장음표시 사용
151쪽
13 6 In physiognom. Aristotelis
' est autem disserentia inter tardum, &remissum uiolunt, istuεgressum ; nam tardus dicitii motus, qui multum tempstris thsumit in partici sparciis ritet indiendo, siciis Mer, qui paruo temporis spacio multauimagnitudine ei tramiFς ' Hotiis reihilius: ituento op lponitur,& cochlea, & testudo potest intente, & renaisse moueri, tarde tantun semper moauebitur; remissusque praesens motus, de quo agitur, videt in rici hi spmparatione 'd prae- lcedentem , quare renaissus est ille motus in quo perageri mitiis spiritustis dii quia ldilikentiae p6nit moueris i n, morique nudi , affectat finἐth, ud quem trigliaritio hquam prius faceret, cum autem maius adliabes studium, fili ἐinque sura ac sedulitia
tem ponit ille motus dicitur intentus N1 3 -l les Pil i
Quoniam autem factum est,ut qui malu adhibet stiditum in suo stiptu,illa videatur, ' io moueri celerius, ideo saepe dicimus idem este cursum intendere, timotum ac telam re, remissa prodedere, & tarde praetervehi, proprietam enduo hi termini, vidi Aum est inter sedistinguuntur, quare sensus hic esse videtur venig shibet motum abdum, hoc est non mouetur celeriter i cum graditur. aut cum aliquid aglii est in suo hyali est remissiu; idest, non ponit multum studi, multumque cuis, & int stanas in perfici σα, quemaincepit motu,sed facit sedate, , tranquillh, quaecunque fidere instituit, id n videtur uis motum referre, qui sedate, ac tarde mouetur, etiam si omni solutus sit labore, pastum, aut potum eat ; m0Ius hic sane a principiis proprijs benJghi videturpenitare, na, quesiverum est, quod beni nussit sanguine, temperam e I leuit, pituitivsub minio, profecto, neque celer, neque intensus erit, celeritas enim im motus conthmio bilis flauae, i. ac multi eatoris intensi effectus est, qui non reperitur in benigno, amplius pituitosus frigudus est,fiigidus non est celer, sed tardus, & animalia inultapituitatuis terrestri qualitate abundantia, ut cochleae, & hiemali tempore glires serpentesque tardo, tot do quo dani motu moventur; nam frigidi proprium ij si sistere in 'iiisti ein duce eniculi calidi es'
agitare,& motum facere;videmusetiam in vita communi, & hunianis aet onibus rem ita esse, quod qui tranquillo, atque ocio anim' sunt, illi remisi , ac tardo radia mouentur, ii vero aliqua cura, aut negocio contingat pisini, S agitari,eosdem videmus, intensius,' celeri u indueri, quasi quaerant onus deponere litiu&,iquod apparet in balis is, illorum enim plurimi, cum grauiori premuntur onere; tunt celerius t& contentiori gradu movem Iatur, & quasi praecipitanter pes pedem urget, sic enim, & minus premi credunt, minori ltempore durare laborem,bene igitur dictum est, horum i minum gressus, ac motus esse tardos,&remitas, quod suerat probandum
A, a, Figuram philosophi esse genus unum qualitatis ponunt, quam definiunt math
AD. matici esse superficiem, quae linea una , vel pluribus continetur , quot mόdo dic, olei v mus circulum , tDangulum, & huiusmqdi rerum species esse figuras, sed figuri p- r ' etiam dicitur inanimatorum corporum externa claruitisςripti in , secundi im quam ill terminantur, ot Simplipio videtur . quod tam ge animatis, quam de itianimaus dici possit figura , quae proprie qualitas est, ut fisura, de accidentalis forma sitidem, est amrem forma haec accidet italis qualita Maedam , 'quae 3rpora naturaria , &artificiali; certis extensionisus, & soloribus terminat, & cire umscribit, unde res naturales ionii is, aut deisrmes dici solent ex quibus linei piirtium . & coloribu* res ta pulchritudo. aut turpitud', secundum quod magis, Mes minus seruatur naturalismps,&proportis, proprium est sorstiarum, quae an co*bre, Λ facie praesertim se sentarmi,ut quaedam pl*seant,aliae displiceant,quaedam simpliciter,aliquibus tantum aliae, & earuiis,quae plac μ
152쪽
aliae honore, I reuerentiam pariunt,ut de Priami forma legitur, aliae amorem es citant,&libidinem, 'ide Helena, α de Paride scribitur, quaedam gauditim,&laetitiam quandam, siue delectationem, ut de Alcibiade, quaedam amorem cum quodam timore ingenuo, ut de Scipione 'Africano,&Agesilao dicitur,& de Alexandro Magno, quorum aspectus alacritatem, quandam, & laetitiam in militibus suis generabat. . Quaedamaliae species,&formae odium,nonnullae contemptum, θ risum mouent,sicu tide Philopaemene notatur Achaeorum duce, qui adeo turpis, SQ deformis erat, ut quae dam matrona eum lixariti, aut calonem , aut quendam seruum media stimum crederet, quid ergo sibi velit figura, quie in facie apparet, & quomodo secundum ipsam . IO pulchri, aut deformes dicaatur, de quotuplex esse possit, ex his patet.' In hac significatione , sunt versus quidam antiqui de forma , figura accidentali diuorum lo-
Forma conspiciendute se olio, Formo quoqare pingitur Eus, ι i
mosissimis omxium es Cupido. . Huius formae proprium est , ut in facie oculis P genis , & fronte preeipue apppa
