장음표시 사용
51쪽
vacillatio dentium fit vel a caussa externa & euidente,
Causa Externa est ictus vel casus. A cavis Internae sunt defectus alimenti,ut in senibus, interdum 'ter'μ- etiam conualescentibus; unde alveoli dentium ampliores redduntur ; nimia humiditas laxans radices dentium,prie sertim si peculiaris aliqua prauitas accedat, id quod in scorbulo , & in sue venerea ab inunctione hydrargyri a eidit ; Diminutio gingiuarum ab erodente succo prauo, quod & in lue venerea saepe usu venit. Mobiles etiam fiunt
cavs Si ergo a casu aut percussione dentes mobiles sint red- qiem, diti, astringentibus & firmantibus utendum. Vt T. Ra pentapb . histori. an. g. j. Operi 3. ij. Dr. rosar. Dibr. M. f. famach. g. Coqu. in aqua ferrata. Collat. adde Alum. '3. is. F. Oris collutio. Vel D. Corasi rubri QTQ usti praepar. rad. bisson pentaph . mastich. rad. Operi, V. 3. j. F. Fuluis, qui dentibus affricetur, vel cum Syrupo de rosis siccis inlinimenti formam redigatur & dentibus illinatur. Succi nasuri. aquas. express. 3. iij. br. ex rosar. siccis
an. b. , alum. vi S. g. F. l. a. Linimentum. Si vero malum sit a desectu alimeti,dentiu equidem tenuitati & exsiccationi nullum remedium adhiberi potest, Dentium tamen relaxationi opitulantur adstringentia medicamenta, & quae gingiuas roborant. Si a nimia humiditate,exsiccantibus & adstringentibus opus est. Vbi tamen seligenda ea, quae dentes non dens, stant , & quae odorem gratum conciliant. Ea enim, quae dentes denigrant, omittenda , uti cortices granatoruma balaustior. gallae, vitriolum & calcitis. Fiat nimirum decoctum ex rad. filicis maris, penta phil. bistori. lapathi, tormentillae, cappar. fol. myrthi, lentisci, mespil. ssor. rosar. rubrar. cupulis glandium in aqud Vel vino austero, quibus si alumen, vel decocto si ol.
Ovel Q guttae aliquot addantur, essicacius decoctum readitur. Ad humiditatem simul educendam' radix pyetrethri
52쪽
ethri addi potest, & ob odorem suavem rosmarinus , salis
Pulvere etiam dentes in eundem usum aspricentur,qu les postea de gingiuis laxis proponentur. Vt 2 . Aluminis,
mastiches, an. 3. g. corat. rubra C. C. vi, eboris, sanguinis draconis, boli armeni, fatu communis topii, an. 3. ij. thuris, balaustiori an. S. j. Didic. irm , histortae, rad. cupressi, arris. iij. piperis , pirethri , an. 3. j. testarum sapiae , pumicissen. 3. j. f. p. Pulvis. Vel T. corralior. utriusque an. 3. ij. ma piches , tragacanthi, Limmi arabici, an. S. i. F. Pulvis. Vel*. Farinae hordei g. cxx. folior. parietaria viridis q. f. Contunde folia in mortario & cum farina Misce,ut fiat massa , quae uratur in olla igne patente hor. a . Massam exime & adde massich. S. q. rad. ireos g. j. Indica, foth, an. g. g. F. Pulvis. Vel 2 . Cf. da lor. olivarum
combussar. oculor. cancri ustor. an. 3. h. dracoh. alum.
Coquant. in vino astringenti pro collusione oris. Vei T. Roris rubri M. j. c. c. mi S.j. serpentariae S. j. radici tot mentisi. 3. h. alum.mii S. s. vuo. moschat. b. ii scortici eris. lignea 3. j. Coqu. in n. j. g. aq. Plantag. rves . Herb.
