장음표시 사용
221쪽
, , Memores . habenisuperiora maiora, pulchra, scamos magis A---, R I Ltimum hoc est membrum tam longae inductionis ab Arist tela, vidiximum insti
stilothi tutae, ut fidem faceret nobis per corporea signa licere etiam animae propensiones i. Agna. cognoscere; primum autem dicendum est, quid sit memoria,"uplex in quo Iam sit eius sedes,quae eiusdem actio,& quorum; deinde qualis sit inempr dempnstrabimus, & finis presenti parti tandem imponetur. De memoria quid sit dicendum est,memorja supponit phantasiam, phantasia sensum, hic sensibile, profecto sensibile est id,quod extra animam,& ipsum sensitiuum existens, cusit actu tale, qualis est sensus mientia, illum natus est mouere,& ad actum traducere,fiens
bile igitur est motivum sensus, quatenus est seni bile, sunt enim ad aliquid , sensibilia pru-Pria dicuntur,odores,colores soni, sapores, tactilesque qualitates, & ipsarum differentiae ;harum rerum praesentium impressiones,quae fiunt,dicvtur sensationes, iudicium,&distinctionem inter has sensitiqnes,&operationes,quae ponit lacultas,sensus comunis, Sphan- aotalia vocatur,unum ac primum sciliceti sentiedi principium,quare definiunt sensum comu- rinem esse vim animae,quae externarum rerum varietates,suscipit, distinguit, iudicat, cum ergo formarum,quq ab actuo operatione sensibilium fabricatς fuerunt reliquis in primo . sensiterio remanserint, excitatur facultas , quae phantasia vocatur, eadem cum sensu communi,ratione tame ab ipso distincta,cuius opus est curca sensuum reliquias versari, hasque iungere, separare, inuertere, & secum ipsa multa effingere, quae nunquam sib sensus venerunt,neque aliquando ventura sunt, huius iudicatiqni, &fini annexus est appetitus a quo deinde progressuus motus exoritur. yt autem insensu tria sunt,nempe res quaesens lis e st,siue sentitur,&sentiendi secub i. tas, ex quibus duobus fit tertium quod dicitur sensatio, siue sentiendi actus, & ut datur intellisibile, intellectus,&φtelligendi actus, scetiam est imaginabile siue subiectum mo uere natum phantasiam,& haec sunt sensibilium relictae in anima sermae, est fantasia,vis sci licet,& facultas,quae nata est moueri ab his internis formis,illasque recipere, est etiam tem 'tium quoddam, operatio scilicet, quae dici potest imaginettio, nemptanotio, siue operatio phantasiae circa rerum simulachra, ut igitur externa sensibilia se habent ad sensum, ita imterniad phantasia, sine externis obiectis non est sensatio,& sine internis non est phantasia, quare sensus, & phantasia videntur esse idem subiecto, & tantum inter se ratione differre, nam utraque versatur circa obiecta sensibilia, sed est differentia quod sensus requirit eo-xum prssentiam, ad hoc ut in actu exeat, phatasia aut ijsdem etiam absentibus per interna, propriaque obiecta potest operari,anima igitur sensitiva una,& eadem cum detinetur cir- Αοca sermas externorum sensibilium,praesentium dicitur sentire,&eius operatio est sensatio, cum eadem anima sermas easdem sensibilium absentium considerat, dicitur phantasiata; 'quid igitur sit sensibile,sensus,& sensatio, quid imaginasile,& imaginatiua vis.&im asina
xio,quaria quidam vocarunt phantasticationem, ex his patet .
Cum itaque motus factus a reliqui js sensibilium in primo sensiterio existentibus dicatur phantasiae actus,& ipsa has receperit motiones, &facta fuerit actu, si eius operation is,
simulachrqm conseruabitur,& manebit iam memoria dicetur, quare imaginum conserua
yy memoria ς'perficitur autem,per reiterata phantas;e operationem, cum recipit igitur
222쪽
communis sensus,iudicat phantasia, retinet memoria,proprie tamen memoria est relabseqtis,cum praeteriti temporis cognitione repraesentata erigies in anima. THae igitur omnes vinulas anima sensiti ure cognoscentiti sunt eaedem subiecto, &inter
se seta differunt ratione, non igitur verum est, ut anterior Magio tioni, posteriόr cerebri pars memoriae assignanda sit ς 1ed omites eaedem sunt, ut dixi, siubi cisto , bene verum Ost , quod cum virtutes sint in materia, vel non sine materia, pro varie te materiae,idc sithie 'Iin quo ea&exerceri contingit modo melioresmodo peiores,& impersectiores seciuntopriratione toti igitur cerἄritota vis sensitiva vid tur esse actu es perfectio,qu tenus sc hiicet estprincipium quoddampassivum passione perfectiua ,&impressiones tarn Is pqς o spiritus percipere potest; unde quidamiquatenus cerebrum est corpus similare, dixerunt,
esse principium sensus, quatenus verodissimilarς,&organi m,tunc causare mot δὲ via
dentur autem praedictaeiunctiones eri permea Mibps spiritibus ipsum cerebi um, dc a eode alteratis,tielaboratis, quare quales sunt: retus,qni a mesei' illud feruntur, qua
lis erit elaboratio, quae fiet eorundum a cerebro a tales erunt, virilites, tales & sperati
nes, cuius inditium est , q0od is Io glia videntur, atque amant , di alia quieto, & periturbatiὀnib. vacuo, & aliud sentit isse, cui ieiunxis est st omashq , e qui bene potus est, alij enim spiritus prioribus, alij posterioribus suggeruntur. Cum ergo memoriae proprium sit recipere , & retincre, recipitaut m quod patitur, Rpatitur,quod est passibile necesseest principium memoratiuum esse passibile, esse' ia, .
