장음표시 사용
101쪽
86 Lib. II. Part. I. Cap. XIX.
deglutitioni maxime ossiciebant , Ut N alterum quemdam Attilium Malegnanum uniuersam linguam eius modi verrucis , sed longe minoribus conspersam habuisse. Fuisse autem ex illis, quas myrmecias Vulgo appellant. Habent autem ortum ex iisdem causis,ut in aliis partibus de quo suo loco dicemuS.
De Detore oris. Ymplomata postea oris quod attinet, pertinent huc oris apertio vitiata, dolor faucium &foetor oris. Primo nimirum ad hunc locum referri posset oris clausura, idque aperiendi impotentia, ut & oris p. n. hiatus: verum de istis supra, Cap. 6. dictum Pertinet deinde huc faucium dolor sine tumore,de quo Hippocrates , lib. I. praedict. ct in Coacis et aeolentes fauces eum labore O molestia absque tumore manifesto ac suffocationeynaeceps exitium minantur. Et , faucium gracilium dolores suffocantes conuulpionem minantur. Verum quae de his
dici possent, e doctrina de angina patebunt. Ideoque hic
solum de foetore oris agemUS. Oris foe- oris, seu anhelitus & animae foetor molestum, astantie or. bus praecipue, symptoma est, cuius quidem caussa pro xima est vapor, seu halitus Rotens ex ore egrediens. Vehrum ille multis ex caussis ortum habere potest.
Cau . Primo quidem ex ventriculo , cum scilicet cibi foetidi, sumpti sunt, yt allium , cepae, & similes, quod & a vino& cereuista copiosius hausto accidit. Deinde ubi quidem cibi, qui assumuntur, per se foetidi non sunt, sed in ventriculo corrumpuntur , e quibus eiusmodi vapores foetidi exhalant. Caeterum non semper immediate e ventri culo foetidus iste vapor exhalat, verum etiam ex aliis partibus halitus ille fortens communicatur, ut ex Vermi bus in intestinis, ex ulcere intestinorum, vel ab ipsis in testinorum excrementis, cum scilicet orificium ventri
102쪽
est inserius, quo in intestina sese aperit, non arcte, & ut
secundum naturam fieri debebat, clauditur. Tum enim foetidae excrementorum exhalationes per laxam hanc viam in ventriculum ascendunt, & foditore suo anhelitum
inficiunt, qui propterea etiam stercorosus percipitur ; id quod praecipue in iis euenit, qui crapussa continua orificium ventriculi inferius laxum & debile reddunt. Idem accidit ex humoribus prauis in venis mesamicis, vel circa
lienem contentis , ex utero & foetu mortuo in eo.
Secundo , foetidus ille halitus ore egreditur, cum in dentibus,corrosis & cauernosis,praecipue gingiuis aut palato aliquid foetidum continetur, cum scilicet cibi,& caro praecipue in dentium interstitiis haeret, atque ibi putredinem , & hinc prauum odorem acquirit; aut cum ulcera sunt in ore, ut in scorbuticis, aut cum saliua foetidis humoribus inquinatur, id quod interdum in catharris, sebribus malignis,item lue venerea contingit. Tertio,idem halitus foetidus exhalare potest etiam ex humore corrupto in osse colatori detento, ut & ex ulceribus nasi & partium palpto vicinarum. Quarto ex pulmonibus & pectore; ut in pectoris vulneribus , ulceribus empyemate 3 unde etiam iis , qui gibbosi sunt plerumque os foetet. Signa diagnostica. Malum ab adstantibus: facile percipitur. Equa parte flana. vero halitus ille foetens attollatur & proueniat, facile ex partium modo enumeratarum signis patet. Si a ventri culo sit, etor maior est ante cibum. Si ab osse colator , ore clauso aqua pletio etiam percipietur.
Pro caussae ratione malum magis vel minus periculo- Prognosum est. Si enim anhelitus foeteat in tabidis, ut plurimum flicum. lethale signum est.
