장음표시 사용
141쪽
Lege statutum est , ut ad manus haeredis pervenire saltem debeat quarta pars hgreditatis, ita ut si haereditas nimium gravata sit legatis, quibus solutis non remaneret haeredi quarta pars haereditatis , possit haeres post factum inventarium tantumdem sibi retinere, & proportione servata desalcare delegatis, quantum satis est, ut saltem quarta haereditatis parte potiatur; quae lex lata
fuit a Cajo Falcidio Tribuno plebis, unde falcidia vocatur, de qua sermo est in toto titui. E. & C. ad legem falcidiam, & in 3. Decret. cap. Rainaldus de Testamentis. Hoc
supposito, si quis haeres istam legem ignorans solverit integra legata, quibus solutis, minus quam quadrante haereditatis potia- tu , perdit falcidiam, nec pro ea repetenda potest se ignorantiae excusatione tueri, quia in tali calu agitur de lucro acquirendo, circa quod juris ignorantia non excusat . Item aliud exemplum habes in lag. I. Edessaris, is facti ignorantia. Si quis ignoret, jus sibi non competere adeundi possessionem alicujus rei intra determinatum tempus, Q-lumque animadvertat postquam tempus illud effluxerit, non potest praetextu ignorantiae se excusare, ejusque beneficio possessionem ingredi, quia fuit ignorantia Iuris, & agitur de captando lucro, cui non favet ignorantia Iuris . oppositum accidit ubi agitur de damno, quod aliquis ex ignorantia Iuris passus est in rebus suis , cujus exemplum habes ex toto titui. E & C. de Condictione indebiti in eo , qui ignoranter putans se teneri ad solvendum alteri, ad quod solvendum nullam habebat obligati
142쪽
Tit. III. Reg. XIII. IIInem naturalem , quando errorem deprehendi potest solutum repetere: in eo enim casu aequitas praevalet ignorantiae , quia ut dicitur in leg. Iq. ff. de condictione indebiatie, natura aequum est neminem cum alterius
detrimento fieri locupletiorem Dixi ad quoi fluendum nullam habebat obbgationem naturalem. Si quis enim Ius ignorans solvat indebitum civiliter, sed debitum naturaliter, non potest in tali casu tueri se excusatione ignorantiae, ejusque favore solutum repetere, ut habetur in leg. Cum quis de
eti Sed & ubi agitur etiam de lucro acquirendo, ex eodem motivo aequitatis, dantur aliqui casus excepti , in quibus Iuris
ignorantia non nocet, ut videre est in citat.
raηtia; ubi excipiuntur milites , & filii familias, minores 23. annis, quia illi magis arma, quam Iura scire praesumuntur , ut dicitur in l. ult. C de Iure deliberandi ; hi vero propter immaturitatem judicii sunt digni venia, quod etiam expresse decernitur in l. quamvis II. C. de Iuris, i facti ignorantia. Item in eadem i. Regula es , excipitur casus, in quo aliquis ignoraverit Ius ex eo, quia neque habuit copiam Iurisconsulti, ex quo potuerit illud scire, neque satis prudentiae, ut per se ipsum potuerit indagare: cum enim in tali casu ejus ignorantia sit probabilis, succurritur illi ex aequitate per beneficium legis, ut eκ tali ignotantia excusari possit ; ad quod etiam facit cap. ult. dist. 37. Gratianum. Ubi tamen adverte exceptiones istas intelligendas emequoad
143쪽
Πa Tit. III. Reg. XIV. quoad ignorantiam Iuris positivi civilis a
Ceterum ignorantia Iuris naturalis, vel non datur in adultis , vel si dari aliquando contingat, damnabilis est, adeoque non
excusat, ut sumitur ex Grat. in cau. I. q. q. cap. penula. g. Notandum.
RE G. XIV. Cum quis in Jus socerit alterius , Iusam
ignorantiae causam habere censetur.
