Casti Innocentis Ansaldi Ordinis Prædicatorum De Romana tutelarium deorum in oppugnationibus urbium evocatione liber singularis

51쪽

Itaque hostilium Evocatione Deorum eam se in spem erigebant Quirites , fore, ut Genius ille, qui obsessae Urbi praesidio erat , sive volitans Phantasma, sive quid aliud esset, Templa, moenia, & loca hostium desereret , seque ad oppugnatoreS reciperet , unde quocumque hostes destituerentur auxilio ' aut ut virtus illa , nescio quae, Signo Dei Praesidis inconspicuo modo ad. haerens evanesceret inde , aut Deus ipse Simulacrum antea inhabitans, excederet ultro, nOVa

Templa, domosque novas, & ampliores ingres surus Oppido expugnato Sedes. CA

52쪽

CAPUT III.

uibus Evocationis origo asserenda , oe an propria Romanorum fuerit.

Ossii sententia est, RomanOS , quaecumque habuere Sacra , ea vel

nabuisse ab Albanis, qui a Phrygibus oriundi, vel ab Osca Sabinorum Gente, vel a Thuscis. s et in Ego hujuscemodi in re libentius audio Tullium ita scribentem: sa) Maiores no-βri satas solemnesque caeremonias, pontificatur reorum bene agendarum auctoritates , augurio e fatorum veteres praedictiones inpollinis, ratum libris portentorum explanationes , Etruscorum disciplina contineri putarunt . Quae verba paene examussim Valerius Maximus mutuatus est. Majores noseri, inquit, 3) statas solemnesque caeremonias Ponti eum scientia r bene gerendarum rerum auctoritates augurum observatione o pollinis praedictiones δε- C tum

53쪽

tum Libris e portentorum depulsa Etrusca disciplina explicari voluerunt. Hisce igitur e testimoniis eruere non infeliciter datum est , Evocationem Deorum , unam utpote e statis solemnibusque caeremoniis, pontificatui , sive Romanorum de-eretis ac Seientiae Pontificum, originem debere suam. Cui enim haud satis adnotum , Numam Pompilium plures in Urbe sua instituisse, aut Romuleos ampliores fecisse ritus 7 Cui non satis adnotum, Ancum Marium caeremonias a Nu tma institutas amplificatasve restaurasse λ Mibi ita persuasi , subdit iterunt Tullius, si) Romulum auspiciis, Numans sacris constitutis fundamanta j cile nostrae civitatis , quae numquam profecto sine

summa placatione Deorum immortalium tanta esse

potuisset. Haec, aut ego fallor , Evocationis doctrinam aperte sapiunt. Duo in caussa videntur esse , quare finitimis e populis, sive ab illis quae circum Romam erant Gentibus, Evocationis morem ad Romanos deo rivatum esse quis suspieari posset. Primum qui dem, quod eam caeremoniam aliqui magicas inister artes, inter praestigias collocent. μια, γοητειαι Θιῶν ait Plutharchus a in , pri sigia quaedam, quibus Dii Hiiciebantuν. Accedit orige

54쪽

σχολκοντες πω σιώ. In sacris, quae escaciora via debantur , arcana adbibita fuerunt Evocationes ,

ex am quum primum Isimulacra collocata sunt , mum a conserum , quas Eυocationes fecerunt ii ,

qu3 artibus magicis titentes daemonum cultui vacabant f I) . Eadem autem ex virtute consecrari videntur debuisse, ac desacrari signa. Iam vero ejusmodi artes apud finitimos Romanis populos obtinuisse certum est, eosdemque totos fuisse in evocandis , in elliciendis, trahendisque foras Spiritibus & Umbris. Exstat, ait Plinius , Σὶ --nalium memoria sacris quibusdam ac precationibus vel cogi fulviina, vel impetrari. Vetus fama --truriae est, Apetratum Vol iniis, m Urbe, m agris depopulatis , subeunte monstro , quod vocavere ἄ- tam . Evocatum es a perpenna Rege , oe antaeum a Numa sepius hoc factitatum in primo --nalium suorum tradit L. piso gravis Auctor. Iuod imitatum parum rite Tullum Hossilium ictum fulmine. mine, subdit Plinius, Elicium quoque accepimus ymem . aequorum pariter castra obside. re prohibitum Romanum oti in Consulem fama erat, quod ei procedenti , jamque operi instanti, caligo de coelo facta fuerit, imberque vehemens, & sulgura ac tonitrua dira, veluti ab hostibus evocata: exercitu autem distracto quievisse