ao reat, conspiciatur. Caeterum s.l de quo loquitur Aristoteles, inueteratus habitus secundum quem aliquid prompte agimus, vel patimur, a quibusdam solet definiri. Varro morem vocat animi institutum, quod sequi debeat consuetudo, at Festus morem dicit institutum ad religionem, & diuopum cultum pertinetis'; detur igitur praecedero morem, deindeconsuetudinem sequi,&dicitur mos quasi m M per syncopen . At quoniam eum aliquis secundum aliquem rem habitum Upenitur , ut cum irascitur, aut miseretur, aut amat; autcupit,quodam certo modo afficit os ultumque suum, illumque ipsum variat,&diruersificat, efficitur,ota dispositionem testius morem in facie apparentem, hoc est moris signum, eadem voce signum, & rem signatam denotantes, Ut qu si niam; dum ista it homo', contorquentii poculi; frons crispatui genae fiunt rubrae, tum
ad scunt labia, si talem in 'eie apparentiam pliuEdispositionem conspiciamus,illum inmo-uem irati dispositam habere faciem dicentire; Mamuis nulla cesaeptus sit ira; simili modo, si aliquem demittentem visum ,& suspirantem leuiter, atque Uculos, sub claudentem, &
Huiusmodi igitur figuram .im&inorem ιδ hac signi fidatiotie captum repetiti in f ..cie benigni dieit Aristoteles , est igitur isses ;-Qui benignus; & placidus est habetifaciem certo modo committam, ac desitieatam , ut in ipsa appareat, α etlucescat bonitas quaedam , & tonsideratio ij sumam6hibus, ut neque preceps sit, nequi agat celeriter , & confestim A qu--, huius ratio hinc peti potest , quoniam si anima eausa test in triplici genere' cauta , ut secundo debalo anima dictum est, atquepotentiae sitit eiusdem accidentix , quoniam omne agens assimi an sibi pastum in quod agi secundum quod pati potest, &volens finem, facit etiam ea , . quae adfinem requiruntur, probabileest misericordem, autitacundam,aut benignam ani Inam,hoc est ad has qualitates propensam,socufidum naturales illas potentias,quas dici mus esse de secundo genere qualitatis, etiam mus, corporisqueorgana,& partes ad misericorditer, aut iracundε agendum dispositas esse,& sinatura vult fitiem irae, aut misericor- .diae,&nisi per instrumenta corporea operetur,nullaque alia suppretant, necesse est etiam ad miserandum,& ad irascendum disposita esse corporis membra, quare & ih corpbre ve istisia harum passionum,sive potadtiarim apparete,&conspicii alitinabile est,quae magi M ,3 quam
153쪽
i3 8 In Physiognom. Atis telis
quam alta ad actum secundum accedunt; sic si quis vult secareitecesse est serram sibi pa reti& quae pμata est,necesseest finem quodam oleferat, cui dirigitur, & in quem usum
Dis. Sed dubitabit aliquis quali; natura debeat esse facies in morem boni viri, di non praeci , pilis composita ὸ non pulchr*m dices,nam multi pulchri pessimi, ut de Commodo,&dei Macrini Altinde Absalone legimus, non turpem, nam turpis odiosa est, odicillim bonum,
non vocabis, siquidem bovum est amabile,odiosum vero nullum amatur, non medio moddo dispositum,nam qu ml,lurimi horum di mali, & boni & neutri reperti sunt nia,O. Eg9.h viii aetate flormatis tale esse putare facie in nostri regionibus,vi fros si alba. squalis, quadrata,non depres , non tumidamon globob, uia mactiora,oculli mediocres, in consigi, plagidi,non torve tuentes,non turbidi,non splendidi, sed neque obscuri, nasus rectus in fine rotundus,non simus, neque aduncusalbus mediocriter genae subrose facies ad longitudinem deflectens, labia subtilia, rubra,aequaliter sibi cohaerentia, dentes parui, candidi,mediocriter inter se distantes oris fiscura mediocris agis tamen ad magnitudinem accedens,quam ad paruitatem,barba subaeneaaion rara, noncrispa, genas, & metum vestiens,mentumque sit oblongum,bifidum, ossa maxillarum mediocria, non magna, sed neque iusto minora ; aspectus deinde remissus, benignus,& facilis,ad quandam humilit
tem accedens,ut in facie nulla superbia,nulla iactantia,sed sola placiditas,& ad benedicendum,n benefaciendum alijs propensio quaed m spectetur, quam faciem in hunc morem,& fguram compositam vico fieri ab anima talem propesionem habente, & iam perfectio ibinem sis iplante, quoniam iςperit corporis te mperiem, & humorum quattuor crataim aptiorem ad hanc, quain oppositam pariendum operationem,ut si quisquaerat cur potius serra ego diui m lignumquam aseia,respondero; quoniamserram babeo in promu, asciam non habeo,& sic sector vocabor, cur autemsalem crastini, &teinperiem sortitus fuero, idia in a. mlun te pendet, detque est, quod humana vis eo peruenire possis; qui vero id coelo, coelorumque dispositionibus, aut patris.; matrisque assectionibus tribuunt, similes sint illitiqui i*terros uiquisnam fecerit tamam,respondent malleumo scalpellum cau
Bonsem itaque virRm dicimus maxime tamdum naturamhumanam dispositum,tem. 3οperamentulari. habeta b extremis aequeremutu,moderatum igitur,quare' benignum; /,.
