Animadversiones criticae Antonii Octaviani in Launoji Commentarium de matrimonio

21쪽

expungerem . neque enim aliud sacerem , nisi quod in suis ad Scripturas adnotationibus, ma-xti neque ad Matthaei Evangelium Catholici etiam interpretes aliquando non veriti sunt sacere ; ut scilicet cum in hujus textum ex margine irre psisse fui Barachiao ctip. ub , et Ieremiam cap. sunt OPinati. Quod si vero mavis , re tenta ea lactione, a communi explicatione disce dere , et illa ει μη , vel π nisi, extro alia, ac vulgo fit, notione accipere, Omnis Plano disti cultas evanescet , et percommodus nobis prodibit sunsus. Nam qui vel mediocriter Graece sunt docti , probe sciunt has Particulas saepe haud nisi ci praeterquam Ferti debere, Verum potius sed aut dumtaxat. Et sane ubi ait Paullus : undὐ enim acta mulier, Si rimm sa iam Iacias p aut unas scis Uir ,-ri mulierem ga

piam facies 3 nisi unicuique sicut insisti Deus, ita cimbulet sa) ; το nisi s ti pini ) omnino sed

reddere opoTtet, ut apte Verba inter se cohaereant. Sic in ApocaIypsi legitur . a Non intrabit in eam aliquia coinquinatum , Gut

22쪽

Mominationem facisna et mendacitim , nisi qui scripti sunt in libro ollae Agni, idest sodqui Sora ii sunt. Atque apud eumdem Paullum alibi, ubi Νulgata habet IJ : Verumtamsn et

MOS εinguli unusqui8ques uxorem auam Sicut ipsum Hligat in Graeco est πλην, quod idem sonat ac παρεκτος practierquam. Neque illantum in Novi, sed etiam in Veteris Foederis libris observari potest, in quibus particulae nisi et εed plus vice simplici alternant : etenim ipsae apud Hebraeos eXprimunbur eadem Voce ακ- P chi-im, vel δε- η im Io, videliaet nisi. Ex quo profecto est factum, ut Septuaginta Inter pretes modo ea adverbia εαν μιχὶ nisi, modo αλλα

sea reddiderint sa). Quin et Regum Iib. I pro

eo quod Hebr. invenitur si pueri mundi εunt dumtaxat a mulistra, Graecus textus habet πλV αο γ/αικος prcidire quam a mulieres 5 . Plurima quoque ejusdem rei Oxempla ex Prosanis scriptoribus afferri possent: sed ea ad fasti dium usque a Lexicographis inculcata notiora Sunt, quam ut in medium afferre sit necesse

23쪽

Τantum illud adjicere e re duco nemini esse mirandum , si istae particulae tam facile inter se Permutentur ; siquidem ante nisi intelligi debet non , vel non aliud , aut quid simile. Ita

tis modis iam expecto ut redeat domum , το nisi exponi solet sed civerum nil impedimentorat, quominus Subaudita vocula non eamdem significationem vocis nisi retineamus, idest non

evecto nisi stium. Eodem quoque pacto Cum seribit Cieero su): Ni3i hoc si O, CGFilonem in his bonis esso socium; illudiniri, quod explicatur aumtaxat, Potest perbelle, quin immutetur sententia, sic vi ellipsis accipi, non aliud nisi hoc. Atque liuiusmodi quidem eX-plicandi ratione uti licet ad ea omnia Sacrorum Librorum Ioca intolligenda , in quibus nisi pro

es usurpari videtur. . Itaque si cui placeat eodem modo in Matthaeo Parti ulas si μη, et παρεκτος reddere, Sio totum comma optimo interpretabimur : quicumque dimiserit uxorem εuam sed ob fornicationem,

24쪽

aut dumtaxiat Ob fornicationem sive potius ,

uti modo adnotavi tuus, non ob alitia nisi odiornicationem ), moechatur ' tamquam si .Chri-5tus diceret, 2tiam dimissa ob adulterium UXOre, non posse aliqm duci sine adulterii crimine. Ex quo nemo non videt, tum Matthaei locum ornui . prorsus difficultato expediri , imo cum ceteriSSacris Scriptoribus optime consentire ; tum maxime totum fundamentum opinionis adversariC

rum simul labefactari, Et concidere I .

