De regulis juris canonici liber unicus, authore Francisco Antonio Foebeo societatis Jesu. Opus posthumum

41쪽

proximus evitet aliquam gravem injuriam, quod idem habetur etiam incan. Si fuιs IT. per haec verba : Si quis ad te confugerit , qui de mendaeio tuo possit a morte liberari , non es mentriurur . Si autem scandalum timeatur secuturum , ex eo genere Ferum, ad quas nulla datur obligatio sub pe cato, tunc a tali re abstinendum erit , ut scandalum evitetur, unde dixit Apostolus: si scandalizatur frater , non comedam carnes in aeternum, ut habetur in C a. de nO-

vi operis nuntiatione . Quin & aliquando ex Charitate ad aliquod scandalum proximi evitandum , dissimulari debet , vel dimitti aliquid , quod est de consillio , puta ex charitate ad scandalum alterius evitandum omitti aliquando debet jejunium voluntarium , ad quod nulla detur obligatio

R E G. IV., suod non est licitum in lege , heresstar fauit licitum. NAm&Sabbatum custodiri praeceptum est; Μachabaei autem sine culpa sua Sabbato pugnabant; sic & hodie , si quis

jesunium fregerit aegrotus , reus voti non

habetur. ε1 Haec etiam regula desumpta est ex Beda cap. a. in Μarcum , ejusque sensus est necessitatem reddere licitum id , quod c teroquin esset illicitum in lege. Dividitur in duas partes: primo enim ponitur generale dictum, secundo afferuntur exempla sibi nam Sabbatum. et Pro

42쪽

In quint. Deerelasium. 3ra Pro clariori intelligentia regulae , notandum dari duplex genus illiciti rin lege: aliud enim est illicitum in lege positiva, nete divina, sive humana, quale, est quidquid committitur contra legem positivam ,& dicitur malam, quia prohibitum , quia scilicet non est malum ex inatura sua, sed solum ', quia prohibetur per legem positivam: aliud autem est illicitum in lege naturali, ut est quidquid . committitur contra legem divinam naturalem, & dicitur pro- hibitum , quia malum, quia videlicet natura sua malum est, & ideo per Iegem naturalem prohibetur o3 Iam ver, sensis regulae non procedit circa illicita in lege naturali, quia quod est illicitum; in tali lege, nulla necessitas facit

licitum , , unde nec pro toto mundo lucrando, nec pro vita propria servanda licituri est transgredi praecepta Decalogi: juxta il

lud Christi Domini, Lucae fidi ratas

bomisi si mandum universum lucretii , oris., Procedit igitur solum circa illicita indi lege positiva, quae de sola sui natura non sunt mala, sed tantummodo mala sunt, quia per legem positivam prohibita, ut clare deducitur ex exemplis adductis a regula, quorum uum est circa opus exercitum in. die Sabba

ti quod erat prohibitum in lege veteri per legem divinam positivam, & excusatur in

pugna Μachabaeorum. ratione necessit/tis 3 alterum autem est circa comestionem 'cal

nium in diebus prohibitis per legem posi

tivam Ecclesiasticam, quae pariter ratione necessitatis excusatur in aegroto.

η Ratio disparitatis est: quia illicita pri mi

43쪽

3 et Tib. L sectio ILmi generis , cum habeant intrinseeam fibrmalitiam , in nullo unquam casu committi possunt separata a sua malitia; achio autem mala , etiam in casu necessitatis nunquam

committi potest: at vero illicita secundi generis, cum non habeant infra s1bi mali iam, adeoque separari possint ab omni malitia, committi possunt , quando de facto conristingat illa ab omni malitia separari, sicut de facto separantur in casu gravis necessitatis; quia pro tali casa non praesumitur superior velle obligare per suam legem

positivam ω ι

Latenter , aut per vim, deI Hyas .

illieite introductum est , nulla debea. flabi rata fies sestere iaI T TI regula tribuitur Greg. VIL cui I a etiam consonat tota rubrica Tqωos

vi, aut clam . Ratio autem , quare ita de cernatur de iis, quae latenter fiunt , est,

ouia, quae ita fiunt sunt vehementer suspecia de malo,, juxta illud Christi Domini Ioan. 3. Omnis , qui agit male , odit Iserem. Adde quod idem procedit etiamsi ceteroquin id, quod latenter fit , non sit de natura sua hi stum ς quamvis enim alicui eompetae jus ad siquid faciendum , puta ad aedificandum in uiri proprio , quod tamen ab alio inualiter pω1deatur, si late ter aedifieet , subjacet . interdicto restitutorio , quo jubetur iactum opus destruere quia illa fraudulenta aedificatio redandat ita

44쪽

Tit. IL Reg. VI. injuriam alterius . - Ita expresse habetur in l. I. T. quod vi aut eum. et Idem Iuris est circa ea, quae per vim illicitam introducuntur ι ea enim vel ipso jure irrita sunt, vel saltem irritari debent, tum ne quis commodum ex sua violentia, &iniquitate reportet; . tum ut subveniatur oppressioni alterius, qui vim passius est . Huc etiam faciunt omnes textus, qui sunt sub titulo De his, quae vi , metusve causa in primo Decretalium . Videri etiam possunt Iuristae in citat. titulum , ff. quia vi , aut cum .