at b ius,in facie morem, liguram boni Netse viri,quare,& benignus morem boni osten Disb. MRisust probandum s lis i. . Sed quaerendum videtri, nunquid in boni figuram oremque boni in facie ge. ἡ.ι,δε nulli, Rx t nium quidam, & qgidam non; primum enim, quod omnes boni mo. . ., νλο xςmi figq min Vulliu habe debeant suae dispositionis, superiori ratione potest confit. marissam si bonus secundum naturam ess dispositus, ergo, ac sibi omnino similis, facies igiqua in tur 'Iam disposita erit secundum naturam, in facie igitur bonitatis figura apparebit, om-
spςcimen bonis iis in facie habebunm, & quasi monetae characterem, quo - ε,.s QSRQ20ntur quid valeast, & possint, raro enim yt, ut pulchri non sim boni, & ut ait Pi N
tarchus, qui formam c lpat, in animam quoque, ut humanae pulchritudinis causam coim q. meliosus est,& sine,ut diceb t Plato,pulchritudo,res est iucunda visu, delectabilis auditu,& seqsus omnes iuuat, cuiat, 'gat, & quidam antiq.us pythagoricus formosos, vel deos, , vel deorum vocabat statuas,quoniam illos caeteri homines colebat,quibus hoc uno, quod pulchri sunt,si quando befieseoerint,grgesam non reposcunt, sed sibi satis gratiae relatum .put ni,quod illi passi fuerint sibi gratificari quare si sermosustat is est ope praeti uigitur est, 'nanis formosius sit bonus,& omnis bonus sit sermosus,quod enim omnia appetunt, id bonam est, quod si omnes pulchram sermam appetunt, & pulchritudine istantur,
studeo formoseque gratificari cupiunt,omnes igitur pulches sunt boni, nec bonus esse potetit
154쪽
terit,qui nonsit ut helinam si amantur amabiles, amabilesque sent, qui placent,placent, autem pulchri, amantur,igitur pulchri. Q ipd si quidamoptimi non sunt pukhri,quidam.
igitur optimi non amantur, quod non amatur, nec amabile est, neque bonum, igitur optj- mi, nisi simul & pulchri erunt,non amabuntur, si non amabuntur, nequeamabileS, ncque
boni iudieabuntur, iure igitur pulchri sunt boni, & boni pulchri, & qui secus sunt, nequii
boni, neque pulchri dicentur. IEx altera parte, qui mentem ad Helenae, ad Paridis eximiam conuerterit pui ris udunem, qua una Europa, atque Asia longo collisa duello pene interiere, nihil boni cum pulu 10 mis; nec ipsis pulchri minus fuere Monis, Atys,& Ganymedes,Endimion,Narcissus,ΗDIa ,, Phaon ; quem Sappho poetria deperi jt, at sua purchritudine boni viri nomen nus quam assecuti sunt. Si enim boni viri est bene agere, hoc est cum recta ratione operari,&propter hoc laudari, nulli horunt, quidquam boni egisse reperietur, nisi quod segerint more ferarum in summo octo, summaque lasciuia, quod nunquam bene agere, deniqui dueredixerimus. Non igitur me boni sunt pulchri, neque credendum,quod simul a que aliquis pulcher est, idem sit bonus neque si bonus est, ideo pulcher erit, quis cisin Aesepoturpior , quis 'Epitecto deformior , atque strigosior, quis Aristotele foedior, queri, recalvastrum fuisse ferunt, nae magna culis perparuis, facie pallida, barba rara,
ventre prominente, exilibus cruribus, ut prae pudore vestem longa,talarem semperindu i ' ut, quod si tot sapientiae,ac bonitatis proceres fuere turpes, nihil comune videtur pulahri
audinem cum bonitate habere, aequeinferri potest,pulaher est, igitur bonus, neque si bonus est,ergo pulaherinam,& reperiuntur pulchri mali, & mali,qui turpes sunt, & quidam boni pulahri,quidam etiam turpes mali;ratio etia, ni fallor, id persuadere videtur,ut mul ao plures sint turpes boni, quam mali, & quod plerunque pluchri sint mali, non solum secundurn naturam ; sed etiam secundum habitum, de consuetudinem, iam superius di
