장음표시 사용
251쪽
eiecti sunt oculi de capite illum carere potΠatia videndi dictimis;sic igitur, ni salueor,dicem dum est, iton autem intelligendum,quod membra sint potentiis similia,hoc est, quodpo tentiae , & membra eadem participet qualitate, hoc enim impossibile est , cum potentia sit incorporea, membruma Gςm corporeum, id autem cuius siescetum est corpus , in inco poreo repet iri non potest, quare quae in corpore qualitas est, eandem in incorporeo repta
Sic isitur inferietur corollarium, quod scilicet, sermae.&figurae membrotum corporis consenti sunt ques requiruntiinradstciendas operationes,quibusdρstinatae suti potent; ', causa est, quoniam dixi m. tqpQd gnima ,& corpus sibi mutuo conterunt , Σ 'Iauxilianxur ad propriaapimalis munia obeunda, quaecunque talia iant ea inter se conue piunt, pars seruien* imperantis usibus,& fini accommodat si est, quae ββ seruit corpus est ,uitur coi porismembra phtent j js animae dςseruientia illorum finibus, & operationuhus apta.,&conformia esse debebunt εν his intertur principium sere primum, unum '
su es. , hue unque in niur; in animalibus sunt inter se similia ea indicabuut, illorum 4stimis 'h-is h υ Iigistinima lia se siqui e*potens 'mytione Wia insititiles exercere possessioea iis simi- 'tem ex praedictis pόndet, si enim corporea membra viii elatia consentiunt, & seconsormati rumili spotentiis sol ivruntur tali mi rigad tales erationes facienda paleis mei A lytigiis operatio, &ppletalia,simili augurialembra similes poten, Ii zis, tias, &operationes,dissimilia dissimiles etiam operationes, &m tentias indicabunt, cau. A i. si est aluont .im sicuti ixa anima totiu corporis . est istiis, ita, etiam singulae potetulae sin- ogularum partium corpo issunt actus,sic enim, & visivam oculi, & auditiuam auris, & p ia tentiasa gradi endi pedum dicimus esse actiim ,& m xiectionem, si ergo m teria sc formae
'ostias thio secitrantur, & sicuti corpus se habet ad animam, ita pars corporis ad pallcm animη, elab bit Atque & ut partes corpori ad inuicem, ita etiam partes nitrue, quare partes corporis siet , . utiles,potentias animae si inites arguunt, & partes corposis dissimiles etiam inserunt pote , ob d. tiaS dissimiles, &si totum corpus cum altero collatum est dissimile, probabiles sic etiam . tota anima vel similis toti antin gel disimilis dicetur. A corpote igitur s& corporeis par retibus ad animam,& animae potentias a'simetari potetimus, sit haec igitur regul qu*da. 3 inorum animalium, vel eadem, lii lia sunt corpus omnia,vel quaedam membr illorum animalium operationes,&potontiae, vel omnes, vel quaedam, quae illis membrix utuntur ad proprium munus exercendum, vel erunt eaedem, vel similes inter se ; sic igitu procedemus a corpori yel membri formacigura, dispositione, di temperia ad cognosce dam, &inuestigandam potentiam, a potentia deinde ad operationem inferendam, ut quoniam lupus habet latissimum os, & ventrem magnum, & his utitur instrumentis ad cxplendam suam voracitatem,cui inerit Osualde deductum ,&lus venter, illum dic in habere promptitudinem ad voracitatem, & pros bile eritillum este voracem, nisi ratio, aut educatio id prohibuerit, sic ergo dicit Aristoteles. od quaecunque sunt similia in corporibus animal tu illa sunt des ratiua cuiuspiam quaIitatis, quaesit eadem in utraque animali inter se comparato. 4e , , Haec ero minimὸ. Verba ista apud codicem Basileae impretam non leguntur, in latino , & in codice tum Aldinotum Insin ri, ita distinguuntur a praedictis,ut cui nillis nihil habe:int commune 3 im ibi sane videtur vocem graecam,quae sectionem significat filisse in margiori &a librarioedum sciaberet in textum intrusam,legitur enim graece roun, quae vox significat diuisione ,:& sectionem, ut scilicet aliquis diligens hoc loco notasset tex. diuisionem, nam re Vera
252쪽
quae sequuntur a praecedentibus omnino suntdisiuncta, adde, quod ratio verboru gram maetiolis non patitur, v t legatur τό μῆ in neutro singulari cum praecedentia in plurali pr sati sint . Demum id quod nunc subderet Aristoteles videretur destruere principiunta, quoa mox positum fuit,nempe similia Imembra corporis similes indicare operationes. N ritamen nego, quod aliquando similia non possint esse membra, tamen si Miles non erunt forsano rationes, videbimus enim aliquando duos habentes nasum. acutissimum, d Zaeorum alter erit iracundus, alter autem maxime placadus, sed non put omnino id nunc velle Aristotelem,quare neque ea verba addenda . t Ii Nisto autem quid sit potentia." uplex,&quomodo aliquae a membri scorporeix indice mur, aliquae autem n5.Eest potentia ut prius dictum est qualitasquaedam secun dum quam corpora naturalia aliquid facere, vel pati posse dicuntur,quae igitur talia suadmouere,&moueri