Institutiones historiae ecclesiasticae N.T.

251쪽

CAP. V. S. V. Mi

impositionem benedictumque accepissent. Neque suus deerat ibidem locus postremo Paenitentium ordini, Consistentibus, quaeis Oblativa munera haudquaquam impertire, Christiano tamen sacrificio,

postquam aeterorum paenitentium et cathecum enorum vulgus cessissent, interesse licebat. Erant et

Ambones ad quos gradibus conscendebatur, ibique Epistola atque Evangelia legi, conciones interdunt populo ab piscopis haberi solebant quos circumdabant marmorea vel lignea concinentium subsellia.

S. V.

Reliquae in Ecclesia partes.

in intima Ecclesia Sanctuarium Benia etiam appellatum et Sanctum-Sanctorum distinguebant ligne , Vel marmorea septa ingenti quandoque cultu ornatuque nitentia, quae promiscuae plebi accessum Occluderent. Suprema Bematis pars Absis vocabatur, et concula, utpote quae arcuatam et Sphericam formam ad instar conchae exhiberet, et Epi-SCOpalem thronum, cum resbyterorum subselliis in semicirculi speciem complecteretur. In medio Bematis Ara sive Comunionis mensa colu iam is ci cumclusa circumactis undique Consecrationis tempore tentoriolis, protegebatur. Muliebre a virili sexu partiebatur vel per pro tyra quae Diaconissae custodiebant, vel per Solaria sive superiores porticus,

qui in cellulas interdum orantibus et legentibus

252쪽

peraccommodas dispertiti sunt. In plerisque cclesiis alia iturgiae usui dabantur loca oblationarium nempe, quod Graeci rothesin Vocant, paratorium , cerophylacium, quae a Saria Sacra CUStOdiebant, et Diaconicum sive Secretarium, in quo vestiaria et pretiosa suppellex a Presbytero vestispi-c vel Diacono cimeliarcha adservabantur. Viciniam adjectaque Ecclesiis Decanium Mitatorium,

Gazophylacium, Pastophoria, Scholas, Bibliothecas, ab Ecclesiasticis Scriptoribus accuratu descripta ante oculos tibi propones sa09j.

S. I.

Baptisteria.

Baptisteriorum I des quae graeco hotisteria Veteriq. nomine loca illuminationis dicebantur, ab Ecclesiis olim disjunctas fuisse credimus Eusebio, qui idoni de Tyriensi emplo affirmat, tum, quoad alias, Paullino Nolano, Cyrillo Hierosolymitano, Sidonio Apollinari, et Augustino inductaque saeculo sexto in Ecclesias baptisteria non est cur inficiari velimus. Quod extra controVersiam manet, duae erant

209 Vidit iΑlexilis Aurelius Pellicci in opere inscripi de Christianae Ecclesiae primae, mediae, et novissimae aetatis politia T. I. Lib. II. suci. l. p. 25. et seqq. Bassaii 4782 Franciscus Antonius accoria in opere cui titulus: Onomasticon ituale Selectuna Faventiae 287. Antonius ibi, in diss. latica dolia forma, dolio inrti egi Antichi tompli Cristianimonia 4825 ad calcem po sui ci auctor Ichnographiam veteris templi S. Clementis Urbis.

253쪽

eis partes altera porticum seu vestibulum, in quo abjicientes tenebrarum opera Cathecumeni et Christianam veritatem profitentes Filii lucis evadebant; altera interior Baptismi ritibus adimplendis Tribus gradibus descensus erat, totidemque deinde ascensus ad piscinam, ad aquarium scilicet unde ablutis ac postea Sacro Chrismate inunctis candidaque veste amictis incensae faces, osculum pacis, et in occidentali Ecclesia me cum lacte degustandum dabantur a Io .

Missarum Caeremoniae auctae.

Ex Sacris Eucharistici Sacrificii caeremoniis nihil ablatum, quod superiora saecula haberent addita potius quae tanti mysterii majestatem , ac fidelium reverentiam conciliarent. Hinc splendida illa ac publica Missarum pompa quas piscopi peragebant, et graphice diaetian genus depingit; neque privatas quoque Missas defuisse , heterodoxis possumus assentiri, cum solitarias aliquamdiu extitisse noverimus quae a Romanis Pontificibus et a Conciliis postea sublatae sunt. Praesanctificatorum Missam, quam nonnulli in hujus periodi exordio sta-

210 De iis quae ad Baptisteria, et baptismum reseruntur vid. citatus Pellicci lib. I. seci. I. p. 27. et seq. nec non cit Zaccaria Voce Baptisterium in opere nomasticon et pag. 457. . I. alterius operis inscripti Bibliothee Ritualis inoma 1776.

