장음표시 사용
171쪽
lam intelligendam esse quoad auctoritatem privatam , itaut scilicet privata persona non possit auctoritate sua alteri damnum inferre' ex odio alterius 3 secus enim videtur auctoritate publica, ex qua unus puniri nonnunquam potest pro alio, ut notat Decius ih l. non debet Tq. ff. de reg. juris, at explicabitur in regula sequenti.
RE G. XXIII. Sine eu*a , nisi subsit causa, non est
aliquis puniendus. I Esumitur ex c. Cognoscentes a. de Co
stitutionibus: ex c. Satis perUemum 7. distinct. 36. ex l .si putator 3 o. ff. ad legem Aquiliam, aliisque juribus. Casus poni potest ex C. Cum voluntate 3 q. de sententia excommunicationis. Titius cum excommunicato locutus est de his, quae ad absolutionem, vel alias ad salutem animae pertinebant, ea que occasione etiam alia verba incidenter, ut apud eum magis proficeret , interposuit .
Quaesitum est, utrum excommunicationem
incurrerit propter ej is modi communicationem cum excommunicato p Responsum est negative et quia ubi culpa non est , neque causa puniendi, ibi nec locus poenae .a Haec regula duas continet partes. Prima est, neminem sine culpa puniri debere ; altera est per modum exceptionis, posse aliquem puniri aliquando sine culpa, quando intervenit justa causa. Ratio primae partis clara est: quia crudelitatis, &injustitiae esse videtur punire innocentem absque ulla causa, unde in cit. cap.7. dist. U. dicitur esie satis perversum s
172쪽
ai HELClesilasticam censuram, beneficio sito absque ulla sua culpa , sed tantummodo propter peccata parentum. 3 Quod autem attinet ad alteram partem
Tegul , in qua dicitur possie aliquem π
nit austa causa: notandum est, causam eius
modi Esse elise aliquando exigentiam di
quam boni publici, quod petat etiam renam ad innoςentem extendi, ut contingit v. gr speciali ratione eo tinet ad delinquentem, & conssideratur Quasi
respra Superioris 3 in quo casu Continger hi h h qq/-RqRςR ndigne non punc, puniretur aliquo modo hoc osum ri in filio : unde publica, quae exigittat delicta lint condigne punita . Vter a adem contingere potest, quando poena solius
Poena m -- α- P nRin temporalem. pirituali nemo punitur pro pe H cato
173쪽
χ sa Tis. III. Reg. XXIV. cato alteruis . Ratio quia quoad animmam nemo consideratur, ut pars alterius,
ct propterea tu c. Si bas I. q.6. dicitur pro peccato Patris non esse filium exco Municandum, & ex proportionali ratione in cit. c. satis perversum T. dist. FG habetur, non esse filium spoliandum ossicio , vel beneficio suo absque ulla sua culpa, tantummodo propter peccata parentum , quin etiam beneficia, de ossicia Eccl*astica sunt Iura si,ia
ritualia. Secus accidit in rem temporali, qua puniri nonnumquam potest unus pro alio, uel quia unus censetur quasi res alterius, in dicium est ; vel quia crimen unius derivatur aIiquo , modo.etiam in alium dcc.
Videri potest S. Th. in loco citato. R , E G. XXIV. Odois mandara facit Iudicis, dolo facere
non didetur, cum babeat parere necesse .
a T T 2 remissumpta est Lmκτidem II ror Iz f. Iussu f. de diveri ei fur. Exemplumsismi potest ex I. SU0t tus 8 I. f. si lancem fi de Solutionibus. Titius reliquit apud ted epositum, & postea, relictis
pluribus haeredibus, mortuuso in Unus, Vel alterim illis haeredibus repetit dep tum: Tu ut tuae securitati magis crassulas, intenogas Iudicem, utrumlita petenti restituere debeas, qui res madet tibi, oc praecipit, ut restituax. Post factam restitutisnem , alii cohaeredes convenium te, ut vel ipsis restituas, vel ut puniarisiis dola; eo quid cum esses obligatus omnibus restituere, uni tantum restituta sti.
