장음표시 사용
201쪽
χ INsTITU T. AsTRONOMICdies mensium adscribuntur, ut singulis mensibusJulianis tur anticipatio Lunaris, & locus Noviluniorum. Ne Epactae duodecies repetitae annum Lunarem eXcedant gulis mensibus cavis uni diei duae Epacte inscribuntur. Necessum igitur est ante omnia, ut sciantur anni, in cujus Ρascha inquiritur, juXta novum viri L MORI EM . Hae autem sic colliguntur. Ab Epactis Calendarii Juliani sit ducantur x dies , utque ad Annum I7oo , dc ab Anno x cic, ad IMo dira xI ,&c., numerus, qui relinquitur, quaesitus Epacta lis est. Quod si numerus vetorum Epactarum minor sit . quani ut denarius ipsi possit decedere , tricenario augeatur& tunc fiat subductio, residuum est nova Epacta. Porro subjicimus Tabellam. quae Epactas, & his respo dentia Plenilunia, seu Terminos Paschales cum adscriptis lit ris Alphabeti complectatur.
Tabelia novarum se actarum , S Terminorum Paschalium cum suis Literis.
vIII. April. g. XIX. xxv. Mart. g IU Ix. April. a. X. April. b. XVIII. xxvI. Mart. a. III. XVII. xxv I I. inrt. b. II. xi. .pril. c. XVI.
XXX. xi tr. April. e. Trv. April. f. XIV.
xxx I. Μart. s XXVIII. xv. April. g. xv I. April. a. XII. I. April. g. XXVII. xl. II. April. a. xxvI. XXV. xv II. April. b.
. IX. m. April. b. Iv. April.c.
202쪽
SECTIO Pos T DR Ion 37ς Ex hoc apparatu facile ad datum annum dies Festi Paschalis N. juxta Stylum Gregorii invenitur ; nam cognita ejus anni nova Epacta , quaeratur in delineata Tabella Plenilunium , seu Terminus Paschalis, qui huic Epactae respondet, atque a litera ad terminum Paschalem adscripta , numeretur ad p xime sequentem literam Dominicalem , qu quo pacto inveniri debeat. Par. Ii, & iv. Cap xv. explicuimus & juxta numerum literarum dies Termini Paschalis augeantur, dc quae litum Pascha habebitur. Quae diximus , exemplo declaremus. Si quaeratur , quo iamense dc die juxta Calendarium Gregorii iuturum sit Pascha Anno Intercalari M. DC. XCi I. , cujus Pascha secundum Vetus Calendarium superius investigavimus, quaestioni sic satisfiet. Propositi anni Epacta juxta traditam methodum deprehenditur esse XII, cujus Terminus Ρaschalis in I Aprilis, cui adstribitur litera g, di quum litera Dominicalis obsemetur esse F.Ε, liquet si numeratio instituatur a g ad Ε, vliteras pertransiri, adeoque Ρascha istius Anni sexto die Aprilis adlaturum. Rarum est, quod hoc Pastha, dc Pastha ejusdem Anni vI juxta vetus Kalendarium in eundem diem incidat, ut ex colatione videri potest. Alias plerumque differunt, & potest GGI quandoque ea differentia se ad integram Lunationem, & am- ωι μών, plius extendere 1 quia in utroque Calendario regula Terminorum Paschalium statuitur, XXI dies mensis Martii, quare 'Plenilunium alteri Calendario potest esse Paschale, quod tamen alteri tale non est propter differentiam X dierum, quae inter xxi Martii Juliani, di Gregoriani intercedit. Si leo 1nticipationem Lunarem, de qua ante, quam correSit Gregorius.