.PCaeterum itanatura rerum fer ut quae apud nos sunt, non omnino, & simpliciter bona sim,quoniam participant materia,quae omnis imperfectionis radix est, & principium, sed neque omnino mala, quoniam formam possident, quae rationem habet boni secundum . 3o cuius comunicationem haec, vel illa in suo genere; aut etiam simpliciter meliora,vel peio-raedicentur,ut homo simpliciter melior est caeteris animantibus,quoniam magis forma,&ipso esse participat, in genere autem suo Socrates videtur melior Callia, & vir foeminia, quoniam in eo rationis operationes , & virtutes magis elucescunt, certum est igitur, apud nos nihil esse posse ex omni haraebeatum, in omni igitur subiecto naturali susceptibili erit i id, quod ratirinem bonitatis habebit,&alsquid,quod malum poterit dici,non tamen uncadem parte subiecti, neque secundum eandem considerationem, erit Socrates bonus, m lus, quare si pulchritudo est bonitas quaedam ,&exterior illa sit,non ob hoc*den elim inici ior,&si bene sermat sunt interiora,non necessario bene etiam erunt eXteriora Haborata, cui autem non secundum rationem interna disposita sunt,ille bonus non est na tura ed necesse uit,utasseetudine,&disciplina talis fiat,raro igitur,vel vix pulchrum, qui bonus sit, reperiςλα bonum qui sit pulcher,non enim simpliciter persectum potest facta cn tura,sed cum unam perficit partem in altera deficit, quare si par , quae magis sermane. recepit periectior exit, lux matqMm refert econtrario,plerunque male affecta app*rebit siquidem minassi borata eritabaluod exemplo patet ab omni pene rerum gener e desum p , ompe enisu Fnus habet cito extrema, quorum unum persectioiij ἔ, dc bonitarthali rinii priuati jhi tarsectioinjλ& malitiae r ationem habet,ut in coloribus, saporibus, in odoribus, in omni demum natura conspicere licet,quare, & quae ex his constant, si ex una
Patre perfecta sunt, x opposita talia: essc non possemanifestum est.
155쪽
1 o In physiognom. Aristotelis
me enim iri Hictibusvirtissimum est , mel epones si sapidissimam , & optimam tarianem habuerint, vana pietataque,& irrita semina sortita sunt, si ex aduerso sint optimo pie hi semine, ipsi insipiἹi, inepti ad cibum existulisimiliter quae poma,quae pyra,quae deuiaque pruna sunt intus a vermibus exesa,&catie, ac situ affecta, & in externa parte pulchrio ra apparent,& maturitatem praecocem prae se ferunt,odoratiora,& sapidiora gustui videtitur, quare, neque bonum pulchrum est, neque pulchrum bonum, sol unum ad apparenatiam, & ad se um, ulterum vero ad essentiam, & ad intellectum pertinere videtur, unum ad substantiam alterum ad accidens,unum ad interna, alterum ad externa respicere, quae singula inter se distincta sunt, ac omnino diuersa, bonum propriξ probatur ab intellectu, pulchrum iudicat sensus visus,& auditus,si de pulchro loquimur, quod. in corporum natae ilralium sit perficiebus conspicitur,est enim pulchritudo dispositio partium externarum cor poris secundum substantiam,quantitatem,&qualitarem,&situm, prout cuiusque natum maxime requirit, quare peschrum hominem dicinius illum, cuius partes corporis secuntdum haec praedicamenta, maxime dispositae sunt, prout huius natura postulat Ad hanc igitur dubitationem dicendum est, quod duplex est animi bonitas, alterana Mi. turalis;& altera acquisita hulchri secsidum corpus,hoc est, secundum naturam quo ad oes poris requisita dispnti,plerun qne habent etiam bonitatem naturalem: ea autem est pro- , pensib,&habilitas quaedam ad sequendum rationis imperium, cum enim natura sit inten inum agens,&quod a stro incipit agere,1d circumferentiam mouens,probabile est, si ex teriora perfecta sunt,etia interna multo perfectiora esse,aliter enim ridiculum esset in m. Dcessatij deficere, nonnecessaria autem diligenter procurare. Quae vero usu,& eXercitatio ne,ac disciplina qu ritur bonitas,ea nequaquam in pulchro, sed neq. in turpi adest, ni fili, llam,utrique sibi labore, & studio parent4 Plerunque autem accidit cum pulchri amentur: dum pueri sunt a parentibus,&ab ijs quibus eorum cura demandata est, leniter corripiamtur, neque libenter i js molestia ingeratur, quare quodammodo, ut de Alcibiadescribitii si cum ip sis liceat facere quodlibet,pulchri essiciuntur, & evadunt insolentes, superbi, petu. hiantes lasciui,consumelilisi,ut poth,qui prae pulchritudine sua omnlaesita conuenire putat,