e. . & entelechiam inateria passibilis, ah principium passivorum hum ium:est,ergo merpora si ',o uaseeulias,vel in humido,vel in eoo est abhumido costitui fici ii pus reperietur,ut in Molitio impressibili, quare necesse est ahimainatum meminine naultat' cerebru habeat 1pol de,sed γλduhet retinere,siccita exrequiritur,ngseunetur .n. impressi es nisi inscco et in eo oda sicco pendeo, ut in duro, aut satismaliquam xesistentiam habenti, quarem infantibus non fit memoria propter nimiam humiditatem . neque id senibus propter nimiam siccitatem , sed qui medio modo dispositi sunt, es recipiunt , retineri rerum impressiones, quod acςidit adultis, si modo secundum naturam fuerint ει
cti, cerebri temperies naturalis nulla ui externa , aut interna fuerit alterata; cer
. Num igitur, vel eius substantia' memoriae sedes est , sorte etiam senstiuae animae subis ictum,aut si item eiusdem primum organum; Pro illius igitur temperamento, quantitate, jo figura una cum insito spiritu, fieri sensitiuae animae operationes,de munia contingit,& mollities igitur,&durities quaedam,non simpliciter, sed talis um ipsi cerebroitum neruis, instrumetis qui b. pronias perficit operationes inexistit,& calor, &frigys ronabile, ut his
tanquam coagentibus causis sua exequatur munera memoriam igitur apte exercebit. Mimemorare poterit ille cuius derebrum ita secundum naturam disponetur,ut recipere, di r tinere,& referre imagines rerum cum loco,& tempore poterit,quare manifestum est,quod cui superiopa,hoc est caput exit maius,ille erit paratior ad memorandum quod experientiacofirmatum*st, multos enim nouimus valde memoria pollentes, quorum caput magnumerat,& crassuri valde,causam puto esse quoniam, qui memorant apte, multas rerum species,& eas in ordine debent redigere,qui vero id facere pstsse quςrunt,necessc rio vasa, o loca idonea habent, ut hoc apte facere possint, magnitudo igitur vasis necessaria est in quo multi contineri possint spiritus, & in quo eorundem motus fieri cum ordine, & sine confii
sione valeant,mqgnum igitur cerebrum, ergo & magnum caput, sic enim natura requirit. caput pars superior corporis est,ergo qui memoria receptiua valent, necnon,& retentiua .
simul,illi debent habere magnum caput, quo simul,& recipiant, & retineant, & per ordinem digerere possint, quaeiam receperint. At quamuis, qui memoria pollent magnum caput habeant, non ideo putandum est, omne3 quibus masnum caput adest memoria excellere, non enim conuertitur.
223쪽
sast..a Non puto Aristotelem velle hominem,qui mernotia valet esse pulsu misit tanti linata, ciem,aut qualem diximus esse amoribus deditum,& mollem hominem Ad puto superis se bra ra in hoc homine debere esse pulchra,hoc est affabre facta, secundumque naturam dij sita,&non monstruosi,nam si inconcinna fuerit capitis figura,etiam fi magnum sit notia ideo dicemus illud ipsum esse valens memoriar instrumentum,nam signumerit abunda se quidem materia sed illam indigestam,& rudem,&a virtute formatrice secundum re. ctam,&naturalem rationem passam non filisse, si ergo cuiuscapulmagnum est, & insor me probabile est cerebrum non bene esse affectum, de propter hoc illius munia impeditata iosunt, &cuius impedita sunt capitis, & cerebri operationes, ille non memorat , qui ergo bene meminit, bene formatum habebit caput, sed hoc est esse pulchrum , ςrgo qui benea
memores sunt pulchrum caput habent ,&bene formatum anteriorem sane partem , nam frontem amplam habent,&bene tornatum caput,&eleuatum posterius oceiput,vimihi
saepius vidisse contingit; memores igitur,& superiora pulchrahabent, & maiora quam sit
consuerum caeteros homines vulgo habere. Et ramosa magis iis .