DUm sumus in materia Chronologica, verbum adjicer I
oportet de Indictione, & Periodo Juliana, quarum frequens penes Autores mentio injicitur, neque Periodus
Iuliana intelligi potest sine Cyclo Solis, & Lunae, de quibus antea. Est igitur Indictio, alias Cyclus Indictionum, Peri
203쪽
dus, seu revolutio trium Lustrorum Romanorum , sive amnorum Iulianorum xv, qua expleta denuo reditur ad unit tem. Sic dicta suit a tributis, ac vectigalibus, quae Romani Principes populis publice indicebant, persolvenda intra hoc annorum curriculum. Romana , sive Pontificia initium cit a Kalendis Ianuarii, ut cum initio anni Iuliam concordet; sed Graeca ab antecedcnte Septembri inchoatur. Si autem quis quaerat, quotus annus ex Indictione hodie labatur, vel fuerit, aut suturus sit ad quemque annum IEret Christianet, is annis propositis tres adjiciat, & quod eX int gra summa per xv divisa relinquitur, annum Indictionis ostendit. Quod si nihil post institutam divisionem eX quotiente relinquitur, indicium est Indictionem istius anni esse xv Tres vero anni adduntur, quia juxta AEram vulgarem Christus n*tus est, tertio Indictionis anno labente. Indictionem excipit Periodus Iuliana , quς est Systema a norum Iulianorum 798o, natum ex multiplicatione Cycli S lis, qui est xxv III , per Cyclum Lunae, qui est annorum XIX, unde resultat Periodus Dionysiana , constans ex annis 32, qui per Cyclum Indictionum, seu annos xv multiplicati Julianam largiuntur Periodum. Haec Proleptica est , fingiturque ultra mundi Epocham se extendere per annos 76ψ, teste Scaligero, ut Mundus juxta eum coeperit, ineunte anno γες hujus Periodi. Hanc Proprietatem habet, ut quilibet ipsius annus suis C clis gaudeat, xujusmodi omnes nullus alius annus dabit in unia Versa Periodo. Ita primus annus dictae Periodi possidet Cyclum Solis I, Lunae x, atque Indictionum I; verum in annis 7 o
non reperietur annus alter, cujus Cycli .eadem ratione sese habeant. κExcogitata est haec artificialis Epocha, ut sit mensura qua dam communis, perpetua , certissimaque, ad quam retiduet omnes adeo variae reduci positant, & inter sese conferri. Sileo ex dato quocunque anno hujus Epochae statim patere Cyclos Solis, Lunae, dc Indictionum istius anni; nam datus annus dividatur per XXv II I,X IX, xv, & numerus residuus monstrabit,
Cyclum Solis, Lunae ac Indictionum; aut si nihil superet, integer, scu ultimus Cyclas pro Cyclo anni hinendus est.
204쪽
Anticipat Periodus Iuliana primum annum AErae Christia. VI nae per annos 4713, unde perfacile est intelligere , quis annus Periodi labatur, dato quovis anno aeret Christianx. Nam GHA. hic adjiciatur ad annos 47i3, & summa petitum annum P riodi exhibebit. Quemadmodum ex opposito si ab annis Ρωriodi Iulianae subdueantur anni 7I3 , qui restant, annum Erae Christianae largientur.
HActenus de duobus Luminaribus Sole, ac Luna, & iis , hquae ex Motu ipsorum profluunt, disseruimus. Pro Mercurru Mediendum nunc porro ad residuos Planetas primarios , dc primo duos inferiores , Vcnerem & Mercurium , qui propter formam motus communem conjunctim ab Astrono mis spectari .lent. Hic inter eos, qui in oculo4 incurrunt, minimus est, sed mirifice micat, ipsa Venere splendidior. Saepius sub radiis Solaribus delitestit, nam in Perihelio non ultra gradus xv m a Sole digreditur , dc in Aphelio, seu maxim1 sui corporis elongatione, quantum sere Luna altero a Novilunio die . sive per gradus circiter XXvI II. Quando in hoc situ nam alias sub obtutum non cadit dc n. majore distantia ab Horietonte inspicitur, detracto per artem 'M Ph. splendido capillitio, ac vivacibus radiis, ViX unquam rotunias dus observatur; sed vel bisectus, veluti Luna in Quadraturis,. vel paulo gibbosior, vet curvatus in cornua. Visus est hoc Smculo non semel in Sole , ut eXigua Macula sub figura ovali, sed longo minor, quam extra hunc casum solitus cst apparcre. Absolvit hic Planeta motum longitudinis ab occasu in ortum ΠLjuxta seriem Signorum Periodum suam intra dies Lxxxvi i 1 , sed gressit dispari. Nam observatur tardior, seu cursu diminutus; . - .; velocior, seu cursu auctus; item stationarius , retrogradus, variat directus. Que assectiones , quum dc residuis Planetis conveniant, quid sibi velint, tribus verbis.cXponendum est. Dirciactus Planeta dicitur, qui secundum successionem Signorum progreditur, uti retrogradus, qui contra eam contentat. Sta
205쪽
r76 IusTI Tu T. As o No MIe α ρtionarius ille est, qui in eodem loco Zodiaci aliquamdiu vid tur subsistere. Mercurius dum dictum Motum absolvit, non remanet sub Ecliptica, sed ab ea digreditur, essicitque motum Latitudinis.& majorem in austrum, quippe qui ad v gradus potest in mscere. Transeo Nodos Mercurii, atque ipsius Absides incomsequentia, sed segniter promoveri. Mercurium Venus merito excipit, Soli post Mercurium
proxima, & eidem ratione motus multum Consentiens.
