장음표시 사용
241쪽
ctum esse a serra, vel ascia, sed per haec instrumenta factum a lignario fabro se per taliaI. membra,ita disposita cotingete fieri tales operationes,& effectus,quotan mobrorum did*ositio plerunque tali sest, qualis fuit habilitas materiae,quae illam recepit Demuni primas causas rerum effectrices non dicimus ella calorem, & frigus,ut veruiust omnia ab his fieri, sed ex Aristotele ultimo capite quarti meteorum habemus corpo rum mixtorum haec similariabilia dissimilaria esse,priora fieri a calore, frigor posterio ra vero quorum similaria sunt materia non fiunt a calore, sed a natura vel 4 caelo . vel ab aliqua alia maiori,atqueelccellentiori causa, quam sit calor, aut frigus.
Hi sergo huiusmodi responsionibus credo tolli omnino posse rationes eorum; qui negabant corporeis signis complexionem consequentibus,aliqiiid certi asseri posse, ne i ni ideo pMemiis id, quod Gai libello quodam, quod animi mores temperiem corpolis e
quantur, multis argumentis & auctoritatibus conatur astruere,nam unusquisque, si contemplabitur, quae Platonis suae Aristotelis,qux Hippoeratis dicta censςntur, ea conueniare optime videbit cum fi is,quae diximus. Est positior nostra, elementoru mixtura facere temperiε, ex hac statui corpus sinitare; ex quo fit deinde dissimilare, qd eucert sertilium fuerit harmonia,&ratione ericii tirapti ad munia animae rationalis exequeda,& cu sic a natura fuerit terminatu,anima rationalis aduenit. di statuitur homo,cuius operationes, & sumstiones sciat ab anima, tanqua m principio Harum;at quod possint fieri, corpus dat; ut materia, & subiectum, demum quod sic exerceantur,st ab habitu, aut affectu, aut externa aliqua causa, siue illa sit per accidens, aet
Haec itaque, & huiusmodi sorte conir praedictum dirum non irrationabiliter adduci poterunti nec ille, qui hanc ipsam opinionem adeo seuere, ac dure insectatuvest, ut puto, multum ab hac sententia distati Dicit enim: Quod camem 'rficit est forma carnis, & carnis forma sermam terrae continet, vi trigoniim continetur, a tetragono,si ergo hiscveruinest, cum differentia trigoni, qqod, vel sitoithogonnim vel oxigonium variet etiam retragoiam, ut modo fiat rombus, modo romboides', etiam pro varietate formi carnis s non variatur, alteratur tamen serina equi,di diuersimode operatur qu6d si di uersa est forma carnis, ergo de terrae Arma erit aliquo modo alterata, se igitur mu-3ο tuo sequuntur, & variata operatio, variatum lapposituiti, quod operatus; ostendit hocque mutatum est , quoniam eius ratio aliqua ex parte mutata suit , non est mutata ratio nisi mutentur ea, ex quibus est ratio,neque haec mutaritur, nisi etiam fuerit mutatio in subsiecta proxima materia, neque in hac, ni si in illis principijs primis ex quibus illa ipsi est,quae sunt elementa, in qu mmmixtione consistit eiusdem ratio, sic igitur patet, quod operatio Armam,forma sequitur materiam, & e cotra, si materia prς parata talis existat, facile se scipiet serφam talem& si formam habuerit talem; operationem etiam omnino
Idem ait exercitatione a 8. Ideo prudentissimum esse hominem, quoniam corpus, &corporis membra principalia sunt temperatissima,si cum alijs animalibus conserantur, ut inter corda animalium, homin is cor sit maxime temperatum, idemque de cerebro ait. 4οItem est Aristotelis sententia probi. secte et . ait, optimam corporis constitutionem α- ferre ad intellectum, &vt corpora differunt,sic etiam intellectiones, Quare si intellectio; quae est operatio immaterialis, & immixta sequitur eorpu peraepretium esset etiam inqrem, & affectum qui,quaeda in sorma in corpore est,a varia corporis dispositione varie mutari,cum igitur diuerso modo hoc, & illud corpus affici videremus, varia etiam homines
illos ,& velle , di sapere putandum esset. Ait idem disputans contra Alexandrum non temperamentum,sed stellas dare homini tales propensi es.