H 'Tertium signum est, quod etiam de eodem capite praedicatur , nam qui valent m moria gena de tempora satis carnosa habent, etenim qui memores sunt,facile impressi a nesterum seruant,&si seruant necessario recipiunt,qui fatili recipiunt humidi sunt, moia illusque cerebrum habεi;ergo memores sunt sum id oris,& mollioriscerebri, ubi multum mollitiei, ibi multum etiam humoris, qui si secundum naturam fuerio, calidiorerit, ea. Iida , & humida materia in homine secundum naturam disposita prompte carnem gen rat, quibus igitur multum humoris,& calbris in capite inest,ijs probabile est superiora eta4 rne plena, iure igitur si quem viderimus habentem caput bene formatum, magnum, &carnosum illum dicemus esse aptum ad memorandum, & ad rerum imagines recipi edas,
Alij addunt aures magnas. sed sane parua esse non debent,n . nimis magnae ad asinos Isenim referuntur, qui quamuis admodu reti eant, dissicile tamen recipiunt, os etiam in his valde scissum est,& barba rara,& pili molles, quae omnia multam humoris arguunt abun- , dantiam,facile etiam sudant,& calore torquentur,quamuis autem carnosa habeant superiora,nullo tamen modo pinguedine abundant, nam remissum nimis haec calorem ostendit, qui non est in memore. Dia Hactenus ex Aristotelis sententia ostensum est,quod ex anima,cum hoc corpore iunctur m 4 efficitur compositum, ita unum ut mutuo ad inuicem compatiantur,& anima ad motus, re affectiones corporeas mutetur,& affecta anima, eorpus etiam mutationem sustineat, moe sitatur enim admotum corporis, etsi per se sit immobilis,sic ergo maestitiae,&animi ang res eorpus afficiunt, &percussum,ac male habitum corpus animam, animaeque actiones
impedit, ut ille dicebat, quod Hector saxo ictus in pectore ab Aiace iacebat iam aliud sa- εο piens,probabile igitur est, ex corporeis affectionibus posse nos cognoscere animae dispositiones,quae cognitio dicitur physiognomia,& haec si regulis,& praeceptis quibusdam com- plectaturdicetur ars ex signis corporis animae inclinationes conniectans.
224쪽
- Α Tqubhiam huic secundae parti Aristotelici contextus summam manum imponeres molioriantequam id fiat,dubitationem quandam necessarium explicare duxi,qua
primo aspectu tota presens ars aboleri videtur . t ijb i Scaliger vir sane magnus;&qpprime doctus si contra aut horein librorum de subtilitare emis. scripsit, putat mores vllosa teperatura humorum humanu corpus statuentisi nequaqpem dere,&aduersarios multitudine obiectionsi,&difficultatua se asserit esse obruedos, dici' i Forsan quide iracundiae omenta abile,&a calore esse posse,ast iracudiae habit si ab hoe calore,aut humbre pεdere, dicat impossibile, etenim si calor, & bilissaua circa cor ard& Seali Mn facithpimiMiracundu,esolato minus atra bistisrefrigerata faciet auarum,timidii,& ν Me ignauu,saguigistu,&pituita insensais, sic a maiori ad minus,ut mihi videtur,argumεrans,
probat assumptu,dices se calidissi sine sortissithos viros cognouisseiso'. habitu biliosissi δ' ' '. inopraeditos, gerant mitissimi ,, A mansuetissimi,Cς arε,& Augustsi Nerua et, & Pertiri cem viros filisse mites, quamnis bilioso prsditi diceretur habitu, probat et ab opposito si filo ς sita suntiracunda, & stigida nulla calida esse possint,quida igitur iracunda non sunt calveorda igitur iracundis non erit cacaliditas,aliter enim posita caliditate poneretur iracundia, an . sine caloreposset stare,item ait,canes iracsidissimos esse, eosdemq. frigidae admiaum, temperaturae, ut pote si libentissime apricentur,cito senescanticitoq. deponat alacritate,& intabisi facilestrantur, docet fi iditate cum siccitatie iuncta esse plus et calori esse in Ie
Pore,si in caesone,&tncabro multo iracudior, e multoq.violetior si lepus. Pariter odiu, inuidia,auaritia se stidium,maledicentia,fraudolentia, furacitas,non pendent a temperamento humorsii,sed hi sunt habitus moru, ergo a tiseramento morales non pendent habia tu minor dubitationε non habet,ille totus in probada maiore occupatur,ridens igitur ait,