Cum halitus ille fostens sit proxima foetidi anhelitus Q ussa, vitium hoc aliquo modo quidem corrigi potest,ii, ' adhibitis, quae suavem odorem praestant.
103쪽
88 Lih. II. Part. I. Cap. XIX.
Detinendi nimirum in ore cariophylli, nux moschata Eedoaria, rad. angelicae, imperatoriae, cyperi, ireos,ligni aloes, cortic. citri, l. lauri, rorismarini, cinnamomum, sem. anisi, foenicul coriandri, carui, myrrha, moschus, ambra. E quibus Varia parari possunt medicamenta, qui bus vel os colluitur, vel quae in ore detinemur pilulae &
gail. moschat. A. f. Cum melle rosato. F. Pitulae, vel cum mucilagine tragacanthae aqu. rosar. facta Trochisci in ore detinendi. . Sed cum hoc modo foetor odore suaui saltem obscuretur & caussa non tollatur, caussa etiam tollenda est, quae non una est, ut supra dictum. Si a cibisi, qui grauem odorem spirant , si foetor, anhelitus, breui sponte evanescit.
Si vitiosi humores sint in ventriculo, illi evacuandi , &Vitium, unde proueniunt, corrigendum , yentriculusque ipse roborandus. Imprimis hic aloe utilis & pilui. aloephang. vi & absinthium, vel vinum purgans cum absis thio. Et ne cibi, praecipue caro, in ventriculo putrescat; sa-cile, condiendi aromatibus,aceto & acetosis. Pani semen foeniculi, anisi & carui permisceatur. In fine mensae sumantur, quae ventriculum laxum claudunt, & suavem
odorem spirant, ut cydonia, diacydonium,confecitio se mira .anisi,faeniculi, coriandri,& similia. Si a vermibus, vel aliis partibus foetens vapor exhalet, partium illarum vitia corrigenda. Si dentes immundi sunt,mundandi , ut supra di cium. Si oris ulcera adsint,ves a caussa alia saliua inquinetur, vitium illud corrigatur.
Si tandem a thorace aut pulmone moneniat foetens an
helitus , causia, quae foetidum anhelitum suppeditat, ioblenda.
104쪽
A vo A s Graecis ea dicitur regio quae, ut G Guygi lenus interpretatur ante stomachum & laryngem, uenia in hoc est, ante gulae & asperae arteriae extremitatem sita est. 3sst o Nonnunquam tamen laeuvi pro Larynge, hoc est,summo asperae arteriae capite, vel ipsa quoque aspera arteria usu
Et Suidas quidem,atque alij Grammatici Graeci genere distinguunt,ut . proprie fauces significet, o vero Laryngem aut Tracheam. Sed Galenus indifferenter utroque genere vocabulum o de summostrachete capite & de ipsa trachea accipit. Eadem faucium regio etiam . - , nominatur per m taphoram,quod tanquam angustus terrae tractus inter duo maria veluti utrimque posita exporrigitur. Hinc m*G- , voeantur,tonsillae, siue amygdalae : hoc est, glandulae insi-gyes ad radicem linguae in faucibus oppositae,saliua,quam copiosam continet partes vicinas humectanteS. Inter tonsillas medius dependet gurgulio , Graecis v particula scit.carnosa a palato in os propendensio li hominum auiumque nonnulli generi propria, ob vocis potissimum modulationem condit oriunde &-m
, a Paulo aegineta nominatur lib. 6. c. SI. e
Nomen Gurgulionis, ut & Graecum factum videtur a sono, qui gargarisando fit ad illam oris parti
Atque haec propria illius particulae in summo oreaap'pellatio est. Tum, vero, siuei . o,huinem Mnaffectionum P ter naturalium eiusdem Partis unorsinae sunt.)Quando F c enim
105쪽
sio Lib. II. Part. I. Cap. XX.
enim gurgulio praeter naturam intumescens in longum ita quali crassitudine extenditur columnae instar, xiων,&dicitur. vero, quando ima parte in ro tunditaten crassescens,supra qua dependet , gracilior essicitur,ut visa pendiculo suo pendentis speciem prae se ferat. Aetius,
tetrab. 2. serm. 3. c. go. etiam tertiam affectionem addit,
quam vi apro ,id est, lorum appellat, quando ex sussitu, ut seribit, nimium ignitus gurgulio, hoc est,desiccatus gracilescit,& loco similis propendet. Accidit idem, cum obacpi eius partis , tum ob paralysin paralysis tamen vocem non proprie accipiendo Vt Aetius seq. cap.docet.'