174쪽
Th. ΙIL Reg. XXIV. 263sti. Numquid ita de dolo puniendus eris ad eorum petitionem Θ Respontum est negati ver
uia restitutio illa facta fuit a te maiidatoudicis; quod autem fit mandato Iudicis non praesumitur fieri ex malo dolo. Item casus p ni potest ex C. Si Clericos II. de sent. comm. in o. Quidam Episcopus praecepit Laicis, ut Clericum criminosum caperent, & ad se adducerent, atque ita per ipsos Laicos factum est. Numquid iidem Laici dicendi erunt incurrisse sententiam excommunicationisὸ Responsum est negative, quia scilinet maiulato licito Epistopi o emperaverunt, atque ita obtemperando non fuerunt in dolo, seu iaanimo machinandi damnum Clerico. a Haec regula procedit in iis, quae cetero- quia si fierent a privata peribna cum auctoritate privata, continerent aliquid illicisi ι secus autem si fiant cum auctori ate Superioris, in quo casu excusantur, & non praesumuntur facta ex dolo, seu ex animo machinandi, aut nocendi alteri ue imo potius esset culpabile non obtemperare mandato Superioris, juxta reg. IS9. ff. de diversis reg. Iur. Non potest duo carere , qui imperio magistratus non pariat. 3 Notandum tamen hic est, id non esse universaliter omnino, & pro qualibet ci cumstantia intelligendum . Si enim contingat Iudicem aliquid praecipere, quod sit notorie injustum , atque prohibitum per
legem Divinam, vel humanam tunc obligantem, non propterea Subditus obtemperans excusaretur, quia jure censeretur suae culpae praetexere mandatum Superioris , quod eo tempore nullum est, cum non Obtiget. Exemplum habes in c. Umve trita H a 24. de
175쪽
2q. de sent. excomm. ubi Clemens III. iii terrogatus utrum laicus quidam incidisset in excommunicationem , eo quod ad jussionem Abbatis, in cujus servitio commo- .rabatur, Clericum, vel Monachum verberaverat ue respondit, incidi me tam praecipientem, quam Laicum obtemperantem quia
scilicet tale mandatum fuerat injustum, & de jure non obligans. Ratio istorum est: quia ubi Deus, vel Princeps aliquid praecipit, vel prohibet , potius illi obtemperandum est, quam inferiori Iudici, vel Domino aliquid contrarium praecipienti, ex qua ratione deducitur , quod nec excusetur Subditus obediens Primcipi in iis, quae sunt contra Deum, ut desumitur ex c.Julianus 9 I. c. qui resistit 94: ex C. Imperatores 9 s. can. XI. q. 3. ad quod etiam facit quod in libro Actuum Apostolo- 'rum narratur Petrum , & Ioannem dixisse : Si rusum est in conspectu Dei vos ρε-tius audire, quam Deum, iudicate.
. Mora sua cuilibet est nociva. I aec regula. desumpta est ex l. eou-L A demnatione I 3 3.f. Unicuiq; ff. de reg. Iuris: l. Emptor 2. ff. de aqua, O aquae pluviae arcendae,aliasque juri s. Exemplum sumi potest ex cap. unico G condemnato, & ex C. Bona fides a. de Dep ισ. Titius commodavit tibi, vel deposuit librum usque ad certum tempus Pro usu tuo. Lapso eo tempore requisivit te , ct interpellavit, ut librum restitueres: tu au
176쪽
Tit. III. Reg. XXV. Iosse suisti in mora restituendi. Interim liber casu sortuito, & absque tua culpa periit, vel surto ablatus tibi est. Num quid solutus es ab omni obligatione restituendi, sicut si non fuisses in mora, dc nulla tua culpa intervenisset, vel obligatus es restituere saltem ςstimatiotiem liabri Θ Responsum est a Greg. IX. te esse obligatum ad restitutionem, quia fuisti in mora restituendi , & tua mora debet esse tibi nociva. Item casus poni potest in fure, qui semper est in mora restituendi ; unde si res furtiva, aut vi possessis pereat, perit in damnum ejusdem; adeoque tenetur aestimationem solvere, ut sumitur etiam ex L Subtracto 9. C. de furtis. a Pro intelligentia regulae notandum est, nomine morae hic jntelligi culpabilem tarditatem in aliqua re praestanda damnosam alteri, ut colligitur ex l Μ: ora feri 32. T de uris, juncta Glos. ibid. qua ratione debitor injuste disserens solutionem debiti intra tempus statutum dieitur esse in mora ibi vendi, &sic de aliis similibus. Iam vero ut ea tarditas sit culpabilis, adeoque tardans dicatur maro sus, opus est ut sciat, se debere, vel scire debeat, ut interpellatus fuerit a die, vel ab homine, &ut habeat possibilitatem dandi, sicut explicat Glos. ad hanc reg. Jc sumitur ex l. quod ne s. ff. de rebus creditis. 3 Ex hac explicatione morae facile deducis
tur ratio praesentis regulas. Cum enim mora.