Cuius humoris mancipium erit falsarius aut incestuosus deinde in omni teperatura vidialmus reperiri virtutes,& vitia,auaritia,& liberalitat placiditate,& arrogantiam,igitur ad remperaturam non est confugiendit; amplius Η, a syderibuseausatur,& ab illis dependet id ipsum tεperamem no est tribuendii, sed hae,ppensiones,& mores a cetio,& cslestidi causantur signis,ergo n5 pendeta teperamento,nec qm temperamentu est tale,ideo dicendu est, tales haberi mores,igitur temperamentu ex quo talis ho factus est, pictum esse, & insigni-.tum his inquit proprietatib. quarum cause nullis indagationibus ab humano ingenio emi possunt,exclamatis tande nulla vim in elemetis esse dicit,quod efficere potuerit insania ne- .fandς veneris in Ptolomaeo,nultu ab elemento suppeditat vestigiu,& quo chymisia,pr stigiator4rabula,fabrupossis cognoscere,neq. locv,aut educatione, quidsi posse putat, dicit enim e medijsalpibus decendere,q nauta futurus est, Venetus equitationε meditabit,hic caseu,ille mala,alii vinu,quida acetii,& pisces abhorret,hoc a tἴperamento n5 pdi causa ri, 60 ergo morsi ca n6 est teperamentu. Addit quosda timere feles,ut ait Matthiotus,alios adeo abhorrere mures,vipenea delique i,n5nulli rosa mirifice Iedsitur,alijs moschus odoratus syncope inducit quare cu hgc a tἴperam.n5 fiat,moid,& passionu indiuidui hoc n5 vocabis cam,demii insit, si a calore fieret crudelitas, vel a frigore dolus,ergo cui maior calidiutas, illi maior inesset crudelitas, & cui maius adesset frigus, ille esset dolosior,neq.id solu in genere homins,sed et belluarsi c5tingeret,q, tsi falsu esse lapponit, cum multa calid issa auialia crudelitate n5 laboret,&fiigidissimaqplurima,ut testudo,&cochlea,nihil doli med ii tui;addit alibi,si calidus, & humidus homo est maxime secundum naturam, & qui stat est . S a cundum
225쪽
cundum naturam dissositus est, ille sit sapiens ergo q0osalidior,&humidior eo sapiem
timerit''mo sed qui calidior is x hunissior ille praeter xvim g ' poeis, nihil sese
iraturin somnΤat;ergo si piensissi temperatissi-s, ergosthmina ui bru ti ,r, iaquidem humidior,& pussisiue ad escens liqmine iamstdeis pie prud Aatque versutus magi)erit,est enim uterq. senioxe,&calid, or humidior j inbixande irens positionem dici x, eque sapientes,& bonos, que mal os, & insipientes ςsse a natura; sed ab electione. yc mi te pendere, quod si hoc verum est,ergo non sequuntur mores,& habitus tempe a tem ecfrporis, ut dicere possimu Hi talemhabet temperiem,&tale corpus,ergo:&tales
mores, et habebit,& cum in omne tempexamentum possint cadere aeque virtutes, & vitia,
nihil ad haec temperies factet .Ea se paulo post xideteo qui credunt aliquid Lorumqus in io animo sunt mutari fusta corporis mutatium, nam ridiculum esse putam, quod si quis gitalais sit,illi etiam gibba,de incurua sit nimst,' si rectus sit . animam etiam rectam habete. cerum quidem elemuntorum muctionemnquiri ad se am sistinendami, quae vero sequuntur formam nihil an ateriλdes Sient,aut cum eadem mmmetarum habent,quis Strucra e t hi pior, qui Miso faedior,quia inescior Epitino stoico qiu laudusparuus,onbhs lutcus seruuserat, ast hi tamen moestanquam sydera humanum genus sapietia prudentia; bonitate liuistrarii Lexadue pulcherrimus Alcibiadessermotissimus las enssissimus Maxii 3310 si tu ,oris dignitate nulli sedetat Commodus,non Lannutianus, no I alia kxcenti, qui x Ined . ut neqvissimis aut nullis virtutibus4nsignes fuere; tande se ramseri here adortηνbςllua. ppellat philosopho minutos,&nimium materialesyquihoum raphin mores.&J3hbitus elementinum imperameto delegant, atque hos exaltarum sermis na*h sent vult litem ple vir, quod mos sit modus, ct qualitas motionis motio sipponit , , a qqopendet, i datura est qux dipitur serma,quarea sema morus penden&sne trio . non ςst mos parsi igitur a sem pendere inorem,sed sermau'n est materia, at elementorum temperies ςst materia, forma agmir non dices vllo modo elementoxum temperiei ςsis, vel illam sequi, qu re nequemore a temperie oraginem habere, aut aliquo pacto ad illam reduci , haec ille multi agit.
t alio quoddgm laco silpra naturaliter, ut aat,di metaphysice tfactans,quam pri mani hgbet ma rigm, inquit, tria esse, quae omnia vocari possunt, unum a se ipso, & per sta iaipsem,omni pii, di dicitur Deus, uomnia facit, iteru est quod omnia fit,ut pote in quod xecipi nata sunt pmpia, & hoc dicitur materia, tertium est quo cum Deo omnia facit,illo
enim Deus tamquam instrumento utitur ad agendum, & hoc citum est , quaesi vera sunt, ex his inferri putat,quod elemeta nullam partem in rebus,aut sermis rerum habeant,quae ut patet, a Dςo in materiam, per coplum,tanquam per instrumentum.imprimuntur,collu
git igixur Hrmam in vi agentis, non autum in potentia recipientis positam esse, ut sermia muri , quae est introducenda in fimumnon dicendu est, quod sit potius in finio, quam inis facultate solis, mplius si serm4ςst, primioquvi ni,d perfectio potius in perficiente sit, quam id pςrficiendo, necesse est,uid1ς mus Erm m potius in agente, & generant quam in materia resipiςnte,&quq uox elementis esse, ac reperiri. ' j Et in ea parte ubi quaerit,an mi tilarma sit eadem,Selementi praedominantis,partem heg xivam dest deni ait, si mixta haberent sermam praedominantis . animalia omnia,& χ . viu ςnt,& no viveret, vive t qQ illorum serma est aia, non viverent qssi illorum sornia,
