장음표시 사용
161쪽
nitum sit completum,nimirum triennium si res mobilis sit quadriennium si a fisco alienata fuerit 3 , decennium interprςsentes,atque viginti anni inter absentes si immobilis est 3 r. triginta anni si prophana,&corporalis 3 9, quadraginta anni si ecclesiae vel religiosae domus res fuerit o, & centum anni si ecclesiae,Romanae, cujus hoc privilegium est i. Exceptio juarisjurandi datur quando res ae qua ante juratum fuit rursus
petitur 42. Dato enim jureiurando tantum quaeritur an jurae, tum sit, nec alia quaestio ulternis admittitur 43; quae si incomtinenti probetur impedit litis contestationem; si dubia est &latiorem exigit cognitionem, reservatur judiciario processui . Et datur tantum ex juramento judiciali,& necessario ei qui juravit, ejusque successori, sive universali, sive particulari 4s, vel cui jusjurandum remissum est 46,domino ex juramento procuratoris,&defensoris 4 , patri ex jure jurando fili j, Se contra 9, adversus eum qui legitii me juramentum detulit, aut ipsius successorem, nam si datum fuerit inter alias pers
nas exceptio eliditur: quia jusjurandum extraneo neque proadest, neque nocet so Vt autem detur haec sunt necessaria quorum si aliquid deficit ex illo fit replicatio: ut juramentum sit verum, justum, & legittimum si: Vt eadem res petatur de
qua fuit juratum 1a: Vt eadem intendatur actio quae erat caIuraretur 3 3. Exceptio Solutionis datur debitori adversus creaditorem debitum lolutum rursus petenti. Solutione enim Cajus quod debetur omnis obligatio tollitur 34: & proinde etiaactio Ss. Competit autem non solum debitori quoquo modo obligatione liberato,sed etiam fidejussoribus, sponsoribus, &mandatoribus, qui pro eo intervenerunt 36. dum tamen matutio probetur nam opponenti cxceptionem solutionis,& chia rographum suum repetenti, semper incumbit probatio 3 Exceptione accepti lationis se tuetur debitor adversus credito.
xem, qui tanquam solutione facta, acceptum se habere dicit quod debebatur ue8, Est enim Acceptilatio imaginaria solutio, id est, verbis contractae obligationis itidem verbalis dissolutio
19. Quae facta debitori prodest, & ud ussori ejus, ct haeredi.
162쪽
bus ipsitus, vel uni ex his ideo etiam haec exceptio illis costis petit 6o. Exceptio Non impleti contractus Opponitur agen . ti ante praestitum implemctum quod ex ipsius parte adimple- dum fuit; veluti emtori si petat rem, nec offerat pretium, nesque alio modo satisfaciat 6i ;e contra venditori si petat pretiu, re vel omnino non tradita,vel non plene aut libere tradita 6 a. Debitori rem pignoratilia actione petenti, pecunia nondum soluta 63; Locatori si petat mercedem,& non praestitit id quod convenit σή. Conductori si agat contra locatorem antequam sel verit pensionem 63. Socio agenti actione Pro secio, sed recusanti lucrum,& damnum aequaliter dividere 66. Similitet
Exceptio pretij non soluti,& Canonis non soluti, competit adversus eum qui agere intendit priusquam ipse quod debeabat solvit, aut praestitit 67. Exceptione Collationis repellituri, qui judicium familiae erciscundar intendens non vult conia se ire quod ad se ex bonis defuncti pervenit 68, veluti, filiaquς bona defuncti patris vult cum reliquis fratribus dividere,
conferte debet ita ut vel dotem reponat si salva est, vel minus accipiat 69. Contra hanc exceptionem potest replicari, Quod testator collationem prohibuit Io, Quod auens haereditatem repudiavit. nam haereditate repudiata ad collationem non coopellitur II.