55쪽

35 subito procellam , & serenum fuisse ae sudum i ) quare ad Poetae illa: sui fulmina foedere sancit,

edocet Festus , nunquam fuisse apud Majores olim aras ineensas, sed se pio μὰ , inflammatione videlicet sacrificiorum igne coelitus evocato facta , divinam rom peractam , sive divinum ignem , quo incenderentur altari a s praesentiae , ut ajebam , Numinis indicium , & imago nuntia perse i rite voti) leg timo carmine , & ex cantationibus evocatum. sa in Itaque quum Numam Romanorum olim inventorem sacrorum

in tetrica , ac tristi Sabinorum disciplina institutum fuisse fama sit g) quum Genitrix materque, superstitiouum omnium audiat Etruria 't ) inferre, uti dicebam, quis haud absque ratione posset, ab iis, quae circum Romam erant, Gentibus fessio situm illum in Romanorum mores derivatum. Hocque altera de caussa etiam magi S, quod ,. veterum ex testimonio Scriptorum , Romani Deum , cujus in tutela Urbs ac res Romana

erant, ipsiusque latinum Urbis nomen ignotum esse sateserunt, ne, quod adversus Urbes hostium fecisse se haud semel noverant , idem ipsi quoque, evulgato Tutelae suae nomine , hostili Evo

56쪽

tati e paterentur . s 1 in Accedit TerminutilDeum appellatum a Livio fuisse , non evocatum

sacratis sin suibus a ) quod fana, sacellaque

Tarpeji montis exaugurante Tarquinio , quum

Ceterorum exaugurationes admitterent aves , in

Termini fano non addixere t eundemque apud Historicum , Etruscum Senem , Vejentem sciliacet Vatem , Romano in Senatu ante Patres pro

na hetrusca traditum esse , ut qnando aqua na abundasset , tum δε eam Romanas rite emisset Vialoriam de Veientibus dario antequam id fiat , Deos maenia Vbentium desertunos non se ζ quod opinionis esset Deorum oppugnatas Urbes , ex evocatione ab hostibust facia, deserentium Etruoicam , vicinasque apud Gentes , obtinentis indicium . Uerum erraret primum , arbitror , qui praestigiarum loco habendam duceret Evocationem , aut eas inter artes , quibus infernas animas aliqui carminibus elliciebant , aut mortales insernis animae Numinibus sacrabantur I nihil enim illo in ritu, illa in caeremonia invenio magicae superstitionis , sed communioris modo principia Idololatriae : scilicet , ad evocandos oppugnatis ab Urbibus Deos, non dirae tristesve aut male sicae preces , non Pisonianae devotiones , non terrificae exaudiebantur voces non Babylonii C 3 ten-

57쪽

etentabantur numeri, aut Thessalici ritus; nullae adparebant terribiles visit formae , nullae imma nes aut dspectabiles umbrae ; non clandestinae interveniebant , ac nefandae impuberum immolationes, aut solo ac parietibus humanorum reliquiae corporum, ac semiusti cineres, aut ludibria Religionum, quibus de statu Reipublicae ,

de vita Patrum , aut de salute Principis nefaria curiositate quaereretur; non a gloophotin herbam i marmarit in appellatam , adhibebant, qua

usi Magi dicebantur Diis evocandis; s I ) non Synochitidem lapidem , quo in hydromantia evocari dicebantur imagines Deorum ; s et) nihil denique reperire in Evocatione erat Circaeo. rum Cytaeis , ac Medeae carminum , nihil artium Canidiae Venusini Vatis , aut Amaryllidis Alphesibaei , quas pessima solum illa apud Romanos valuisse credimus aetate , qua prohibitae fuerunt & Urbe pulsae . Livius Pliniusque res uti incertas , dubiasque referunt Etruscorum illas sulgurum & imaginum Evocationes; immo horrescere dicti Romani primores , horrendos infestosque Samnitium in bello ritus, mista hominum pecudumque caede respersos , quibus ex vetere linteo libro miles, victima magis, quam ut sacri particeps , execrabile concipiebat infernali carmine sacramentum . s3ὶ Solum igi. tur opinione , solum fide , rem omnem Quiri