242쪽
Et ego didam, si stellae dant tales propensiones quoniam dant talem Armam,cum quae dant talem stirmam, necenario dent etiam certam materiam,nam certa serma hac sibi certam determinat, stellae igitur sunt,quae materiam determinant, haecque est elementorum mixtio,ex his enim fiunt similaria corpoxa,quae dissimilarium sunt materia,ut ait Aristotele stellae igitur talem faciunt materiam, & tales dant eidem affectioqe,. quare quales erunt materiae affectiones, talem esse etiam formam possumus inferre, ergo quale corpus talis etiam est anima,certa igitur elemetorum mixtio certam suscipit serma,certa serma, certas producit operationesi ergo certa elementorum mixtio certas facit 'peratione sed certa mixtione cel la sequiantur signa. Ex his igitur signis corporeis,quales sint laturae operationes composit , etiam teste hoc viro, qui tantum tubi ix astriRcosnusti posse patet. Necessario taliten ab operationibus *d formam, a serm ad materiam inseremus, ct argumentabimur; at a signis materiae ad formam, operationes probabiliter tantum, de quod p Icesti,chlli semus,ut sidomus est,ergo pavieteshabet,quare, lateres illi insut d iri, & tubri,unde si quoddam in qu',&durum quid,& rubium, , longum, latumque,
qualis est figura pavetis videro; probabile est, illud esse harietemi & siparius est, potest
etiam essedonius Quare a serma necessario ad materiam, ut a. phys at a materia ad sermam non neces sario inserimus. 'Pariter dicit ille vir,in mollitie, luae recedit ab intemperie brutorum ad mediocritatem simpliciter c sistit tactus exquisi tus,at mollities puerorum,&lammarum recedit a tem- ,ο perata virorumis iti quare pueri, dc seminae sinsum,tactus non hab fit adeo elabora ' ium, & exquisitum, & certum, sicuti habet homo perfectus, &adultus secundum ipsem accidens iam corporis animae iunctiones,& dispositiones immutanti: vehum Non etiam Plato, nost Aristotele , non Hippocrates aliud ab eo, quod disi mus, sentire videntur, nimirum Operationes h0'ia a variari contingere, si instrumenta varientur, quae, tum eX cibo . tum ςη humoribu , tquo alijsquampluobus causis vi
243쪽
Videtur aurem mihi affinia stramui ei viuua inrem: di imae halit iaeteratussimia alterat eo orisfirmami iterum firma cor sis in rata H a rat anima habitum. isoniam enim animae ineri trinari-titari, mani um est quod trifies ob me faeiei sunt,stgaudentes hilaris . . V λι Πο-E R TI A est huiua voluminisparticula, in qua Aristotelesproponit
nobismsthodu acriam quandam, qua docemurab apparentα. 3. conuenientia, & ab Amalium brutorum similitudine deducta, de , potentijs,&qualitatibus hominum aliquid enunciare,Sic autem ca
re aeui videtur. πή- Supradictum est, Physiognomiam esse, item de quibusdam aniadi iii -niae humanae passionibus nosposse aliquid enunciare visum iuit,M quosdam diuersos modos attulisse, qui quamuis mali non sint,attamen singuli si per secapiantur sunt imperfecti,qui fuerunt numero septem,nempe,motus,color,faciei dispositio, qualitas tangibilis,vox,partium affectio,figura corporis totius,&partium,&quod ex his, & per hos fontos, sed signa iudicare soleat Physiognomus, &bis instrumentis uti possit ad praedicendum, longa docuit inductione. Nunc aui,qua rone unicuiq.nostrum liceat venari,&reperire signa,quibuspossimusde 4ο inelinationibus hominum aliquid asserer explicare molitur, sic enim probe constitutam, aut saltem delineatam fuisse hanc notitiam putabimus,cum&ipsam esse , εἴ quidnam sit cognouerimus;& qua ratione eadem uti liceat perceperimus,sic enim,&qui aedificatorig, vel sutoriam artem nobis tradere vellet,illas primum quidnam essent doceret,deinde,cum domos,aut vestes se lacturas esse spondeant,secundo loco id verum esse confirmaret,ostendens,quod multas domus, ac multas vestes faciunt continue,deinde tandem rationem,acmpiliodum tradens,quomod*,d domus,& vςstes fieri contineat, & qua ratione abunda - bimp.