est de cum forma terrae,quae in ipsis dominatur,at haec non vivit,amplius omnia,quae apud no ,sere ectent vinum mi3tum,quoniam in platis, & animalibus,saxisi metalli .vna terre predom in tur Byma ;si una est larma omnium,ergo omnia unum lant,at hoc lalsum, ergo neque una xst mixtorum serma, sed contrariae, at ab ijsdem priticipijs contraria es nequeunt,n in igitur dicemus ex elementis omnes rerum Brmas educi,Millorum nax
226쪽
Et si nenio gitiquod nonhabet nequeelen ςnta,quam non habeti ipsa animam poterunt,& si non auara, neque auitatiosa su*dglmenta, ergo neque avaritiam; nequo amestionein ijs, quae ex ipsissulat,daro pol umbiexqqalitatibus igitur elementarijs non trahit magiaes ferrum, non intrat busion Vs mystela non purgat rhahub rum bileni, sed ii suulpisiones,Vag si iis p propriana ormam insunt, quam serm m cum suis proprie., missius aphagente,& generante Nas exuut Φd quoniam videbat Alexander ait illeIm quampludinas mixtis praessalerς terram,ddi rar formam putabatesse grauitatem, malis quoddam geniocoactus est, edere,gdmux Iem,setiam mixtorum essς formam,hanc Alerexandri vidicit ille, peruersitarem, uius fit similam omnino nutiliqm habere duch pos,b seargumeruis halli asserit, quorum:Vnum: φ'Musi',i l l i li Quod grauitas non estissimiytarx,qquni infima non suscipiunt magis,&minus,psque magi inunc8,minusuPalurn existunt; mplius formae rerummos latet, senteni sub astantiae immersae materiae, quaist cum grsius assensu cognoscatur, sit g idensnon potestum ari forma iubstantialis ii Dicendumςst igiturposteriores forma sontinere priorest ut sirte numeriptita es contineninis posta oribus,octo enim continet sex, di quin Mu quate surmana carnis niviumst tm terrae,&aquae,sed aliquid etiam ampliuscp . prehenderet irare non destoqui Meriae neg insunt cornua equo,authomini,& ex alati; NHMitigeiusdem osscta serumst ut .sed quoniam triusque natuaa ita affecta est,ut illa hoc recusex haec petat, hi β em rationi sille toto libro exagitat A leriandrum, S philocii mos,qui aiunx, rer naturalium. &si Nun rim corporum mixtorum Orma seduci debo potenti materne,&clementorum, S re mihi videt sinsinuare, inde persuadere,vel sibi, Ratio' latius quaerit, quod soriri omnes non edueantur,sed induconiux inpotentiam materiae.' λβε At quoniam eiusdem argumenti videntur esse nonnullis multa nam, quae:insi de generatione dicta fuere contra Empedo clemi, ea recenseamn , ut omnia sim musds, mentibus hominum, squi unqu4mhaeo sane legere sustinebulainducarur, quosbi qua
doque persuadere possentab Axistotele, & pu gnomonibus verba dari, & in hiiacul M, ,
late nihil veri, aut vero coosentanei contineri. I l . Di Is d. '
Diceb t Empedocles quattuor elamenta esseaeterna, modoque sub specie sphaeri,in do sub forma mundi sensibilis maneres&rerum naturam, nihiraliud esse nisi horum mi tionem,& conuentum, ipsa autem putabat corpora elementorum esse immutabilia6, im3o corniptibilia, contraqinem in secundodegenerationeJonsiliune disputat ArIstoteleMii inter caeter autem,quae videntur fauere aliquo modo opini Umδε sentetis praedictae est id. Si res fierent congregatione,& disgregatione quattuor elementorum,vel rerum, & humorum habentium proportionem ,δε similitudinem ad qu truor elementa , d omnis ea .rum virtus inde penderet, ergo casu res fierent, & non semper, aut plerunque ex hominia
hoino,& ex oliva fieret oliua, at hoς falsi in ergo, id ex quo deducitur. Vt sit virgumentum, si sola elementorumcogregatio iscit mixta essehr vel talia,sur potius ex hostii. ne homo quimoliua nascitur quod si respondeat Empedoclei; hominem, & sturbelitum
non generaxi,quocunquς modo conuenientibus elemenyis,sed serta xatione,& lege lateruse coeuntibus ut de ossi ε in primo de antina ab eodem Empedocle dicebatur, tunc IL4o tra quaerend9m est . quidnam sit illud, quod baς certa rationedisponat elementa ρ non enim est sensna,aut casas,quae sunt peraccidens,&cauis eorum; quaeram fiurat licvpcasu n0n coquen erunt lapides,& ligna ad domum construehdam,& cur porticus sit depressata . vel porx I xior me* domusόquam tuae,non lapidibus,& lignis, aut caemento,sed clausa: eLficienti, architecto, vel saut finali,nempe propter commoditatςm aliquam Ucurrus introducantu tribuotur,ita necesse est aliquam esse certam causam,&non elemeta, quErem talem statuant,neque eo coniugiet, ut dicat litem, & amicixiam esse causas genetiarionis.
