장음표시 사용
171쪽
constringere, non autem Iaxare, de aperirς. An respondendum, quod. duplegesi calor, alter naturalis conservativus, & proportione respondens elsinent' stellarhi A. Alter vero est praeter naturalis,& cui adest, eis diem destructiuus, &respondet ς lem to ignis, quod omnia miscet,omniaque destruis,corrumpix, dein propriam empe ign'm natur m vertere tentat, primo calore eset melancholicus secundo aliqu*ndo ex accideti potest abunt dare,sic secundum se terra calorenti non hahst, aliquando tamen calidior est igne, qui iii natum habet calorem,hoc aRtem praeterna prati calqre abundat, si contingerit semel hii iliorem illum nigrum incalescere,&ὶ 'em concipere dum autem id fiet, & feruescat humor, tunc acres vapores ad caput tollWntur, sicques pr4hibetur bmnujs,pori laxiores fiunt et nesessario eo dissipato suci o, qui facie,&caput nutrire debesat,proptescatoris priter n*tprali acredinςm,4 violentiam macra remanet facies,pili rari, na sicaputque, unctivo imbresoluta stilicet in vaporem ea parte destinat nutritioni membrόtum superioru eadem etiam ratiotie,quamuis homines hi calidius ha
heant caput,&plerunque calvescant, fere tamen semper laborant cathario, calvescunt sane quoniam ficci sunt,& vapor ille,qui ex atra bile elepatus sursum petit c put*xsiccat, deporos laxat, unde primum hon adest materia pilorum,deindς etiam si adesint propter laxitatem meaturi pili non starent, canescunt citissime, deficipite naturali humido, sic eninifatium est, ut cum herbis Jeest alimentunc Fescantiduni aute fiunt aridae sim ςxjam aib beseant,catarrho etiam tentantur,natii est M. Illius praeternaturalis proprisi e . ad se materiam trahere, dia tractati n6nc uere. se liquefacerea consumeti, a partibus non appoponere, quael cum fiant, ne)esIE sst praecipitari in subie stas partes neque, eni cerebri calor naturalis err0res pisteritatur Ilis jgnis pinest cqrriseis . qui praecipi- tatio lipmoris exfrs mentiti proprie dicituleatarinys siue ilii xi Q, quin *ρςriorib*s ad
Ηgnc morbum,qui passione hyppocondriacalaborant, plerunque patiuntur rarique sunt, qui salvi, sanit 2 fluxionibus obnoxij no' siqt, preptςro structiones circa membra principglia generatas ab humorς cras , fastoa cruditatibus; quas debilitas caloris innati depraeternatiuialis prῶdotati tum produxit. 'Nihil igitur absurdi ex his sequitur, &prae sestitnuetam positum sit naturalem cassipenthtaquand medietuerii, qui ςiam exςeditiavi; 3ε deficitiam 'aeternaturali qcatur
de seqnte, id enim est propri qm viri acerbi trugosam,&conir istam sinuem SMrat,siqui . dem, ut dixi, omni, a cerbus tristis est, qu muta non omnis tristi sit ainbuti ausa eadem est, nam si acerbus coh nuitilat secundum faciem, &caput; qui non nutritur rugosi' selyellem, necesse est isitur,lt rugosam: faciem δε praecipue frontem thabeat qui est acer i
dunt ii lue 'μ' . A des ' Vultus autem, qui animuEsequitur.Huncchntrahitur, curti resdum, & dissicilis apth, Vt,nunc distenditur,& rugae abeunt,cum sp&di qua elu scit;qui enim spem suppon fit expectationem dicit, ii utem quaedam est laetitiae species:at laetitia ad calor res. , Aisa. xlix, Vl' Noprium stolgiari unde propter laetitiamduaeulli: et nae apud liuium MOD. M. ct tuae dicuntur, quibus in perit' supAuenerunt si iij,quos mortuos.it pugnaluginδ' . . ii
172쪽
An dicendum est,non ex hoe sequi quod a cerbus,& tristis sint Iidem secundum substantiam, quamuis utrumque eadem consequantur, & equm esse animal, & bouem, & utrumque constat esse quadrupedem , non tamen bos est equs ; At supra etiam diximus omnem acerbum esse tristem,non tamen omnis tristis est acerbus, Imo plures sunt tristes, qui neque amari sunt, neque acerbi, quini m0intet utramque Passionem multa intercedit differentia,quam in contemplando actum utriusque potentiae, siue lictilitatis cognoscemus, ita enim contingit,ut ex actibus,atque aeuium differentia,cognoscatur,dc potentiarum natura,&diuersitas,sic auditiuam potentiam avisiva distinguimus, quoniam aliud est vid te, aliud audire,aliud sonus, aliud collativnus oeulsis, alter auribus obijcitur, contingitque ro videre non audientes,&non videntes audire. Tristes igitur sunt, qui moerent propter alimem prisclitem dolorem, aut propter mortem filij, aut amissionem bonorum,aut timorem mortis, aut alicuius alterius rei quae ratio nem mali habeat, quare humiles sunt,&remissi,neminique,quatenus tristes sunt, nocere affectant,sed modo ho modo illos orant,&obsecrant,auxiliumque undique implorant, piscipueque Deum diuorumque opem suppliciter inuocant,&riast Lucretius.