254쪽

tuunt, Quadragesimali jejunio a Graecis adhibitam

esse constat, praeter lamen die Sabbatum , Dominicum, et Anniauciationis sestum , sed ab occidentalibus uno dumtaxat Parasceves diu ui i). Post Sacriani solemne te rus populusque prope emplum conveniebant ibique ad mutuam fraternamque animorum Conjunctionem, in convivio, quod a veteribus Agape dictum est , versabantur. Sed epulis ejusmodi quae a pristino instituto recesserant nullum amplius locum esse in Ecclesiis et Basilicis Antistiles et Concilia vel a quarto saeculo decreverunt, indicta quandoque praecepti conlemptoribus excommunicationis poena 212j. S. VIII.

Sacrotum Convenitium alio.

Stala singulis conventibus hora ingrediebantur templum fideles, concinente interim Choro Antiphonam cum salino, qui mos introitum Missae induxisse creditur. Distribuebant Diaconi populum

in suas classes, quem , piscopia Cum salutavisset, omnium nomine rationem inclamabat, ut Od etiam audit, Collectam, quae Comunes OStilla-

2st Missae antiquos ritus, aliaque scii dignissima retulit O-clissimus Zaccaria in p. sup laud. voce Missa pag. 47. T. II. s. JOsepli Vicecomes Vol. 5. opp. Mediolani 620. 242 Concit Laodic. an. 28. Carthag. III cap. 50. Atilissio Lcan. 9. s. Ludovicus Ant. Muratori in diss de Agapis sublatis exi. I . . Disciolinae populi Dei Claudii Fleur pag. 2sb. Venel. 782.

255쪽

tiones ac vota recolligit. Ubi in throno suo assederat piscopus , Lector ad Ambonem gradiebatur ibique nonnihil ex Veteri Novoque Testa aDento Vernaculo idio male proferebat, quod, si Advenae interessent, interpretum ope declarabatur. Praesul

quam apertissime vangelium explanabat dum paterent Templi valvae etiam infidelibus, qui post habitum sermonem a Diaconis Una cum Catechume- Dorum , Dergumenorum , et poenitentium vulgo

dimittebantur tum a delibus et Consistentibus pro Ecclesiae omniumque Ordinum incremento preces apud Deum persolutae sollemnis oratio ab Epi-sCopo recitata, populus resalutatus et pacalia inter omnes oscula juncta Dum accederet adoram ontifex cum Levitis , mappa et caetera omnia Vae Sacrificio usui forent, parabantur ini ponebant Diaconi Altari fidelium donaria, eaque piscopus, peracta panis ac vini oblatiora θ, tum terum, tum Opulum odoribus sumebat Ossertorium excipiebant Prast fati, et Actio, haec excipiebat Consecratio qua demum peracta, Antistes seipsum primo, resbyteros deinde Levitas Alericos, Ascelas Sive Monachos postmodum, Diaconissas , Virgines Sacras, plebemque fidelem adjutoribus interdum operis, praenimia mulii tudine. resbyteris et Diaconis, de ipso Sacrificio avehat. Haec apUd omnes aeque CCepta alicubi tamen, quoad ritus Ora Uuus, e Graecae latinaeque Ecclesiae consuetudine Variata nemo

jure mirabitur ui3l.

256쪽

Indumenta Sacra ex Liturgiae praescripto.

Dissensus est inter eruditos, utrum Vestes, quibus in Sacrorum ministerium primis Ecclesiae saeculis Κlerus utebatur, diversam a profanis sorinam

praeseserrent, Cum nomina trisque convenire viderentur. Talaris tunica quae ad talos deflueret, Casula, Paenula, Alba, quae lanea erat vel linea Zona quadam praecincta, rarium Seu pannus per humeros propendens , tum stola , maphorium seu toga decurtata, Colobium vel Dalmatica in tericorum haud secus ac in Laicorum usum extitisse dicuntur Formam deinde, quae Divino Cultui magis aptaretur , in Ecclesia invaluit adeo ut Sacra extra Templum indumenta tertio Saeculo Stephanus hujus Dominis tertius uiuerit. Nulla erat in Ecclesiae exordiis Clericalium vestium a profanis discrepantia, quod innumera Vertebat, perSecutione saeviente, pericula placetque nobis peropportunum illud Caelestini II monitum, Clericos non Vestitia, sed doctrina et moribus a populo secerni Oportere. At saeculo sexto barbaris undique ingruentibus infusaque morum peregrinitate, Laicorum Vestes contractae Venustaeque SSe Caeperunt,

Clericales veterem majestatem non dimiserunt et, si qui prosane dimisissent, gravissima Synodorum auctoritate reprimebantur. Atque inde talarum Sa-

257쪽

cricolis tunicam, cujuslibet coloris esset, credimus adjudicatam atratam enim saeculo tantum VIII. invectam e Carione quodam Concilii Forojuliensi An. 79i suspicamur a I J.

Campanae et organa.