sit culpabilis, aequum est, ut potius sit nociva moroso delinquenti, quam alteri 3 ut puta si res furtiva pereat casu fortuito in domo iuris, aequum est , ut pereat potius in damnum faris, qui peccavit committendo furtum, de restitutioitem differendo, quam in damnum
177쪽
366 Tit. III. Reg. XXTalterius, contra quem commissum sur- tum ue & propterea restitui debet res saltem in aestimatione , simulque cum ipsa restituendi sunt fructus rei, & comeensandum omne damnum, quod ex culpabili tardit te morosi cauruum est alteri. η Dices: mora Rei, seu debitoris principalis nocet fide ju ssori, ut constat ex l. Μoraret 88. ff. de Verbor. obligationib. ergo falsum
est, quod mora sit tantum nociva moroso.
3 Respondetur fidejutarem, quoad obligationem , quam contraxit pro debitore principali, censeri per fictionem Iuris eumdem cum tibitore principali, ejusque obligationem esse accessbriam obligationi principalis, ex s. Fide iussoribus. de se ussoribus.
Non est igitur contra regulam, quod mora debitoris principalis noceat aliqualiter etiam
fidejussori: quod idem ex simili ratione diis citiar de mora Tutoris , quae nocet Pupillo, de Μora , quam habuit Defunctus , quae noeet haeredi, & sic de reliquis. 6 Dixi noeeat aliqualiter, quia notant Doctores ex l. ult. F. de fide iussorib. moram debitoris principalis nocere fidejuGri , quoad solutionem illam principalem, pro qua fidejussit, non autem quoad augmentum, seu interemesolvendum ultra debitum principale, ad uod tenetur Reus ratione morae; nisi tamen dejutar in omnem causam, dc etiam in mo-τam pro quolibet intereme Creditoris fidejusserit. Ratio est: quia fiderutar censetur idem ac Reus per finionem Iuris in hac re, quatenus praecise se obligavit, non autem in his, in quibus se non obligavit; adeoque in istis, in quibus se non obligavit, non censetur mo-
178쪽
Tit. III. Reg. XXVI. 167ra debitoris principalis esse mora fidejuGris , ct consequenter non est eidem nociva. Ita tradit Decius, aliique Auctores in l. Iac-demnatione I 33. f. Unicuique ff. de reg. Iuris atque ita etiam resolvit Gloss. in l. Sive in duplum 3. ff. qui satis dare cogantur. I Idem cum proportione dicendum est pro casu , in quo duo semel se obligaverunt alicuitertio ad aliquod praestandum intra certum
tempus, eoque elapso unus illorum duorum sit in mora, in quo casu dicitur in l. pendit. ff. de duobus reis, moram illius nocere etiam Socio, quod intelligendum est in ordine ad effectum continuandae obligationis , quam ab initio simul contraxerunt, & secundum quam censentur quasi unus, & idem; non autem quoad augmentum obligationis. 8 Alia plura circa moram , modumque illius contrahendae, atque purgandas si qu's cognoscere velit, consulat Gihail. lib. a. o
m, quae sunt a Iudice, si ad Mas non spectant
officium, viribus non subsistunt. I T TAEc regulasumpta est exi factum I JO.L I. n. de reg. Iuris , quae talis est: Eactum a Iudice, quod ad e ius oscium non pertinet , ratum nou est. Casus proponi potest ex c. quae in Ecclesiarum 7. & c. Eoelesia Sanctae Mariae Io. de Constit. Princeps quidam Laicus statutum fecerat de rebus, vel personis Ecclesiasticis numquid tale statutum validum fuit ιὸ Responsum est negative ab Innoc. III. . H 4 et ianali