1 I , Esumitur haec regula ex I. qui in alteqI rius qa. ff. de divere, regulis Iuris. Caius figurari potest ex c. Si Sacerdotes Io cau. 46. qu. 3.&exc. Cura pastorali II. De Jure patronatus Quidam. laicus donavit Μonasterio , aut alteri Clericorum commu, nitati Ecclesiam, absque auctoritate, & eonsensu Episcopi aut alterius Superioris Ecclesiastici , adi quem ejus Eccletiae collatio pertinebat. Ejusmodi donatio invalida fuit, quia non est in manu Laici dare Ecclesiam, sed Episcopi , imo ab eodem Μona sterio nec inchoari potest praescriptio super illam Ecclesiam , quamdiu vivit ejusdem Μonasterii Superior, in cujus manu donatio facta fuit, quia est possiessio malae fidei. Sed supponamus quod ille Superior, aliique mortui sint, quibus facta fuit donatio , & alii in locum eorum successerint in Monasterio rnumquid isti possiunt inchoare legitimam possessionem, seu prςscriptionem in illa Ecclesii a Respondetur affirmative , quia isti praesumta litur habere bonam fidem , censetur enim
habere justam causam ignoraptiae, dc put
144쪽
Tit. III. Reg. XV. 133tre Ecclesiam datam fuisse ab habente potestatem; quia cum quis in jus succedit alterius
justam ignorantiae causam censetur habere. 2 Haec regula versatur circa ignorantiam facti, unde est quasi exemplum regulae praecedentis, ut notat Glos ad hanc regulam in
fine. Si enim ignorantia facti alieni, quae probabilis sit, excusat, ut explicatum est; excusabit pariter ignorantia , quam habet Successior circa factum sui antecessbris, quia etiam haec est probabilis ignorantia facti alieni. Huc etiam facit exemplum allatum a Glos in supraci p. l. qui in alterius , de Titio , qui tecuni convenerit se daturum tibi pecuniam, & interim mortuus fuerit: in quo casu si ejus haeres non statim tibi solvat, non propterea conveniri potest; &puniri propter dilationem solutionis, quia excusatur ignorantia de facto sui Antecessoris , hoc est de promissione tibi facta ,
quam ignorantiam habere prςsumitur, quae excusatio praesertim locum habet, quando agitur de damno vitando: ignorantiam enim in haerede universali circa factum defuncti Mon Praesumi, quando agitur de lucro captando, sed potius praesumi scientiam, do
nus in reg. Praesumitur Ioc. cit. & hoc tit: aliique citati a Barb. ad hanc reg. nu. s. RE G. XV. :
Odia restringi , favores convexit ampliari.
I IT Esumitur ex l. Cum quidam Ip. m αδ de liberis , is postbumis, C. Tuda . de
145쪽
de Decimis, ali iisque Iuribus. Casus quoad primam partem regulae , in qua sermo est de odiis restringendis figurari potest ex cit. cap. Tua, ubi 'cum essient concessae in laudum quibusdam Laicis aliquae decimae, quae-ssitum fuit, utrum iisdem accrescere deberent etiam decimae novalium, hoc est terrarum de novo redactarum ad culturam, de quibus memoria non extabat quod aliquando cultae fuerint, ita enim explicatur vox Novalium in cap. quid novale a I. de Verbor.
significatione . Responsum est autem , non debere ipsis accrescere , sed solum posse ipsos percipere decimas in terris, quae tem - re inlaudationis erant cultae , quia illa concessio facta laicis de percipiendis decimis est concessio odiosa , odia autem non sunt extendenda, sed potius restringenda . Item alius casus habetur in cap. I. De FLIiis Presbyteror. in o. Si cum aliquo illegitime nato dispensatum suerit, ut, non o stante desectu natalium, possit ad beneficium etiam curatum promoveri , vigore hujus dispensationis non potest nisi unicum beneficium obtinere, quia eadem dispensatio, uta pote odiosa, est restringenda. Demum eXemplum quoad alteram partem regulae, in qua dicuntur favores ampliandi, sumi potest exl. I. C. defententia passis, si restitutis, quas
lex inseritur a Grai. in suo Decret. Cau. a. qu.
