장음표시 사용
101쪽
nonyossit in tum est res, quae definiri debet f. I 49.ὶ, adeoque non aliquid
gr*d, d*fini rei intrinsecum, duo ad eam agnoscendam utimur, consequen' ter nota nulla I. 78.). Quamobrem cum in definitione enumerari non debeant nisi notae j. Iso. ; ipsum definitum eam ingredi nequit.
E. gr. Si quis annum definiret per spatium annuum, quo maiores temporis Partes metimur; is nullum dat anni definitionem: spatium enim annuum & annus sunt unus idemque terminus, atque adeo definitum ingreditur definitionem. Nullam vero ipsum definitum constituit notam, unde hanc temporis partem agnoscere licet.. g. I 6s.
ω'd'idim Si desiuitum fuerit species , quam denotat terminus com 'py pleris eon sons ex termino generis es' termino infrentiae speris
cae, es terminus genus denotans ingreditur definitionem; de Deum eam non ingreditur , se altem notat demiti. Etenim definitum terminus complexus est constans ex rermino generis &termino differentiae specificae, quo denotatur species definienda. Quamobrem si tantum terminus, quo genuS denotatur, definitio- nem ingreditur ; definitum eam non ingredi patet. Enimvero cum genus denotet similitudinem speciei definiendae cum speciebus aliis I. 4 . , adeoque aliquid intrins cum hisce commune; notam aliquam speciei constituit S. 78. .' Terminus itaque genus denotans notam rei definiendae significar, adeoque in hypothesi propositionrs praesentis nota aliqua definiti definitionem ingreditur.
E. gr. Nomen Trianguli aquilateri est terminus complexus, constans eX nomine generis, quod triangulum, & ex nomine disseremiae specificae, quae indigitatur voce aquilaterum. Quamobrem si triangulum aequilaterum de tur triangulum, cujus lingula latera inter se aequalia sunt; definitum minime ingreditur definitionem, sed tantum aliqua nota huic figurae triangulari cum ceteris communis, nempe numerus ternarius laterum in perimetro, qui voce trianguli indigitatur.
curo ultra Desinitionem ingredi neptae terminus , eliser definitiovem
102쪽
ingreditur desinitum. Conf. g. iso. Si enim termini definitio- in definientanem ingrectitur definitum; definitum constituitur nota notae sui sit vitandus. ipsuis, hoc est, ex ipso definito agnosci debet id , unde definitum agnoscendum. Definitum adeo ante agnosci debet, ruam agit osci potest nota, unde illud agnoscere atque ab aliis istinguere debemus: Quod vero est absonii m.
E. gr. Si quis definit inem per tempus constans viginti quatuor horis & horam per partem vigesimam quartam diei; desinitionem diei ingreditur bora tanquam nota & vicissim definitionem horae dies. In . desinitione itaque diei hora supponitur esse cognita, antequam noscatur, quid si dies, & in definitione vicillim horae supponitur notus dies, antequam constet, quid sit hora.
Si in definitione occurrat terminus, cujus definitionem Creustritiosi ingreditur definitum, utium in definiendo commissum dicitur desinitio. Circulus in desiniendo. Est adeo is vitium, quo in definitio- nem admittitur terminus, cujus definitionem ingreditur definitum.
Vitissum dicimus, quod regulae repugnat s. i6 . . f. I68.' Si terminis in destitione combinatis non respondet notio Definitio, mi
nisi dereptrix; desinitio imbis est. Vide f. 133. Si ergo ponamus, D'ii'd ς' Verbis in definitione combinatis non respondere nisi notionem p Dη j '. deceptricem, hoc est, non esse possibilem rem istiusmodi, cui notae istae junctim sumtae conveniant, quae terminis in definitione combinatis denotantur s9. 3 .); oratio ista nullam significubit notionein, atque adeo definitio non est f. I49. .
Si essentialia sussistenter enumerantum, per quae genus alue Primus mo. quod vel speries aliqua determinatum p desisitionem habemus dus definiendi Leneris, ve speciei. Cons. g. 63. 8. II. Notionem igitur habemus completam f vi & determinatam generis istius vel speciei g. Iar. eamque verbis significamus. Geueris adeo atque speetciei definitionem habemus g. I 9. .
g. gr. Triangulum rectilineum per trium laterum concursiun ad terminandum spatium tanquam genus aliquod figurarum planarum coiisti-L a , stitui.