auriculae muris, serpentariae , tormentissae, an. q. V. Coqui in
aqua ferrata ad consumtionem tertiae partis pro oris collutione. Vel D. Rad. pentaphlysi. biliortae , an. g. g. r. ros rubri cupulari gliandium S. ij. oongiae marin. S. j. Coqu. in aquae communis chalybeat. & rosar. pari. aequat. ad tet tias & colentur. Vel D. Fol. mrtistor. sorbor. an. m. f. f. bala stior. sarcocosi. alumniet, an . B. J. Meti scimi. g. h. Plantag. S.v. Bulliant ad tertias & colentur. Colaturae a misce. syr. mrt. S. ys . Misc. Essicax est & hoc. 2 c. Gland. g. j. hlumin. Mi 3. j. acaliae. S. g. Hr. rosar. rub. m. f.Coc u. in mi ni rubri n. ij. ad tertiae partis consumptionem : decocto os saepe colluatur. utilis quoque est sequens aqua distillata. . Fol. salutae,rorismarini,an. m. vii menethae,cham lib. atrum ijsbava hi,1. .ceri citri s .a uicet aloes, peri rot.an. R ij
53쪽
cidonior. m. f.Stent per triduum in inius deinde distillen tur in MB. In fine adde, mossibi A. S. Possunt & tali lini mento dentes mobiles fricari. . Diamori f. dianuc. 3. ij, alum. Cii 3. f. Misce. vel L. Pulis. gummi iunip. 3. g. aliis. crudi 3d.oruam 3. g. mella 3 vi. Cum aceto scillitico Misce. Aqua pro firmandis denti bus,quae & in dolore dentium usurpari potest.
. 3. ij. Incisa & contusa infund. in si q. viui nigri austeri,
stent per triduum in macerat. Postea exprimantur foribter.Expressum indatur cucurb. vitreae. Destillentur lento igne. In destillato ebulliant vase bene cooperto, Alumina I. .Percplentur. Seruentur usui. Alia.
persund. vini rubri antiq. n. xij. Stent per aliquot dies, postea per cucurb.vitr destillentur.
si Si ab imminutis & e sis gingiuis sit dentium mobili-
mintilio- tas, illae instaurentur, Ut suo loco dicetur. Vt et . Alumiv. nagivi- fh .mui Dr. rosar. rubri sumach. an. 3.j. fiuigni aloes , radic.uamm. epperi, an. 3.j. F. Pulvis, qui gingiuas roborat & astringit. Vel a . Corali. rubripraepar. 3.hi .masticb.radic. peri, an. 3. f. aristoloch rotund.cas lign.an. b.j. F. Pulvis. In lue venerea materia putrida & maligna prius abste gatur Oxymel scilii. in quo maceratum sit guaiacum cum
succo plantaginis,uel ol. oris aut sisti, postea adspergatur puluis ex adstringentibus: tandem post detersionem
54쪽
dentes seequenter abluantur decocto ligni guaiaci parato cum vino ,mastiche,plantagin.
Si a Scorbulo sit dentium mobilitas, cura ad scorbutum dirigatur, & adhibeantur ea, quae postea de gingiuis laxis & corruptis proponentur. Ementitur structuram firmam dentium alligatio cum filo aureo : Quia vero intprdum hanc alligationem sequi tur inflammatio , illa caute instituenda.Quibus dentes mobiles sunt, non multum loquantur, nec dentes digitis vel lingua moueant, nec aerem frigi dum admittant , nec res duras masticent, sed iuscula sumant, oua sorbilia et alios cibos, in quibus sorti masticatione non opus est Te Dentis casu ct munre edeniente.
Dentes etiam saepenumero deficiunt: quod accidit,cum Dantium vel violenter excutiuntur, vel sponte excidunt, quod ma- casus.lum dentium casus appellatur, id quod frequenter in infantibus accidit,& saepe in iis dentes a nouis, qui eme gunt, extruduntur, sed sine damno aliquo, cum paulo post renascantur. Molarium tamen appendix non de cidit frequenter: quia ita cum dentibus committitur a que cohaeret, ut ipsorum pars esse videatur, nec facile demi possit. Columbus lib. r. cap. Io. MolareS pro ximos caninis nunquam decidere vult Plinius ; caninos
elapsos nunquam renasci. lib. r. cap. 3T. Negat tamen
hoc Fallopius in librum Galeel de obibis, qui maxillares
dentes a se in puero evulsos renatos vidit. Atque omnes maxillares dentes excidunt & renascuntur,praeter genuinos, qui si exciderunt, nunquam regenerantur. Adubiis vero quando id euenit, raro renascuntur: aliquando
tamen id accidisse obseruatum est, ut historiae a Schenc-kio lib. e. obsera. 8. allegatae testantur.