q. in fine, ubi authentice declaratur, quod si Princeps alicui ad exilium damnato dicat restituo te in integrum provinciae tuae, intelligendus sit non solum de condonatione criminis, & exilii , sed etiam de restituti ne honoris, dc gradus, omniumque coe
146쪽
Th. m. Reg. XV. 133rorum; quia scilicet est restitutio gratiosa, ct favorabilis, quam convenit ampliari. a Pro intelligentia regulae, notandum est nomine odii non intelligi hic assectum illum voluntatis, qui est contrarius amori;
sed latiori acceptione significari quidquid in
se pgnam aliquam , vel molestiam continet, aut aliquo modo redundat in gravamen , seu praejudicium; item nomine favoris nouintelligi hic affectum illum benevolentiae, quo voluntas aliquem prosequitur , sed significari quidquid in se gratiam continet,
ct provocat benevolentiam. Ita colligitur exl. qui acceptionem ito. ff. de conditione indebiti , & l. quod favore 6. O. de Legibus
juncta reg. quod obgratiam 5 I. infra, hoc tit. 3 Notandum praeterea est, dari nonnumquam aliquos anus, seu concessiones, quae relate ad illam particularem personam, ad quam immediate terminantur possunt albquo modo dici favorabiles , quatenus nubium ipsi gravamen, seu praejudicium vide tur inferre; relate tamen ad aliquem temtium, sive etiam ad totam communitatem dici possitnt odiosae , quatenus aliquo modo praejudicant Iuri tertii , aut derogant alicui publicae utilitati ; qualia sunt, quae derogant alicui juri communi, quia ad utilitatem, & tranquillitatem publicam pertinet, ut quantum fieri potest , servetur ab omnibus jus commune. 6 Iam vero, quia utilitas, & tranquillitas publica de genere suo praevalet utilitati
privatae; ideo omnia ea , quae aliquatenus
derogant Iuri communi , dicuntur simpliciter odiosa, quamvis contingat alicui par
147쪽
'I36 Tit. III. Reg. XTticulari personae esse favorabilia, cujus generis sunt dispensationes , quae contra Ius commune conceduntur. Inde fit, quod eadem restringi debeant, hoc est stricte intera pretari , itaui, vel nihil , vel minimum quantum fieri potest, praejudicent juri communi , ut est exemplum in c. dilectus 8. de consuetud. ubi cum tractaretur de quodam statuto , cujus verba indifferentia videbantur, ut vel intelligerentur in sensu derogante juri communi, vel in seniu non derogante eidem, Summus Pontifex illa imterpretatur in sensu non derogante.
s Idem juris est , quando per aliquam
concessionem alicui factam derogari videtur, aut praejudicari Juri tertit: quia etiam tunc illa concessio restringi debet, seu stricte interpretari, itaut vel nihil , vel minimum quantum fieri potest praejudicet Iuritertii: praesumpta enim Principis mens est,
ita velle uni indulgere, ut alteri nocere non velit concessiones autem a Principe factae non extenduntur ultra Principis voluntatem . Ita desumitur ex c. suamvis 8. dei rescriptis in o. ex Iurescripta T. C. d pr
cib. Impieratori offerendis, & ex l. a. s. siqvis a Principe n. Ne quid in Deo publico. 6 Secus accidit in iis, quae sunt pure favorabilia, nullique praejudicant, neque derogant Iuri communia ea enim juxta praesentem regulam convenit ampliari, hoc est ample interpretari, quantum patitur natura rei, & proprietas verborum , ut desumitur etiam ex l. penult. E. de Constitutionibus PrDλcipum, &. ex l. olim Io. de verbor. Lgnificatione , μ ex c. Ex parte de Deci-
148쪽
τι . In Reg. XV. 1 Tymis , ubi privilegium cuidam Abbati conis cessum stiper percipiendis decimis de laboribus terrae Parochiarum suarum , dicitur extendendum esse etiam ad Novalia, itaut
scilicet vigore illius privilegii posset ille