Et quocunque tamen miseri venereparentant, Et mora mactantpresias, quas manibus d sInfrias mittam .
Horum troprium cst,ut se gaiseros omnino putent, & contina doleant,nunc timore I ric inuidia macerati , 'ut ille dicit.
16, i se inteπebris volar, caenoque querentur . 'At parte altera acerbit,aetra affectus est de ultioneya vhatir ρλsequitur,&qnafrit, nolia ergo maeret, quoniam hic, vel ille in praesentia commodo,' istic modo assiciatur, sed quoniam non potest,prout vellet,lam exequi 'ltionem dolet,neque humilis est, sed inflatus; sibique ipsi persuadet turpem esse animi abiectionem , & huicilitatem, neque supplices Ulli madus, & praecipue inimico vli' unquam tempiae porrigeret,sed mallet mori, &semper eos a quibus iniuria fuit affectus ipdere cogitat,&cupitieque additum,θiuosque , , supplex recurrit,quoniam continuo desiderio vi oni igrinatinussuam memor, quod ditixetit Dominus, Mihi vindictain, & ego retribuam. Cum igiti licerbi, & tristis adius, cipassiones omnino inter sedistinguantur,rationabiliter etiam's, tentiae,&habilitate quae 3 o utrumque respiciunt actum,sum inter se distinctat,quare idem fi ire ab Aristoteld repetiturateque, etsi in unὀ, aut altero accidenti conueniunt duo,vesplura genera rerum sequiatur,quodsubito illa siut eadem omnino secundum Lbstantiarii, essentiam: '
Quod faciem carnosam non haberet sepra ostensiim est, 'ted neque secundu i i totum. corpus qui acerbusest carnostis dici potest e caiisa ea, questia filacerbum cytoris effers missi dictum est, eumque temperatu adi melancholicae, &ὶ Myre atri bile ad a, quae nutritioni inaepta est. Si ergo acerbus tali sestet,ergo te petaturam habc fidam , siccam, eigo non calido ,&huinidam,a si acerbus non habet cilidam,&hirmidain tem o puraturam, cum carnosus Labeat talem tem eraturam ratio enim carnis ih calido,&humido posita est, siquidem earci sanguinis moles est ergo colligemus acersum non ess carnqsuin, quod fuerat propositum, & si m)ἡhffcimὀsu ἡ ὀ neque musculti it te6 ne que Tobustus, debit is igitur mi poreis viribus, peque aptus erit ad reserandi statas labores, quare saepe voluntas est supra vites; is esura vult quam ossit cerrira Vieque malevolentia longh superabit miti itassis A se os vigore, oci virtute vincere hnstite 'quoniam , neque carnosiis, neque sanguineus est stumacis , fornisi ii Helit.
173쪽
iue 3 In Physiognom. Aristotelis
q; iare, neque am 3bilisprimo aspectu, neque ullo glio mydo iucuηdus , siquidem Iri-
--t , , drises recti m i, ' irini. Perrect)si telligit Suess nono lupos,neqsae cincinnatos,sed extensos, ego puto crines lxeistos interjgendos, sursusnelauatos,quese s supi crines eorum, qui timeam, illis enim co- mar atri riptur, j r xio videtur suadere si qRidem acerbis recurrit sanguis circum prae cordi , neMς uiuitus es, his autem mas arrigi probatur exemplo timetium,quibus crines iri unor cedente bimgruin 3d inter g ςglsere &sanguine, dicamus igitur,acerbi sunt melachmici ex bile adusta, siue ea flava at,sive atra vir que enim aduritur prompte qui . x0. talessu it crassos haberit pilai, hirtos,* ibisti,&crassi sunt recti, ergo acerbi rectos ha-i b t suos; 'd'd autem maior vera n ex hoc patet,nam dictum est, quod qui atrabili rij sunt plebi in i meatus ah t cUti g rtosn caeteris laxiores.qu re etiam laut aptioressi ad se se, se paucada hem 'ittendas,unde crassiores pjli fiunt, cum autem crassiores sitit,adse etiam re isti flexistunt, icamus stigus esse causam huius rectitudinis,li1 quae gelu affecti sunt cbmuguntur, frigigi. ςnim est congregare,&constipare, qu*.con' stipantur durcscimt,dura rigida sunt,quae βgesium, si nihil impedierit,rectam figuram obtinent,in acerbis igitur pili rigidi erunt,cum in illis frigida, & sicca praeualeat temperies. const D liquod rigido ,&re ha binat crines. Nigros item quoniam atrabiliari j sunt,cuius propo est nigredo,cum igitur humor hic si niger,&adustus,nigram,&adustam facit fuliginem,quare etiam . qui ex illa oriuntur criJς d. x gri acerbum, & pilos capitis,
h is ρω hqὀnibus addit portam tot gemmum,at nescist qua ratione id continge ...is, re positi,n in L pjti valde paru aruum etiam inςst cerebruinaequare,& principium nati,,uia . ut frigori nqcessario desilla,nam in minoriquato minor est vinus,&eo magisti similare sit, utituatenWs sicillare ca*ia ,si autem frigus minus est,ergo calor maior, unde