nam illae pussunt quidem elementa congregare,quod autem sic potius, quani csposito mo
227쪽
finius fueritolida, quam castanea, quod sectum est,nulla ratione a lite,aut coco dia caiisa igitur, & ratiopropter quam sit homo risibilis, vel fortis,lvel albus, nin est materia; nes e elementa,aut elementorum congregatio , sed natura, deformassia cenim est ratio kopter quam unisi quodque tale aliquid est yad elementorum igitur mixtionem confud pendum non est, dimissa forma neque iis,&amieitia tantum,possuntresvroducere,i Liam naturata statuere At certum est,quodquae sunt in nobis,vel motu sunt,uel quie res Irad nullius Vibius videntur esse cauis elementa,veuorum mixtio siquidem causa detesticipium motus, ima est,ergo quod causat lividest sorma. sed elementa mn sunt Atim Gigbdentur en fit,non autem mouent,nomisit.rdausant motum,actiuFigitusilla nulluin nobis motum causabunt, quare nequo bum; ibus,qni iespondent pro rtione ipsis eta in entix, poteri amandis,ausam quod illatidiretur,&alius horresciat is Imisereatur, iliter de quieti sentiendum, quietem mc , albedinem scissiliam I&habitum etdL spositionem quae sunt termini luctuum at terni inus motus non est quod mouetur,non id
hiat ast dria est tali laque causi quod hahe , ies talem finem, cum omnli materiaaeque , di iussistincte possit esse xam sub terminoa quo'ta sub termino ad quem, si igitur materis,
neque motus, neque quiliis est causa,cum omne, quod est in nobi vetati tu , aut quies oeshon sine horuHaltero manifestum , suo astilaaffecti um,&diuersitatum,quae in .dinic sunt causa non est, quare si materia non est, ergo nequeelam&a quatenus sunt prinei la materialia inlaclium,ergo neqtae humorei quattuor hominem componεtes,sed altinui alia qugrenda est via;&ratio quae passiones in sibis eqvientds, motus,& differentias io stanum cause nee motiss.n1turalis secundum Enipedoclem est concordiriaut posi-ctriis discordi peratio, quoniam ut in secundo de generationedixit Apis tele neeesse est
amicituam; si congregat, unum tantum facere motum ad unam tantum plitiem, quare si neni sursum, quomodo terream deinde deo summouebitὸhis ergo, quae ibi absistotelleataducuntur,patet nihilib Empedocle sint afferri,quo positio p icta seruas possit. i
xi sententiam cosirmat. Docet enim nullo modo animam exelementis posse fabricari, quare si nφn est ex elementi ergo neque illius operationes ab elementis causantur, neque ea; quae propter animam lasent corpori animato, propter elementa, aut elementoru qua- 3. litates talia esse dicemus; animam sane non esse elementum,aut ex elementis pate quonia anima est incorporea; illa vero de quibus loquimur omnino sunt corpora, corporib. adiut orporeae affectione caliduin,frigidum,durum,molle,&quaeex his fieri dictu est inquarto meteorum,Haec autem genera qualitatum animae hon insun on igitur illa est corpus, . aut quidcorporeum,neque igitur eius passiones ab elementi aut eorum proprietatib. causabuntur, sed a rei forma,&in his,quae habet animam,ab ipsa anima fient, non enim musi- messe,auigeometram,aut ad has, vel illas inclinatum esse lacultates a materia corpora deduces, id enis a fieri noh posse cerinin est, musicae igitur subiectum est anima, ut albi cora
ma, illa ut principio,hae ut subiecto; videamus etiam a quonam fiat mixtio,& quid sit il- Ivl,quod elementa simul nectit,&tenet nexa,hancque sane esse coeli motionem dicemus, go effective igitur concinetit coelum,necesseque est aliquid mixto,& ipsum dare,quod vel AN rma est,stes consequens Armam,quare oportet dicere, non omnia, quae in composito sunt, .a niateria,vel a quattuor elementis,& causa materiali pendere,videtur autem omnino c=sum ad mixtorum structuram adeo concurrere, ut non minus quam impressor,dum sigilla in ceram imprimit, assiciat quattuor elementa. Diligentius autem,& exactius, iiii contra praedieta se argumentari credunt,& non tantiam Aristoteli,sed veritati inniti,haec deducliti materiam, scilicet nullo modo esse causam
esciontem erum senesibilium, quare net earumdem passiones posse effectiqe causaro,
228쪽
ut dicamus causam, propter quam hic sit iracundior, esse bilem quae circa cor creuit, aut singuinis subtiliqrisaccensionem. Amplius materiae est pati, & rnoueri, cuius est pati, & moueri, illius noti est agere, &movere,aut passiones vllas inducere, materia igitur nonpotest vila incox 'sito passi nes inducere, xquaxinor humores hominis sunt materia, nulla igitur in homine ςrit pasiaso, quae ab bis humoribus pendem, quaeqi causari possit; nullius igitur affectus, aut
habitus in humores, di corpus referendus est,sed inelectionem, & voluntatem,educationem, institutionem,&caeter1 huiusinodi. , Quod si quiseontra maiorem dubitans,diceret multa esse quae agunt, patiuntur,
o mouentur,&mouent,ut anima cum moueat,attamen mouetur,ut etiam baculus,&Manus, quaecum inoueant lapidem mouentur etiam , Respondet animam moueri per Rccudens, non autem per se; amplius secundum quem motum manus mouet, non secundum . eundem omnino mouetur, Nam cum moueat baculum mouetur ab anima, quar non
est idem motus, sed dicimus ectvmpossibile, qui ct id, quod mouetur quatenus mouetur, ' eatenus moueat, id a quo mouetur ut idem scilicet se ipsum secundum idem moueat moueatur,sed bene mouebit aliud, hoc autem in Oetauo phy. dilligenter demon stras Ar,.stoteles,aliter enim discens docem, erens ferretur ab eo, quod fertus,iure igitur dictum est,quod cuius est pati, & moueri,quatenus p titur, & moueturium non est agere, demouere illud, a quo patitur,&mo tur. i, ἔ- . . Rursus, ex eodem Aristotele argumentum est.
