장음표시 사용
201쪽
cipiat 3, & attestationes eorundem obsignatas transmittat 4. si veto te stes legittimε vocati noluerint venire, iterum citantur sub poena aliqua pecuniaria,& ob contumaciam multari, & sie ad dicendum testimonium compelli possunt s. Immo si producens defectu testium contumacium succumbat, ipsi ad om. nia damna resarcienda tenentur 6. Adversarius citatur ut juramento testium intersit, & det Interrogatoria, loco,& tempore praefinito: quae Citatio usque adeo necessaria est, ut si absque ea recipiantur irrita sint & nullius mometi illorum testimonia;
quoniam pertinet ad substantiam judicii . Excipitur, Si judex
per inquisitionem procedit contra delinquentes 8. aut examianet testes de fama, aut notorio, ad sitam informationem s: Si spectata & nobilis mulier testis est quae domi absque partis cis ratione examinari potest io: Si talis sit testis,cujus dicto partes acquiescere ante convenerint ii ι Quando testis in loco valde remoto producendus est ra: Quando testis qui obscurὸ depossuit, ad declarandam attestationem suam iterum examinatur; quoniam illa non censetur nova productio,sed prioris declaratio is: Quando mora periculum adferret,utputa si testis in extremo vitae disicriminae versaretur, aut profectionem pararet I
vel si esset ultima dies praefinitae dilationis, qua elapsa judex jurisdictione decederet 1s. Sed si adversarius citatus venire noluerit, nec Interrogatoria dederit , etia eo absente Iudex testisi professiones recipit ex officio interrogationes proponit, monminus valebunt quam si eo praesente receptae fuissent 16 Corutra si non potuerit venire ob Iustam,& necessariam caussam, idque liquido doceat examinatio in aliud tempus proferri debet. alioquin receptio testium,& eorum testimonia non vales hunti τ Sequitur Iuramem tum testium quod tenentur praeastare priusquam ad dicendum testimonium admittuntur, quia teli is non juratus. quatumvis sanctimonia,vel dignitate excel- Ieat, nullam fidem meretur in praejudicium alterius 18. Si tamen post dictum testimonium nulla interposita mora,&sponte juraverint ita esse ut deposuerint, nihilominus admittitur ejuc
modi testimonium, maxime in testibus spectatae,& integrae fi
202쪽
quia ut vulgo dicitur, id quod incontinenti fit inesse rei,& adhaerere censetur is, Secus si ex intervallo temporis, vel ad judicis interrogationem juramentum post praestitum sit, tunc γnim non censetur inesse, nec per illud attestatio ante facta comvalescit ao. Quin etiam consesu partium quibusvis tessibus juramentum remitti potest in civilibus, non ite in criminalibus di spiritualibus,aliisque arduis caussis ai. Nec lassicit tacita remissio,utpote partibus non contradicentibus, sed expresse fieri debet aa. idque ab utraque parte, non ab illa tantu contra qua testes producuntur a 3. Quae quidem remissio a partibus facta, nihil obstat judici quo minus ipse testes jurameto obstringat, si ei ita videbitur, nisi ante ipsus autoritate remissu sit a. yraesitare autem debet testes juramentum intra dilationem ad producendum datam,tempore & loco congruo,non die scriata;etosi post dilationem & die feriata examinari licite possunt an Nam testta recipere,& jurejurando ad dicendum testimoniuobstringere, est actus judicialis quem diebus feriatis exercere
non permittitur 26. Examinatio vero testium non est actus juadicialis,ideoque fieri quocunque tempore potest et . Et prima jurat testis se verum dicturu, quatenus ei liquea nulla admixta fallitate,aut mendacio, Deinde pro utraque parte, & tam de articulis & interrogatoi ijs, quam de tota caussa professurum. Postremo nec pretio,nec amore, nec odio, nec commodi sui caussa quidquam, quod ad veritatis testimoniu spectet, occulataturum a8. Sunt qui addunt, Non evulgaturum attestationes suas donec eapum publicatio fiat a9. Ceterum in prastando juramento testium non idem modus,aut eadem solemnitas usbique observatur. In quibusdam tribunalibus testes jurant eresciis duobus digitis cum pollice,praeeunte examinatore his vcr. bis, Ita me Devus adiuvet. in aliis imponunt primores duos disgitos in libru Euangelioria, aut tangui sacrosanetas scripturas
3 o. Feminae pleruque cu jurat , manu dextram imponunt mamillae sinistri. in no nullis judiciis nobiles,& illustres viri sola Dde interposita r scriptura testatur,&attcssationes obsignatas Ius dici examinis trasmittui; quoniam illorum interpositio fidei A a a juramento
203쪽
iuramento comparatur 3 i. Episcopi,&clerici jurant propositis
tantum euangeliis, non tactis 3 a.