Abbas percipere decimas etiam de novali bus . Atque hic nota discrimen inter id, quod statutum fuit in c. Tua, de quo diximus ad initium hujus regulae, & inter id, quod fuit decretum in cit. c. Ex starte . Nam in c. Tua expresse habetur, quod si alicui Laico concessa sit facultas percipiendi decimas, non debeat eadem extendi ad n valia. E converso in c. ex parte habetur, quod facultas cuidam Abbati concessa percipiendi decimas, extendi quoque debeat ad Novalia. Ratio disparitatis est: quia facultas illa concessa Laico censetur odiosa, utpote devians a primaeva Decimarum instit tione, & a jure communi, secundum quod decimae solvuntur Clericis; concessio autem odiosa restringenda est. E converso concessio illa percipiendi decimas, de qua sermo est in cap. ex parte est concessio, facta Clerico , unde non deviat a Iure communi ;ac propterea debet esse amplae interpret tionis , quia odia restringi, & favores co
7 Excipitur tamen ab hac regula concessio illa, quae quamvis favorabilis sit, utpote nullam poenam, aut gravamen imponens, sed gratiam solam conserens ei, cui Conc ditur , nihilque praejudicans juri communi, aut juri alicujus tertii 3 attamen est in eo impetrationum genere , quae dicuntur ambitiosae, utpote tendentes ad incremen-G tum
149쪽
38 Tit. III. XVI. tam honoris , aut dignitatis 3 quales sunt litterae super obtinendis beneficiis impetr tae, iisque similia, de quibus sermo est in . quamvis q. de pro ben. in o. ubi, decemituat, quod ejusmodi concessiones, sevi litte-Iael , utpote anstitiosae sint restringendae, inde est, quod si aliquis rescriptum impetraverit, in quo mandetur collatio beneficii ipsi facienda usque ad certam summam , vigore hujus rescripti non poterit ipsi provideri in pensione, sed solum in beneficio; nux tamen in eodem reseripto fiat expreusa mentio, etiam de pensione. 8 Superesset hic aliquid explicandum circa statuta , & leges AEnalea, utrum , quomodo restringenda sint , seu stricte. interpretanda. , dc utrum id semper locum habeat in qualibet lege pm li . Sed de hac re sermo erit inserius in explicatione regulae in petoia hoc. tit. ubi de illa te agitur.
. Mora coηcessum a P cipe iam esum se
ribus hic citatis a citos. unde casus. ita mgurari potast . Summus Pomasen concessit Titio benefςium , ct emutorem delegavit, qui Titium in beneficii, possessionem. immitteret. Accidit antae am fiet et illa. exmcutio, Summum Pontifiemi mori s. unde quae- sirum suiu , rarunt, in te illa. con dentis
150쪽
expirati erit facta concessio, ita ut executor delegatus non habuerit amplius. potestatena immitteruli Titium in possessionem beneficii λ Responsum est, non expirasse, conCeiasionem gratiae , adeoque nec Potestatem mecutoris , veluti accrisoriam eidem gratiae, quia decet concessum beneficium a
2 Haec regula, non est ita intelligerula quasi in nullo unquam casu beneficium seia privilegium a Principe concessum cessare possit . Pluribus enim modis cessare eo
tingit ut patet ex iis, quae supra dixin sad regulam 7. ubi diuum fuit c quomodo cessare possis privilegium per non usum
seu abusum ejusdemi L per lapsam temporis, ad quod, concessium fuit&c. Intelligenda igitur est pro casu , in quo Princeps non 'ligaverit concessionem certo temporae, aue in quo delictumi, seu abusus, vel aliquodenorme, praeiudicium. alteri resultans cessare non faciat concessionem, ut est exemplum
in cap. fuggestum de decimis , ubi privilegium, qausdam Religiosis concemum non
solvendi 'decimas , quia incepit. esse eno miter nocivum tertio, revocatum fuit: seclusis his circumstantiis , beneficium reg lariter durat etiam post mortem concedemtisi,. ut patet in casu proposito ex cit. c. fisuper 'gratia ex off. deleg. in o.
3 mari es: quid si Princeps non concin xit ipse per se beneficium, ted tantummodo alterum. delegaverit ad faciendam concessionem 3 interim autem re integra , seu ant quam 3 legatus ad concessionem procedat, i in Princeps matur: numquid etiam in