Causa de ratiopropter quam unumquodq de tale aliquid est dicitur Arma, & non ateria, sed quattuor elementa, siue humoresnon sunt forma,sed materia hominis, ergo nota possunt quattuor humores dici causae propter quas homo si talealiquid ens,vel tales
habeat proprietates,&accidentia, Rursus unumquodque est per propriam formant, . . rationem,per quam etiam demonstratur, &scitur, stire enim estrem per causim cogno, scere propter quam res cst , causa autem haec nonest materia, non igitur quid uuam scite facit materialiscausa, & illamassignare nequaquam debemus, aut possumus,cuinperitu
Dicebat Parmenides, ut illi tribuit Alexander, ignem, & terram esse omnium, rerum causas, ignem calidum, cuius proprium est disgregare , at terram frigidam ,&frigidi,d esse congregare , horum utrunque esse mouere, quare sic putabat elementa qu unieauhmateriales esci effectrices, it motrices, unde res sint absque alicuita alterius auxilio, & per insitum calorem, & hi us fieri,& produci,contra quem duabus rationibus' instat. Primum quod sic ponetes negant formam, quae est actus, & rei perfectio, & non dant Contra
causam propter quam res est,nam potentias volunt esse tantum instrumentaqusdam ., quibus agens utitur, instrumenta vero neque essicientem, neque causam propter quam . res est dicere possumus, sicuti igitur serra se habet adsedi ionem,&scamnum, scaminique structuram,ita calor ad calefactionem, & mixtum mixtique generationem , sed serra noest causa 'propter quam est scamnum, sed instrumEtum,ergo neque primam causam dices 4 esse calorem,aut stigus,aut quattuor elementa siue humores, ut ergo qui diceret scamnufactum a serra,vel ascia,negaret, agnostere fabrum lignarium, ut causam scamni; ita qui diceret animal, vel plantam a calore seigoreq. productu fuisse, negaret naturam, & primam causam rerum, quae his instrumentis utens id, quod mixtum naturale dicitur, pro- Altera ratio similiter docens primas rerum naturalium ca usas non posse esse elemeniata, & calorem, & higus, haec est ,Quod subit rationem primae cauis agentis in aliquo genere in illo non agit, & patitur, sed agit tantum, ins ere rerum naturalium calor, de
229쪽
frigus,sive Ignis,& terra patiuntur,&simpliciter no agunt,ergo haec in genere naturalium primae cauis agentes dici non debent,patitur autem ignis, quoniam, & ipse ad mixtionem
Venit,&praeternaturam mouetur,quod omnino est pati.
Dabit. - sed dubitabit aliquis quomodo eo in loco ponat Aristoteles potentias in genere cause instrumentalis cum instrumenta ad causiam eruientem videantur reduci, & instrumentusit actu si agere debet, materia vero, & quae materiam d itantur, quatenus est materia,
ea non sint actu ullo modo, sed potentia. 'ri . a lita Mai.
Ponunt nonnulli quod duplex potentia,activa,quae non sequitur materiam, & passiua, quae materis semperiuncta est,at puto ego omnes potehtias,vel cum materia,vel non sine ipsa esse,nam omnes,sive sit calo suo grauitas surirpropeiasiones qilaedam ad agendum, io& mouendu, patiendave, at n5 operabuntur,nisi excitentur ab agente aliquo externo,n5 enim descedet lapis vel exibit de potentia a identali, nisi remoueatur prohibens, cui staeundum se nomen agentis conuenit, quare neque calor caleIacit nisi adsit agens, quod illo utatur sicuti,neque secat serra,ni filignarius illim manu capiat,&ad opus reuocet. i j, I tibin . Nel dicam potentias, &omne instrumentorum genusquatenus sunt alicuius gratia i Soc quod est proprium materiae,eatenusad materiam refersitur,& eo magissi contingit instra menta ut in animalibus esse partes corripositi, &eiu quod operatu , di si dixeris in aetera inis esse potentiam,&,non adesse materiam,respondeb illam potentiam,quae semper in actu est, in libro perierminias vocari potentiam aequivoce imos autem de illa, quaeproprie dicitur,potentia loqui. Solutio : Clarius autem;& Expeditius dleete possumus distinguentes quod naturales potentiae ' possunt capi dupliciter,uel quatenus sunt cum suo actu conisiistae,& sunt in energia, & hoc modo se tenent a pane erici eritis,uel quatenus a propria perfectione,& actu sunt separatn& scpertinent ad materiam,& illam sequuntur. Vel d icamus dum exeunt ad actum comcausas vocari, &instrumentaj sic calor est causa quaedam instrumentalis ipsius motionis . qua facit homo,exempli gratia cocti is at anima est primaria causa,quoὸ dixit Aristote. les secundo de anima,qui naturalem calorem,uiuendi non causam; sed concausam voca, uit,quod etiam in primo de generatione,cum augeri animal cibo, anima,& calore voluit,
HIs igitur ,& huiusmodi rationibus conati sunt facere discultatem in physiognomi,