ferente einem Porta,vocat eos,quorum s t paruum est,impetuosos,uioleptos,instabi' ies, alibi etiam dubios,3t irresolutos,& nihil unqnam perficietes eorum, quae assumpserui Ast horum nullum omnino tribuendum est illi de quo loquimur acerbo,non enim est im. . petuosus,neque violentu'sed tempMilocumque expectat,non est instabilis, sed nimium , & plus iusthin sua ira obstip tu Meque estdubiosus,sed nimium resolutus,ita ut null alia ratibne,nisi h ruindi a m esiat, nigitur bene datur capulparuum acerbo, ei, quis euae &diuturetiae est irae,quod i ix ris esse insani signum,at tunc tanto miniis acer cuueniet, nam fenestruthio cameliis, cui datur paruum caput acerbae irae non ςst Αο r ubdit illa, is concinnam babet figuram, i figuram bacamaros quidem indicare, hoc est pro typi's ad iram, non tamen acerbospiat em,cognoui enim,quamplures gibbos, redi storim,qui nt lauae,&priscipitis irae,non tamen acerbae, qWalas descripsimus. Nares addit pitula boceti'm signum est iracundi,&ad equos referri dicebat,eosque animo's qui dum irascunt 'r patefactum: admodum nares,athoc etiam caloris mregni tu i dine docst,dicebamus aut acerbos esse frigidoue& atrae bilis humore detineri, quare neq. t
174쪽
simul contingat atram bilem exuri, tunc enim sorte spiritus incalescehi, anhelitus erit
spissus,&fortis,at nos hominem secundum potentiam,& habilitatςm ad acerbitatem,non autem in actu existentem contumplamur, addit ille loquelam subflauidam,Hoc certe mendum est nam qua ratione flavam, aut subflauam possit dicere loquelim nescio, inter sapores enim,& odorei est quidem aliqua cogy tio,& Cardanus etiam saporibus,quamuis satis audacter, & colores nectit, at quid commune habςat ςolor, cum sono nondum audiui, vi a coloribus ad sino possint nomina traduci,ut dicamus aliquem habere vocem albam, vel rubram, vel csruleam ut flauam,si vero legendum est,fluidum, ut vox appelletur stultida,hoc est fluens,at vox ominis,&fluit, & alata sunt vel ,
o Etsi me emissem ut irrevocabile verium.
Neque quomodo alii fluida,alig satia verba possint dici ide6,sed neque legemus stac
eidam, hoc est debilem, & eneruat m,nam cynaedi haec vox est,& mollis non aut em ace
usi, oculos deinde psin it siccos, dc sanguineos, quod serie verum estu At nescio, cur dei de dicat oculos esse fulvo nam si sanguinei quomodo sunt fulvi siquidem fulvum dicit co-iorem: auri, aut iubarum leonis, aut qualem in cortice videmus dulcium malorum aurantiorum, ni fisertε velit oculos sanguineos dici respectu adnatae cui annexae sint sanguine, plures venulae at postea respectu pupillae,an sit oculus fulvus, saltem erat declarandum, sed neque puto id admitti possenum ipse agens in capite xi.de coloribus oculorum, dicat, splendentem, &sahgutheum oculum vesaniae proximam audaciam significare, & qui x hementissime irascuntur sanguineos habere oculos. etiam testimonio Homexi certum est. zo od ultimum addit pallidi, subrubri,sicci,utrum de corpor an de oculis acerborum loquatur incertuin est sirinio enim aspectu de corpore loqui videtur,quoniam supra dixerat,quod supercilia,& frontem c5trahunt,de sursum corpus ducunt,quae sane operatio honvidetur posse dari oculis,non enim ipsi sursum contrahent corpus,hoc enim non est oculo-nim, sed hominis,&habentis corpus,oficium, Si vero id accomodaueris oculis,quo modo dixeris acerbii habere oculos pallidos subrubros, siccos,& paulo supra, oculos sanguineos,&alibi futu6s, haec enim simul esse nequeunt, neque eadem etiam significare possunt, fisque secundum ipsius mentem,qugdam horum colorum significati ὀnes possunt acerso aci corimodari. Quare pace tanti viri qua ratione ha, qui diximus posueritiem sane non,' video,sed de his satis. -
ao Athoc loco pro aris ocisque, quod dicitur, Physiognomo ςertandum est, ponit Suess. Physiognomones qui causam horum signorum quaerunt,impudentes agexe,quoniatii ait Ville γ hoc quaerere est egredi facultatem physiognomicam ; Atque satis esse Physiognomico signa ex obseruatione colligere,& posse illa reserte ad ea, ex quibus colliguntur, addit que id supra sexb Aristotele iuisse definitum, ut physiosnomqnis ratio in hoc uno cosisterct,sic ergo physiognomum esse empiricum claemdam,ἰnoli autem scientifictim putat: ne que et edit eam naturali philosophiae subalternatamisse, aut ab ipsa Vcipere principia, atto , cum Ita maledixerit physiognomiae, laborem succepisse interpretandi phyctognomica placita, ipsum non pudet, & qui tantus est philosophus manum apponere irrationabili ser . p naoni,&nugas physisgnomica ut ipsi videt utcontemplari, At sane nimis male nieretur
o de hac facultate vir ille . . J ιAn dicendum est,ut quidam, Physiognomiam esse artem, coniecturalem tamem cum circa particularia occupetur, & illorum propensiones prosequatur,sed si ars est omnisque ars habitus est, cum recta ravonei si rectam habet rationem physiognomia non sine cauta
cognitione procedere potest,ratio enim,ordo natura,& causa, ut idem sumi, aut unum sine alijs esse nρquit;amplius ubi ratio,ibi syllogismus quare necessaric ,& x niuerstile hoc autem causa est viqisim bipesquqniam hoino sum; quod si id verum est, non omnino pity fio-gn'inu diςemus i notare cas eord,quae dic Mur, in principia sumit a naturali philosophia.