Omnium Stellarum excipe duo Luminaria) ratione magnum dinis, quae in visum se ingerit, maxima est, maXimeque illustris, ut non aliter, atque Fixae, scintillet, saea umbram projiciat, dide die non raro observetur, quin non nunquam sub ipsum meridiem , quando versus Perigaeum est. Eam in Sole vidit Hevelius figura rotunda, di obseura, illiusque , tunc
Perigarae diameter adaequabat vicesimam se tam partem diametri Solaris. Superficiem n cta est asperam.& varias maculas, quarum ter
minos propter obscuritatem vix liceat disce nere. Phases, te ste Telescopio, velut altera L na patitur. Ubi
sta sit, ut hancillamve Phasin
206쪽
Sme T Io P o STERIOR. III Periodum absolvit ab occasu in ortum juxta ductum Zodiaci vir. intra Dies proxime ccxxv, sed motu inaequabili, sicut de Meria ναμ .eurio dictum est. Praeter motum Longitudinis etiam motus in Latitudinem ipsi competit, imprimis in boream , quippe qui ad gradus ferme novem potest cxcurrere. Nodi, dc Absides Veneris fixi non sunt, verum seruntur in consequcntia, licci tardius, quam in Mercurio. Hos Motus sic obit, ut tamen Solem non deserat ; interdum Vm. XLVII gradibus cum semisse, quantum fere Luna quatriduana, Vή ab eo abit . interdum nonnisi XLV , adeoque sic currit . ut
Solem certis spatiis nunc antecedat, nunc sequatur, nunc rein minis .ditus ad cundem instituat. Hinc pro diversitate temporis, Π qua apparet, diversa sibi nomina vendicat. Quando mane Solem praecedit,diemque, ut alter Sol, maturat, dicitur Phosphorus , atque Lucifer ; contra quando ab occasu refulgens lucem prorogat, & Lunae vice perfungitur, Hesperus, item Vesper, ac Vesperugo nuncupatur.
Mara. Iupiter , U Saturnus cum fisisSateiritibus.
SUccedunt tandem tres superiores Planetae , Mars, Iupi- I.
ter atque Saturnus, qui in motuum suorum qualitate multum concordant, ec sola quantitate Pcriodica distinguuntur , ideoque communiter ab Astronomis codem traduntur
Capite. Mars, qui ex tribus Soli proXimus est , nudo oculo inspectus apparet rubicundi quidem coloris, sed subobscuri, dc in nigredinem vergentis , nec non quodammodo scintillans. Gaudet eminentiis suis, dc depressionibus , faciemque tenet maculis aspersam, quas, cum fit Perigaeus , facile licet distinguere. Quando Soli conjungitur , integro Orbe resplendet; hinc . n. in priorem Quadraturam serme ut Luna tribus a Pleni Iunio P N et diebus) lumine imminuitur; hinc ad Oppositionem iterum/increscit, quando integer denuo conspicitur; ab Opposition ad alteram Quadraturam rursus diminuitur , faciemque, qu
207쪽
1 8 I N s T I T U T. A s T R. N o M I C AElem in priore habuit Quadratura, recuperat; hinc tandem in proximam Coniunctionem Plenus evadit. Cursum absolvit. Zodiacum, Signorumque seriem obse vando, Anno I, Diebus proXime 322, sed procedendo inaequabiliter, tam in iisdem Zodiaci partibus, quam diversis, ut aliquando sit velox, post tardus, moK stationarius, quin retrogradus. Quae inaequabilitas ctiam in Saturno, & Iove, quamvis non sit eadem per omnia . deprehenditur. Mirabile hoc est in Marte, quod, qui alias Stellam secundae magnitudinis vix exaequat, dum Acronychus est. 8c in Solis oppositione commoratur , cum Jove, nedum Venere de m gnitudine contendat, quia tunc nobis multo propinquior est. quam quando Soli conjungitur. Quin si in ista Terrae vicinia per Tubum Visorium observetur, superat multifariam nudivisus magnitudinem , propter adstititium illud radiorum c pillitium , quo circumdatur. Praeter motum Longitudinis Marti etiam competit motus in Latitudinem, adeo ut nonnunquam per plures gradus ab orbita Solis divagetur. Nodi seu Puncta Intersectionum viae Martis non subsistunt immobiliter, verum in Consequentia se romovent motu tardissimo; uti etiam faciunt ejus Absides.