causae. Et sere caussas easdem habet hoc malum, quas vacilla- mus , tio & mobilitas dentium, de qua antea diximus,sed grauiores. Quia enim dentes alveolis suis assiguntur, atque alueoli dentibus aptitudine respondent , praeterea gium ginarum carni dentes adhaerescunt: Si alveoli dentibus C noss
55쪽
non respondeant,sed ampliores fiant,aut gingiuarum casni non firmiter adhaerescant, mobiles primo fiunt, & de inde plane excidunt, siue id fiat ob inopiam alimenti, ob quam & alveoli & dentes ipsi exsiccantur, siue ob humi
ditatem nimiam radices dentium laxantem,siue ob humo rum prauitatem , quod in Scorbulo & Lue venerea & vi ceribus exedentibus , cuius rei exemplum est in puero apud Hippocratem, .epid. sera.vit . & inunctione cum hydrargvro euenit, siue ob gingiuarum carnem imminutam& absumptam. Signa Diagno rica.
Signa caussarum quod attinet critiu enim ipsum per se patet ex alimenti inopia vix unqua alicui dentes excidunt, praeterquam senibus,& dentium casus ex hac causas en ctuti proprius & familiaris est. Si ex alimeto vitioso & h moribus prauis id accidat,ex vivendi ratione,morbis, qui praecesserunt, ex destillationibus acribus, dentium dolore
Si ex humiditate nimia,os saliua abundat,gingiuae sunt humidae;Lues venera Scorbutus & ulcera etiam suis signis
cognoscitur. i Prognostica. i. Malum hoc non contemnedum est.Nam quia dentes
masticationi inseruiunt,si detes desint, masticatio non recte perfieitur,atq; ita etiam coctio in ventriculo non recte fit. Deinde & turpitudinem aliquam pariunt, quae in Io, quentibus, videntibus & oscitantibus apparet 11mo saepe inde sermo vitiatUr. 1. Dentium ab alimenti inopia vacillatio curari nequit, id quod senibus accidit. Quae vero affectio phlegmonae similis est,ex alimenti redundantia,ea iuuenes magis corri
g. Dentes in infantibus siue sponte siue ob violentia aliquam excidunt, modo radices remaneant, sponte renascuntur. Quamobrem cauendum, ne cum pueris dentes chsu atque aliquo lini effringuntur ; quae reliqua est portio eruatur, sed accuratissime radix ipsa, quoad eius fieri potest,seruari debet. In ea enim, veluti in semine quodam, ipsius dentis regenerandi spes residet, eaque radici iubeuulsa
56쪽
De Dentium numero, O situ vitiato Ar
euulse dentes non amplius, vel rarissime renascuntur. C lumbus lib.I. c. Io. In adultis vero etsi hoc aliquando accidat et tamen plerumque ubi radices seu appendices exa- coaluerint, si ita cum radice excidant, non regeneran
Quae dentium mobilitas ex humiditate nimia,vel humo- Curatio, ribus prauis accidit, eodem modo curatur, ut dentium vacillatio , & mobilitas ; cum easdem caussas habeant. Dentes vero, i ex alimenti defectu exciderunt, etsi reparari nequeunt: tamen quia deformitas aliqua inde oritur, praesertim in anteriore oris parte, vel qui exciderunt,m do non sint cariosi, dentes arte fabrefacti ex ebore, & in amissorum locum arte inserti,deficientium numerum supplere possunt. Caute tamen hoc praestandum, ne ex compressione gingiuarum, vel neruorum inde inflammatio gia gnatur,quod interdum accidisse obseruatum est. Obseruatum etiam est,quosdam loco dentium multorum unum os continuum habuisse, ut historiae a Schenchio, lib. I.obfa
De Dentium numero , ct situ vitiato. Praeterea numerus dentium praeter naturam augetur, & Dantium plures,quam secundum natura detes reperiuntur.Quos situs,odam enim dentium loco unicum os habuisse refert Plin. numerus lib. I. c.i6.Plutarchus, in Pyrrho , & alij,quos citat Schm- Mitiss-chius, lib. g. observ. de dentihm.
Ita obseruatum est , quosdam duplicem, vel triplicem ordinem dentium habuisse,quod incommodi aliquid, vel deformitatis fere non habet, si situm saltem ordinarium observent. Cuius rei historias collegit Schenchius, M.1.o i Interdum etiam dentium numerus imminuitur, & pauciores quidam , quam vulgo homines solent , dente
habent,ut Ualescus Tarania de seipso testatur. Nonnunquam vero dentes, siue numerum iustum o, seruent, siue eum excedant, situm rectum non obseruant, sed extra ordinem prominent, & ita quidem, ut interdum
labia diducant, deformitatemque pariant, ac in mastic C s tione
57쪽
tione impedimento sint. Et imprimis dentes incisores notraro duplices sunt. Quibusdam etiam dentes in palato enati sunt, cuius id
historia habetur apud Schenck. liba. obsera. ID Uerum cum ista mala omnia a conformatione vitiosi dependeant, emendari arte non possunt.