175쪽
An sene melius dicendum est non esse artem simpliciter, nam omnis kica ita est sactiva PDID- alicuius eorum,que aliter esse possunt, at Physiognomi nihil facit, sed esse scietiam, quo gnomia ni m est habitus per demonstrationem acquisitus, sed duplex demonstratio propter quid esse & quia,utitur autem demonstratione quia, & dicemus esse scientiam.lubal ornatam,& ui ipsa dempnstrari quod . Ast per principia in physiologia capta, autostensa demonstrasspropter quid, sensitivorum enim est dicere quod sit, superioris autem propter quid, ut primo posteriorum,sicuti igitur se habet perspectiva ad Geometriam,& musica ad Arithme.
ticam, ita se habet Phisognomia ad naturalem scientiam, non igitur est mera coni et ra,neque est ars,sed scientia,verum dans quod, no autem propter quid, nisi per naturalem scientiam,neque oscit, quod eius theoremata non sint necessaria, nam adicientiae consti. i. aut loriem suscit,quod ιheoremata habeant veritatem,ut plurimum,& non ex se,sed ex acicidenti,&per externam causam impedita eficiant a necessario, ut Aristoteles primo Priorum docuit,scientia igitur,di demonstratio esse potest huius, quod homo habet quinque, digitos ih manu,quamuis continsat reperiri, qui se habent,& qui quattuor tantum. Si ergo a naturali Philosophia principia sumit Physiognomia, & dat quod, a physiologia sane propter quid mutuabitur,ut de perspectiva,ac armonica dictum est. Non ergo ex. cedit limites suae cognitionis phisiognomus, si causas requirit suorum signorum, 'si uniuera salia statuit theoremata si dubitationes, quae coi clusiones suas labefactare videtur, toljit. neque sequitur si exprincipiatis principi j procedat , ideo illi nomen nullum scientiae tri buendum esse, ut omnis facultas rationalis tam principia quam principiata habet, quorum haec quidem probat,illa supponit, sic et amphysiognomia, & ipsa babet principia, &principiata,&s habet principia,ergo causas suarum conclusit Onum poterit affere,erso non . est contenta ipse quod est, sed ςtiam propter quid tentare poterit. I Neque obstat quod primo posteriorum dicitur. sensi; tuos artifices, quod est docem , intellecti uos propter quid,nam cum sensitiva, &intelle stiua cognitio simul iungantur,ut sensus, di intellectus,ut uniuςrsalis, & particularis propositio,vt i'aior. α minor in prima
ssura,vi torum,d: pars,neque pars sine Nio neque minor sine maiori,neque singularis sulae uniuersali probe,&perstiaς cognosci poterit,ars autem omnis,&Omnis scientia,vel nom titia etiam degenere honorabilium bonorum est, ergo secundum se otiam perfecte ha- i.
beri potest, quare ea ipsum propterquid habebit, si non omnino ς e, tamen a superiori .
Nec veru est,quod ille ait Aristotelem id affirmare, sed Aristotelis sententia est. Ins. goorum inuentione, ac constitutione ipsius quod est, ad sensium recurrendum esse, ut haec confirmetur positio.quod certa animi passio certu' habeat in corpore signum,quod illam
consequitur, sicut certam animam certum corpus sequi solet, non enim corpus leonis animam ouis,aut cerui habet,sed leoninam,ita pavor in anima,aut audacia in corpore habet, quod audaciae, aut pauori respondeat, non igitur adeo male sentiendum estde naturali physiognomia,ut illam penitus ratione vacantem, & causarum ignoraptem esse dicamus, sed illa explodenda est,quae de suturis contingentibus,de humanis actionibus,aut cogita.
tionibus certi aliquid asserere putat,ac promittit, illa inquam penitus reuci ςnda est,cum η' nihil in se veritatis,nihil rationabilitatis includat .