244쪽
bimus necessariis ad domos,vel ad vestes iaciendas,totam putaret Uificatoriam,vel sut riarn artem tradidisse, Hac eadem via processisse Aristotelem manifestum est,nam primu quid sit physiognomia explicuit,& quid intenderet docuit, deinde Ionga inductione demonstrauit, ciccorporeis signis possen animi prop*nsi es venari. P . , Q m reliquum erat,igiturnunc exequi aggreditur,ac modum,& viam docere incipit. secundum quam pqssimus inuenire signa,& media ad iudicadum convellientia, & quam uis sint plures millimum atque alterum,&praecipuum nunc tangit illum,quiis ab appai renti conueni ita, alterius qui est per syllogismu obiter meminit, tpote qui sint, & huic cognitioni magis proprij, magisque naturalem deceant phil0phum, est enim physiqgnqnio mi physicae pars,vel illis trematur, subalterna c0gnitio si 'sitiuorum sunt, idΗ - .cebat Aristoteles,&pirca sensibilia praecipuό versantur, &dei siqvi est, praecipue sene zz
sollicitae,relinquestesipsum p pter quid est superioribus; cum igitur conuςnientia,&inn D=Bat convenientia in m pre hominis cum brutis sit quoddam sensui apparens, irationabisiten hunc modum elegit, eum autem,qui est per syllogisinum, 'u'niam maximε decet philoso ei rea ipphum,ideo Iecep t;quae igitur sit in hac parte Aristoteli ituetio,& cur hancintentio te ha P beat,ex dictis inni est g es nun qua rone suum scopa attingat,ipsum dicςnte audiamus. Videtur. autem mihi corpus . . t i Vt igitur in apparere conuenienti/δε discrimine in bivii cs corpprohymanst sciamus dio eligere signa, de ex electis iudicare hoci miransi pr-ypiutinos psis est ψ0sem turus. Vnumquodq. aiat habet duas species opera tionum, una propriam, Alteram ctem. I V Ea dicitur inii mine esse c5is,quae ab ali i pluribuβ latibus praeterque )minib- cpiter exercetur,& fit,propria vero,quae uni injecisi ium/nae scili ex bd uenit, m- Emunis c5ibusvtitur,propria vero operatio,&propriit; cpriuati sibi detum M H mim in rebi corpore quo perficiatur, propriu orgam h bri, propria, cultassi inigm quae illius Osatio. organi actus ro, ac perfectio est,ut secandiDp athi sibi deNxiningip pDRqrganu, serra, scilicet,non .n. malleo secabis,vel terebinori serra habet propriam potentia secad usest actus primus, perque dicitur serra,vnde qualis serra talis eius potetia, Squalis potet i talis et serra est,nam illa serWro est,inprobaruduarsi dispositione talem triri istippem,o manifestum est, haec igitur potentia secuda,siue actus prunus,&organsi siue pars corpi; operans,&operatio,videntur esse tria,quae se mutuo consequuntur pse,& fm Nipsa si Ad hoc igitur ponendum principium' fundamentum eurum,quae sequentur. Aristobteles in principio capitis ait : Animam,& corpus ad inuicem compaxi. , Vbi primu noto nos de a1ar illius p rte loqui, quaeimmersa materiaeest,quae corpoNis Not. utit organis,ea asit pars, g nullo addicta est organo,quq dicit intellectus de quo locutus est Aristoteles in s. de ia circa principiti si sit immaterialis,& immixta corpori pa ohib, Intellea corporis,nisip accides,no afficit,ndiscus atq. ho ad serrae affectiones quodamodo assici 'no quaten' ε sector,sic & intellectus ut substatia quq da e,nihil patit ad corporeas passiones,
o at quaten' operas mediatitaphatasim tib & corporeis organis,&vt a1a,illegi copatidicii. terum omnes animalium, viventium passiones esse animae,& corpori communes iam sit in primo de asar demonstratum est,quamuis aliae a corpore, aliae ut ab ala origine habere videantur, ut si quisu mortem filij dolore affectus in febrim , & atrophia inciderit abaia, quod incepit morbi genus in m Pusiluit,&recipitur,&rursus si quis obni inius. aestus,&nimium labore febri fuerit correptus,illeq. deinde factus sit tristior,&praeter soli-. ta timeat,& angatur,hsc a corpore incipi Es passio in alam desinere, illiq, coicari dicimus. . Ea alit dictaur copali simul,quae sunt ita affecta inter se,ut si fiat mutatio in uno necesse - . .