potant,igiturcomposita sunt,quare potentia.vel est serma in materia, vel consequens linam- i , Potentiae prima distinctione diuiduntur in primas,&secundas,prima fotentiae dicum. - 'tur,quae egent externo agente, & perficiente illas, antequam ad actum, Q operationem veniant, mihi autem videntur referre Lyram, aut cytharam, quae sit quid cbordisfim siti iei illae tamen inter se nondum csisenent, neque narmonice conueniant,quod deinde fiet, quando accedente externo artifice bas quidem tendet, illas remittet donec in eortata H congeniant ratione , quae vel diapason, vel diapente sit, aut quid aliud:rdei, unde posseat, sequi possit harmonia,& cum iam concordes fiunt chordae secunda est potentia,& si anima
esset lyra ex se soniam mitteret,qualem audiri ferunt sponte sua, set l. Dimidio Meticae resinant ubi Memnone chordae, li Haec igitur est potentia prima, & eadicuntur habere potentiam primam ό quorum nacitura in hoc constituta est,ut possint ab externo perfici, & secundum certam rationem assi ei ut ex sesineimpedimento deinde operari possint, haecque potenti prima est,sicuti miateria quaedam & subiectum dispositum ad cbntraria utraque suscipienda . Hae primae potentiae; vel intellectivae sunt, vel sensitivae, &intellectivae, vel dicuntur factivae, quae positsunt in omnes artes fingi,vel activae quae virtutumintellectivarum qualis est prudentia; oppositorum sunt capaces, & per omnes habitus morum permeant, contemplatived imum quae scientiarum, cosnitionumque, & his oppositarum dispositionum sunt ita
Rursus potentiae primae sensit mae,quae stilicet pertinentadeam partem secundum qua a determinatur animai,aliae ad cognosciti partem, aliae ad appetithiam referri possuat, ut illatum qnaedam passiones,& accidentia dici possint, cum in actum,&vium veniunt 'ε iam potentiae secaudae sunt,&habitus dicuntur, nam qui a pueris delectari crud is cibis , & psimis caeperuncula carnes pati possunt,& qui abstemih consuetudine facti sunt, vinu momesno abhorren sici situr sensum habemus in secundapotetia, at modus eodem viedi isse; aut opposito modo pendet a dispositione supradicta ,& ratione eorum corporum,quae similares partes statuunt,ex quibus fit corpus anmatis. Iviti ὀtum sunt capacex, non enim virtutes susciperemus,nisi illas suscipere possemus; usu enim, & disciplina ea adipisci dicebat Aristoteles, at usus, & consuetudo ea est, quae deis prima potentia a secunda traducit principium eius operationis, quod operari contingit sim igitur potentiae primae rationes quaedam imperfectis, & indeterminatae inelio: tiones,determinantur autem,quasi genera specificis differenti jna prbpriris perfecti ibus actibus, quia illis seperueniunt ab externo agente,quod illas mouet, as luetudine, aut disii tirui aut utroque modo. Homines mi tias primas a naturae habent omnes, di quibiis aliquae non adsint , uni IIIJ, possibile
253쪽
possibillaest,illasvllo pacto acquirant,nam cum canis non habeatpotentiam ad musicani: nullo modo illam unquam addiscet, similiter homo cum habeat impotentiam advolamidum nulla virquam ratione fiet volatilis, quid igitur sit prima potentiamquotu ex ad qualis harum vita quaeque,ex his est manilastum, & quod perfici noli possit, sine pamne eius, cui inest; & sitie alteratione, & reali mutatione.Ηarum primarum potcntiarum quae in animalibus, es praecipud in homine sunt, quaedam existunt obscurissimis, &harum nul lum signum incorpore cernitur, immo potius vestigium oppositae dispositionis videturos: parere, Aliae vero obscurae quidem sunt, sed studio,disciplina, assuetuὸlane perficiuntur, ae athiiiusdissicultatis signum aliquod,obscurum tamen subest,demum aliae facili negoti operficiuntur,&iam aptitudines,&inclinationes naturales vocantur,&harum incorpore, ivel in his quae eorpus sequi solent,certum vestigium continue spectatur- - ,
tam secundae potentiae iam habitus si innperfectionesque, & quaedam sermae, quae velinaturales sunt, vel acquisitae, & utcunque vel dicuntur activae, vael passiuae, & quomodocunquesnt,ves utuntur certo organo cor reo, vel non utuntur,naturales potentias secu
-- exeant nullo externo agente egent, videt enim homo, & audi hpraeterquam quodab ullo videre,&audi didicerit, sic etiam cogitat,sicridet, atque hae,no. ut dictum est, vel utuntur determinato,&certo organo, &quales sintillarum 6peratio nes,m orgami dispositione cognoscuntur,qualent enim videmus esse oculum talem, visi neni,visivamquepcuentiam Hre auguramur, & qualia sunt crura talis etiam est progress