176쪽
. , Iracundisign. . M tus corpore gura bene costitutus,animoses, θω usinumeri dictantes,st magni,et lati: extrema magna,s fortingenis, circapectus, dicista buboesbarbarus probe ,eapillorum ambitu oridus, deorsim tendens.
a Maritiem iracudigin genere supponi diximus;qui enim irascitur,aut qui promptus est ad iram,illa vel celeriter sumit, ac ponit taceidit pueris,& dicitur amarus,at il-ile de quo supra egimus, qui siue celeriter,sive non umit iram, & tardEponit, dicitur acerbus dium igitur de acerbo dictum sit,nunc de amaro verba facit Aristoteles, sic enim secun dum partes totum ipsum iracundi genus nobis innotescet , hoc igitur loco per iracundum proprie intelligimus,& in specie amarum,eum nempe, qui minima de causa promptό iram Κmit, praecepsad vindictam ferturicio tamen quiescit, & iram deponit, ut dese ipso testatur Horatius,quem dicit.
Mihi autem similis horu ira videtur pulueri illipyrio,quo utimur ad expilandedas bombo bardarum pilas,ille enim celerrime ignem concipit, illumque ipsum celeriter etiam ponit, quamuis vehementissimo cum impetu, & terribili sonitu, & fragore accendatur, & fumo,
. Dicitur amarus ducta metaphora a sapore amaro, qui cum primum linguam attigerit ah,& gustum mouerit,subito expuitur,& reijcitur; qualis igitur est sapor amarus, si compar oi, tur,cu gustu,qui ab illo abhorret, & subito rei jcit, talis est vir hic celeris iracundiae incom- ωμά muni hominum congressu,cum primu enim seiptim manifestat,illum homines espuuiit,& odiose, cum illo conueniunt,vel dicitur amaru&, qui hoc laborat vitio, quoniam in ip sobilis,& humor amarus prae dominatur, a quo passio haec exoritur,est autem amarities vet hemεs impetus bilis celerrime accenta propter appetitu vindictae ob apparentem contem-3o ptum,quamlumuis paruum,quare eadem ipsius materia erit cum ira in uniuersali nempe biliosus sanguis,at ad incalescendum promptior, & ad remittedum etiam calorem aptior, tenuissima igitur erit bilis,nam tenuia prompte quidem recipiunt impressiones quod videmus ii, aere puro,& subtili sed prompte etiam deponunt, & sanguis biliosus secundum se,. naturam suam purus existens, tenuis ad est, & adeo spirithosus, vi momento incale stat,&fiigescat, patet igitur,quod tenuissimi,&multi sanguinis biliosi aptitudo ad ebuluiliendum circa cor ob appetitumvindictae excitatum ab apparenti contemptu dicitur am rities,quid igitur haec sit,& in quanam materia,& quomodo, &a quo fiat clarum est. i Si hoc igitur verum est,huius viri pene tota complaxio;& omnes spiritus erunt ignei,at ignis est recta sursum petere,& quae ab igne sursum seruntur, eadem recta ascendunt,ama-: Rectur o vi igitur figura erit recta. & sic bene dictum est, amarum hominem habere corpus rectum, corpore causa est, quoniam in ipso praeualet humor, qui ignem refert, quod ignem re*rt, actiones ctiam ignis representat,inter quas est sursum petere,hoc est sursum erui, quare amarus est
, , Figura bene con 3itutus Deetes Alii bene costatum legunt, at pro isto accedit magis ad graecum codicem haec secunda lectio ; nam vo, δι-αγμένος nihil aliud sanificat, nisi bene circa costas dispositum,
siue habentem bonas,& ampla costas
177쪽
162 In Physiognomέ ω'istotelis
tatem vocant, quo disi ita ea sentiendum, espromptiisausia erit, nam amarus multum ha bet ignei caloris circa cor,&costas,tal sis triuiti proprium estgilatare, iure igitur,qui amarus est,sive animosus latas, & firmas costas habebit, & pectusPtensum .
sus. ' Tertium est hoc si num viri ad iramina ime prompyi, sed 'ox haec, HRS 'pud latin's usurpatulini fallar,mihi non videtur reddere significatiotiem graecς vol Si s ligust ευθυαος,
nam animosam vocamus eum,qui in se vehementia animi habet,impetum de violentigm loquandam, sic Ovidius Pyrrhum vocatanimosum imaginepatris,Magnanimum,sortet ;& constantem, aliquando etiam iracudum; quarum significationum nulla pr senti senii dconsideraxioni, signa enim nos contemplamur sensibilia,per quae ad insensibillia peruenia imus,&accidentiam pyis,quibus cognoseamus animς passiones,&quaenam sensibilia sibgna,qyibus respondeant animi propensionibus t quacunque caeperis animosi significatio nem nullum sensibile accides denotare inuenies,adde, quod nullum horum capitum, quae inducta sunt,ulla continent vocetu,quae animj passionem indicet.