245쪽
sectin)um gestus salthii, in altero spinatur,quod elegatissimZexpressit quidam poeta Ita licus,q. se turbari,i tari; ρi stari,ac d sese,&miIla situlationes facere quoris i dicebat 'hq Iam asiae facigni tutari contigebat. 6cόsit ad inuicem compati est prima p, eonio ;quae sunt correlativa, de quatenus sunt chrMatiua horti quae unita sunt, & maxime isa; eum hulemi A magis sit unum,q. id quod fit ex materia;&Drma,&exasilinae,&c , re non est absurdum, si affiitia,'&corpus red inuicem nata sint compa imaui iste uni is Disi aut In his quae sint correlativa fgimi mutatione in uno, etiamnet Hlario inlliten, fieti,non tam in semper esse eandem humero,ves specie vel genere;resecurisIde acumen i aquis elii incorrumpit aclam , necesse in A, ut securina clirrumpat, siue fetium Fin qu6d est,i pars securis, At si 1 nita noti sunt Mathia nisi exuccidens, ct inimicus uni inimico quale inus sunt utimicredam sonipanutut sed passio non est eiusdem speeiei, nani passio haec inix a est alteri ingrata, S6cratesqaetatur ex mutatione facta circa Rarimetri fuste percus. At Platotes statur, quate in correlativis,Aqii fit mutatio eadem pecie dirca utrumqι aliqualido ut remfatio trii Fni genus: Inaiae,&-rpore, insilii videtur, mutatio,1t noeno eadem in specie; i unum est lucoum eum quoddam,& alterii do sis,&omne rein ptuni se habers modii recipienti quae passibiles suntosae Ilae noninfinesedem in corpore
elucescimi,ut sapere,& discere sunt alae passiones,& in in corpore no appat ent,quis & codipus necessario concurrat,& sine ipso impossibila flaram mutari,siquidemsi phantasmatibus,&sensibus on intelliget, dediscet,ssentiaeaut est pati,isitur incolpia' i compathur. Σάι, Sed dubita bir liquis si stati est moueti moueturautem,quod est mobile,cum anima sit GDuin timens reaarlinmobilis illam eque insaeti Mityati est possibile. i
ctri sty. boccipite excid at ouitu retii memori illi qdem affectu Mi Pse corpus Paci eid5s ast memoria,& asa,atin maior mutatio fusi circa ilia si circi ta pus. Hac ergo de cidicimus aram pati aliqu primo, si magiselucescsit in alastin corpore pamnes quedam, Ces in seper sulcoes uti quatenus id est copositum ex viris': qtili s passi es sustinet . Adsm dico impossibile esse, fieti mutationem circa animam, quinetiam facta tuerit in
corpore aliqua mutatio,at parum,quas in corpore firmi quaedasnteriores sunt,& non apparent, quaedam conspiciuntur, si fiat mutatio in habitibus c5templativis intellectus,qm,ut dictum est,non utitur organo,neque est vinus in materia,1lla mutatio non apparet In compore,&sic dicimus mutationes habituum intellectivorum non apparerein corpore, neque . ad illorum p sentiam corpus moueri sensibiliter, simpliciter autem non moueri corpus ad horum habituum introductiones, & mutationes sorte est falsum. 4ο
gium. His igitur sic expositis ; Quod anima , corpus compatiantur ad inuicem sane M φηρ' ut mihi videtur declarat dicens habitus animae alteratus alterat tamam corporis,& se 2 7 sorporis alterata animam alterat,quae sanE declaratio,non habet dissicultatem, potest '' etiam loeum rationis sortiri, neque est absurdum,nam & declaratio,est 'u dam probatio, quando secit notum ex praecogniti hoc autem est vitratione,& syllostismo Vt isi xur probetur exhis Aristotelicu dictu primu ponamus, quodnabitus inueterata
i quaedam dispositio,est,at habitus animae est pei sectio quaedam,& entelechia secundum gaia persolu est apta aliquid aser vel pati,quod prius gillam suscipera persectionem, l
246쪽
agere,vel pati proprid non potera ut ars fabrilis, velaedificatoria est habitus animae, quo niam est quaedam persectio;per quam anima potest facere mediante corpore,& instrumentis corporeis domos rabidas,quas prius facere non poterat; habet igitul anima a natura quasdam potentias primas, secundum quas potest suseipere omnes habitus, qui habitus istarum potentiarum dicuntur esse perfectiones, di actus primi; cum igitur hi habitus per doctrinam, & disciplinam plerunque inducantur in nobis, vel per inuentionem, & inquisitionem, patet vel per sensus, vel nota sine sensibus ab anima suscipi,& in id quod animam habet introduci;sentire autem est pati corporeum,quare habitus animae sine corporea passione non introducentur inhobiS. ' .
I Q Horum animae habituum tres sunt*ecies,aliqui dicuntur contemplatiui,secunda quos
dicimur docti,vel indocti: alij activi Meudum quos boni emali appellamur, alij demum
suntlactiui,secundum qu Martificiosi, Veli nertes, aut rudes artis vocamur; idcitamen loco
puto, Aristotelem abusim nomine habitus, & per ipsum intelligete oninem affectione R.dispositione animi, psrqu*m sic,vel opposito modo anim Aissicitur,estigit'r nunc captu hoc nomen habitus, ut vox quae tam de affectu, quam de habity vere dig' prie tibi; tur, de se 1 cbi fris nunc dicen um. ' .