Acquisitos habitus dicunt , seu potentias seeundas non naturales, quae doctrina, vel, suetudine, vel utroque modo nobis adsunt, ut potestas canendi, uellegendi, uel pulsandi cytharam,qualescuitque autem sint aliae dicuntur actiu quoniam earum uis in ageodo,&mouendo consistit sic aissaltandi, pingendi,&aedificandi habitus factivi diculurrim hisbabendisnos aliquid, quatenus hos h1bemus. facimus,aut pro libito facere possumus SP demonstratione voeamussabitum sciendi,quoniam inrahabendascimus .Pas, ut dicuntur habitus siue tentiae setandumquas aliquid patimur, decerto modo deterrminati sumus ac temperantiam habitum passivum erepossumus, quietemperans enim
sergo habitus acquisitos, siue potentias secundas dixeris,qualescunque sint,sula S,eydae activae siue passiuae, dico non posseper natarporea cognbsci,nunquid adsint necne iuserte per accidens,posset enim aliquis cum robusta brachia,callosis Imanus,lactem .ligbs ne tinctam uiderit, illum fabrum seirarium iudicare, simpliciter aptem impossibile ei ιι barib, quom P cum astimae aptitudo de potentia prima ad secundam triducta nit, unde ortus est habitus, mutatio sensibilisin organis torporeis externis facta non fuit, unde non cinsoniis, gi iusti potest,sed tantum licet spectareaptitudinem, dicetque Anephysiognomus,hunc
ad ηdificatoriam;uel ad ferrariam illo esse magis,aut minus aptum atquod hic sit adimcator,uel ferrarius nusquam nisi ab operatione cognoscet,cum autemnitae certo , aliae in t g utantu corporisorgano, quareertum gannm sibi destinant facilius cognosci poι εο sunt, quam quae incertum,ut facilius cognoscam,uel saligiorem, uel fabrum, quam philo, si hum, aut arithmeticum, uel geometram, nam superiores potentialisiue habituscum utantur certis Disanis, illa etiam ab operatione secundum habitum facta asticiuntux dii
certam induunt figuram, qua cognosci possint, quare ex brachiorum dispositione citin , quod sit serrarius mercognoscetu . li i-wGesticulator embra manuum iactatorem excellentem noui,cui mortuo dissectae RPrui ab An tomico manus, ille tendines adeo distinctos,& bene formatos,&apte affecto h
254쪽
Amplius earum quae non certo utuntur gano, quaedam sunt speculativae, & hae muruto minus cognoscuntur,nisi ex consequentibus,quaedam activae,quae quoniam usu,& operatione perfici solent, ideo vestigium aliquod in corpore sorte relinquent, priores tamen nullum; omnes autem, ut dixi , consistunt in rationibus quibusdam activorum cum passiauis, dem enim modo s*mper agit natura, nisi quid sit,quod prohibeat , certusque habitus cenam aliquam opetrimem respicit, δι habitus simpliciter ratio simpliciter dici potest. & ut potentia omnis ,vel activa, vel passiua est, duplex etiam est habitus simplicite qui omnes alios compleetitur quare hic potest facere omnia, ille vero fieri, ut igitur a genere generalissimo ad genera stibalterna, deinde per harcad species specialissimas, indiuiduas quorum sunt operationes tandem deuenimur, ita potentijs simpliciter ad has, vel ill potentias descendimus, quae deinde cum ad actum veniunt, vel hoc, vel illo modo operantur, & mouentur, secundum quem asendi modum discriminatur irascibilis potentia hominis ab equo, deinde etiam Socraris Platone , hic autem operandi modus Particularis iam affectus dici solet, qui si diu permanserit, proprie, & in specie habitus v catur , nempe inueteratus quidam modus & ratio quam obseruat potentia Socratis dum
ad actum secundum exit, Ex his quid sit potentia, & quotuplex, & quae corporeis signis Cognosci queant, & quae non manifestum est,amplius quid,& quomodo unaquaeque u cum ratio possit dici.
animalii sunt,illae mero communeS.
In qui Mam codieibus loco vocis sexus quae in meo legitur , ponitur vox generis 3 quae eadem in codicibus graecis existit, propria enim magis genuina
haec videtur esse lactio, quam vocis c sexus non enim de sexu, sed de animalium gens ribus,&speciebus sermo est . Vtentes igitur voce goneris, non autem sexus, dicemus in hac particula intentionem esse Aristotelis huivismodi doeumentum afferre. Communes passiones animae animalium in corporibus eorundem,& si genere differiit
habent communia signa; At propriae passiones animae alicuius speciei propria etiam signa ρ η in corporibus indiuiduorum illius speciei habent Pro cuius positionis, siue documenti notitia primum declaro,quid sit passio, quid communis, & quid propria generis,speciei, & quae dicitur esse indiuidualis, dςinde illam ipsam posit ne confirmare tentabo;vox passio aequivoca est, proprieque agentis impressionem quatenus a patiente suscipitur, signiscat, communiter tamen passio etiam significat Omne accidentis genus, quod alicui inexistit, plerunque et dicitur de his quae per se insunt accidentibus,vtprimo poster. passio igitur est qualitas, quae per se, & semper, vel plerunq; subiectum aliquod sequitur siccundum quam,subiectum tale aliquid vocari potest. Et si dixeris potentias,& impotentias esse qualitates,non tamen ab ipsis fieri denomia .