De Examinatione es Professione Tentium.
PO ν τ praestitiam juramentum singilli testes seorsim,& s
cteto loco examinantur,ut tanto liberiores sint ad dicem dum testimonium I; quod alioquin cora omnibus pro latum nullius momenti habetur et: praeterquam in caussis sit mariis,& modici praejudicli in quibus testes palam praesentibus litigatoribus examinari possunt, nec alia publicatio n cesssaria est Examinare autem testes judex ipse debet in caussa criminali 3c arduo negoti ut nutri noni ti beneficio ecclessiastico. In civili vero cauTι ooterit literi veluti N itarim exa mnationem testium coda mittere , ibi noc prisonaru .n, re
204쪽
rmi qualitas exigit, ut videlicet ad egregias personas, vel infirmis , vel mulieres, quae ad judicis praesentiam conrode venire non possunt, mittatur I. Sed is quem Iudex commisit, non D. test alterum denuo committere, praesertim parte reclamante si nec etiam habet facultatem inqui redi an articuli, vel testes sint admittendi, aut rejiciendi ; nec attestationes potest publicate sine mandato, sed obsignatas judici tradere debet 8. poterit nihilominus testes interrogare de circunstantiis rerum, persos narumque ad caussam pertinentibus, atque etiam protestatiosnes contra testes recipere ν Quod si partes tacite, vel expresse consentiant,&concedant alterum subdelegati, vel si duobus plutibusve ossicium examinationis delegatum sit conjunctim vel divisim,ut fieti solet,& unus ita subdeleget,admittetur talis subdelefatus, & examinatio ab eo facta valebit: quoniam utile per inutile non debet vitiari, aut tolli io. Professiones vero,&attestationes testium ut fidem probationis faciant, debent esse aptae ad proposita,& interrogata, certar. atque adeo concludeles necessario, vel praesumptive,vel juris aliqua praesumptione ii Nam prosessio testis aliena generalis, incerta, & Varia non probat i a. Obscura,& ambigua interpretationcm accipit contra eum a quo testis est productus M. ad quam declarandam
potest Iudex,si ei pro ossicii sui ratione videbitur expedire, illum iterum examinare etiam post publicationem testium; sed si is a quo primum fuit productus postulet declarationem, vel
testis ipse ultro veniat, etia alteri partium sit locutus, aut loqui potuit repellitur a declaratione sui testi irronii I4 Deinde oportet ut professio naturae negotii conveniat, cadatque in se. sum & scientiam ipsius testis,veluti si super mera negativa profiteatur, di bet eiusmodi negotium certo loco ac tempore def. niri aut factum testis propriam spectarer . Denique rc quiritur ut pios silo crantineat rationem scientiae, Nam sola testatio prolata. nec aliis urittiirbs adminichiis causa approbata, nullius momenti habetur i6. Quod ipsum tamen distinctione recini r Aut enim testis causam si ae scientis dicere rogatus fuit, ct tu ac si nullam,aut non concluderem attestationis suae cauti
205쪽
ris A Vso NII p o p M niam adserat non valet ejus testimonium adeo ut ne praesum p φtionem quide faciat i7. aut non fuit interrogatus,& tuc quoque tenetur reddere testimo nonii sui rationem,quatenus testas tur de his tantum quae percipiuntur sensu aliquo exteriori, ut quod visu percipi potest dicat se suisse praesentem,& ita geri vis disse. quod auditu solo percipitur, dicat se in loco ubi res acta fuit praesente,& vigilantem talia verba, talem strepitum audi,visse,& sic de alijs. Quatenus vero testatur de his quae tantum judicio intellectus percipi possunt ut si dicat aliquem esse dominum illius rei, furiosum , divitem, mortuum, dicti sui ratio, nem adferre debet, etiamsi non rogetur i8. Idem est in his rebus quae percipiuntur arte,& usu, ut in adserendo pretio, detesrioratione, damno, & eo quod interest i9; & quando testis reis fellit,&arguit instrumentum et O. Item in criminalibus, in qui, bus non valet attestatio, nisi testis rationem scientiae reddat etiam non interrogatus et Id quod nonnulli putant obtinere quando testis est productus ad impugnationem, secus si ad defensionem, quia tunc, non interrogatus probar, etiam si nullam ex primat caussam sui testimonii 22. Possunt autem testes etiam non interrogati,si eis videbitur, reddere caussam dictorum su, orum,& illi qui caussam reddut,praeserantur aliis non redde s
206쪽
De Productione Examinatione GHium Ad
perpetuam rei memoriam. ET s i testes regulariter debet produci,& examinari post
litis cotemtionem: tamen si quis diuturnam absentiam, lut mortem eorum metuat, potest illos ad aeternam rei memoriam producere, cum lis nondum contestata sit a. Nec