Haud satis constat quonam tempore Sacra turrium aera reboare caeperint, quae in persecutionum conflictatione in usu minime versari adnotum est;

etnicis enim hoc pacto de occultis fidelium caelibus admonitis, caedis magisquam pietatis suscitabula extitissent. Statim ac optata revenit Ecclesiae pax, lignorum aut tubarum strepitu quod vetus gyptiis Monachis mos inerat ad Divini cultus officia

Christicolas coactos suisse Ecclesiastici Scriptores passim nos edocent. Frequentiorem apud Latinos Can anarum Usum exordiis saeculi VII. Romanoque Pontifici Sabiniano nonnulli, si a Vinio credimus, reserunt earum quoque usum et Nolae appellationem vulgari Campanae nomini respondentem Paulino Nolae piscopo, qui tintinnabula ejusmodi primus usurpaverit, recentiores tribuere malunt. Ad verum magis propendere videntur qui Campanarum Consecrationem a Saec. VIII., sollemnisque, ut nunc viget, ritus, Joannem XIII. institu -

258쪽

torem repetunt praesertim ex atriarchio Lateranensi ex quo aes recens ductum baptigasse suoque nomine insignivisse raditur. Sed est obscura sint ejusce ritus initia perspicuum tamen est quod Nolarum benedictionem a Cathecum enorum baptisma te distinguit, et Protestantes utriamque confundentes revincere debet organum putant nonnuli cum Card. Bona, Saec. VIII in Sacra Sollemnia, italiano Pontifices, inductum, quod vero Saec. I. ut Venantius Fortunatus testatur, maximam Parisiensium Ecclesiam ornabat. Id muneris Constantinum

Graecorum Imperatorem ipino Galliarum regi obtulissu Annalibus Fulgensibus indicatur, et Graeci ortasse Organa in Ecclesiis suis priusquam Latini ad amarunt, licet postea dimiserint, hi autem dulcissimam in Sacris melodem adhuc retineant ais .

S. I.

Caelibatus Clericorti m.

Nostra minime interest, nullam Christum, nullam Apostolos in Clericalem Caelibatum jussisse legem, cum admirabilis haec abstinentia, spectaculum et Angulis et hominibus, vel a primis Ecclesia temporibus plures ornavit, pluribus honorem laudesque pepererit Paulus bigamo sacra Or-

215 Cis. iit. Scriptores et Martiniis Gerberius, de Cantu tu usica sacra - 4774.

259쪽

dinatione prohibet, et Ilieronymus contra Jovinianum id pervetustum esse ait in Catholicae universitatis consuedine, ut qui sacris in iliari deb0bant vel virginitatis integritate, vel spectabili pudicitia praefulgerent. Habemus i V. Saeculo Conciliorum Illiberitani, Ancyrani , et eo caesariensis decreta adversus Majorum Clericorum Conjugia, Omniumque instar tertium Nicaenae Synodi Canonem, qui mulieres quaslibet ii matres essent, Vel amitae, vel sorores e Clericorum contuberni removet neque adquiescimus Socrati asserenti, Paphnutium

AEgyptium pisc0pum sui 6 Clericorum partes in

Synodo egisse e Xores quas duxerant, dimittere cogerentur. Sub finem Saeculi uarii Caelibatus Apostolicis commendatus exemplis, totaque in Ecclesia jamdiu receptus lege sancitus videtur a Si-ricio in p. ad Himerium Tarraconen Sem , Confirmatus in posterum ab Innoc. I. in p. ad Exuperium Tolosanum, a Leone ad Rusticum Narbonensem , et a Creg. ' Μ. Epist. 3i ad Augustinum aliisque aeculiarium Synodorum quae in Galliis, in Hispania, et Asrica habebantur praescriptis Communitus 217 . At licet hae disciplinae vigerent, immunitate donati sunt Graeci Presbyteri et Diaconia Trullana Synodo Tann. XII. XIII. modo Sacris operaturi cum uxore non coinquinarentur ad

236 Vid. Zaecaria in opere italico Storia Polemica dei c- ιbat sacro inoma 4774. p. 90. 237 Vid. ii Zaccaria in p. Duper laud.

260쪽

Episcopale munus evecti uxoribus, vel earum concubitu carere debebant sui3 . S. XII

Christianorum moreS.

Acerrimis hostium telis proposita diuturnis conflictata molestiis, et tamquam aurum per ignem probata, laeto veluti pabulo alebatur, et clarius enitescebat Christianorum virtus, cujus spectaculum non insigne tantummodo pietatis studium, non

fraterna animorum conjunctio, non mira prorsUS abstinentia sed multo magis cicatrices adverso corpore praebebant: haec Christianae plebis imago, hau nobilitas haereditate relicta, et multis tamen laboribus periculisque in dies aucta. Sed nil majori miraculo fuit, quam invicta Clericorum Constantia, illudque praeclarum Fidei testimonium quod vulneribus nondum obductis veneranda Sacricolarum corpora praeseserebant Plures ex Nicaenis Patribus ejusmodi testi inonio inclaruere, et Paphnutius n-tonii assecla, oculo rure que captus, Paulus NeoCaesariensis semiustis manibus, aliique varie trunci et debiles Catholicam veritatem, magisquam Vi Sermonis eloquuti sunt, Strenue supra quam cuique credibile est, vel silentes propugnaVerunt, et Cum stigmata culare studerent, novo modestiae acumino,