si in Huic nostrae conjecturae unum obstare videtueri quod cum ex Christi verbis, Omnis qui dimiseria ux rem Suam, ex PM cauasa fornicationis , facit eam moechari a M. cap. 5. v. M), plcssque interprotes illud deducant , virum criminis uxoris reum fieri, si haee dimissa citra adulterii eri inen alteri nubat, nequaquam vero eidem id crimini vertendum, si ob aduNierium illa dimissa nubat; hoc ipsum e nostra ira er-Pretatione colligi nequeat, quin potius contrarium erui Videatur , ctiamsi scilicet uxor adultera dimittatur et ab olio ducatur, viro tamen id esse crimini tribueti

dum. Verum considerare oportet o facere moechari non ita stricte esse accipiendam, ut necessario Culpam.

denotet, quum id 1oquendi genus per se tantum oecasionem adulterii dare significet: num vero ca occasio Criminosa, Fit nec ne i unus. Sermonis contextus indi* re

25쪽

rierum ad vorum Sensum eorum Iocorum

adsequendum , qua 'explicatu dissicilia in Bibliis

Passitu occurrunt, nUllam moliorem SuPPeter Viam, i quam Veterum Patrum Padem intelPretam tum monia menta consulere, inter universos

constat .Catholicos. Quare nos Primo Latiuos Doctoros ab Ecclesiao initio ad usquo Titilentina Synodi aetatem se inper illud comPertum expi ratumque habuisse, nulla unquam ex causSa P se conjugium solvi , ita luculentor et copioso demonstrabimus ,ώut dubitationi minime relin qui locus videatur. D inde , quod ad Graeco attinet, etsi Posteriori aevo, maximeque pinexortum Schisma Pravam apud cos consuetudi nem invaluisse fateamur, ut viro , deserta Pr ptor adulterium Priore conjuge, altercis inire nuptias sus esseti Prioribus tamen saeculis contrari un

poterit .QQuare sis erba excePlusimussa fornicationis vulgati notioue a cereris , illud more ani facere procul dubio crimini erit obnoxium r at omni culpa Vac Lit, si cadem Verba ex nostra conjectura explicaveris. Et sane Uebraei hisco et similibus locutionibus ηιοῦμα τερωs aliquando utuntur , quae tamen bonigniori sensusum interligondah ; ut ema Deus , qui intoniator Hira lorum est Epist. Iacobi case. I. v. 13 ὶ , dicitur Con cor Aegyptiorum, u1. O inre, populum IsraeI Uicturi Psal. Io4.

26쪽

CAPUT III.

Latinorum Per IV. priora saecula in nuptiis po a Goortium domnandis consensus. GD-bris Arelatensis I. Concilii cration illustriatur , eumque Catholico cogmati DPerc. - . tur. Nihil LGunso suffragiantur Lactan-rii . et Ambrosiastri testimonia.

Cum omnia , quae ad nostrum argumentum spectantia a Priori Ecclesiae aetate ad Tridonti usque Comentum tradiderint Latini Doet ' rosi intra unius CaPitis angustias coorcere haud sit facile , nos Postquam Priorum quatuor saeculo eum doctrinam tantummodo hoc Capite exposuerimus , reliquas aetates Sequentibus Percurremus, earumque Scriptores ne tranSVersum quidem un- guem a vetustioribus. discessisse planum facie-

Tribus prioribus sacculis unus nobis occurrit Tertullianus Aser, Cum omnia alia eorum temPO- ,rum Ecclesiae Latinae monumenta Perierint, prae ter Cypriani opera, unde nihil ad rem nostram derivare licet.GTertullianus igitur diserte asse p. ' rit'morte tantum matrimonium dirimi ita scri