Formam corporis vocat temperant ratum hoc loco Suessanus , quodnupd modo vide turdicendum am paulo infra docens Aristoteles qualis sit sorma corporis quae mutatur, aitquod tristes sunt obsturae faciei, & vox graeca virροσωπον proprie significatλrma accia dentale quae viventium terminus est,tamiarto genere qualitatis,q queoculis est cognoscibilis,hanc autem formam,sive figuram corpmeam alterari,cum mutatur secundum
1ensibiles qualitates omnes,aut aliquas: nuhic est intelligendui, ut cuni ex rubeb fit palliudus aliquis, aut ex pingui macer,aut lenis,&assia,&tensa fit cutis aspera liuida,& rugosa, 4k igitur mutaridicimussornium corporis, cum per excellentiam de facie loquentes m inur ipsa,vel secundum delineationes,& partium situs,vel secundum cso eg. 'l. Vt igitur haec probetur positis,sic arguitientari licebit,anima, & corpus sunt duo ita assecta,ut cum alteraturhabitus animae, simul etiam corporis Erma altei relucae mutetur: sed quaecunque duo sunt sic affecta, illa eompatiuntur ad inuicem, ergo altitha,& corpus sunt ea,quae ad inuidem coenpatisitur, maior nullam videtur habere di incultate, , etenim iam declarauimus,nihilaliud esse compati, fissi mutata realia nutatiohe aliquam in ses30 ipsum suscipere,sic tamen,& c5firmari potest, quoniam quid talia Bht,ea svht correlativa, ct c,relativorum reo tumest simul esse natu a, quare & mutari & qulas cte, ut octauo phys. dictum est,minor similiter confirmatur ab Aristotele sentex. & a signo, istari, & triustari sunt habitus animaeoppositi,sed contigit hominem siue hi inis animam ex laeta fieri tristem,& ex tristi laetam,ergo habitusammai contingunt mutari ergo fit mutatio in habitibus aiae sed adlaetari; ti tristari contingit mutari corporis faciem,& figuram ,ergo an i ina,& corpus sunt duo ita affecta,ut si fiat mutatio secundum se mana alterius, mutetur &alterum,quod autem res ita se habeat speculantibus patet, qui enim laet6,& lassari aio sunt, ijs plerunque etiam facies est aera,&subridelis ichiele supud Virgilium. 'A' Sic Antaises aditatu Aeneae filij ine&pectat aut magii opere affectato euala laetaret,id
Patet igitur qd vetum est aiam corpori,& ambo ad resti Ecompati,causa est, sit ali actus, &entelechia corporis vivetisti initis, Us aut altius, ct id cuius est actetus sui duo' ita affecta,uis fiat mutatio es uno uere Iissit in alitio lint . n. vi materia,& Arma, V 3 quarum
247쪽
et 3 r In physiogn. Aristotelis
quarum haec semper est in alio, nempe inniateria , quae semper est subiectum in quo est aliud Arma scilicet,quare ex hoc patet,ut secundum hanc rationem,neque inma malinria neque ni teria a serina per se disiuncta subsistat,&reTriri possit, it . . Noto autem hilarem faciem,&laetam vocari, quae multo sanguine,&multo spiritu ple na est,haec utem talis est, si ad ipsam contigerit cos uere sanguinem,&spiritus,sdemiis let,quandobi mouentura centro ad circumserentiam, quou accidit, ut bono propinquo, atque praesenti occurrant, hoc autem secundum animam dicitur laetari, nempe ad praesens honum in eri,ut ipso fruatur,o secundum quod fieri potest illi uniatur, hac igitur ratim arne in istitia,2 voluptate hilaris,&ridibunda apparet iacies,&oculi leti,&subridentes,totum oppositum sequitur in dolore, cum enim obpraesentiam imminentis mali calor,&spia ixitus ad cor contrah tur,simulque sequaturi angui ,exterior facies calore,& sanguine priua ta efiicitur pallida,incorrugatur,de turbati animi affectu simul turbati vultus explicant,sς ergo una mneconfirmarum est, quod anima,& corpus ad inuicem sibi compatiantur.
, , igitur anima dissoluta foran in qua eis is cor re, adhuc exinere eis tingeret mi di ita anima,st corpus compatibili orent,qu uis conferentes adinvicem nonaessimi iunc autem manifestum My odari questeste consequitur,t . . . Ego sane h0c in loco existere mendum suspicor quod ex his quae a Porta dicuntur,sollisere licet literi perfectu'sensum non videturhabere. I l . Poria Porta ait,sum anima tristi est, corpus jusubtam faciem,&hilaris hilarem ostentat, oidiis lut ςqrpori forma se latuit; r&anim .