nationem, respondeo id contingere quoniam carent nomine, si autem nomen haberent,4 utique ab illis etiam fieret denominatio,cuius indicium est,quod illae quae nomen habent absque ulla difficultate denominant subiectum, ut ex Simplicio in praedicamentis colligi. r, etenim, & volatile dicitur, quod habet aptiuuditiem ad volandum , quod potest fieri sciens,scientiarum dicitur capaX Harum passionum siue proprietatum, quae in uno quoque reperiuntur indiuidiuo, quaedam dicuntur esse generis,quaedam speciei,illae dicuntur esse generis,quae in pluribus specie differentibus indiuiduis reperiuntur,ut posse moueri a se ipse secundum locum,irasci, & iucunda quaerere, cum reperiantur in particularibus equis, bobus. & hominibus dici mus passiones generis,quae vero in particularibus hominibus eaedem sunt, quatenus sunt, homine illaedicuntur passiones speciei, & eaedem in omnibus sunt, ut scientiatum capa-
255쪽
citas, honoris,&diuitiarum appetitus sunt passiones hominis, quatenus homo luare in omni homine secundum quod homo est, eruntecedem, & in uno indiuiduo,nernpe in M. crate erunt etiam, sunt i situr duo proprietatum ordines prior generis, posteriqr species
specialissimae. Noto autem quod sicuti pluribus generibus potest subiici socrates,ita elim plures potest habere proprietates, alias enim habet , ut animai,alias ut est vivens,&quatenus esteorpus, & substantia, & quoniam unum quoddam est subieetq; plura autem ratione ideo contingit eidem plures inesseetiam proprietates, quarum quaedam illi competent quate. nus ςst homo quaedam alie quatenus est doctus, & quatenusest Atheniensis. Ex harum proprietatum,confluxu statuitur illa,quam voca indiuidualem, siue indi. druiduantem proprietatem,quae constat colicursu tot proprietatum simul collectarum,qua ' rum numerum simul unitum impossibiler est in uno alio reperias, & hic est unus, & veru, modus indiuidualis proprietatis,quaeindiuiduo certo quatenus est hoc aliquid competit, quam indiuidualitatem quidam haeceitate 31 ubcasse visi sunt. Alter indiuiduae proprietatis modus intellectu dissicilior quidem , at quem etiam ess qui pessimus,est positus, Sconsistit in certo modo,quem obseruat indiuidui cetii partic laris potentia, cum ad aetiim, S energiam transit, ut omnes homines irascuntur propter apparentem contemptum at iuuenes alio modo, ac senes, & inter iuuenes diuerso modo diuites, &potentes, quam passperes, &Jnter diuites etiam alia ratione iram exercent biliosi, alia melancholici,&ifitidire bili6ses alio modo assiciuntur,qui abundant naturali,alio ea qui praeternaturalibit demum, & qui naturali bile exuperant iuuenes,&diuitesetiam ab alio indiuiduo in his omnibus similiarunt differentes,nam ratio, educatio, iniutinio, leges,externa oblata mirificam faciuntdifferentiam,quare modus certus,quein seruat Socrates ad exercendam suam potentiam irascibilem, ille est, qui mos dicitur, &ῖecundum quem modum denominatqr, qui mos,' i modus cum non solum ab aptitudine na urali,
sed etiam nasci possit ab ipsius electione, & ratione, & institutione, fit, ut proprietas haec indiuidualis dissicillimecognosti,&de hac ipsa iudicari possit. . bes oti morς omneε temperamentum oerporis sequi putant, si qui sunt, illitoto;
misis quod aiunt, caelo errant; similiter siquis putaret nullius moris principium dedisse nobis δορqui ιν temperamentum,hic etiam penitus esset falsus,sed cum neutra illarum vera sit, contingit permπὸ utrisque oppositas particulares esse veras, quidam enim mores temper menta corporisti quuntur,& quidam non,unde sequitur quosdam per signa cognosci,quosdam autem nuti
lo modo posse, exhi*igiturquaen in sint passione3 generia, quae sint specieim ni
festum est. Hoc autem loco, ut mihi videtur, per pastiones Aristoteles intelligit potentias animaei nam id per quod animal tanquam principium primum operatur, potentia est, ut visiu potentia dicitur illud principium per quod videmus, quare sensus esti Passiones, quibus tanquam principiis animalia operantur aliae sui it propriae illius speciei, seb qua illa indiuidua, quae operantur, dicuntur contineri ita, ut praeter indiuidua illius speciei nullis aliis ε' competant, diae vero dicuntur esse commui es etiam lijs, ita scilicet, ut non soluim competant indiuidui alijs eiusdem speciei,cum eo quod operatur, verum ut iam pluribus alii inter se differentibus specie. Mihique videtur, quod omne subiectum quod operatur, nempe individuum animal, atque unum, de quo proprie dicitur operatio,&operari actiones enim sunt indiuiduarum Mihi inquam videtur, quod animal, quod operatur, quatenus operatur constet eX sex rebus,quaru tres se tenent ex partes armae, & tres ex parte materiae, quae intersteandem habent proportionem, &nexum necessarium,quem h bet materia, & sorma.