Obiis. Et si obieceri in capite modesti seu moderati iesiquod sit mitis,quae videtur significare quale quoddam accidens eirca anin am . Respondeo ibi non de animae accidetj,sedde 'qualitate vocis esse sermonem,& per mitem vocem indicari quanda m qualitatem, quasi is iudicas auditus,non enimbi dicitur,quod moderatus sit mitis animo quamuis se vera sit mitis, sis etiam non negarem per vocem hanc, animosi, quam interpretes atrulerunt exponentes ευλμον significare passiones proprias iracundi, verumtamen certum est, intentionem Aristo elis esse denotare aliquod accidens sensibile, quo finesse solet corpori,cui aniama aduertit ira unda, ad aviaritiem prona, Sensibilis autem ascidentium,eκ sentenr Aristotelis, triplex est genus,unum proprium,al rerum commune,tertium per accIdgs, proia prium est,ut color,&albeqo respectu visas, commuye,ut hominis motus;&figura, per acci dens,ut risus,& l illarit in facie, quodenim rideat Calli as,quod laetus siloculis vides non tamen per se, yerumper accidens cognit' tali mo u, acfigura; iSi ergoanimosus non si 3sgnificat obiectum perse,&proprium senseum sineque serre commune,attamen significa ibit quoddam obieelum per accidens ridentem enim Socratesentist,non quod risus si commune siensibile;sed quod per communia cognoscitur, quae ridenti accidunt Cum ergo animosum dicamus vehementem, alacrem,confidentem, magnanimum fortem, amplius hacurum hilarem,laetumque hominem,&prompto animo praegitum,nullam harum figisifi ca tionum esse puto sensibilem magis, vehementia, & laetitia, & benignitate, quae in facio conspicitur apparet enim non minus hic mos in facie,quam tistitiaia int motuum tarditas, aut somnoleqsa,autaliquis ali is eorum,qui ab Aristotele in hiscapipibus enumerantur. Dico igi qr iracundxim siue amarum esse animosum, hoc est in vultu prae se ferre vehe- , mentiam, laetitiam, gc benignitatem quandam,quam plurimi e nostratibus olim in nobiliori quodam uiro omnium iracundissim' agnoscere poterant,ctusa est,quqniam amatus Αφ
ille est cuius circa cor adest magna copia humoris biliosi, qui talis est, abundat sanguine subtilit& calidό,subtilem, & calidum sanguinem sequitur spirituum multitudo, tilia,
di benignitas in falle apparens Iracundurn igitur,c in a tiaram iracundiam propensini,dum quietus est vocabimus tranquillum,& benignum non minusquam spectantibus videatur mare,ctim quietum,&nullis ventis agitatum est, nam, & in eo, & de illo omnia sperare, sibi omnia promitter pysse putabis, si autem ventis percelli, ac turbari contigati, tunc horrifille, ac dictu ineffabrie monstrum se se explicat,tot erynnis sibillat hydrias, totquendictaudeles offert mortici 1 quid
178쪽
quid ergo peranimositatem, & quomodo mos iste cloimosus,hoc est hilatis vehemensque
cum quada confidentia suimet ipsius,in vultu amari & iracundi appareat,&: propter quid, ex his dictum est Noto,quod antinosum dixi a Suess.interpretaxi spirituosum,& dum eri Non ponit suum hoc verbum ait,spirituosum esse illum qui magnum, longu facit anhelitum, vel respirationem,&inspirationem,causam affert,quoniam iracund*s est maxime calidus circa praecordi ideo magnam facit respirationςrre, sed quid vetaret dicere, huc hominem esse magni anhelitus, & inspirationiseo quod latas, & amplas habet costas, quae cum magnam statuantpectoris cauitatem, magnumque pulmonem necessse est etiam multum a re inspirari, ut illius cauitates impleantur. idi Vctamenustam virihuius non refello sententiam,ita etiam illi non adhaereo, inusquam enim,cum Aristotelica voce couenire videtur,neque memini,quod unquam grsci vocem, quae spiri um vocat locionius,quae animum significat, aut e contra usurparint, quamuis id latini, quandoque fecisse videantur, qui animam nonsolum pro eo pictrcipio per quod yiuimus usurpant, sed etiam: mmam spiritum,&flatum vocant,u Virgilius .