neque ullius rei se rationem reddere debere cogitant;sic igitur factum est,ut pulahri facie, plerimque sint exh1bliti mali, qui vero suntturpes leta mesque ex altera parte conti puri ieiurgijs,minis, reprehensionibus, verberib. dum pueri sunt,obtunduntur, & violenter quo. ldammodo in viam virtutis detruduntur , neque a quoquam , nisi contigat eos esse bonos aestimantur,aut magni fiunt,hac de causacontingit tui pes non secundum haturqm,sed eichabitu, & educatione bonos esse, quod Socratis exemplo clarum est, sed de hia alibi fati
Naturaliter igitur homines, neque bon ,neque mali sunt,ut pulchri,&deformes, sed bene verum est,aliquos magis ad bene agendum,aliquoSminus esse dispostos, prout magis, aut minus impedita gerunt naturalia orgaba, sed tam turpes, quam pulchri sunt ipsi in ma nu arbitrij sui,& omnes habitus,secundum quos homo dicitur bonus,vel malus,vel medio modo dispositus ab humana pendet electione,&volsitate,ut tertio ethicorum dictum est, nosque nostrarum actionum principia sumus, unde neque fortunam culpare debemus, si s quid mali fecerimus,atit quid aduersi nobis contingerit; sed ignorantiaraeliostram,aurmalitiam reprehendere oportet, tanquam malorum veram causam, quando nos nostrisiniquis moribus, imprudentia,inuidia,ambitione,ira, & seMentis aliis vitii, inala nobis asci- simus,&prae amore insano nostri,excusationes,& tegumenta semper nostris sceleribus ob ducimus, & iusti, boni, sanctique videri omnino volumus. Non enim Iuppiter,sed Epidiotheus Padorae vas aperuit, quod ergo pulchri non sint semper boni, & quomodo aliquam do,ex his patet.
Ad benigni autem naturam iterum reueuentes, si ille sand est,quem definiuimul supra; nempe
156쪽
nempe eum,qui bono animo est in omnes, & pro nsionem quandam ad beneuolentia erga omnes homneshabes,&ω guiomni temperamentum cum pituita est sortitu iani sane certumqst,quod placu tutam iuraus,noni aindus, non morosus,sed affabilivi& comis. Quoniam autem non multa bile abundat,neque excinum caesoris habeni duo non admodum erit an ax,sed timorem prae se seret mediocrem temperatus, & continens
in venereis erisino est au A, ve in ossi tus, qu)diam tem frigidioris, ut
aiunt entriculi eis appeωe cibum pinimque,quandoque magis, qutam possit coc 'ucre,hac de causa, somniculosior-gravabit'r caput,& minus vegeto, ac subtili pra ditus ingenio iudicabitur,&quovio pituitosus' it, neque audax,neque magnanimus, ne Iro quemagnificus,sed mediocritate contentus,&mqdestus,& blandus item, potius, quam
ossiciosus exivistim laborem susteifugit libenter,quoniam pituitosus, ac bfrigidus est, NAndusam in inimia a placidM. bullis displicere cogitat,&suoniam blandus, ideo
non semper verax, sed multo pl. V pqllicebitur, quam re vera praestet, uel etiam praesta possit,quare apud multos male audiet,tanquam ho mo versutus ; &callidus, cuiri tameno oppositet sitim prudens, mitisindicium in,quod neque de paupere diues unquam siet; fueritn auge hiemi flamiliarem. ii Vuluseti reterit,d inuit cogitans,quae non exequetur,obliuiosus etiam, etenim magi A&ad I horem in pturbilaquia vanus multa etiam prbmittet, multaque dicet, tuorum secretorum sucilis auctor,nam pituita,& sanguine abundans,quod scit, retinere aequibit,& quoniam garrulusest,etiam alienorum erit percontator, non ut aths noceat; sed innistra xe loqui possit uegasrulitatis enim materiam quaerit,&cum garrulus percontator Θ, dein etiam erit jutuuti siquidem pituit ostis est;& singiuineus, pituita enim aqua aest aquai Vrecipitnon retinexsermas,sanguis esertaerem maximhomniummobilε,&in omnem partem uersatilem,&quoniam talent habet temperilam, sideo utiam erit in ictu agendis secundum se insise , quoniam erica am producit multus calor, & sanguis biliosus,&melanchoidcis quare neque boleficium rogare iet, neque nes lixe-plicare,neque si ipse rogabitur, quod facere non vult, inficiari valebit, audacia enim,