autem quae se tenent a forma vidρntur esse anim , potentia, dc pisti ip potentix
256쪽
ex parte materiae est Nu , Gaius totius ratio est tota anima ,& organum, sue prisco pyris organica,qua, ut plurimum utitur potentia, & tandem qualitas corpore , & dispo si fenii bilis,secundum quam quomodo sit affecta potentis,ut plurimum cognoscimus . quare, ut qualitates Foreae, quae in QTaniselucescum, aliae sunt propriae, aliae commu ne tis organorum terii peries quaedam, videtur propria, quaedam communis, & corpus Rug g est, & ideo vnm sibi determinatanii , & ita unum,ut ex utrisque fiat, quod pio-pri vere, duci maxime est ynum, ut autem corpus exs*rporeis partibus constat , quarum inuaedam, sentita jles alij qu*dam non, & similas vel secundum speciem, vel secun dumsenus, ita Gi iiij potςnt ijs icsndum est ,&in asse , iqnibus potentiarum , viide, is FP pter hance entialemcqnnexionem ab uno ad at uda corp0xeis affectionibus, &partibus adcognscqnD animi affumon ,&potentias Nocederepossumus die cotra.. EX lδὴς, quam di xjm84 pHenharxim distinctione, siue passiopum pyopriarum, , com-
inseri, quωμηcis intendit dicens In proprijs operibus animae propriae es secundum corpus, hoc est, animai, quodp prijs suae animae potenti exercet pNprias hae jecisi spe; thpnes habet etiam corres, itu c*poris parte , 'Ribus exerucet tanquam instrume hiis, g* proprias suae speciei operationes , PNpriuissigniusqua-lgati 3 , per quaslicet, gn cere affectiones potentia um ad illas operatione obeunta s. quaeproposit io puliam hibet dissicultatem ex his quae supra diximus, nempesce edi ψsita inter se animam, &xorpys, ut unum materiae, altera formae, & actus rationem 2o teneat, quare cum unum fit statura factum primo ;& per se gnum, & anima , & corpus faciant animal, tu μμ emiri ursana propter operati Ontas stitutasMnx reesse is a ne est,ut simul coniurentesc00uemant, & alterum ab gly p pelideat,& cogoito uno, cum
Qupd autem diximus de proprijs operationibus, illud idem de communibus est senatiendum, ut scilicet dicamus Animal quod exequitur communes operationos generis sui,per communes potentias animae suae,habed etiam corpuβ sterqu0d illas exercet , com-.munibus quibusdam insignitum qualitatibus quae sequuntur .partes corporis secundum quas cum alijs sui generis communicat.16 , , Communes quidem simi , iniuria , quae e 1 circa menerea excessus ἰument rugis, 'non iumentorum communis en iniuria:8εrcorum,Wasinorum habitus qui
inas vocex, communes, & quas proprias cuiusque spetiei passiones duobus docet e emplis Aristoteles, quorum alterum declarat, quaenam sint communes generis, alterum autem quae sint speciei, cum igitur omnia sere,aut quam plurima animalia irascatitur, &molesta depellere aggrediantur, & venereas appetant voluptates, veneris appetitus, i molesti declinatio, si repulsio dicitur esse communis quaedam passio, nam pluribus ani-:malibus in genere conuenit, quare ,& haec passo habebit quaedam communia signa in εο animalium corporibus, & communes etiam quosdam modos, secundum quos ad actum secundum veniet;nam sicut se habet genus ad speciem,&species ad iii diuiduum, ita mihi se habere videntur potentiae, ad affectum, uel morem, & hi ad operationem particularem,genus uniuersale est, it per proprias differentias diuisum constituit speciem, sic potentia, verbi gratia, irascibilis per certos quosdam mores, modosque determin tu , ut haec dicatur iracundia leonis , illa canis, & quae est canis iracundia; &canino more exercetur, habet etiam quoddam genus destinctionis, secundum quod dicitur iracundia canina, & huius canis, & causa est,quoniam operatio est singularium, hec 'autem determinantur prpprijs, &indiuidualibus differentijs, cum de ipsis, &in ipsis tamen sint, & dicantur etiam, quae sunt generis, & speciei proprietates, & differentiae.