Differt igitur is, re quod in hac gurgulio
non extenuatus est, ut in loros' sed crassitiem ex fluxione magnam eae adeptuS. Aretaeus tutiom. de membranarum utrinque circa gurgulionem in latum tanquam alarum vespertilionum explication de qua mox dicetur,interpretatur , de causis acutor. c. g. Frequentiora autem duo mala sunt, gurgulionis laxitas & inflammatio eiusdem. Illam F-PAam , limc pMYμωρηγ,nominant,de quibus
xpiau ergo vel uto,i; , absolute , & cum adiectione, κιὰ, o , est v Ammc, seu gurgulionis laxatio , quae -aActio vulgo casus columellae appellatur, et Zarae ist gerassen oder geschossen. - - Fit autem , quando gurgulio multo humore praeter naturam perfusus citra inflammationem laxatur & elongaetur, ut radici linguae & saucibus incumbat,sicut in catar His continuis saepe accidit. Humor plerumque pituitosus est e cerebro demissus, partem illam nimium humectans. Columella sic laxata mollis est, albicans & concolor palato sine dolore & calore. Historiam gurgulionis mire laxati describit Marcellus
Donatus, de hie med. mirab. lib. 3. cap. s. ex Leonh. BO' talio , cuiusdam, cui repente ex labore columella ita iam Xata fuerat, ut ad anteriores dentes protenderetur. i AretaeUS etiam, toto citato. mirae cuiusdam columellae laxa
tionis meminit, ubi scribit bicornem columellam reddi, geminis membranis hinc atque inde pendentibus, quae ab
106쪽
utraque parte iaceant quasi vespertilionum ala.
Curatio eadem propemodum est, quae gurgulionis inflammati,siue intemperiem frigidam & humidam rigentibus,de qua c.seq. dicetur. Fiant igitur per venae sectionem ac cucurbitulas, praemissa, si opus, purgatione capitis ac totius corporis,diuersiones & euacuationes, ut Ocet:C-piti etiam prospiciatur errhinis, aliisque remediis hum rem pituitosum absumentibus. Topica autem initio sint adstringentia & repellentia, postea etiam paululum dissoluentia,& exsiccantia. Imprimis vero & prae caeteris prodest decoctum & aqua pistaginis,caprisorij, myrti, rosarum,sol. rubi,rad. caryophyllatae, origani, hyssopi, mycratum,& acetum , quae interdum sola sufficiunt. Fiat ergo gargarismus,vel collutio seris talis : Di. Aqu. plantat n. i. diamor. vel dianuc. an. g. j.M. Pserpentur leni gargarismo. Aut Flori rosar. rubri balaue m. fis fol. acetos,plantag. an. m. jga ar. immat. S. q. alum. Hii 3. fisem. ydon. B.iv. Coq. in s q. aquae ad tertias prom. j. Colaturae adde diamori g. i. aceri vini g. g. M. pro gargarismo. Vel Fol. plantag. me spirari caucequ. rosa rub. an. m. jfolscabios m. g.Coq. in aq.Colaturae et . n. q. edde mel.ro faut diam. g. jace.ros. g. g. M.Vel 2 . Fl. malvi
Covantur in cereuita & eum modico melle dulcorentur
107쪽
si a. Lib. II. Part. I. Cap. XX.
rentur pro gargarismo. Commendatur & conserua rosanitriolata, aut fiat talis puluis : D. Roser. siccar. balausi. situm. scissit. an. 3. f. piper. xih-giberi an. B. j. myrr. Contusa & cribratae per calamum insu Ventur , vel Vt mox dicetur applicentur. Galeni repellens & discutiens est ex gallarum immatum. alumin. scisse . O salis ammonia c. partibus aequalibis. Vel a , Alumin. boli armeni, p. ae . quibus tritis, cochlearique,siue m*vAoruuern, instrumento impositis c lumella contingatur.