calore carere diximus,cuius haec sunt opera,tardus erit lingenio,siquidem pituitosus, subfrigidus,&tardus etiam in loquendo,quamui loquax sit, deficit enim calor, quare 3o neque clamosus, neq iur Moses,quoniam benignus,&mitis,substigidusque, tardus, ludorum amator, ocio enim delectatu si quidem laborem remit,neque mentem exercere affectat, natatoqritet tamen vicissa laetabitur, quoniam sinsuineus, attamen non st ambitiosu4, quoniam mihi ςst,ideo etiam misericors,&piusmon inuidus,non maledicus, benignusenim ςst,sisdutu tamen plus iusto, proprium autem hoc est te inpetaturae singuine ,&pitutioisi ereulis aquaui,&aerem,&ctim silcredulus, etiam bbsequiosus esti persu deturque nullo negociomeque enim callidus est, astutus:&qu
157쪽
; Tntiis Semn Rugos sucis is macrabculiam S,simul autem sta a G. s oculorum d signi sicant , Me Dirim mill m aemininio, , illud et odia infigura humili dimotibus re in si
t Rristis, e inordisii 3 benigno ictahitisin amodo opponitur, quare ride v postuX ctum sit, de altero etiam quaedam dicere Aristotelediiistituit, Τristemeitur. RE quod tristitia adfert, &quod uistitia immittiir, priorii dosae dixit illa PTriste lupus stabulis, ct tristes iras Amarillidis ,ΔIriste jdus Minervisci at posteriore significationuvocat tristem Aristem i, & tristem Palinuriim ; quare tristitia videturin dianam i aegrini do ob inali praesenti iiD;-itudo mo andam coistini stimiem dicit, qua 'quidblem; et sac tristes sunt illisca oriri spirituscontrahumurcirca Si quarepalle uiter mihi auteid videtur, quod duplosit tristis, ali excausa , &ex affectu τ alter vero ex habitu, & qui ex habitu,vel naturali, vel acquisito, illedicitur ex affectu uistis,&uitstus qui praesens habet malum a quo puniitur, dc mese incitur ex habitu Qero illi dicentur tristes, quiarum pectora ut ait Seneca sunt longi hebetata mglis, &qui iam dolent s consuetudinε contraxerunt,quo babitudesignantiada Vbi mi Mnece secis , quos eiectos in lybico lititore ad bene sperandum illa hortatun lem etiaris ex habitu utat is tertio Acheme
Secundum n*turam aut balli tristessunt;qui contracto in seuerum morem vultu, nulla de causa e terna,acerbi, rosi ab omni Et titia,&iucunditate sunt aversi,qualem dicuntis isse Cassi hin,unum G. Caesar percussoribus,&Catonem licensem. i - Debis igitur,qui a natura,sipen tiuali dispositione, tristessint loquitur Aristoteles; steterministjtia est contractio queri meat s&spirituum ad interlara,&q2tstiae, laetoqi 'li bis dinpp0netur, quae est eraehsio quaedam,ut autem in ianguine usiconsistit laetitii, it moeror humorem melancholicum filii uendicat qui eum a multo caloreaffectus accenditur,titim, sphria amaritiem in ore causat,&cum hinc fia6uapor salsus petenscaput,&cerebrum,illudque uel licet,lachrymas educit;quidiginlusit tristitit;&quae sit ininteria Milibus patet,causa vero hilariauiniensest praesensmalum, uel praesentis mali opinio, qui ue o naturaliter tristixest,interiorem habet caulam melaencholicum tecti ,S dbst rum humorem,qui illi uappres continue suggerit,naturalibus spiritibus adure sόqui cum parieter naturam a latur,sequodammodo miserum putar ,minusque per anens
quid uelitide cur doleat ipse i scit Ahimi tristis in corpcwe certa signa Sppiretis, quoivinis Uis nonnunRhucJo Aristi telesiecenset,primum est ruisse faeis,quod, ni fallor, propri si fati M. estsgnum tristum; seneci is enim tristis est, eademque rugosi tristis igitur ruguus, sinetiam ratis jdρςrsuadet inaniatistitia contractio quaedam est', de u&tristis contractus
158쪽
est cui auten trahitur*tis, illii duint rugae, ac fit rugosus.essi' oti ist33 est rugosus, reb
uem ad partes internas calor,& sanguis contrahuntur, necessiirium etiam est oculos carere syς:co,quam macros app4rere; amplius, aut propter fletum macri sunt oculi , aut propterea- quod tristes parum dormiunt, sicciores Fim4 aut qu'niam vissata concoctionerapnnu
eandem tamen ad moerorem,& tristitiam propensionem habere est probabile, tales si x. qui atra bile laborant, quare mςrori&materi P atram bilem,& eam pr ipue, quae non incalescit,vel quae ex alioru humor' praecipite fl*yae bilis assatione genita est, dicere meritito possumus,quibus enim adest, ac praedomi' inr, illit almaesti, quibus autem asest,a que praedominatur sanguis ,& si quae portio isse, melancholiae naturalis, illa tamen fre.