Actor tantum hujus productionis facultatem habet, sed etiam Reus,& ille qui in caussa & actoris, & rei partibus fungi potest, Iicet diversa sit in illis ratio a Nam actor producit ad fundandam suam intentionem, vel quando omnino agere non potest nisi prius examinatis teltibus in quibus, omnis ejus probatio consistit 3,vel quando Nondum actio ipsi competit, sed in posterum competitura est veluti si creditor qui sub conditio, ne aut in diem credidit, neque ante illam conditionem, aut diem experiri in judicio potest, metuat ne debitor sibi neget
debitum ac testes qui ejus conicii sunt, moriantur, utpote sesnes, valetudinarii vel diutius abfuturi sun , quia sorte ad bellu proficiscentur,aut longum,& periculosum iter suscipients, cosceditur haec productior ne probationis facultas,di rerum gesturum memoria ei pereat. Ceterum si Actor habet potestatem a. sendi quandocunque vult,non poterit uti hoc extraordinario productionis remeato, sed debet via ordinaria testes produces re 6. Reus vero producit ad firmandam defensionem, sive exceptionem, per quam possit elidere actionem quam metuit ne -sbi intentetur, & quoniam in ejus potestate non est sicut actos ris quando conveniatur, ideo absque respectu artatis, valetudinis,vel absentie omnes idoneos testes incistincte potest produs cere 7, Idem obtinet in illo qui & actoris,& rei vice fungi pottest ut est possessor juris alicujus, de quo veretur ne alius ipsi a. liquando litem, controversiamve moveat, & testes qui id jus norunt moriantur, aut discedant. Nam & hic potest quos ibet
idoneos testes producere ad perpetuam rei memoriam, & t
stimonia statim disceie, quae tanquam publicum instrumentuperpetuo
207쪽
pei petuo valeant 8. Porro admittitur haec productio post cognitioncm summai iam semipla namque saltem probationcm judici factam de aetate, valc tudine, abicntia i stium, & negoti j qualitate: quae arbitrio judicis aestimanda relinquuntur 9. Et fieri debet coram Iudice competente ipsius rei, sive caussae princi palis io: nisi adsit praesens periculum periturae probationis ob mortem testis, vel subitum discessum. tunc enim ab incoma petente judice, & parte non citata, testis produci,di recipi potestri: quoniam ubicunque est periculum in mora, ibi negligitur observatio juris communis ,& extraordinarie procc dat in i a Si tamen testis infirmus supervixerit, aut absens redierit, vanescit extraordinaria pio ductio,& repetitur coram judice competente, & pals adversa citatur I 3: quae in hoc productiosnis genere citari debet, ut juramcnto tellium intersit IA: sic tamen ut illa citatio discric exprimat productioncm fieri ad petapetuam rei memoriam. alias productio nullius momenti csset I s. post productionem vero neccsse est actori ut intra annum actionem instituat a tempore quo agcre licuit: quoniam contra actorem non agetem intra annum, fit praesumptio juris i lem productionem in fraudem factam tale io. Ipss autem pro- sessiones tcstium actoi is consignatae remanent apud Iudic m., nec publicantur donec de causa judicium coeptum ,& lis conatestata fit 17; rei vero, & possiessoris statim publicantur, ut mordo diximus.
208쪽
Ο s x examinationem testium ulteriori eorundem pro ductioni partes renuntiant,& petunt attestationes a jussi. A ce publicari. Nam publicatio fit a ludice partibus com
sentientibus, ct praesentibus, aut si adcfe noluci int, leguli me tamen vocatis I. Non enim alius qui testcs non produxit,licet sua intei sit,potest publicationem petere a 3 nec ludex eam fa cere parte altera vel utraque invita,alioquin non obstante hujusmodi publicatione, pars quae nondum attestationes cognovit. potest alios testes producere, tam super eisdem articulis.
quam super aliis directe contrarijs 3 . Quod si alter litigato tum vel uterque noluerit admittere publicationem, quoniam cupiaat alios testes producere, debet exprimere justas impedimenti caussas et quibus cognitis Iudex dare potest dilationem unampi uresve, etsi plures quam tres vix concedendae sunt, ut ante diximus 1 Facta vero publicatione Iudex quidem potest pro officii sui religione testes iterum interrogare, & examinare, si
forte ambigue,vel obscule professi fuerint, ut testimonia sua declarent,di certa, atque liquida reddant o: sed litigatores post renunciationem,&publication em factam ,& cognitas proseia sones,non possunt amplius testes producere, etsi illud petant; quia renuntiatio semel facta aufert potestatem producendi Mlios testes 8,&post publicationem est periculum subornationis,& corruptionis testium 9. Excipiuntur certi quidam casus in quibus post renuntiationem, & publicationem admittitur te stium productio,veluti, Si nova quaestio incidat quae testim nijs non sit explicata,& confirmata Io. Si edantur articuli novi.