Ieque in Marte solum haec observantur, sed pariter in Iove& Saturno. Visio Marte, ad Iovem ascendimus. Ascendimus inquam ;quum inspicienti Maestlino Iupiter visus sit a Marte subterin
rente tegi. Post Venerem inter Planetas maxime luminosus est , & insigniter albicans , externaque magnitudine Fixas primi Honoris, quin ipsum Canem majorem, eXuperat. Praelongis Tubis insipectus non apparet rotundus, sed longior; nam diameter, quae ab ortu in occasum ducitur. paulo prolixior est ea, quae a septentrionc in meridiem. Suas pro tuberantias , dc convalles etiam obtinet; item maculas varie perseverantes. Quin fasciis obscuris cingitur, quarum num rus constans non est , uti neque figura, aut magnitudo. Paulatim ab occasu in ortum obliquo incessii progreditur,r circuitumque percurrit Annis X I, & Diebus ferc 3I . Quan
do cum Sole conjungitur , dimidia propemodum sui parte minor apparet, quam quum ipsi opponitur; nam in Opposi
208쪽
tione Τerrae longe est propior. Latitudinem per gradum, &aliquot minuta patitur. Iovem stipant quatuor Stellulae, seu Planetae secundarii, sub initio hujus Saeculi reperti per Telescopium. Vulgo vocaniatur Iovis Satellites, Comites, Joviales, Circumjoviales, atque sic Galilaeo placuit eas mprimere) Sidem Medicara; &seruntur circa Jovem , ut Luna circa Terram, juxta succes sionem Signorum, sed in inaequali a Jove, dc invicem distantia, atque velocitate.
Nam Primus Satelles , dc Jovi proXimus , qui Mercurius Iovialis quibusdam dicitur, a Jove distat per tria minuta prima,& omnium celerrivi Circulum suum percurrit, intra unum videlicet D iem, xv I II horas ,& XXvI II min. Secundus , V nus nempe Jovialis, quinque minutis primis a centro suo, Jove digrediens, suam Orbitam conficit tribus Diebus, Xm horis,
Tertius Satelles, Iupiter Jovialis, a Iove octo minutis primis remotusaeeriodum suam instituit*ptem Diebus, III horis dc min. LvII. Ultimus denique, sive Saturnus Jovialis . tr decim aut quatuordecim plus minus minutis a Iove se sep rat, & viam suam obit Diebus sedecim , horis xv mi , dc
Curius horum Satellitum circa Iovem, quamvis quoad integras Periodos satis sibi constet, per omnes tamen partes sui ambitus uniformis non est, atque aequabilis; nam modo lonius, modo brevius ab eo abeunt. Quando elongationibus Diis propiores sunt, tardius moventur , dc apparent propemodum Stationarii; contra quando minus a Iove divagantur, rapidior illorum motus est. Non ergo mirandum, distantiam, di stum inter hosce Satellites admodum variare. Idem Satelles in ekdem a Iove distantia modo major & splendidior, modo minor observatur,oc obscurior. Variant etiam Satellitum maculae, & creduntur ipsi circa proprium quisque centrum contendere. Illustrantur a Sole non secus ac Iupi
tor, qui sacit eos Eclipsin subire, quando se inter Solem dc ipsos interponit , uti dc nobis disparent, quando Iupiter inter
eos dc visum nostrum intercurrit; aut quando sub Iove haerent, nam juxta canonem Opticorum, LuX major minorem Z Σ occul-
rum dissor. mis est. XIII. κVaria Nais
209쪽
18o I N s T r T U T. AsTRO NOMICAE occultat; aut quando se occulunt m toto aut parte. Hinc est, quod liceat interdum omnes adspicere, interdum tres, duos, unum solummodo, prout variant circumstantiae.