si, Sue anus primu dicit h*ς ioco Aristotclem respondere tacitae obiectioni, nempe quod
quamuisanimA,&corpuρ papsuq sibi compatiantur,nqn tamen conferunt secundum causalitatum propripdi tam hi in nim, S cui causa animae, nec contra simplicita nim causat corpiis,sed Deus; semo simi cauis anime,&corporis simpliciter. iri Ii:
is igitur ait tolla clarum. quosdis munio coalterant,sive sot siue non sint sibi causae,& paulo post disit esse secvnd mi tionem, quiat eadςm probatur positio, de qua suprM,
quoniam dissoluta anim iu a quae est iusprpore dissoluitur.' i , i '
At ego sine nulli obliniqpi Aristotelem respondςre,neque id ex verbis extorqueri qua- δοcunque yklςni posse puto yeque scio an velum quod ille iri animam non causare corpus simplisiter,&perstixumegm esse cas sam, inti iplici genere cauis ipsius corporis tiam fuerit 'istensum tu libro secundo de animab . Amplius osteodit selion intelligere , quid νου jt Aristoteles eo in imo, sol,& homo generat,bominem,nihil enim aliud sibi volebat, nisi ad genςfati'n piusque rei requiri causam uniuersalem , quam di xjt solem, &causam propinquam , dehartjcularem qua ocauit hominem. , ὲ
prias operationes, si remanet i serma corporissecundum quamdicit corpus organicum, quamuis alterum litteri Dp cooperetur, tamen necessario ascerentur ad inuicem, cunia unum formae,& alterum rationesn haberet materiς, ergo tanto magis nunc cu ad inuicem sint conserentia, hoc ipsum dicere debemus,sunt autem condirepta, quoniam alterum pro- 4opter alterum existit,hocςnim vi propriu emum, quae formae,' materiae rationem habet, 'an sane,ut mihi videtur, haec omni faciliu* accomodari possynt,siata legatur 4 ,
Dico aiam corpori maxime esse coniunx ram,& adeo,ut si dareturoiam dis tutam,dc a corpore sep rat m reperiri,dc corporis Arma permanere; sin millud dicimu esse on ganum,iequeretur etiam quod aia,& corpus non possent non udpMMn suis operatonibus, quoius hoc est veru, ergo tanto magis dicemus illas ad inuicem compati, cum sint iuncta, consequentia uero in hoc posita erit, qm permanente corporis forma pemanexnecessano
orsani ratio; t quatenus organum est si nitatur, neςesse ingliamin altilli deuius est
248쪽
ω gamiin, anima scilicet,ut patiete serra seςesse est sectorem, quatenus est Mor, & ipsum intia pati, vel sic legamus, supponendo quod probabilissimum est mendum esse in textu, de talem fuisse Aristotelis sententiam
Si anima dissoluta sermam, quae est in corpore tunc non existere contingit, ergo anima,&corpus sunt compatibilia, sed primum,ergo& secundum. Et quoniam videbat Aristoteles aliquem posse subiungere,erm anima est causa corporis,& corpus anime,si uno ablat' altςr in usernatiuuare corpus causabit animam P. huic obieetioni,paucis ut solet,respondens albi, quodsiue sint ad inuicem c0nierentia,sive non sint, siue unum causet alterum, siue non causet ttamen manifestum est, haec duo sexonse- 16 qui mutuo, & ad inuicem compati, quod si ita legatur ex additione usius particulae neg duae tantum, niih1yidetur tollinasti difficultas. . , r. i Notoautcm impossibile esse anima dis tuta formam, quae prius erat in corpore;& s cini dum quam vocabaturorganicum,omnlRO permanere, itaq. neq cadauer dicitur ca-
,&os nisi qui uoce,neque ea,quς prius ossinina remanetsigura,sed factum illud est penitus a iud;impossibile estenim imitari formam,&perinanere ullumsoxum accidencium, quae illa Gla nam comitantur, & subiecto in sunt secundum ipsam,vxvisum est in primcide gener timς , , euius vero argumenti sic ab Aristotela extorti pas tes fatis potae sunt, pri. Dumenin sust*quei itia clara est, quod scilicet si dissoluta anima aisn remanetcorporis forma,&ὴgura,quqd corpus,& anima sint compatibilia, qu0niam quaecunque duo sunt talia,ut ablato,sed mutato altero alterum mutetur,illa mutuo,& vicissim mutantur,quare sunt compat hε assumptumautem, quod scilicet dissoluta anima mutethr forma corporis nullam habet oescultatem, hoc enim experientia confirmat,ampiliis illam dicimus es se actum. Ox mi is,actus autocisorma est,quare dissoluta aptiua, necessc est sermam muta,
di Noto item quod ait, utrunqhesie sejconsequipat id sibi velle quod anima, de corpus