Ad pulveres hos & similes columellae recte applicandos utile etiam est cochleare & follis Guillelmi Fabrici j, quae
descripsit, cent. 2. obs. 3I. Aetius ad valde laxatam & tumentem columellam hunc
Piper. mrrb. an, 3. j. alumin sc gallari an. 3. j. Contritis utere, e vestigio enim columellam firmat & re- siccat. Si malum diutius protrahatur,. valide discutientia commisceantur, Vt pulu. piper. trium generum gingib. cinamom. maciS, galang. pyrethr. sal. ammon. sinapi,hyssopi,
pulegij, origani, praiiij, calaminthar. Vulgus initio stlo piperis longi: contactu columellam sanat, ubi scilicet materia pauca est , & caput excrementis non plenuN
Alias intempestiuus eius usus noxius; est. Addi potest Pliquid aluminis & boli armeni, vel myrrhae, vel myrobal.
citrinorum. Nonnulli piperis loco gingibere utuntur. Quidam suturae coronali applicant emplastrum cons ctum ex acacia cum aceto, aut ex gallis ustis cum aceto, quo columella eleuatur. Alij ouum recens coctum ad daeritiem per medium diffectum,S: thure vel gingibere conspersum calide vertici imponunt Alij solium quercinum
meIle inungunt, veretici applicant. Potest & puluis olibani, siccinii, & ligni aloes admoueri. Vel 2 . thus & gallas pulueri tas,& cum farina tritici,& melle virginesnserinam emplastri redigantur,& vertici
108쪽
Dd Gurgulionis inflammatione o exulcerat. 's
Quidam nuces iuglandes cum spiritu vini contusas vertici imponunt. Alij fermentum vetus syncipiti imponunt, linteolo inductum, cui nonnulli admiscent puluerem succini albi. Alij matricariam recentem cum fermento contundunt & applicant, aut syncipiti illinunt axungiam te porinam. Ore vero excipere iubent suffitum ex succino abbo , puluere caryophyllorum, ligni aloes , mastiches. In no ii delicatis quidam utuntur stercore albo canis ossa comedentis , siue pulueris forma , quo columella attollatur, addito pauco cinamomo, siue cocto illo in vino cum fol. rutae forma gargliris i. Ves . Puta. caput . glandium 3. j. albi erratici; 3. g. pip. g. Tingib. an. B. j. M. Nonnulli etiam ceruici topica
Si defluxio ita acris & salsa sit , ut columellae erosionem esciat, tumore contemperato & euacuato, diuersionibus. que usurpatis exulceraticui ipsi extergentia, adstringentia, ae tandem solidantia adhibeantur. Paretur ergo gargariimus ex aqua & melle simpl. aut melle rosato & diamoro. Post extersionem partes erosae sepe tangantur specillo lana' obuoluto & intincto in hoc liquore: . Aq. ros. plaeetag. an. i. iis . mellis despumati g. ii licu3. ij. Ferueant unica ebullitione . Aut T. Succi moror. rubi, moror. Celsi e comis , an S. g. meliu de pumati, ij. Co ad iustam consistentiam . postea in eo dissolue lich, 3.nj.ahimn. scissil. 3. i. g. Iterum leniter coq. pro columellae dirosae illinitione.
De Gurgulionis insammatione ' exulceratione L I Q A N D o etiam inflammatur gurgulio,& Grae- Gurgmaerae cis κιων cpMY, rasore, nominatur, & quidem intem limis in eum retenta sui naturali figura,mole tamen auctus, inter- fm g dum alienam, uuae scilicet a pediculo suo peri dentis sigura me
3βquirit, & tum appellatur. Et quidem affectio 3μ - μ
109쪽
quae seu uua dicitur , rarius gurgulioni accidit,sre quentius vero is ita inflammatur ut naturalem suam figuaram magnitudine tantum mutata retineat. Galenus, S. de compos messi sec. loca cap. go. caussae.