163쪽
SVNτ item Exceptiones Anomalae dictae, quasi irregulaa
res, eo quod non sequuntur naturam peremptoriarum,
nec dilatoriarum, sed singulari quodam jure tam antequam post litem contestatam possunt opponi: qualis est Exaceptio discussionis, exceptio divisionis, exceptio falsi procuratoris, excommunicationis, inepti libelli, & quaecunque osteridit judicium irritum,& nullius esse momenti t. Exceptio dissicustionis competit fidejutari contra creditorem, ut debitor principalis pro quo fidejussit prius conveniatur & excutiatur Equum enim est ut fidejussor non ante conveniatur, quam discussione bonorum facta compertum sit, principalem debitorem non posse solvere in solidum et . Licet hoc perpetuum non sit,& multis casibus etiam fidejussor ante principalem coa
veniri possit: veluti, si principalis non sit solvendo, & hoc constet 3. si fidejussor sit praesens, di debitor longe absit exu
164쪽
tra territorium, ut non facile conveniri possit . Si fidejussor habet bona debitoris penes se vel tantam summam in qua fideiussor illi debet 6, Si negavit se fideiussorem esse, & conuetra eum suit probatum , Si sit fidejullar sistendi aliquem in judicio, vel sudicatum Blvendi, vel ratum habendi 8. Si fide jus t renuntiavit beneficio discussionis, & omni alii juri 9, Si principalis iam constitutus in mora decisserit io, Denique si debitor sit pupillus ii. Exceptio divisionis sive c pistolae divi Hadriani datur fideiussori contra creditorem, cum plutes, pro uno fidejusserunt, & unus ex iis in solidum convenitur, ut dividat inter eos aequaliter foliationem & aquolibet patrem suam accipiat Iri quod sane facere tenetur, modo tamen Omanes fide jussores solvendo sint i 3 . & pro uno debitore unaque sumna a fidejusserint i , nec sint fidejussores tutoris, adversus quos ex causa tutelae agatur is, vel nisi convenit ut singuli insolidum teneantur i6, vel nisi res pro qua fideiusserunt, divissionem non recipiat I7.
I Epxic Ario vocatur actoris allegatio qua objecta a reo depulsionem resellit. Est enim Replicatio nihil a ,
liud quam exceptio actoris, qua rei exceptionem resplicando elidit, ac diluit. Contra quam iterum solet dari Duplicatio, & contia hanc Ttiplicatio, de sic deinceps multipliscatis nominibus quoad actor & reus allegationibus utuntur I. Quibus ut modus adhiber tur, neoue in infinitum judiciariae caussae protraherentur, recte constitutum est et, atque e-
165쪽
tia in usu receptum, Ne in dilatoriis exceptionibus ultra duplicationem, & in peremtorijs ultra quadruplicationem proscedere liceat: nisi forte qualitas cauilae allegationes,& scriptu, ras plures requirat, quod ubi incidit, adeundus est judex, ut Quintuplicationem,& Sextuplicationem admittat: qui cogis nita caussa hac cocedere potest 3. sicut ejusdem arbitrio permittitur statuere icmpus R eplicationum & aliarum allegationum. Modus autem & ratio Replicationum certa tradi non potest; sed ex circunstantiis pio postar exceptionis sumi & ea rui debet, veluti cotta exceptionem pacti, replicatio doli opponitur 4, vel replicatio pacti posterioris: quia posteriora seu per pacta servanda sunt 3: contra exceptionem rei judicatae fit replicatio ex falsis in strii mentis, & quibus judicium factu sit 6: exceptioni erroris, vel ignorantiae objicitur replicatio Culpae latae, vel doli proximae 7. Similiter contra exceptioαnem loci domicilii replicatur ex re petita, si alibi sita sit. Vbi enim res est ibidem reu possessorem convenire licet 8, vel ex tempore contractus quod ibi tum domicilium reus habuerits; vel denique a loco solutionis, in quo reus se soluturu prosmisit ro. Item contra exceptionem incompetentiae judicis instituitur replicatio ex modo,& tempore opponendi eam, ut si post litem contestatam sit opposita 12, aut illi renuntiaverit reus is, aut in judicem consenserint partes I . contra quam replicationem sumiturDuplicatio ex vi metusve caussa Is, vel ex errore I 6, & ita in aliis prout set, postquam Actor firmavit suam ii tenetur probare suam replicationem post probatam a reo exceptionem ut maneat aequalitas, quae in judiciis semper sem