sunt simul natura,&se mntuo consequuntur,ut relativa essenti aliter,& tanquam materia, siserina,quarum utriusque es esse, ad alteram referri. ι, Maxime tamen id ex hiae mani sectum fiat. Mania enim videtur esse i eis animam: ν Medici medicamentispiirguntes cor A s mictibus nonnullis evientes ab ipsispermωtant animam ἀ mania et curationibus autem corporissimul, di tarparis forma oluitur di anima ἁ mania permutatur. Illi id idem propositum etiam a sino probat,dicens,si mania est morbus circa animam
Contingens,&mania curato corpore,&per purgationes mutato curatur,&esse desinit;er po passioones,& morbi animie mutantur mutato corpore, sed quae simi huiusmodi illa ad inuicem compatiuntur, ergo anima,& c'rpus ad inuicem compati certissimum est. Maniam vocant Medici mentis alienationem sine febre,in quo a phrenesi distinguitur, que continue est cum febre;videtur autem Galeno maniam causari, quam despientiam dicere possumus,vel melius furorem,ex humore, aut vapore sei ueti in cerebri ventriculcis &substantiam effuso, unde qui hac laborent iracundia, iurgijs, clamoribus torredo aspectu, o denti b.unguibus pugnis persequutum adstates,& ut desipientiam puram, somniculosam quandam,&inepta inertiam causat pituita,sic effusus humor, vel Mapprcalidus, siue is sitabile flava cleuatus, siue sita puro sanguinine,eo in calido,n seruenti,inania,& furor est, si ergo causita vaporis, vel humbris presetia cerebri vetriculos occupate, erit curatis medici 1copus humo hue,vel vapore purgare &tollere,quarc patet v mania purgato corporeo Ppharmaca deorsu trahetia bile,& p reuelsetia sanari pol sublatoaut tali humore aut vapoia a praeternaturali statu mutari cerebru ad statui naturale certu est,qi in mania mutato, & rato corpore sanitate subire,ac succedere claru e; 2 aut mania sit alep so ex definitione
249쪽
patet,nam mentis abalienationem, & talionem psincipis partis animae vocant, cuius inductum, quod eius operationes turbantur, quodliutem Mania sit mentisvitium. & idem in
Patet igitur quod passi es corporis, & animae adeo sunt communes t curata altera ali stiteis sanetur,& adcurationem corporis sequatur mentis sanitas;videtur autem per phar maca intelligere ea medicamenta,quae per vomitum,aut per aluum purgant,&ducunt humores peccantes; cum igitur manta sit alentiis passio, & curato corpore, illa duretur,patiet animam & corpui omnino compati, & cuin forma corpori , hoc est cum corporea consti tutio, quae consistit in cerea ratiqnehutnorum naturalium corpus statuentiunt mutatur,
desisit esse, quae pri iserat, necesse est etiam animam permutari, sic priuio de anima dueebatur, Hector iace alitia sapiens, mutata enim corporis habitu, animae etiam rissiones,&di Hsitiones mutari certum est , sic ille.
Tempora mutantur,es nos mutamur in illis.
Et cum eramus patuest sapiebamus, ut jaruuli latvinsecti ut viri sapimus.
ἰὼ igitur miraquefluuntur palain, quodsibi inuicem conserunt 4 LIn hac particula tria molitur Aristoteles, primum eqim ex supradictis inserti quod ani -' M& corpus sibi inuicem conserunt, hoc est conduςunt sibi inuicem, ad ipsum e te,& una alterius persectiqnem causat,& alterumper alterum existi itaque alserum sitie altero nerari nequeat,& unum alteri sit quoddam maxime proprium, neq. erit corpus organicum yel saluatur, aut saluari potest sine anima, neque anima sine corpore ullas operationes facit, aut facere potest,prqui anima est misi aliquam propriam habοat,quae nullo egeat orga nq ad hanc exequendam;si ergo anima,& rpus compati ut iti& quae compati utur,illa ad inuicem sunt conserentia,& ad esse,& ad bene eae,mani stum est,quod anima, & corpus ad inu icem conserunt, de secundum esse, & secundiim bene esse, erunt igitur adeo inter si adaptata, ut certa anima certum, & particulare corpus habeat, & certum corpus tibi certa determines animam, neq. vltra illam possit aliam quamuis admittere, aut secudum aliam operari,neque quae una est anima in aliud corpus potest intrare,& eo uti,sed ut dictum est singula ad singula sunt determinata,vi enim tota, & uniuersalis forma ad materiam unu 'uersalem se habet,& ut anima in uniuersali ad corpus susceptiuum animae,sic certa anima, certum corpus sibi determinat, videmus etiam potentias animet,certas particulas corporis tanquam propria hyi determinare instrumenta, visiva enirn potentia oculo, &nullo alio videt,similiter auditiua auribus,non autem naso,vel manu. sic ergo & particularis quaeda, anima corpus quoddam particulare,& proprium sibi requirit, quo sua exequatur munera, 'q; & prster illud nullum aliud recipiat,aut recipere possit,causa est,quoniam anima est actus, . & persectio corporis illius cuius est anima,quod igitur anima, & corpus sibi inuicem conse rant, ex his mani sestum est,quare,& compatiunturivi apparet, tum in bonis, tum etiam ia
