemcuque devolvatur res, illi quoque detur talis excep/tio 7, ut exceptio pacti de non petendo, iuri utandi, rei j dicatae, doli mali,aut metus caussa, Senatusconsulti Macedos
niani & Velidani, quae non solum ipsi domino,aut principali
debitori competunt, verum etiam ad haeredes,& fidejnsores transeunt S. Nam in hoc genere exceptionum locum habet illa regula qua traditur omnes exceptiones quae Reo cinpetunt fidejustori quoque etiam invito reo competere v. Vuaute Libellus actoris debet esse clarus,& perspicuus, ita q- que diceptio rei apertΘ,& dilucide proponi debet, utjus,&caussa excipiendi cognosci inde possit io. Nec refert an in riptis, an sine scriptis proponatur Eoeptio, dummodo in acta redigatur ita Nifi sorte exceptio in modu actionis pro-
148쪽
n x o R D. M O V I V v I c. L I B. II. rationatur, ut in exceptione Non numeratae pecuniae, quo cuu in scriptis proponenda est iet. Et si exceptio ad declinan, dum iudicium,aut disserendum litem sit accommodata, ante litis contestationem proponi debet i s. Si vero respicit merita causse,& peremptoria est, post litem contestatam in quacunque iudicij parte ante sententiam, & causi e conclusio ae objici potest ι . Immo licet post sententiam generaliter ex ceptiones proponi non debeant, tamen interdum admittuntur, ut si talis exceptio inferatur quae judicium retro nullum seddat, veluti exceptio In competentiae judicis is, inepti libelli i6, aut falli procuratoris 17. si demum post latam sententiam ad cognitionem, notitiamque nostram pervenit Indicem super inepto libello pronuntiasse,aut eausam cum falso procuratore actam esse I 8: sicut quaevis alia exceptio quae primum post dictam sententiam innotuit, & justam defensionem adfert condemnato, proponi post sententiam potest ut nihilominus ea non arguatur iniquitati veluti si quis haereditario nomine condemnatus sit, cum se potuisset deflamidere Inventarii ratione, si eam ante sententiam exhibuisset, non prohibetur,& post sententia deheneficio Inventaui exscipere ist. Quo I si Reus plures exceptiones habeat potest eas simul etiam diversis temporibus proponere ro, ut si non
proposuit in prima instantia postea in secunda appellationis
instantia opponat ar, etiam in actione facti etet, maxime si sub conditione deducantur a 3 nisi certum tempus a judicera finitum sit, intra quod omnes exceptiones proponi deo ent x r Vt autem actor suam intentionem probare tenetur.
ita Reus exceptionem; ut si pacti conventi exceptione utatur, docere debet pactum conventum factum esse as. In exceptionibus enim Reum partibus actoris fungi oporteret 6.
149쪽
EX e arxionas Dilatoriae sunt quae oppositae aeta
onibus temporis dilationem tribuunti unde & Temporales vocantur I. Sunt autem quaedam Declinatoriae iudicis,quae ex observationibus judiciorum ratione personae, Ioci, temporis, aut processiis sumuntur: ut est exceptio judiacis incompetentis, fori, citationis, procuratoris, libelli, ct sis
milium δε aliae Dilatoriae solutionis, quae praebent spatisi solvendi aut praestandi id quod debetur, qualis est pacti conveli
cum ita convenerit ut ne solutio fiat intra certu te pus quod nondum ess uxit 3. Quae exceptionum sormae licet in hoc in vicem disserant, quod illae non tantum opponi, sed & probarri debent ante litem contestatam 4; hae veto necessatio non sunt probandae nisi accepto judicio postquam actor intentios nem suam firmaverit se in hoc tamen conveniunt, quod meraeque opponi debeant priusquam lis contestetur. Omnis eanim exceptio diletoria ante litem contestatam proponi debet de si omittatur ei renuntiatum videtur 7. Nisi si post acceptum demum judicium inceperit competere. 8 ut per Reum
conventum non stetit, sed per iudicem seria quo minus tiro. te litem contectatam objici potuerit v, aut si omissa sit per . ponentis errorem, dubitatione vel ignorantiam facti x quam jurejurando probare suffcitri, aut si opponens si mu lier, ves. minor, vel rusticus, quorum exceptio dilatoria post contestatam admittitur propter imperitiam tu aut si incontineaci
150쪽
incontinenti post litis contestationem opponatur r3, aut si habeat gravamen continuum per quod futuri actus non ima pediantur, ut est exceptio loci non tuti, exceptio feria iii ι vel fi tertius pro suo interesse ad caussam defendendam inter veniens judicem recuset, aliasque exceptiones dilatorias obajiciat is . vel si in caussa criminali post litem contestatam opis ponatur Io: vel denique si talis ut Dilatoria, quae judicium actum reddat nullum, ut est exceptio incompetentiae judicis, exceptio procuratoris ratione detectus mandati a . Quibus casibus exceptio dilatoria post litis contestationem opponi potest,& licet fuerit omissa in prima instantia, tamen in cauLsa appellationis recipitur: cum alioquin omissa prius dilatoria nequeat opponi in caussa appellationis, etiam antequam lis in ea si contestata r8. Similiter declinatoriae judich ex va. scaussis sumuntur, veluti ex persona Iudicis cum is est in habilis propter desectum aetatis, vel vitiu aliquod animi, cor porisve, incompetens, aut suspectus i9. Quae exceptiones contra judicem non modo ante litem contestatam, sed ante omnes alias dilatorias proponendae sun d ne si serte alijs emceptionibus contra personam actoris propositis tacies pers na Iudicis approbata videatur, ita ut pistea reprobari no possit ro: nisi suspicionis caussa post litem demum contestatam emerseritar. Ex persona actoris, ut quia est surdus, mutus, prodigus, deportatus, servus, infans, pupillus, aut minor Mfens, fine tutoris vehcuratoris autoritate, quod Iegibus proinibetur lacere, exceptis aliquot casibus quos lib. primo tit. De actore recensuimus. Expersona Rei quod omnino consveniri in judicio non posthar, vel saltem sive venia non vos cari, utputa parens,vel patronus actoris, vel non cogi essem judicio, ut Doctor juris,& professor artium liberalium con ventus coram judice inferiore, clericus apud judicem latra, di alii de quibus tit. De reo. Ex persona procuratoris quia est . mutus surdus, fatuus, prodigus, minor, semina, accusatus de erimine, redemptor litis: tum ex mandato ejus, fi nullum