quenter incalescit,sunt laeti,hilares, ptima, praedii, Mente &iucundi. Constat. Confra Quidam legunt distorti,quae passio in lugςntibus 8c graui maerore detentis plerunquecbntingit,huius passionis meminit Hipp. in libro Me prssagijs mimo si enim peruolantur, aut caui nimis sint,exitiosumcenset signum, id epim videtur accidere, quando musculi o eulum mouentes convelluntur,ac retrahuntur,quod sit propter sici jς tem, id lanep , inum est si vero accidat propter v porem aςxem, de salsum, qualem contingit eleua i in atra bile circa cor exaestuante,& quae calorem qMndam praetςrnaturilem conceperit, non I sane mortem in proximo esse ostendit,sed bene temperamentum denotat siccum,&homiso nem tristem,&vt ille ait, male feriatum,Timonis aemulum,hominitas odiosum, quei mori velint uxor: mater, pater, tales igitur rutila maesto naturaliter, ex ii ccaus pro
Qui vero legunt confracto .vel refractos,quasi dςmissos, & in seipso recideptes interpretantur ,quod etiam intelligi potest ex eadem passioneprouenire, maesti enitit, atque, ab atra bile cireum praecordia obses lucem lari tres,&omnia vim habentia dilatata,& calefaciendi moderate quodammodo,tanquamirem interioribus luis spiritibus contrariam fugiunt,quare, & insumet . quibus lucem haurimi cuso nimirum d φjttunt, de occludunt ac hoctu potius, quam interditiinctasix, simile eqs sinisti qςis statur,. sitim conseruatur, ut contrario tollitur, hinc factum est .vt illos dicamus hahere oculos consi ηρ cto & remissos,conclusos,& introcedentes, quo sapi ius oppostgm fusi ne lucem, intemnis tenebris tritu vitales obsideatibus ommnoad rum . ini uΗoc est oculorumconfractim &demissio estpusio, quae homini accidit dupliciter, aue Noptereaquod mollis est, &ess,esinatus, aut pro xre quod est demissus, & mitis. is Suess. dolebi dentum hocesse per se notum,de patens ait, mihi multam videtor habere difficul ratem; primum en inuic oculuserinsta a non docet,deinde qua ratione fieri
possit, ut idem signum duodenuinis acdu malilia significetaoncsstat, laodem ratio.
159쪽
i 6 In Phys 6giicili Aristotelis
erat ilefendantua talistaret confrictionem oculonitia,'tramque passibnem'designare iidemum quomodocbrinere pZssetfius, nunc mollitiem, hunc tristitiam significari , quὰ cum ille necivaqui se si iamsol quibus harenon sunt nota, oeshino lacere, tentan
Confracti'nem oculorum, demissiqnem, & constrictionem quandam, siue connivenit resimistare dixi us,insteminishoc apparet,quae cum honestae,&pudicae sunt,autes. i. siillulanti illa demittunt oculos, de ipsos cohibent, lumenque non emittunt, sed terram aspiciunt,de vix attollente a angulis anguste pupillam trudunt,& ita subluentur, quariationeat uandouriantes tueri solent virgines, sic Dido cum honestissima esset, Ilioneo
Etiam haec oculorum remissio,& confractio potest suspicari in Sinone,& in Achemees Ee, nec non, & in ipso Aenea , cum Didonem apud insemesalloqui tentaret,certe Sinon id
Vt prae se quandam commiserationem,& tristitiam ferret;ex his igitur, quid oculorum confiactio significat patet, est enim oculos ad se retrahere obtutumq. collibere,quod pro habile est fecisi in fiem Icumpnnu circumspexisset climina Troiana. trir' Qusd autem idem signum possit duci etiam cipposita designare patet,qu iam oppomet etiam causae possunt eundem pioducere effet tum, M'm paupertas, diuitiae possunt claustre laetitiam paupertas nimii Ithulaens ,& praesentes diuitiae, sed di unus istis motus hausathyemem,&aestatem,diem;&n stem,&virum Pol idem signum,ut pallor timorem, Sinio rem indicti non est ergo abisjurii idem signum duo diuersi, &opposita designaqYGI eundem essectum adiuersiycausisposse oriri,ureum calore,&stigore arbores;&plan iari inuetat, &eodem ne linius durescit,&caera liquescit . . alii it milesum igitus ita sin& tvit At teles, confractio mollem,&tamineain signuficat propensionem,&animum pauidum,&humilem, ceu Ilurimum habenisceminae vini E8st ijdfli in hiiivgnodi dem 16Deflectus , quem uomi, qui timent dedecus &facile erubesculit, retuhentibusquid An ad oeulos sanguine,&humoribus;atqueiillos gra uantibusinuatidei tufit. ylium, nReminae noniunt audaces,& molles, facile igitur pati mihi: &do te tres iunt igiturres o qui mollas sunt, misericotales, &sceminaris ciledduldsdemittistiis Ergo haec culo iidemissio molle tamineum arguit ingenium, idem sist sim tri, in ei tantinuni dei saty quoniam qui ristes senumultaemelanch IEoccupa litui)Archeia quare vafires is et inim prae mamoliuntur,a incaput feruntur, qui ci isti aer estres bisues sint,&atri BrisInficiunt,aagrahat, &lucem odisse cogunt, πqua ratione demittuntur oculi,sic igi fur signumhocim main denotatoanimi quandam
160쪽
rugosi,si facies macra, si color pallidus, si oculi concaui, si vox balbutiens, &impedita,l bia exilia,& subalbida, sic igitur inter stamineum,& abiectum animii ponetur discrimen.