Subrutius color ille est qui inter fascedinem, rubedinem medius est,fuscusdicitur co fus ς losiqill ad nigrediaem accedit, fuscas violas vocavit Claudianus ,&proprius color est In-i' dorun ,& eorum, qui sub aequi vitali habitant,fusci etiam vocantur Aegyptii,cum ita a ceruleo,&suiuo ad nigredinem fit transitus iam fuscuscolor efficitur,rumus uero dicitur,. qui non plane ruber est,sed ad illum proximus est impeditur enim a fusco,rutam aute uo- .camus colorem quem homine in capillis,& barba quandoquo habent,qui cum ad aeris co lorem accedgni amotamidicentur; subrussi minus claritatis adepti sunt, & referunt stammam inqlῖς fumo temperatam,quam cospicies in superiore parte illius flammae,quae excitata in lignis antiquae roboris, non dili durat, & ille color proprie dici potest subruffus,n que diuersa ratione fit colorrutas in praedictae flammae parte, atque in homine de quo I quimur iracundo, i Vtrum autε pili sunt tantum subruff,an caro,& cutis, aut tum pili,tum cutis ξ crederem hunc praeserum esse in pilis barbae, & capitis colorem, at nihil prohibet, sis o reperiamus etiam incute colorem subruffum, quin illum dicamus esse iracundum,nam tali praeditos colore videmus omnino iracundos, & ita ad iram pronos, ut neque aspectum amicoruin subridentium tolerare possintiquin motionem aliquam spiritu*m subito non praebeant. Dico ixaque primum. iracundum esse subrutam secundum pilos, deinde etiam secundum pilos ,&cutem,&hunc esse iracundissimum,&Aprae iracundia pene amentem, & θησfuriosum es 'iPximum laqueesquod positio sit uera uel publico adagio,apud It loscofirmatur,quod estomnem p habere malum sculeum,metaphora desumpta a uespis, quae aculeo feriunt obruos, cur autem id sit facile pmbari potest, nam stamarus, uel promptus ad iram
εο abunca saliguine bilioso,& calido,cum sanguis hae producat fuligine subruises,exquib. fiunt pili rationabile est iraς undum esse subrufum,atque syllogistii huius mihi non ha-hςydissiculi xem irachndi senim bilioso abundat humore,quam calido,&siem sanguine, modaute senuis hic fuliginessubrussas producat ex hoeibatur,nam rubor his adest pro. pter singuinem,qui ruinundus est magnopere, fuscedo utem propterea,quod aduritur,osmie autem,quod rubrum' istens aduritursubfuscum,& subrutam etfieitur quod in ligno bar siliano, de in rubrica fabrili, dein ocima patet, hanc enim ultimam, cum pene a re 1rssera; mimem, si combustam spectes videbisesse sebi uilam,quod Gaim inrubesca, diligno supradicto spectabis, quamulamitaesare, cum ergo talea fuligines ad cuti me
179쪽
tus peruenerint,eo in loco in pilos sermantiu ,quare qualiis est fuligo, tales etiaM esse pilosi probabile est, Quatenus ergo signum flant pili huiusmodi; multum subtilis,& biliosi sanciguinis adesse, eatenus indicant homimem stacundum,non enim esset iracundus,qui tali caireret materia,amplius, si caro siue cutis, & piliis eundem colorem suerit adeptu iam tan dem totam corporis massam ex eo bilioso sanguine ali, & nihilin corpore esse,quod bilem non redoleat signum est, si enim extrema cutis, quae secundum se remperapa est,uel Bbfri gida,vel saltem externo remissa frigoren5 potest penitus mutare materiam ex qua alitur, necesse estisteri illam esse potentem admodum, quae potius vincat,quam vincatur. Cuius igitur septem subrutam videris, carissosque eiusdetii etia m sol oris, illum maxume ira tundaniditas, si verib fuerit purpitreus, iam sanguineus est,at si russus biliosus,sisub iα ruffuscum quadam suscedule, caloris ex est etiam, a quo sere uritur bilis significat; &ρr prie,amari,& furentes fiunt hi viri cum exca uerint, dulce enim,ut meli & saccharum .,
cum exurituramaritiem contrahit.
Si autem contingeret multam pituitam huic bili misceri, unde color, subalbus sit,&cu ' Cutis iis splendida eu si uncta foret, similis Iaeuori,quem relinquunt cochleae,cum superlapides sti/ndi transierint,vel ebori lassi antiquiori isti homines horrenda, crudeli, & isua quadam rabi ς ε , efferantur,&nullum est malum, quod illis minimum non videatur, leuique de causa ira scuntur,iratique nulla ratione nisi cruore pleni iram deponunt,&vix aut parum illam manifestant, pituita enim lentorem dat, bilis vero appetitum seruidum suppeditat vindictae, nam cum vnnmquodque natum sit generare sibi simile, cum materia adest,cis igni cum 2 ligna praesto sunt,crescit in immensum, sic irae aestus vehementissimo augetur,cum materia est in quam recipiatur, μ diu peris net, cum suppeditatur quod eam retineat,
Memini virum quendam cuius barba,& capilli erant ruff,faciesque subruffa cum qum idam lento ac tauore, oculi ignei, fiequenter aspiciebax terram, non loquebatur, laph Deum inuocabat,illique gratias agebat,vix secum loquentem inruebatur, lente de inimia icis conque batur,nunquam illis maledicebat,rugosam, ac nubilosam frontem, cum laevi 'rubore habebat. Hic omnium hominum pessimus, neque Deum, neque sanctos verebatnr, ut timebat, butebatur religionis velo ad decipiedos homine fratrem,&patrem oc- 3s idit,sprotam stuprauit,eamque deinde necauit, Technas astutissimascosanguineis,ami- duisque non minusquam inimicis construxit, Unde mortes, infamis,discordiaeque intesti-
iamulti contiger quis igitur, ς quali sit hic labrutas pilus, quid porxendat ma- Humeri dictantes,st magni di lati
Σ' Qujnta amari,sive iracundi nota, quae fere eadem est In sorti sicuti,etiam,quae sequitur ' amisit; Causam puto quoniam iram fortitudinis,ac roboris cotem vocant, perfecte igitur sortem,&robustum ad iracundi speciem accedere necesse est,&si ira omniςarebit non benediceo tur sertis,quare Virg. iure Aeneam facit irasci dicens.