Ex his secundam inseri conclusionem , dicens quod virtutes animae habent formas i corpore sibi conuenientes,hoc ea forms membrorum corporis animati sunt similes ijsani potent ij , quae his membris tanquam proprijs 'rganis uti debent ad suas operationes
250쪽
exequendas, Armam autem corpoream non solum intelligo corporis temperiem, sed etiaillam figuram,& structuram certis notis delineationibuso stigmatibus naturalibus, i libusque insignitam,quae sensibus cognosci possi int; sic igitur cum venatici,& leporarij c nis cmra,pedesque longos,neruoso Asubtiles video,dicὀillum esse velocem,quoniam crura sunt initnimenta mGtus voluntari j, pro ratione igitur illoruiit,pinentiam motivam illi adesse puto, unde cum illa ad velocitatem perficiendam eappareant paratissima, deὀvelox esse iudicatur,quare ab organi figura ad eius operationem,& abhaec ad potentiam cosn Ledam procedimus, ct quonia popentia est iam secundum sedeterini nata, cognoicimus. ex inde quomodo moueat, sic igitur dic0 qualismebrorum figura est,& differentia indiu 16 dualis illius membri,talis etiam est indiuidualis quaedam ditareotia,quη comitatur illam operationem ,ut igitur omnes seculi vj dent, sed crassi,& albi parunt acute tuemur, qui vpro parui sunt.&concau i,& nigricante acutius,& exactius discernunt, igitur omnis uiuen, tis anima in uniuersali suashabet putentias,& sua organa, particulariter νnaquaeque, suas qualitates,&differentias tum specificas, tum iuiduales, secundum quas una ab altera diiseri, unde quonia leonis,&asitas corpus diuersiim est, ac penitus disteren dicimus etiam diuersas esse .perationes, quare,&potentiandi animam in asinano tarpore impossibile est.
- His sic declaratit Aristoteli 1di'um demonstremus, quod anima , di corpus sibi mutuo
eonferunt ad operationes artisati corporis exequendas, mediiim est,quoniam se mutuo
sol lun; idest ponuntur,& ponunt, tolluntur,&xollant, sit syllogismus. sutique duo ita sunt assecta,ut se mutust tollant,&ponant, ita ut unum sine altero, ο ιm 'neqqς esse, neque intelligi possit ea habentcommuites operati nes, quae sunt propriae ipsuscompositi, quod ex utrisque constitutum est essentialite, ,' sed anima , rpus
organicum, chius illa dicitur actus; sunt duq sic affecta, vilemqtu' tollanx, po n,m, &alterum sine altem esse nequeat, ergo anima,&corput habent communes ope- misitio rationes,quae sunt propriae illius compositi, quod es animal& corpore constat,& cuiu ani- ιννά ina dicitur esse actus, & perfectio Quare neque alterum ab altera separatum, ut tale potest agere, nisi vel anima, vel com G I-pus propriam aliquam haberent operationem,quae illis seorsum competerςt, non quat lariumnus talia sunt, sed aliqua alia ratione,ut corpus animalis ferturdeorsum,non quatenus ani3o malum,sed quatenus grasse,siς etiam priuatum ahima feretur deorsum. & si anima etiam habet aliquam operationem,quae n5 utatur corpore ut intelligere,ea etiam separata,cuin fuerit a corp6re, poterit operari,&intelligere, sed neque corpui descendens,ut organicum corpus operatur,& mouetur,neque anima intelligens,ut allima id facit, sed ut intellectus .
: Manifestum insiῖρer e 3 , quod mirtutibus anima similes corporis'mae fiunt quare furet omnia similia in animalibus eiu*em cuiuspian Harativae hae --
Ex hae modo illata conclusione aliud colligit Aristoteles, de ait, sormae corpo is sunt fi-
o mitis virtutibus animae, hoc est Hrmae, & figurae, & dispositionea corporeorum membrorum sunt ita affect e, ut apte possint exequi operationem illam,quam nata est facere potentia; ut si anima cati, aut canis habet secym annexam potentiam; illa quidem capiendi m rem,haec quae canis est anima inueniendi leporem vel qualeam,oportet etiam instrumentum , quo haec patentia suam exercet operationem , esset te, ut illi consentia i &fit verbi gratia pes ungulis munitus acutis,quae possint cohibere muris fugam, S sint canis nares aptae ad admittendum odorem leporum,uel qualearum,nam nisi ad fit instrumentum aptum profecto nqn fit operatio,si autem non fiet operatio. Dustra erit potentia. undecui