, , D in figura humilis, in motibus rem sinc 'Atla 2-
Hominis ad tristitiam nati hic ultimus est character, quem nempe videbimus in figuis, hi, O hoc est corporis specie,positione,&habitudine esse humilem, demissumque,d in motibus, νιmi aidest in operationibus remissum,tardum scilicet, non contumacem, non contradicentem alijs, non volentem tueri suam positionem, talis igitur erit uistis', quoniamtiinidus est, omnis autem timidus sibi metuit, neque alios contra se multare vult; qui autemetatus est Io figuram gerir superbi, superbia odium prouocat hominum & eos in se irritat , ergo tristis non est elatus .& siperbus , sed humilis , &demissusexistit, ergo figuram ,&speetem d. missi,& humilis repraesentat viritistis; pauorem autem humiles facere homine docet Poe
Pergentes hn lustrauit pamor. Et alibi victus Turnus humilis, supplexque oculos, dextramque precantem protendit; tristi igitur, est secuudum mores reniissus, hoc est non habet mores,hoc est incessum, non habitum oris, & corporis, non voces elatas, &sa perbas,non minitatur,non blasphemat,non Guiciatur,sed dolet, aut taeens mussitat, &
tot de tristi dicta sint. o. o.
aq Sed dubitabitur,absit verum,quod tristis siti lacholicus videtur enirn quodn6 nam pueri,&sceminae facili negotio maerent, lugent,&dolent,neque tamen meliner solicisint uenim nouimus mei ancholichos,qui ijdem adeo laeti,&iucutidi erant,ut plerunque in scuri. ras degenerarent; Franciscum Bern m legimus suisse habitu melanchblioepijditum,ille ramen multis salibus, iocis, lusibusque abundabat, melancholicus Cicero, cuius tame iucundissima quam plura leguntur apophtemata, quidam nostris temporibus, qui comidias faciebat, facetissimus erat insciena , dum personam gerebat, & in theatro recitabat , ille idem deposita persona , adeo tristis erat, adeo demissus, ut laetitiae maerorem incutere potuisset, ac nescire se qua ratione id sibi contingeret dicebat, ut nihil non perso sonato laeti , &iucundi succurraei, cum autem personam susciperet nunquam cessaret, rapidoque amni feruentior in iocos, d sales ferretur, dicebat alitem se , cum primum loqui inciperet in scaena,quandam horripilationem sentire,aliquando maiorem,ali
Cui dubitationi, quoad primam partem respondentes dicamus Pueros, disceminas facile dolere, non quoniam suntmelancholici habitus, sed quoniam suillinolles , quaa SOL re facile assiciuntur, α quatumuis paruum dolorem sestinere nequeant, & quoniam molites, ideo humidi, quare inlachrimas cito abeunt j qui vero melancholici Minon omnes lugent, neque enim molles sunt, & melancholia terram refert, quae primum est prin-
4o Notandum deinde, quod duplex est tristitiaialtera ex affectu, & proptercaesam exterianam,& sic plerunque mulieres,& pueri faciletristantur,eodemque temporis mor entori dent,& plorant,uernae similes tempestati,quae eadem die silem, & pluviam aestum, &stiagus promit,altera vero est tristitia naturalis sine ulla causa, quae dicitur potius propesio ad maerorem,& tristitiam,quam veratristiti,,& haec neque in pueris,neq. in taminis existit ea est, . quae nascitur ex habitu melancholico priorem tristitiam, cum excesserisi excipit risus,iocusque,at hanc posteriorem,neque risuritieque iocus ullus secundum sh delectat.