cis quidam,& cum primam affectuum humanorum causam posuerint animam, &rerum caeterarum propriam formam,non autem potentias materiales,se penitus omnem physiognomiam de medio sustulisse putarunt. Ut os At ego ex altera parte puto rationibus quibusda posse homines persuaderi ita, ut si non ηο pb omnia, multa tamen inmixtorum generatione tribuant materiae,&ipsis elementis, nam si nulla est differentia intercausam escientem domus,& equi,nis quod causa eficiensii mus eli externa, at equi interna, & equus fit, cum omne quod fit non sit, patet equum, cum fit non esse, habere tamen id ex quo fit, in se principuum scilicet internum per quod fiat, & fieri possit, nam si hoc careret non fieret, hoc autem sit verbi gratia A. vel id erie forma,vel materia,non dices esse materiam,na materia ex suppositione est,quae fit hoc, mouetur,no adit,quae facit,& mouet, erit igitur serma,sed dices no est forma,na si A. essetia materia ςqui id esset equus,quare no fieretiat fieri suppositu est, Dicemus forsan
230쪽
in materia simpliciter adesse vim , dia potentiam ad omnes formas, quam Virgilius
innuit dicens, Totamque i aspret
Quare, & in materia equi nempe illius semine A. esse potentiam effecti iam equi, qua facie quum,nisiimpedita fuerit, haecque est seminis forma, cuius est actio sacere equum ut grauitas est Drma terrae, cuiui operatio est ferri deorsum, necessario autem eget aliquo externo graui NS, Mi possit lapidem mouere deorsum, & vis quae in semine adest, nisi ad a istum reducaturi non seperabitur,est ergo aliquid in elementis,&in materia ad certu fi m io destinata,quae ali uius operationiserit index,&principium,addeesteadem grauitas,quae 'glebam mouet deorsum,&quae motam deorsum sistit,& ibi illam seruat,&cadem visest, quae mouet semen, & facit equum; δ ilhim factum struat, videtur autemhmnino coelian concurrere,& multa rebus tribuere,sed in seminibus Hrte agit ea ratione, qua in grauibus ile qui truncat filum a quo pendet lapis, aut coluinnam deiecit,quaepondys sustinet. Amplius si quaecunque in mundo fiuia rid . eiusdem dicuntur esse apololesmata, ex his sent ex quibus est mundus, cum videamus mundum ex quattuor elementis,& coelo consta tum, necesse est, is quae mundum somponunt,aut cum his proportioneth habent consitutum esse imum quodque apotelesmai, quare si quattuor humores animalium elementis respondebunt.ςtit aliquod aliud, quod etiam coelum referet,atque sicuti in mudo qui dam passiones causantur a quattuUrelementis ; quaedam aliae a coelo, ita in apotelesinatibus,&praesertim in animalibus,& plantis multa accidentia ab his, quae proportionem habent cum elementis,& materiai multa etiam i causa et iente, ab eo, quod respondet coelo inexistere videntur. Ohhὸς Verum ut soluatur omnino praesens dubitatio, d ostendatur quomodo aliqua nobis inexistanta materia,&quattuor humoribus,& quomodo non,& quaenam ea sint;primum , tim; quaedam supponemus, deinde quid in hac dubitatione sentiendum sit, exponemus, tertio DLs quaedubitationem faciebant tollere tentabimus. Dicamus igitur in primis omnia naturalia corpora ex materia,& Arma costare,eadem. Suppoque mobilia, cum sint ab aliquo moueri ad aliquemicrminu, nihil igitur esse naturalium Atione .sorporum,&secundum naturam constantium,quod ad eius constitutionem materiam,&sormam,eficientem causam,& finalem non requisiverit; materia vero duplex est,haec uni uersalis omnium, illa particularis huius, vel illius corporis;materia uniuersalis omnium est
pura potentia omnia , hoc est ad omnem finem, & terminum est indefinita simpliciter, &indistincte, & celi Proteus potest votti, & mutari in Ignem hombiumque stram, mumque liquentem. At materia propria potest hoc fieri particulare, quaeque apta est fieri equus, vel canis ad hanc equi,vel canis Armam determinata est, uniuersalis materiae ratio est in hoc posita , , ut omnibus careat,&indistincte omnia possit capere iat materia particularis Armata est,& per serinam illam,quam habet determinatur ad hoc,vi scilicet possit fieri equus, vel canis,quare in semine equi sunt rationes duae,una per quam dicitur esse semen,& actus illius, Ao altera vero secundum quam respicit equum futurum, & dicitur potentia, non tamen sunt
duo,sed untini re,ut in linea A.B. punctus C.cum sit unus, tamen
a c b principium est C. b.definis a.c.Veriam est igitur dicere, in mat - - i ria hac, est nihil equi, est aliquid eiusdem, nihil actu, aliquid potentia , & sic ut secundo physicorum serina, &priuatio sunt quodammodo idem,cur igitur ex semine equi nascitur emius, potius qua canis uoniam
in ipso est serma intestate equi,sed non canis,&quae sol maest seminis equi, est principius equini corporis, sic igitur dicemus,ut supra, primain materiam esse simpliciter ipdefinitam