166쪽
SA viso Axio NIs praestatio ante acceptum judiciu
fieri debet, ut litigator de re petita & litis expensis securus sit. i. Et olim quidem actor postulante reo per pigunor vel fidejussorem satis dare tenebatur de lite contestanda intra duos menses a, de observatione judici j,& lite proseque-da ad finem 3, de sistendo ad reconveniendum in eodem jua dicio 4. Si autem fide ussorem aut pignora dare non poterat, satisdabat juratoria cautione, id est, jurato promittebat se in Ille perseveraturum s. Quod si postea compertu fuisset acto, rem injuste litem instituisse, sumtuum & expensarum nomine decima pars ejus quantitatis quae libello proposita erat, reo addicebatur 6. Hodie vero Actor tantum de expensis, & litis
damno satisdare solet , hoc facere detrectat, tunc nec Reus cogitur respondere, sed cum refusione expensatum absolvitur. Procurator actoris si in judicio constitutus cst & ma- datum in actis redactum, non satisdat Ratam rem dominum habiturum 8: si vero extra judicium & mandatum est certum& constat eum procuratorem esse, similiter nec cavet de ratos: at si incertum.& dubium est madatum, tenetur de rato cavere io. idque fideiussore dator quia haec satisdatio De rato est praetoria ii. Quod si autem appareat cum omnino mandatum non habere, etiamsi satisdationem offerat, tamen non admittitur inulto adversariora. Nam qui facultatem non habet conveniendi, idem nec actionem ullam potest intenda, re 13: nisi sint conjuncta personae, utputa liberi, parentes,sratres in amnes, qui sine mandato agere possunt, & se defensis ni conjunctarum offerre I ; priemissa tamen de rato cautione I s. Item tenetur procurator actoris satisdare dominum se in causa reconventionis defensurum I 6. &si hoc non faciat, repellitur ab agendo r7. Equum enim est eum qui alterius nomine ut procurator actionem intentat, ejusdem quoque defensionem suscipere i8 Rursus jure veteri Reus instante
more tenebatur satis dare Iudicatum solvi is: quae satisdatio
167쪽
tres clausulas in unum collectas habet, videlicet de dolo vita, do, De re dufendenda, &Dere iudicata a o Sed hodie tantum satisdat Reus Iudicio sisti, ita quod usque ad finem litis
in judicio permanere velit ar: nec cogi potest ut satis det tu. dicatum solvi. Procurator vero Rei tenetur satis dare Iudica tum solvi. nemo enim idoneus litis alienae defenior esse cenasetur sine satisdationear nisi dominus litis in mandato obli, gaverit omnia sua bona, & sic procuratorem hoc onere rei varitas. Quod si procurator fuerit condemnatus, & hahuestit mandatum, non tenetur actione in factum de re judicata, sed ipse dominus qui eum procuratorem constituit, si autem non habuelit mandatum, & se ipsum liti obtulerit, aut Defessoris loco cusatisdatione intervenerit, ipse tenetur & non dominus a/: qui si seipu deiedisset hac satisdatione uti diximus prςstare non cogebatur as . Porro fitSatisdatio,vel idonea,vel simplici cautione. Idonca cautio est qus fit pcr fidejussores, vel pignora, sicut Idonee cavisse dicitur qui fidejussore vel pignus a6. Fideiussoresau te in judicio ut idonei habeatur dauri debet locupletes, pro qualitate rei petita viui aestimatur taex patrimonio,& opibus,qua ex facultate covente di a . Vn, de is qui fori praescriptionem habet non admittitur, nisi juri suo renuntiare paratus sit et 8. item patronus caussarum, litis giosus &argutiarii plenus no est idoneus fidejussor as. Sim, plex cautio est cum quis sub hypotheca rerum suarum pro omittit Iudicio sisti o. quaru praestant hi qui in loco iudicii immobilia pol sident, aut mobilia praetiosa 3 1. nam illa duo aequalia censentur 3 a) haec enim bonorum hy otheca loco cautionis est 33 Iuratoria cautio est, cum qui iurato recipieI udicio sisti 3 . qualem praestant viri honorati, illustres,& clari 3 s. item hi qui propter necessitatem fideiussore vel pignore idonare cavere non possunt, idque iureiurando confirmant 36: nisi reus sit extraneus,aut de fuga suspectus, tum es nim potius arrestari debet quam huic cautioni committi 37.
Cui si quis non paruerit, contra eum proceditur 3 8.