27쪽

qui et couDuxit Iasmarabit autem noui er ritiam ro uuii , quam exprobras et comPascit , sod per . bilum mortis. Et alio loco ait Christum non omne prohibuisse divortium , sed illud solum , quo ad novas nuptias quis transim , .ret sa). Dico, inquit, Christum conditibuni tor focisse disortii prohibilisnom, 'si ideo quia . . dimittat uxorem . ut aliam ducat ... Manis

enim matrimonium, , quia non rito inromtum . Est: manEnω mratrimonio , 'nubsere a Dorium

est. Ita ar conditionesitor prohibuit dimitto uxorem, non in totum prohibuit. Cum ve- 'ro ibi dom doceat Tertullianus Christum caussa adulterii permisisse divortium , exponi debot hoc divortium, ut antea dixerat, conditionalitor, ea nempe conditione, ne ducatur alia. Frustra igitur in suae caussa ' praesidium Citata Te tulliani opera advocat Launojus; Praesertim Cum ipse ignorare non possit Auctorem , Cum ea scripsit, jam ad Montanistas deiecisse, qui ,

ut omnes norunt, S undas nuPtias damna

28쪽

bant. Quod sane considerans Cavallarius , ut Magistrum, cui aqua haerebat, qua meliori Posset ratione adjuvaret , omissis iis operibus, Iibros ad morom testes appellavit ; in quorum altero ait Tertullianum narrare mulieres Christia-nus divortio , Dei mariti excpssu SP undas nuptias contrahere I). Sed si diligoni ius eum locum ipse inspexisset, procul dubio vidisset Tertullianum ibi uxorem hortantem , ut si post Suam

mortem innupta manere nolit, Christiano saltem viro , non Ethaim nubat, quasdam suae aetatis mulieres carpere velle , quae oblata per divortium, aut viri mortem scrvundae continentiae occasione , non modo eam abiecerunt, sed ' ne Christianam quidem disciplinam in nubendo retinuerunt. En ejus Verba: quarumdam exem-ρIιs admonentibus , quas HMOclio , vel miariti , cossu Oblata continEnliacta occaSions , non modo a Ecerunt opportunitatem tanti boni ,εeu na in nubendo quidem disciplinas mμ mi - nisso Voluerunt, ut in Domino Poliis mum

nuberent. Ubi quidem nou dicitur dirimi con-jqgiuin Per divo tium , sed tantum notantur il

29쪽

lae seminae , quae contemta Christiana disciplina nubebant. Mitto vero quod, si ea esset Tertulliani mens, quam illi adfingit Cavallarius, sa-cile inde inferri posset, divortio qualibet eΣ Caussa iacto, conjugii, ipsum vinculum' solvi; quod utique ne adversarii quidem admittent. Sed quid de divortiis senserit Occidentis Ε ' clesia prioribus illis aetatibus , sat manis te Pro dunt IV. saeculi Patres , et Concilia. Nam ine unis hoc saeculo Concilium Illiberi ex tota Ni-SPania Congregatum communionem denegat m lieri , quae post desertum virum adulterum H

heri nupserit, quamdiu ille vivat si : Ticiolι s

inumina , inquit, quae adulterum maritum re . Iiquerit Melem , et altorum ducit, prohibesa tur na, cat: si autem duxerit, non priuaci Cipiat communionem, quam is , quem Veli quit, de saeculo exierit, nisi necessitas ira mitatis dare compulserit. Perperam. autem La Notus e postrema canonis parte colligit Illiberi I tanos PP. non improbare secundas nuptia snelue eas declarare irritas, cum non CogatuFmulier in gratiam cum viro Priore redise z eis

30쪽

nim iiss verbis nisi nocessitas illamitatis e te. Patet non ulteras indulgeri nuptias , sed tantum COInui ultionem, quam tamen non denegari 1 minae in mortis pericula ita jubent, ut si mo bo COHValescat, novum conjugium' dissolvat Α que hanc essu PP. Illiberitanorum mentem inde constat, tum quod mulierem communione Pri-Vant, donec prior vir vivit; tum quod longe aliter puniendas mulieres Censent , quae sine te gitima caussa a viris.utScederent, ut moVa quaererent conjugia , atque eas quae post relictos viros adulteros aliis Duberent. Hae enim ad cymmunionem admittuntur Vel Priore conjuge mortuo , vel ex. V ni a Cum extremo morbo laboraui; illis autem ne in vitae quidem exitu communio indulgetur , ut ex alio canone habetur 1 : Si qua Derit more tia , et cadom Politera habuerit maritum, post quinquenuit tempus aclia legitima poenitεntia pliacuit Eam Communioni reconciliari: si alium duxerit reticlia illo. , nec in Anem dandram ei communionem. Et

alibi sa) : Si fueritii lis quas Eucitur tib eo ,