ui ab antiquis connexis dependeant is, nec ab eisdcm ditarant, & ejusmodi qualitatem inducant quae prioribus articu lis proposita non est, di tamen id ipsum quod in qua tione est
confirmat, veluti si is qui possessione rei controversae non pro haverit, conetur docere ejus proprietatem, sive titulum I a. Nain articulis plane contrarijs,ac pugnantibus cum antiquis, post
publicationem non admittutur testes 13. Si exceptio perem pa
209쪽
toria non omnino contraria probationi partis adversae possit opponi I4, ut si actor mutuum datum probavit, reus opponit exceptionem pacti de non petendo, quae non est dirccte comtraria actoris probationi i . Si testes recepti sint ad perpetuam rei memoriam,post quos etiam alios producere licet, Si testes producantur cum instrumento, in quo timor subornationis est metuendus I 6, Si primi testes dixerunt se nihil scire,vel non recordari 17; Siquid in examinatione testium vel negligentia vel dolo malo examinatoris omissum sit, quia sorte non de omnibus articulis siet interrogatorijs sint interrogati; quoniam malitia, aut negligentia examinatoris parti nocere no debet Si attestationes nondum partibus cognitae sint, licet testes sint publicati non enim tam publicatio. quam scientia & pastefactio attestationum facultatem producendi alios testes adi
mit is, Si attestationes post publicationem earum factam
De Confutatione sive Reprobatione
Temum. PVηιic Aris, & cognitis attestationibus fit Consulati sive ut vulgo appellat Reprobatio, vel Repulsa in qu exceptiones objiciutur cotta planas,& dicta testiu ad et Vandati
210쪽
v x o M vs V iv DI c. II 3. II. . Ivadam,& res ellenda eorum fidem. Haec petitur a judice & adamittitur ante conclusonem,post qua non debet c6cedi ii sicut nec in caussis summarijs solis, ex quibus scilicet nulla alia
principalis caussa in ordinario judicio movetur et: neque etiain caussa appellationis contra testes in priore in statia examin, tos & non cofutatos,quonia sol imputare debet,qui cum ponse testes no repulit 3: nisi ignoravit,ct post appellatione didicit crimina,ob quae potuisset in prima inualia leues repellere. tuc enim admittitur in caussa appellationis, cu juramento, Non alescivisse 4. Sed si novi testes in ipsa appellatione productitur,no potest denegari colatatio,qus est qusda defentio 3,&ideo etiaconceditur in caussa attentatorum,nisi caluniose differen is liatis gratia petatur 6. Porro confutatio contra personas testium ex varijs circumstantiis desumitur maxime,sint ex eoru n
mero qui legibus testimoniu dicere prohibentur. quonia sortὰ testis sit domesticus,& conjunctus producenti r,vel capitalis i.
nimicus ejus contra quem producitur, locius bonoru, similem caussa habens,conciliator, sollicitator caussae, negotiorum pr curator, reus criminis, infamis, perjurus, mutus,surdus, fatu has, & rerum ignarus, obscurus 8, vilis,& pauper quo nomi. ne censetur qui solidos quinquaginta non habet in bonis Io. etsi non repellitur pauper si sit honestae vitae,& integrae opinios mis, nec aliis circunstantijs gravetur I I. Quae omnia possunt objici contra personas testium partis adversariae, non autem ipsius producentis. Nam producens testem pro se censetur illum opprobare per solam prod0ctionem, licet eo non utatur Ia: ea. que de caussa non admittitur ad ejus confutationem, tanquam
tibi ipsi contrarius ia; etia si producatur postea cotra eum in Olia caussa, & ab alia parte i . Nihilominus licet produceti re futare dicta suoru testiu, si ipsi adversantur is . Sed in crimina, Iibus objecta cotra testes speciatim reccseri debet, neq; sussicit ea generaliter jpponere;veluti ' sunt fines,adulteri, spurii,&ῖ miles tri& si talia crimina objicit, tenetur actione injuriarii ipsis testibus,& punitur nisi semiplene saltem,vel P fama P baves sit i7. Co tradicta testiuopponitur stiunt vel obscura,incerta Bb a ambigua