257쪽
Didii igitur Bumentorum.&non iumetitoruuic oliathunis est iniuria;hoe est, mitratiunes quam bruta irritantur cum offenduntur x ad sepestendam Egnsionem insiti uis: cum igitur quarti plurimaanimalia specie ADti titili habeat hahe e itidem bperesst,nesii igitur similam etiam habebunt potentiam , heomne inimal habet irascibilamante titum, ergo, &omne animal habet etiam corporis bitanum utiqu6d' ' quo serueit.G&offensio res propellat,ut illedicebat,equo oprium histretire ealce, i tatim cornu, I ivngue, omnes igitur ferire quaerunt, quare&vi brDreh15hnt aliquod membruin, qta id consequuntur, hoc idem est in genere, at specie differt , &vsul omnia igitur sentia Ium molestum temouere cupiunt, quod faciunt vel illud repellendo,vel se iis remoueti do, & retrahendo, haec fugiunt, illa fugant,vel tollunt, se etiam accidit in cbr eupistibili orappetitu veneris,&cibi; cumenidi haec sit communis opes io, adest etiam commitassylatentia annexa antinae,adest etiam .de in c6tpese quoddam,quod commune est me brum,& quasi genus, hoc autempto ijs quibusdam ditatenti jsspecificatur,non secus atque tentia ipsisaffectibus, & moribus t i lNoto autem morem,&as m esse idem Vt puerues, & visum factum, allectus holi
est mos,atinueteratus affectus iam dicitur proprie mos,dequbsupra,vi autem siesilites in vindictam feruntur,& aequE 1niuriam declinantiam homines, quam bruta,quandidi ἐuh-dem secundum genus habent potentiam, & ijsdem, aut similibus utuntur instruintatis, &cum similia habeat instrumenta,ita etiam contingit eosdem habere mores illius temJae; ita in venerem feruntur porci, te asini pariter,ut scilices, nullam rationem loci habeatis N Oa praesentilam , subiectorum tu quae ruunt, nunquid matres sint, volabrores; quare cum eandem habeant operationem , illamque eodem modo exerceant, illis thes ea dem potentia, quare&mos similis, &corporisUirtes, quae huic actui deseruiunt, erunt
apprime sutilles. l, , Pr mauum 3 , in canibus quiden, I contumeliseni : in asinis astra,
Exemplisgenericas passiones explicuit,nunc specificas docet, in cane,&asino;dicitque Iocanum proprium est contumeliqsum esse, asinorum autem indolens, primu igstiir qδ haec sint vera &c expono, posteaquomodo hsc accidentia aningarum talium,habeant etiam propria signa in corpore,sic enim proprias animae potentias, di operationes comitari pro prijs signis, partibus corporeis facile appalebis, quod hoc loco intenditur:
Contumelia a c5temnendodicitur, iitumeliosus igitur est, qui alium contemnit, temnimus autem eos,quos nihili ducimus , aut pulcitius tales, qui neque etiam si velint, nobis nocere possint, contemptus igitur bonae existimationi,videdecus honori opponitur, quod si circa idem versantur eontraria,ergo re era contemnere nos non potest,qui de nc this iudicare male, aut bene sentire honvales, quare, qui non potest honorare, neque contemnere,unde nemo proprie dicitur contemni ab equot,vel ab e, eo quod vocatiis no o accesserit, canebigiturpropriε dndicuntu contumeli si, quoniam in quem cadit coni melia in eum cadit etiam oppositum contumeliae,quod si ius h6nim est,qui recte aut non recte de me sentire potest, solus etiam me poterit colit 'inere, at perquandam similitudinem vocamusetiam canem contumeliosum, suoniatessieuti contunieliosusd Icitur,' qui non lesus alios invadit,illos lacerat praetercausam,&i6rdein illos praecipue, qui sibi viribus, aut alio modo non possum esse praesidio, contumeliosus enim vilis est,&nbn parum timidus,quare se ipso,quosputat robustioresnon lacessit,ita canes contumelioses vocabimus , Nam canis non laesus neque prouocatus viatores, & praecipue' rhiseros, & quos videt
magis sessos, & magis debiles, minora animalia, aut innocentia etiam sui generis ad '
258쪽
ac maeaccipit, quare hoc modo contumeliosus est. Cur autem sit haec canis passio, credo iam ipsam ex eliis temperie, & natura pendere, diuum, & siccum vocant canem, & ad siccitatem magis terrestrem, quam ad igneam ac- Cinna montanis vis sin Syrius exurit agros , cui Athm haec inest haesura , propter calorem illi inest arpetitus su- eammepe eminendi alijs, quare hic superbus est, super alios igitur se extollere quaerit, contemnit lis
igitur lios, de alius i ta optumelioris igitur, di ijs pnecleue, qui mjseri sunt , qui debiles, qui bys nixi t sibi , cum mim siccus sit, terramque xςierat, secundum aliud igituri nista 'dum spint MMςst,inaboagitur non in se confidit, quare non propter vi μ',6 atm lmpi Msquo vita ,:s propterea quia cui insertur inun)ςli debjlisest, ut quo-