Drarium Non vero tantum in numero & situ, sed etiam in con ramexio. nexione sunt dentium vitia. Connexio praeter naturam dentium fit, vel ob eorum inter se, vel cum maxilla. Inter se connexi dentes interdum sibi cohaerent,sicut in Persa illo , de quo Herodotus,lib. s. Post pugnam enim ad Plateas,in qua multi Persae ceciderunt,cum cadauera comportarentur,inuenta est maxilla habens quidem distincto, dentes , verum ex unis osse. Cuius rei historiae plures vibdeantur apud Schenchium ib. I. obseri Connexio autem cum maxilla est, quando dentes maxillae non inserti tantum, se plane adnati sunt, & cohaerent, ita ut euelli non possint, nisi maxillae ossis frustum simul auellatur, quod obseruauit Columbus, lib. Is.
De sordibus ac tophis dentibus accretis.
Dentpum Tandem etiam dentibus sordes & Iapides seu tophi, ordo. quos Graeci, appellant , annascuntur, atque obsediuatum est, in quibusdam ita incrementum sumpsisse, &dentes ista lapidea materia ita obductos fuisse, ut nulla dentium distinctio amplius appareret, sed unius tantum ossis speciem prae se ferrent. Generantur autem isti tophi ex lentis, & viscidis cibis, praecipue caseo dentibus adhaerente, & in iis,ut reliqui Japides in corpore,in hanc duritiem coagulatis. Tophi illi iam geniti scalpellis vel aliis instrumentis e ferro aut poetius argento paratis a dentibus separandi sunt. Ne autem iterum generentur, dentes post cibum diligenter mundandi sunt, idque faciendum non ferro , & acie cultri, cum dentes inde laedantur, sed dentiscalpiis ligneis vel osse firmo,ac flexili,ideoq; in hunc usum commodu ibgnum lent .cup. iunip.& huius generis alias spinae item pisciti aliquae litem ossicula.& tendines osset gallinam. Postq-
58쪽
os abluatur,vel aqua,vel vino,& dentes a sordibus diligenter abstergantur;id quod fit commodissime dentifriciis, ae pulveribus ad dentes mundandos idoneis, qui postea de nigredine dentium curanda proponentur.
De Dentium dolore. Tque hi sunt morbi,qui delibus accidere solentium' plomata dentium alia in actione laesa consistunt, Vt quando dolore, pore,vel algore afficiunturialia in qualibrate mutata,dum stridorem excitant,& dum nigrescunt,&sordido lentore obducuntur,de quibus iam dicendum. Et primo-olim vias: Quae appellatio a parte affecta,& a symptomate sumpta est,ut docet GalenuS,E. m. m. c.2. Dolent autem dentes,& quidem maxime molares (incisores vero raro vel nunquam etsi ossa sint, quia sensu non plane destituti,ut alia ossa. Nam ut Galanu Is. de usu p. c. x docet,dentes mollium cerebri neruorum participes sunt,
quod extrinsecus occurrentibus calidis, frigidis,duris, liisque nudi sunt expositi. Nervulus autem ille ad radicem dentis implantatur membranulae cauitatem dentis intus succingentis:& quidem ex tertia & sexta neruorum propagine, nerui qui dentibus implantatur originem habent.
Galeno tamen .de comp. med. floc. etiam corpus dentis
sentit ac dolet,ex affectione scilicet phlegmonae simili in substantiam dentis, ubi dolorem ex hac causa ortum di cernitia dolore inflammati nervi,qui radici dentis substr
tus est,& a dolore inflammatarum gingiuarum,quae omnia suo experimento Galenus confirmat. caussae. Caussa proxima doloris cum sit solutio continui in par- se, te sentientietiam hic dentium dolor excitabitur,quatenus di ipsi neruum participantihuiusque membranae dentibus inferuntur. Solutionem autem continui hic parit, vel imtemperies,vel humor, Vt vulgo docetur.