168쪽
DEOR D. 3evs V IVDIC. LIB. II. etsi
De Recomentione. REς φηγηην io est mutua petitio Rei contra actos
rem in eodem judicio instituta. Non enim est iniquuactorem ferre reum petitionem suam regerentem, &eudem judicem adversus se habere quem pro se ante eliget I. Dus proponendi duplex ratio est. Nec vcl in quacuque pamee judicii usque ad conclusionem seorsum proponitur, & se ratur a Conventione et, vel ante litis contestationem, aut saltem ante praestitum juramentum calumniae proponitur, &Dari passu cum Conventione procedit, atque adco eadem Sestentia definitur 3: quotiens quidem de utraque caussa pariter constat. alioquin licet Iudici pronuntiare solum de caussa li quida, & in alia de qua non satis liquet su percedere 4, ct lata sententia in caussa conventionis, potest Reus nihilominus subam Reconventionem prosequi D & Iudex etiam quamvis iacta sit appellatio a sentcntia illa prima Convcnt: onis, procedere ad lententiam in causa Re convcntionis, quia censentur duae caussae, quarum una non impedit aliam. sicut duae sunt sententiae eodem ductu latae, Tot enim sunt sententiae quot
sunt negotia, di litis species o. Sed quamvis Reconventio lo. V cum
169쪽
. A V s o N I I p o p M AEeum habeat in omni caussa, sive in rem, sive in personam agutur, & coram judice Conventionis tam ordinario, quam dele gato, tamen aliquando iure prohibetur 7. Et primo non admittiturRe conventio ratione caussae,&judicii veluti, Incaustsa inquisitionis, cuin Iudex inquirit de criminibus accusati, non potest ille reconvenire,& petere ut idem judex in accusa. torem inquirat de alio crimine S. In caussis executivis, &quandocunque negotium non patitur moram veluti cum petitur cxecutio debiti confessi. qui enim cofitetur debitum, non poteit actorem reconvenire, cum habratur pro condemnato io In actione Depositi, qua si quis conveniatur non po- test cora eode judice actore suu reconvenire ut simul proce, datur, sed tantum ut judiciu prorogetur, & postea de eo cognoscaturit In judicio legis Diffamarita. Item qui de crisminali caussa conventus csi, non potest caussae civilis recon, ventionem proponere 13; nec etiam criminalis,nis suam vel suoru n injuriam prosequatur. Debet enim antequam de aI terius crimine audiatur innocentiam suam probater . Qui possestario judicio convenitur, Reconventionem instituerunon potestis. Et qui summario judicio convenitur, tecon. venire actorem in causa ordinaria non potest, ut uno quasi cursu procedat Conventio, &Reconventio, sed ut proroge- . tur Iudex 16. Denique non admittitur quae primu post causa sae conciuimem, aut post sententiam definitivam proponitur I . Secundo non habet locum Reconventio respectu judicis, ut si proponatur coram Iudice delegato, ad cujus iurisadictionem ea non pertineat, nisi in eam rem speciale manda-ium habeat I 8. aut si proponatur apud arbitrum compromin sarium. qui jurisdictionem nullam habet. nam si vel arbiter juris sit vel arbiter conpromissarius, jurisdictionem alioquin habens, vel electus ad totam caussam, apud hunc erit Recori- ventio admittenda r9. Nec Recon ventionis cognitionem,
atque judicium habet Iudex delegatus ad certam atque praesscriptam aliquam caussam datus ro, neque judere delegatus qui utriusque partis consensu electus est a I. Similiter ille qui provocavit
170쪽
provocavit, reconveniri non potest, maxime si fiterit appel. Iatum a sentcntia distinitiva as. Apud Iudicem sinculare non reconvenitur clericus de caussa spirituali, vel annexa a 3, vel de crimine a Coram paribus Curiae quorum jurisdustio ta. tum spectat ad caulla, te udales, non potest Reconventio proaponitu per negotio non felldalia 3. Vbi incidenter,& in mos dum actus extrajudicialis imploratur osticium Iudicis, ibi nohcet implorantem reconvenire; veluti si petatur donationem insinuari, testamen tu aperiti, aut simile. Aliter atque si prinacipaliter&in modii actionis imploretur 26. His ergo,& paucis aliis casibus ex . tis, Re conventio locum habet in omni caussa, ut Actor apud eundem judicem reconventus, nullo etiam fori privilegio obstante, ibidem se defendere cogatur, Re conventio enim fori incompetentis exceptionem tollit 27. Quamvis non permittitur Actorem reconventum similiter reum reconvcnire, ne mutuis litigantium petitionibus Iud plus nimio gravetur 28.