tu in sudin xi domu, sui dominis, in eorum prisςotia, &tutela confi-disi vini j x de causi vanem puto in paupexes,*pedites, &m vestitos praesertim con- tumulosum sest paebere ad perrestremxnim gς-i temperilem, ergo non vinMuraliter
Masina Ab Aristotaiexu tur in seps, ubi per indolentiam spndico ego carentiam senis,sta γω anin asim non cruciatur, nequetangitur innidia , aut ira, aut ortis tumore,aut alij huiusmodi passionibus, quas aiunt philosophi ppo stitiam, de maerorem, mouere ramumdesu s*4ς i..i h Vel indolentiam hanc,disemus esse eam obtusitatem, iudicii carentiam, secundum , quam ψdistinguit,neq; h cernit eorum auidquam,quae Mid miosa,aut utili ipsints '. tiua,etenim, & in sentem eη qua bibiturus est yxinam emittet,nuque curabit etiauit,si loca in quUrecubaturus est omnis Gu coim nayg viderit, &iusti 1, vel maxime cesps vix de loco mouebitur, &wntra oondentes rar vel nunquam insurgit; puto aute ego prici-
proprium sit,nihil curare quod,vel illi damnum, aut dedecus, siuς oppositum afferre possi1it,quare nulla animi aegritudine tangitur, unde indolens, & quasi epicureus carens omni sensiquisti, Somni dolore animi vacuus dicetur proprieasinus. . . . Huius passionis causam ex eiufilenitenti perse puto sumendam: aiunt enim osseam:- mal frigidum, & siceum, sit Aristoteles,sic hibertus sensere at quEd siccum est, dii ite, και μ b terminabile est alieno termino, non ergo externas suscipiet impressiones, non affectus ; indom quare de impassibilis aliquo modo dicetur, &indolens,at causam plopter quam adeo rudis, & indiscretus est asinus,hni dicerem, quoniam frigidusest, di siccus, trigidi est con
trahere,congregare, omnia, di ideo inordinate iungere, de ne stre, quare non distingue-xe teque discernere, neque penetrarci aut animaduertere, sicci vero est externas non recipere passiones, d terminos;vrcle efficitur, ut asinus indiscretus sit, &indolens cui igitur homini inerit qualitas in facie , capite similis illi, quae est in capite &ore annin , illi inerit instrumentum simile tui instrumento , quo asinus exemet indolentiam, & indiscretionem , conueniet igitur cum asino in instrumepto, ergo & in modo utendi instrumento quare, & in propensione ad eandem operationem, cui igitur inorit facies asinina illi inerte propensio ad indolentiam ,& ut dixi ad indiscretionem.
,, modo igitur commune quidem Granium tanuenit di Ggui,dictum est.
Ex praedictis infert conclusionem, iam clarum esse qua ratione generica accidentiata ,/ ab accidentibus proprijs specierum distingui oporteat, generica sunt, quae in pluribus indiuidius specie differςntibus existunt, specifica vero quae in pluribus indiuidius tantu inter se numerodistinctis reperi utur,senetica corporkaccidetiac6munes,&genericas animaru, X a docent
259쪽
docent propensionein potentias, Misi aenero speciale tuni potentias uminci Initiornes exponunt,&quomodo hoc fiat iam litium est: MI
Documentum hoc Ioco praestantis musist Aristoreses,quod non solum inphysiumomicis, sed in omni arte ,se seientia maxime est memoriae tenendum, dicit igitur qui vult esse si iens ad iudscandum de singulishominum propensionibus, qualitatibus, de motibus,oportet illum esse maxime exercitatum, tum in cognoscendis brutorum natutis; G tum in speculandis particularium hominum di*ositionibliniuxta illud , quod Gerella. tio perficit opus, sic in medicina,qui vuli sthe singulis momis mederi, & multo linare. illum oportet maxime xercitatum esse, M satis est cognoscere causas,&uniuersilicu quoniam medicus non sanat hominem sed calliam sed circa singola uersatum esse simuliter etiam in scienti j x,ut uisumest Alexandros nemo uere dicitur sciens, nisi uniuei sale fuerit speculatus, & inpartieularium Utemplatione se exercuerit, hane anteiue e tientiam pediam dicunt,quae tabis ex multis singularibus suppeditat uniue sile , quod principiudicitur scientiae, de hoc deinde nobis ministrat propter quid,quare primu ab ipso quod,ad propter quidemnosiadum, &rursius,a propter quid adqu/d sciendum prodedumus, icut uno tantii in crure n6n possumus incedere sed requiruntur utraque, ita viro Oidiam,sive experientiam cum scientia,& demonstrixtione, nii ingere oportet, pii lacus is , eerit,sorth stire videbitur,sed iudicare no pstetitan sciat, similitetqui se in pateticularibus exercueri quod hoc sit rerum cognoscet,propter quid autem id accidat,nunquam perti. piat, cui positioni videtUr consentire Aristotelis dictum vulgata, quod oportet intellige tem speculari phantasmata. φ, oniam enim ea quae maentur in eo Origus, Acuntur refr=i ad similitudines qua sunt ab animalibus,st ab actibus: diproprietates quaedam alia a caliditat ut, ,οssiriditatibus M. a.