179쪽
etiamsi statutum illud ceteroquin respexeritncommodum, vel favorem Ecclesiarum, nisi. tamen ab Ecclesia suerit acceptatum, & aPProbatum . Cum enim Laicis nulla sit attributa facultas super Ecclesiis, aut Ecclesias iacis pessionis, eosdemque obsequendi maneat necessitas , non auctoritas imperandi, ut dicitur in cit. cap. Ecclesia Sanctae Μariae; consequenter si aliquid tale attentaverint super Ecclesiis, aut Ecclesiasticis personis , arium exercent ad eorum ossicium non sp tiantem: quae autem fiunt a Iudice, si ad ejus non spectant ossicium, viribus non su sistunt. Ex eadem quoque ratione sunt inva lidi actus illi, quos contingat exerceri ab aliqua persona Ecclesiastica , puta ab Episcopo , non habente potestatem ad ipsos , ut puta si in iis casibus , in quibus de Iure communi
posset tantummodo concedere clo dies in dulgentiarum concedat iso. dies', talis concessio nulla est , juxta textum expres sum in. c. fin. de paenis. ων remissionis. in λjuncto Cod. Cum ex eo I eodiatit. in D
cretal. antiquis 3 Et sic de aliis similibus.
a Ratio hujus regulae clara est: quia scin Cet tota validitas actuum, qui fiunt a Iudice, fundatur in potestate, vel jurisdimone quam habet: Ergo ubi cessat potestas, seu iurisdictio , cessat etiam actuum validitas. Et quemadmodum si Iudex judicare velit
extra suum territorium , invalide judieat , quia extra territorium jurisdictionem non
habet ; ita pariter si judicare velit de iis, quae sunt supra suam jurisdictionem; & ita habetur expresse etiam in L fino T de jurisd.
180쪽
T IIL Reg. XXm. 16ga Haec regula intelligerula est potissimum
pro iis actibus, quos notorie constat esse extra limites potestatis jurisdictionis. In aliis enim actibus, de quibus dubitari potest, utrum sitiit extra tales limites , nec ne, set et praesumi pro Iudice, ad quem etiam spectat illud ipsum
examinare; unde quamdiu contrarium non Probetur, reputantur actus vaIidi, ut tradit Barb. cum Gloss. ad hanc reg. in fine. 4 Dices: si Episcopus consecret in aliena Dioecesi Ecclesiam, vel Altare, aut ordinet alienum Subditum , consecratio illa, aut o
dinatio valida est, etiamsi ad ejus officium non spectat, & fiat intra limites jurisdictionis: ergo falsum est viribus non subsistere actus fa ctos a Iudice extra limites jurisdictionis suae. 3 Respondetur actus hujusmodi dependere Potius a potestate ordinis, quam Iurisdicti nis, & propterea validi eme possiuit , etiamsi
fiant in aliena dioecesi, aut circa alienum
Subditum , quamvis sint etiam illiciti , dc
uste puniti per Canonicas Sanctiorees , in videre est in c. quod translationem XL de temporibus ordinasionum, cap. Episcopus iu
neque dolus iax T T IEc regula silmpta in ex I. Nemo vita detur 187 ff. de reg. I . ubi dicitur :nemo videtur se dare eos, qui solist con sapiunt; & ex aliis Iuribus. Casus poni potest' ex lia I in de adiimibus Empti, venditι