Verum vix sola inteperies dolorem ciet,nisi forsa algist ix. de quo postea , sed semper humor coniungitur: & i
59쪽
temperies illa , si quae adest, humori inest. Humor autem is est, vel frigidus & pituitosus , vel catilidus, vel serosus , salsus & acris, id quod frequentiissime
accidit:& qui dolores dentium a vapore a multis fieri do. centur , eos potius ab humore seroso prouenire verisimi te est. Interdum etia illa materia in dentibus putret,& coris rupitur,unde vermes geniti doloris in delibus caussa sunt. Confluit autem illa materia, vel in membranas maxibiarum &alveolorum d entium, vel ad neruulum in radicedentis & membranam h uius internam nerueam , Vel in ipsum corpus dentis e capite. Et quidem in superiorem maxillam per angulum oculi maiorem, in inferiorem per v nas temporum. Et principium huius fluxionis plerumque
est e capite, nonnunquam tamen & ex inferiore corpore materia affluit,ex epate, liene, utero. Cum enim vitiosi aliqui humores, praecipue serosi, in parte aliqua geniti invenis cumulantur,natura iis sese liberare cupiens,eos cum
ad alias partes, tum ad dentes protrudit: praecipue si sint debiles. Id quod maxime accidit, cum dentes sunt erosi.
Externae caussae,quae seu humores commouent,seu ut stacilius recipiantur, faciunt,sunt ictus & casus, usus ciborum nimis frigidorum aut calidorum, maxime si mutuo mox se consequantur. Acrium item,acerborum ac dulcium frequens usus: contactus creber, qui fit ferro.Signa Diagnostica.
Primo ut certi simus, an dolor sit in dente,vel gingiua, ante omnia inspicienda est gingiua, utrum inflammata sit, tumida, corrosio seu putrefactio in ea appareat. Si nihil
horum cernatur, causa doloris erit in dente ipso, vel eius neruo. In dente quidem, si dolor non ita profundus est,&secundum latitudinem dentis extendatur, mutatio etiam quaedam doloris in dente animaduertatur Et fortassis densium cariosus est a verme intus obsessus:vbi etiam dolor interpolatus est ad motum ipsius vermis. In neruulo vero si dolor sit, profundior,& vehementior est,qui dente exempto nonnihil leuatur, quod ob viam patefactam materia iam melius difflatura: dolor etiam secundum gingiuasso extendit in latitudine,& ad aurem pertingit.
60쪽
signa caussarum sic discernuntur. Humor , qui doloris eaussa est , suis signis se prodit, ex doloris specie, ex sapore & habitu corporis. Sanguis cognoscitur, ex dolore pulsante, sapore subdulci: pituita dolore distendeote,sapore salso aut insipido : bilis dolore punctorio , sapore amaro: humor melancholicus, dolore profundo, & sapore acido: a sero dolor non est ita fixus, sed saepe mutatur. Ac gen ratim a calido humore dolor est acerbior, a frigido remisesor. Habent hic & locum signa , quae supra lib. I. e Inetemperie capitu cum materia sunt exposita. Prognostica. r. Dolor dentium maximis tormentis annumerari potest, teste Celso, lib. 6. cap. s. Et ut Galenus scribit, i. de '
co . meae. sec. loc. cap. I. nonnullis tantus fuit, ut mortem
sibi impatientia consciverint. Ita dolor dentium pericu-Iosior videtur esse, quam dolor capitis, symptomatis se licet ipsius ratione , non caussarum : cum caussa dolorem capitis producens propior sit cerebro, & proinde grauia symptomata, ut caecitatem, apoplexiam, & similia afferre possit. r. Dolor dentium pro caussarum & loci affecti diuertarate facilius aut dissicilius curatur. Ex sanguinis affluxu citius tollitur. Quanquam si inflammationem pariat, multum saeuiat. 3 . Atrociorem dolorem excitat humor tenuis,acris, I-sus & serosus, ira citius desinit, ob materiae illius mutationes subitas. Misior dolor est a frigido, & pituitoso humore etsi diuturnio'. . Si affectus fuerit in gingiuis, dolor non remouebitur dentis euulsione: si in neruo, dolor exempto dente interdum cessat, tum materia antea conclusa exitum iam habet, tensioque remittit, aliquando remanet, quando materia nimis crassa,& lenta neruo adhaeret. Avicenn.
In vehementi dentis dolore , si nullo prius affectio. nis vestigio in gingiuis apparente, tumor iam in iisdem aut in malis oboriatur, bonum est. Significatur enim ma teriam ab interna dentis cauitate ad externa verti ac deri