Per hos Satellites quidam tentarunt genuinam locorum gitudinem investigare sequenti ratione. Primum volebant, e rum circuitus inquisiti sume observari a item quando deprehenderentur in recta linea , aut subirent corpus Iovis , aut inciperent istud deserere : atque ex his, similibusque obse tionibus confici posse judicabant Ephemerides ad cognitum quendam Meridianum , cum quibus alii, in dissitis locis existentes, si suas observationes conferrent, exinde scire possent differentiam temporis inter duos istos Meridianos, pr
indeque differentiam Longitudinis , & ex ea ipsam locorum
Longitudinem. Uerum adeo promptum non est, has obse vationes sine vitio instituere. Sequitur tandem Saturnus , inter Planetas remotissimus , omnium quoad apparentiam minimus, coloris albicantis, sed
subobscuri , & plumbei. Nudo oculo inspectus faciem eX-hibet absolutae rotunditatis, ejusdem propemodum magnitudinis, levicula tamen variatione , prout vel Perihelius eristit. vel Aphelius.
Tubo visus sub varia sormi comparuit, & comparet etiamnum vario tempore, rotunda, elliptica, globulis, hine inde uno, corpori ejus serme contiguis, donata, aut ansulis, nunc a Saturni Globo revulsis, nunc connexis. Et hinc multos
suspendit, nescios, quid de Saturno sentirent, donec Hugenius , & post eum alii distinctius Systema Saturnium interia pretati sunt. Nempe Saturnus Globos figurae erit, sed circulo latiore, veluti Annulo lucente circumdatus, ςquali inter vallo ab ipso distante, ut non absimilis sit Materiali Sphaerae, quam ligneus Horizon ambit. Tenuis est hic Annulus, interim latus , cujus superficies si extenderetur in Saturnum , centrum ejus transiret. Radius ipsius ad radium Saturni statuitur circiter se habere , ut II ad s. Quod autem hic Annulus non semper conspiciatur uniformis , sed Saturnum induat modo hac, modo illa iacie, derivatur ex vario ejus situ,& Tubo longiore aut breviore, politisque magis , aut minus affabre lentibus.
210쪽
Revolutionem suam per Zodiacum conficit Annis xx1x cum propemodum semisse, ut sit omnium Planetarum longe tar- 'dissimus, ideoque inter ultimos observatus. Etiam dagrediatur ab Ecliptica per duos gradus, dc dimidium.
De Comitibus Saturni omnes non idem.sentiunt. DuOS varii Saturno adscripserunt , qui tamen videntur tantum fuisse traditus modo Annulus diversimode apparens. Hugenius prγter Annulum meminit unius Comitis , seu 9ovi Planetae ,
praeter quem Recentiores duos alios memorant; quae autem de hisce reserunt, operae pretium est, summatim exponere.
Primus Comesi centro Saturni dicitur abesse per integram XIX. Annuli diametrum, additis insuper duabus tertiis, &Periodum circa eum finire Diebus iv , horis Iae, min. 27, servato cum Annulo parallelismo. Conspici non potest Saturno vicinus, aut conjunctus, vel in maxima latitudine, sed tantum in maximis ab eo elongationibus positus, per Tubum, cujus longitudo pedes CX aequat. Secundus Primo est illustrior, & ab Hugenio observatus, Tu que mediocri observabilis. Distat a centro Saturni quatuor diametris Annuli, & circa eum in orbem desertur Di bus XVI cum horis 23 , in parallelismo cum circumscrentia Annuli. Plerumque conspiciendum se praebet Saturno conjunctus propter majorem tunc latitudinem. Tertius denique, seu ultimus a centro Saturni removetur XXII er decem Annuli diametros , & semissum , suumque Circuia ortis . um qui tamen, uti priores , Annulo parallelus non est circa eum percurrit Diebus circiter octuaginta. Conspicitur solum in maxima elongatione occidentali, & in elongatione orientali latitat; quia omnes partes ipsius corporis non vide tur peraeque idoneae ad reverberandum lumen.
CAPUT XLIII. Zodiacus. Cinspectus Planetarum , S uaria
ipsorum juxta Astrologos incacia.
Η Actenus de Planetis Secundariis, atque Primariis. Quia I. autem nullus Planetarum , si Solem excipias , sub - :liptica manet, sed ab ea plus minus divagantur , & . ..'