, si il

58쪽

res illi peragentes, Deos precabantur Peaesides , locis, Templisque , quibus inconspicuo praesem

xes esse modo credebantur , excedere vellent ,

seque, suumque Numen ad eos recipere , qui Victores futuri suissent , qui solemni ore diutu nioreque cultu eorum Signa aeternae in Urbis sedibus essent collocaturi. Fateor ex Livio hostilem Romanos perti. muisse Evocationem ' appellatum Deum Terminum , non evocatum saeratis Mi finibus ς emissa rite Albana aqua, diehos Uejentium Deos moenia deserturos. Verum quis ignorat RomanOS , uti cum Clerico superius animadversum , exterinna quaecumque Romano loquendi more, Romanoque dicendi exhibere genere , ac Romanis formulis circumvestire Tacitus exemplum est , Ii, more Gentili & interpretatione Romana , ermanorum & Suevorum Deos Mercurium , Herculem, Martem, Isidem, Castorem & Ρollucem memorat , quum tamen & aliis appella. tos nominibus, & alia fuisse Numina, vel ipse fateatur, & constet . Simili modo Suetonius de

Caesare : In Gallia, inquit, s I ) fana templaque

Deum donis referta expilavis & tamen, uti ad notatum optime Barnerio, sa) Fana tunc temporis , & Templa in Gallia non erant, sed Luci modo sacri, Nemoraque , ac Sylvae , in quibus reapse & hostium spolia , & immensas soli-

59쪽

ti erant Galli adservare divitias Templis C 1arianas modo post victorias , acceptoque R manorum jugo , Gallico in toto aedificatis . Nil

autem mirum , si Romani primores Tutelae suae nomen occultabant , ne hostilem Evocationem paterentur I proprium enim semper simplicium fuit populorum, ceterarum mores gentium suo e modulo metiri. Heinc statim videt quisque, vehementiori erui momento , nunquam usu habita m apud Orientales, Graecosque Tutelarium Numinum, hostiolium in oppugnationibus Urbium Evocationem. Nam etsi Romani Scriptores externa soliti fuerint Gentili more describere, Romanaque agendi methodo circum vestire, nunquam tamen de caeremonia ejusmodi memoravere, quum de Op pugnationibus orientalium & Graecorum ope patratis egerunt. Id utique secissent, qui de Alexandri Magni, aut ante, aut Persicam post victoriam, ejusque Successorum in Asia gestis scripse

re, quod mixto e Graecis, Barbarisque exercitu peractae, Deos vel semel evocassent victores, si caeremonias Italica in superstitione natas , ac pae ne dixerim mortuas in moribus dissitae illae Gentes habuissent. Quare diligenter distinguenda duo

invicem connexa quidem, ast tamen inter se plurimum diversa. Universos siquidem apud Populos Tutelarium Deorum RuIigio obtinuit, semperque apud eosdem maximum rerum bellicarum momentum fuit, quam propitiis rem, quam adversis aeterent Diis, unde in inscelici suarum obsta

60쪽

d one Urbium praesidio, & adspiratione Caelitum

destitui 1e arbitrati ; verum ars eos evocandi propria fuit Romanorum. Reapse nonnullas Gentes relate ad Deorum excessum in eadem fuisse cum Romanis iententia e Lacaedemoniorum facti,

edocemur, qui Martis, & Apollinis Simulacra aureis conligavere catenis. IJ Idem Praesidem erga suum fecere Tyrii , ne ad Alexandri castra transiret. set in Hujus testimonium rei apud Diodorum Siculum exstat apertissimum. suidam apud Drios, inquit, visum sebi obligisse firmabat , quo urbe se excessurum, Apollo denunciasset. Ubi quum vulgus in gratiam Alexandri sermonem hunc confetum suspicaretur , ideoque ad lapidibus

obruendum hominem juvenes properarent, a mul

iratibus ille subductus in templum Herculis profugit , atque hoc modo Deo supplex capitis suppli-cιum evasit. Hinc Tyrii supersitione inducti, catenis aureis smulacrum inpollinis in basi devinκere, impeditur3 ut persuasum habebant , Dei ex urbe

μοντο , σῶ θεῶ ν ἐκ δ πολεω χωρισμυ . 3 ὶ Idem - r Pausan. Lib. III. Laconic. α Diodor. Sicul. Lib. XVII. c 3 Biblioth. Lib. XVII.