Caussa est defluxus humoris e capite ad gurgulionem, qui humor sanguis imprimis tenuis est, aut pituita cum
sanguine mixta, de quo etiam Hippocrates , 2. de morb.R.
rabes & a caeteris humoribus deducunt, qui colore & specie doloris discernuntur. Quod si materia acris aut salsa sit, non solum instammationem , sed & exulcerationem efficit, nisi mature occurratur. Affectio ipsa cum sit inflammatio, morbus est intemperiei cum materia & magnitudine aucta, & si e ulceratio sequitur, etiam cum soluta unitate. Signa Diagnostica. Malum oculis est expositum, aperto ore, & depressa
lingua, adesi tumor , dolor, ardor, & rubor cum degi tiendi difficultate, & suffocationis quodam periculo, i terdum & cum febre. Et quod signa causarum attinet, ex sanguine magis est affectio partis ; si pars ipsa rubicundior sit, & dolor in ea sentitur pulsatilis ; ex bile si colore sit citrina, & dolor adsfit punctivus, atque sic de caeteris.
I. Quanto magis vuula est inilata in apostemate, &quanto magis elongata in relaxatione, tanto magis nocet operationibus, & tanto deterius est signum. t. Gurgulionem inflammatione laborantem incidere, aut scarificare,aut urere periculosum est, praesertim quamdiu rubicundus, tumidusque fuerit. Sequitur enim sanguinis fluxus,qui facile sedari non potest,& a quo suffocationis periculum imminet ob decubitu ad pulmones Vicinarum quoque partium inflammatio metuenda est,ratione doloris attrahentis .Hippocrates ;* D. apb .3I . Ideo ad ex scisionem non statim festinandum est, sed extrema prius rhmedia tentanda sunt. 3. Contractas & rotundas uuas, & sanguinolentas, aut
110쪽
De Gurgulionis inflammatione. y I
subnigras Chirurgia aggredi non decet, sed tenues & oblongas, summa parte imminutag & resolutas,& non valde languinolentassed albicantes: hae enim inflammatione carent, cum venae ex nuatae sint,&'sanguine destitutae, paulus lib. 6. cap. 3I. . Quibus gurgulio totus exscinditur , vel eroditur,r to clare & diiuncte loquuntur. Obseruauit tamem Bauhianus, Ut in theatro auatonet. refert, ut & Guillelmus Fabricius Hildanus, Cent. 2.ob fhi. aliquos quibus columella fuit
reosa, distincte & articulate locutos fuisse. Si etiam gurgulio totus exscinditur, periculum a cis mi imminet, cum particula iam deficiat, quae impetum irruentis stigidi aeris auertere , & aliquid de cerebri destillationibus excipere,& a pectore avertere solita est.
Vt in aliis inflammationibus, ita & in gurgulionis i
flammatione primum uniuersalia praemittenda , & si ple- thora adsit, venae sectio,imprimis cephalicae, institue da,postea etiam vena sub lingua aperiecta, aut cucurbitulae cum scarificatione ceruici aut scapulis assigendae.'Fiant etiam diuersiones per clysteres , frictiones &ligaturas extremorum & similes. Sin vitiosi humores abundet, ij euacuandi. Topica remedia initio sint repellentia, quae forma ga garismi & pulueris usurpentur, atque ubi moderataeest fluxio austera illa sint,vbi vehementior,acerba quae sortius adstringunt & repellunt,docente Galeno,6 .de compsi . med.sec. loca,c.M. His mel additur, ne exasperando dolorem phriant , fluxionemque irritent. Moderata ergo sunt diam oru succus ex moris cum melle. Diluantur hi succi cum aquis,aut decocto rosarum,plataginis,prunellae, myrtillorum, tubi,sumach. balausi. gail. hordei pro gargarismo,vel collutione potius.Nam valida, P multa gargarisatione plus materiae ad locum affectum attrahi potest.