Cum ἰn contemplatione: & infra . In ipso causa initio non est quaestionibus

ineboandum.

I T T AEc etiam reg. tribuitur Greg. VII.

I 1 ejusque sensus, jucita C mmunem

Do horum intereretationem , est, initio eausae non eme incipiendun, a tormentis, nisi praecedant aliquae praesumptiones , seu semiplenae probationes : nomine enim quaestionis hic intelligitur veritatis indagatio per 'tormentum, quae zydhiberi solet in judiciis praesertim criminalibus, de qua re extat rubr. I 8. in lib. o. fi et Quod si quaeras, quidnam requiratur ut in talibus judiciis procedi possit ad tbr- metitum Θ Respondetur cum Panor. hic , &Doctoribus communiter, duo requiri: primo ut ad cognitionem veritatis aliter deveniri non possit, quam per tormentum ,

juxta L Divus Pius 9. T. de quaestionibus.

45쪽

Secundo requiritur , ut praecedant aliqsta indicia, sive praesumptiones , seu semiplenae probationes, juxta l. I. T. eod. Quaenam vero indicia censenda sint sussicientia, relinquendum esse Iudicis arbitrio , asserit Panor. hic n. 2.Sed haec pertinent ad criminalium judiciorum tractatores , apud quos latas examinata videri possunt.

Saeratis Deo rebus , is Episcopis in iuste agitur , pro sacrilegio reputatur, quia sacra sunt , i , a quoquam violari non

debent .

et 'Esumpta est haec regula ex S. Ste- phano I. Epist. a. ejusque summa est, Sacrilegum esse , qui rem , vel personam Ecclessiasticam ostendit. Ubi nota, duplicem

dari Sacrilegii speciem, quarum Una committitur contra res, altera contra per nas.

De Sacrilegio , ejusque speciebus fuse tractant Theologi Morales. Inter reliquos videri potest S. Thom. a. a. quaest. 99. art. 3.R E G. VIII.

sui ex timore facit praeceptum , aliter , quam debeat facit, , . ideo iam nox facit. 1 T T AEc regula desumpta est ex S. Augu-I 1 stino, ac per eam significatur , qui

observat prςceptum ex timore,&aliter quam debeat, non dicitur observare praeceptum, quia ex iliti observantia non meretur , Deus enim

46쪽

Tis. II. Reg. IX. 3yraim non solum respicit quod fit, sed etiam quo animo fit. et Ad intelligentiam hujus regulae , notandum est, timorem hic reprobatum, non esse quemcumque timorem , sed determi nate timorem 1ervilem, per quem quis observat praeceptum dumtaxat timore psna itaut si timor ille non urgeret, eo ipso non solum non poneret illud opus praeceptum , sed poneret opus contrarium, Circa quod habet complacentiam. Si quis ita operetur , non operatur, ut debet, neque quidquam meretur. ' R E G. IX. x ' LDefleat peccator, quia offendens in uno, factus est omnium' reus. I X T Exitas hujus regulae constat ex Sacris V litteris, unde desumitur, videlicet

ex epistola Canonica Iacob capo 2- Senius autem hujus regulae non est, quod qui contra unum aliquod particulare praeceptum peccet, eo ipso incurrat aequalem omnino culpam, aut poenam, quam incurreret, si contra omnia praecepta peccaret: certum est enim peccata esse inter 1. inaequalia. Sensus

igitur est, quem indicat Gloss. & alii in dicta Epistola Iacobi , videlicet offendentem in

uno , fieri omnium reum, quoad poenam aeternam damni, quia scilicet sicut psnam illam incurreret, qui omnia prἡcepta violaret , ita eamdem incurrit , unum grave praeceptum violando. Idem explicat Chrysostomus homil. 3 S. exemplo hominis toto corpore armati, excepta una parte , in

47쪽

36 Tit. II. Reg. X. Θ, XL qua lethalem plagam accipiat, quae illum

occidit , sicut si in ceteris omnibus lethale vulnus accepisset. Cum toto tamen hoc stat diversitas poenae majoris , vel minoris pro majori, vel minori numero , aut gravitate culparum , quia eadem illa poena potest in diversis quoad intensionem di. versificari. R. E G. X.

Illamvis causae r & infra re potest esse Pastoris excusatio , si lupus oves comedit, pastor nescit. I T T AEc . regula desumpta est ex Regi-I 1 stro Epistolarum S. Gregorii lib. 2. Epist. 32. Intentum GHem regulae est ,

non excusari praelatum praetextu ignorantiae, si ejus oves pereant, quia tenetur vugilare, indagare, & praecavere : quod extenditur etiam ad alias materias in eo , qui alicujus rei custodiam susceperit: hic enim si exactissimam diligentiam non adhibuerit, periculum ejusdem custodiae praestat, & tenetur de cuIpa, juxta textum , expressiam tu l. qui mercedem qO. . ff. loca ri , & juxta plures terius sub rubrica TNautae, CauponeS, dcc.