Si ulla est pars huius libellidifficilis,& iniscata,est una hare, cuius primum dieam egor, is, intentionem,quam puto esse hanc; Ex multis modis,quibus physiognomizamus; pr ab ave positum est Aristotelisdemonstrare,qu6doptimus omnium,&citissimus,siue inuentu fisrentiιo cillimus,&aptissimus usui ille est, quemvocarab apparenti conueuientia deductus. Dicitu ut ' igitur accidentia, quae in corporistius humani sinesse per sensus cognoscuntur, vel sunt si' . Vis, milia, ijs quae sunt in brutorummmiribus,uel referunt eorundem mores, Scoperationes, Mis tertio loco sunt proprietatesquHam,quaecausantur in corpore humano a calore, aut min. λ frigore, & naturali tempeiani into,si praeternaturali,& externo a haec autem acciden- ad ρυ lia,quae in his apparent,alia quidem parum inter se differunt, ut vix distingui possint, defigno' eodem nomine utuntur,ut pallores qui fiunt a terrore,& a morbo, uel labore, alia uero, Izis. Sinter sedisserunt,&multum habetit inter se dictimini ut curvitas.&caecitas, ἡ-. ' quae paruam habent differentiam inter se, illa difficile cognoscuntur, ut in pallore, an sit ex timore,an uero ex morbo,sed necesseest ex usu, & consuetudine ,quam habescum eo, quem iudicaturus es,cognoscere,numquid terro aut morbus illum produxerit colorem, quae uero passiones,&proprietates intersemultumdifferunt facilestiunguntur, & facullusearumcauis percipiuntur. Vtraque
260쪽
utraquedicitur apparens comenientia, & ab hac apparenti conuenientia iudicar naturam, & mores hominum est quidam , ysiognomigandi modus timus, &citismus, & qui cutitur multa potest facile cognostere, & hic modus non solum est utilia ad cognokendas propensiones uniuersales generitas, &communes, quae sequuntur cola uesigna,sed etiam eas aikehiones, quae sequuntur priuata signa, cuiusque spetiei , necesse est autem esse hanc conuenientiam inter signum, di signatum, ut unum quodque signans ita dis . conueniat cum eo quod natur, dia si commune sit signum etiam commune erit signa- ducti.
tum, & si proprium fuerit signatum rationabile etiam est proprium esse signum.
Perum itaque a principio aggredientesct positionem dicamus, esse seopum Aristotelis 'ostendere, quod modus de quo supra locutus est, & qui dicitur ab apparente conu nientia,sit omnium optimus,quod facit enumerando alios quosdam, deinde hunc elige do,primum autem declaremus quid sit apparens conuenieotia ι illa duo dicuntur appa- xenter conuenire,quae utraque participant aliqua eadem qualitate sensibili;apparet enim sensui illa conuenire,visi iratus homo dentes ostenderet, de ringeret,ut canis, dicemus in- si appa ter iratum hominem,&canem apparere conuenientiam,in hoc quod utrique tingant,& rem c. huccas instent rati, sic cum aegrotu , & territus, ct amans palleat, bos interse apparenter enisu comenire enuntiamus, qugre apparens coppenientia est mutuus consensus plurium coraporumeadem sensibili qualitate participantium. hunc igitux modum quem dicimus esse apparenti mententiaoptimum & citissimum, & factu facillimum,vocat, estque t
ais quia m argumenti sp iesinum asinus sit indiscretus, & indolens, & idem habeat m polus viseriores magnas, &latas, & labia crassa, & pendula, & in his accidentibus conueniant quidamhomines,ut sensibus apparet,probabile est, eosdem in indiscritione, & in dolentia etiam conuenire, sic enim, ut signum ρpparens ad signum, sis extam interior mos
, , asini,&; opensio sest habet dilani lem hominis propensionem,sic igitur ni fallor ab
parepti conuenientia iudicari contingit, Principium autem videtur esse, quod natura semper eodem modo facit, nisi impediatur, & semper idem effectus ab eodem causi pendet ; quare sitn asino, & honii ne apparet idem accidens,agoedi eadem cauli,quaxe&idem principium 1 quo pendet;pmponitque bu Munodi antecedens perparticulam subcontinuatiuam, quom m autςm ct c0 vocem, enim,non agnois,sed putarim lependum, uoniam autem ea quae identur Nam & vcni graeca γὰρ hoc loco posita aliquando sic aecipitur est ergo sensus. . Quoni*m accidentia quae apparent in humano corpore,alia sunt similia illis, quae sunt
in corporibus animalium,alia reserunt habitu mores eorum, Alia vero sunt quaeda proprietates,quae oriuntur afiigore. de calore, Ae priorum,quae scilicet reserunt membra, vel habitus hrutoru,qu a ita interse conueniunt,ut vix distingui possint, quaedi vero exacte discernunt de distinguutur bene,sequitur, ut hie modus, qui fit ab appareti eouente xia,sit optimus inter alios omnes,quare hic praecipue est eligεdus, & de hoc infra a*etur. 1 Priinum igitur noto nexsi hunc esse;insuperioribus dixerat animum,&corpus consentir potenti ε,&dispositiones, siue propensiones,&mores habere propria corporis instruinunta,quae etiam erant certo modo affecta, quare conclusem , suerat licere a corpor , po instix a cor- bus.