Sara, iamque altius irae. 4 Barrini urgum ductori.
Si igitur sortis habet latos, magnos distantes humeros, & sertis est ad iram propensis,
quae male dulcior per pectora virorum sortium e surrit, etiam necesse est,quod ad irai 'p'nus habeat latos magnos,&distantes humero prout ratioinsert,non tamen e contra
qui talia est,subito amarus,& iracundus diςetur,causa vero eadem est, & ex ijsdem princ,'pijs pendet, nam si iracundus multum caloris ignei habet circa co , & pectus, cui multum inest caloris illi etiam inest multa vis extendens, & dilatans, ubi vis haec adest, ibi fit dii liati λ& amplificatio, ausit quid impediat,aestatigitur,ut iracundo dilatentur, M ampli G
180쪽
centur Ioca circa cor,& diaphragma,partes hae But pectus,& armi,& dorsum,iracundo igitur,& ad iram prompto adesse solet i ititudo bumerorum, quare, & distantia vilius ab altem,quare,& magnitudo,cum nihil sit habere pectusinasnum,nisi unum humerum abali ro valde distare., , Extrema magna, s fortia. ii Persenia extrema intelligo robusta, quod enim in animo sorte est,illud in corpore robustum , sicuti quae in animo iustitia, in corpore sanitas per similitudiuem potest dici. Hoc
statum signum est, quod etiam sorti conuenit, & propter eandem causam ad iracunduim. xo transsertur,nam si iracundus intense calidus est,& ad ignis accedit calorem, cum multi ca-Joris siddilatare, & multam ad se materiam attrahere, necessario hos affectus in iracundo spectabimus,ubi enim est multa materia, Scausa agens est potens, & robusta , necesse estres magnas effici &robustas etiam, liocesi ad agendum promptas. aerumforte orietur alicui dubium,nunquid animosus,vel 'amarus a sorti,&robustodisserat, & videtur quod non, siquidem dici mys quod amarus habet sortia, & magna extrema,quae eadem forti tribuuntur, amplius quod habet magn0s, dc latos humeros, quae etiam omnia in forti ponebantur ;at sane dicendum quod ispe, ac tapius reiteratum est ni,nsequi,si eadem accidetis duobus infini,quud illa duo etiam sint secundu substantiam, aut specioin eadem,nanaidibos , & homo mouentur.& respirant, nunquam tamen eademuo esse dicentur. . At bene verum est,quod inter se conueniunt secsidum partes quasdam definitionis,sor tis,& ira cundus,quare,& rationabiliter si quaein formae partibus conueniunt,ea etiam i materis conuenire debet,sunt.n. ad aliquid materia,& forma, cu igitur viro sorti coueniat iracund ia,neque sine illa fortitudo se promac,sic enim AeneamVirgilius facit iracundum, sic Achillem dicit Homerus iracundum ,&acrem . Si secundum animum fortis, & am rus conuenitit in aliquo utrisque etiam e eidem se dum aliquam partem subiectum compus, est rationabile; Distingui tamen potest iracundus a forti,ut vegetativa a sensu, nam datur vis vegetativa sine sensu;at sensitiva non dabitur sine vegetativa, sic testis ny est sine iracundia,datur tamen aracundus,&amarus sine sortitudine. 36 Sed dices sortem fuisse Socratem, sertissimeque mortem fastinuisse, sortem Scipionem Africanum, qui quamuis in exilium actus fuisset, populo tamen Romano non succensuit ;neque minus fortis Sertorius, qui idemtamen mitissimus in omnes, si unos exceperis Ibe-xo obsides, & horum unumquemque ita mansuetum, ita placidum legimus,ut nihil addi possit. 'Ao dicere possiimus quod Artitudo duplex est, altera naturalis quaedam propenso ad
repellenda pericula, quae cum damno dedecus etiam adserui,& cum hac semper iuncta est ira,ea enim praecipue utitur iracundiae vigore tanquam instrumento, ad repelledum quod affligit,. Altera est acquisita,quae secundum rectam rationem operatur,& haec a modestia. a mansuetudine, placiditate non separatur, talem habuerunt viri supra memorati, at o Achilles, Aia Telamonius priorem illam naturalem habebant, neq. ea erunque secundum rationem utebantur,unde saeuus,tam grscis quam Troianis fuit Achilles,& Aiax.tandem semetipsum occidit, cum prius furens oves trucidasset, Vlissem, & Menelaum, ipsiun Agamemnonem se occidere clamans . . An etiam dicere possumus,quod duplex est sortitudo una militaris altera ciuilis, prior Rris. in agendo posita est,& secum iram quasi cotem requirit,eiusque usus est cum inimicis;m- sterior in patiendo tota consistit ,& constantia, sue patientia dicitur, cuius usus est praecipuus in pace, cum amicis, do concivibus, & haec iram non requirit, sed potius mansuetudianem, ab haeomnis iracundia,& omnis amarities longe abest,& disiungitur.