. ii R E G. X I. Indignum es, a Romanae Ecclesiae com- suetudine alienum , ut pro Spiritualibuta facere quis homMium compellatur. 1 T T IEc regula tribuitur Lucio III. ejus-Ia que sensiis est pro Spiritualibus ,

48쪽

Th. In Reg. XL 37 puta pro beneficiis, aliisque Ecclesiasticis

rebus, Clericum ad homagium suo Praelato praestandum non esse compellendum. a Pro intelligentia regulae notandum est ex Panor. hic nu.a. nomine homagii intelligi juramentum illud fidelitatis,' quod concernit temporalia, &per quod jurans se constituit quasi hominem illius, cui jurat, dc ejus Vassallum, ut ostendit ipsa vox homa-gii quod est quasi hominis ligium , quia stilicet per illud quasi homo ligatur ad aliqua temporalia , dc obligatur ulli, cui jurat, tanquam ejus Vinalius 3 itale iuramentum, & talis obligatio obsequii temporalis praestari a Clerico non potest pro spiritualibus Episcopo suo, quia continet aliquam labem simoniae, pro qua re est notabilis textus in c. Ex diligentia 6. de simon. Nist tamen aliquid ab eo reci piat in seudum, Iro

quo praestatur juramentum fidelitatis D mino laudi, ut docet Panor. in C. Gravem II. de Excelsib.'Praelator. in fine, &in cap. Ex transmissa 6. de soro competenti num. 3.

cujus juramenti sermam habes in c. de fomma I 8.aa. qu. S. & in libris laudor. sub titulo de nova forma fidelitatis. 3 Secus est de juramento obedientiae, ac

fidelitatis , iquod concernat tantam spiritualia, dc per quod Clericus obligetur Prae- .

lato suo ad obedientiam , & observantiam 'illam , quae de jure debetur Praelato tamquam Patri, &Pastori spirituali, quod ju-'ramentum appellatur etiam nonnunquam lato modo homa tum, ut est exemplum in cit. C. Gravem I . de Excessibe Praelator.

la enim juramentum per hanc regulam mul

49쪽

38 vj. m. 'Reg. Lexcluditur 3 ut docet Panor. in hanc reges.

De Regulis Iaris in s. lR Egulae, quas hae tenus in praeced. titulo paucis explicavimus, extant in S. libro Decretalium antiquarum. Aliae multo lplures, & multo uberiorem doctrinam con- itinentes reperiuntur in G. positae a Bonifacio VIII. quarum plures desumptae sunt ex Iure Caesareo. Illas itaque hoc loco breviter explicandas suscipimus, quod praeclarae utilitatis erit ad clariorem intelligentiam to- ltius scientiae Canonicae, & simul plurium fmateriarum spectantium etiam ad Ius cia vile, , unde regulae plures desumptae sunt.

Beneficium Ecclesiasticum non potest Leite Me ixstitutione Canoniea obtineri. 1 π π AEc regula est Bonifacit VIII. ac . LI desumitur ex c. Ex frequentibus ,

3. de Institutionibus, ex C. relatum a I. De jure Patronatus&c. Casus figurari potest ex caii. Si quis deinceps Ia. I 6. q.7. ubi decernitur, ut si quis Episcopatum, vel Abbatiam de manu alicujus laicae personae susceperit, nullatenus inter Episcopos, vel Abbates habeatur, nec ulla ei, ut Epist D, seu Abbati audientia concedatur 3 quia sci-

50쪽

riit. m. Reg. I. 39 scilicet susceptio beneficii de manu laicae personae non est de Institutione Canonica. et Ad clariorem intelligentiam regulae nota primo cum Glos. hic v. Mnesium, in hac regula nomen beneficii Ecclesiastici amplo mo do sumi debere,itaut complectatur quodcum que beneficium, quod habeatur in titulum, si ve sit beneficium simplex, si ve non simplex, sive curatum, si ve non curatum, quia pro omnibus militat eadem ratio honestatis, per quam decet Ecclesiastica beneficia, non ab alio, nec aliter conferri quam ab habente Ecclesiasticam potestatem, & juxta modum a Sacris Canonibus statutum. 3 Nota secundo , nomine institutionis Canonicae hic generaIiter intelligi collationem quamlibet Iuris beneficialis , quae sit per Sacros Canones approbata atque procedat a potestate legitima conserentis. Μultiplicis enim generis reperitur in sacris Canonibus beneficiorum. collatio t aliquando enim beneficia conferuntur media electione, vel postulatione capitulari, aliquando media praesentatione Patroni , aliquando demum per liberam collationem Superioris, de quibus extant in Iure Canonico speciales rubricae . Iam vero , ut Ecclesiasticum beneficium olide simul ac licite obtineatur, requiritur, ut quodlibet eo modo, ac solemnitate obtineatur, sicut statutum est per Sacros Canones. Quare si peccatur vel ex parte conserentis, puta si institutio, seu collatio beneficii fiat ab eo, qui potestatem in stituendi non habet , qualis est v. g. Laicus; vel f peccetur ex parte ejus, cui beneficium consertur, quia scilicet ejusmodi In