103쪽
quot alitibuta definitio. Rem ingredi debrant.
stituitur. Si igitur Triangulum rectilineum dicis esse figuram planam tribuis lineis rectis terminatam; definitionem eius habes. q. IT .
Si attribuin si ienter enumerantur , per quia genas atoquod, vel secies aliqua determinatur; desivitionem hι demus generis istius, ve peciei. Vide 6s. Si ergo attributa ad genus aliquod, vel speciem aliquam determinancium sussiciunt, ad idem quoque gemis eandemque speciem agnoscendum ac ab aliis di stinduendum sitfficiunt. Habemus igitur notionem generis, Vel speciei completam atque determinatam ij. s I. Ia Id terminiS ex Pressam, consequenter defiuitionem I. I 9. .
E. v Nulla est figura plana, praeter triangulum rectilineum, cum ius omnes anguli simul sumti situ ad rectum in ratione dupla. Ratio igitur dupla angulorum omnium simul ad rectum est proprietas , qua triangulum rectilineum a ceteris sguris planis omnibus distinguitur Quamobrem triangulum restilineum definiri potest per figuram planam, cuiu omne, anguli simul sunt ad rectum in rationedupla.
Qit Oniam modorum quorii incunque atque relationum ad alia polsbilita es tanquam rei inti insecte considerantur atque Permoclum attributorum infimi f per attributa vero genera& pecies definiri possimi f. ipo.)ἰ patet utique, per' a ori mgrinum uisque neqve relatiovum ad alia posbilitates genera Pecies L iri tu . E c. retularis est figura Plana sequi . . latera circulo inscriptibilis. ' , M. I a. Attributorum protriorum nonnisi unum definitionem imgredi ae bot; comuIunia vero tot lcgrediuntur quot junctim sumta nomiihi desinito cowetunt. De propriis vide g. 63. IIo. 78. Contra communia attributa per unum vel aliquot essentialia determinantur 9 61. , atque adeo omnibus istis generibus vel speciebus coin petunt, quae essentialia ista communia habent. Unum igitur eorum ad rem ite siniendam agnoscendam atque ab aliis distinguendaru non susticit, consequenter unum definitio m non sitisfacit f. rso.). Enimvero si plura sumantur attributa communia, quae simul sumta per omnia essentialia determinam
tur; ista simul stulta nonnisi ςnti conveniunt ista essentialia habenti
104쪽
henti; consequenter uni amibuto proprio aequivalent, atque adeo ea simul definitionem ingredi debent.
E. gr. Proprietas trianguli rectilinei est, quod summa angulorum sit ad recham in ratione clupi i. Una igitur triangulo rectilineo definiendo lassicit. Triangulum aequilatorum habet angulos aequales: sed haec aequalitas cum pendeat ab aequalitate laterum, quod essentiale commune est omnihus figuris aequi lateris circulo inscriptibilibus, eademque que proprietas conani unis est figurarum earamdem. Nullum attributum Dei est ipsi eum ente alio commune, si determinate sumitur, prout attributum est 'enti, infit iti, seu perseelissimi. Quamobrem
mne attributum Deo definiendo sufficit, nec leges definiendi observa qui plura cumulat I. 13O. . I. IN. Quoniam modorum quorundam ac relationum possibili tates insunt Per modum attributorum Propriorum; aliae autem Per modum attributorum communium ri4. , atque adeo istae attributis propriis, haec communibus aequivalent; simum farum vero tot, quot Iunctim sumta nonnis desivito conveniunt, Unitionis, iuvi III. . E. gr. Auri solubilrtas in aqua regis est modi possibilitas, quae auro per modum attributi inest. Haec igitur nota cum insolubilitate in aqua forti fiasscit ad aurum ab aliis metallis distinguendum, atque adeo ibiadem aurum definiri potest per metallum in aqua regis solubile di aqua sorti ii, solubile Desiuitionem ingredi nequeunt modi. Vide 66. 78. IIo. E. gr. Nec frigus, nec calor constita nota lapidis, neque adeo definitionem ipsus ingredi potest.
Quoniam modorum S relationum .possibilitates, quae instar alicuius modi insunt Iss , modis aequivalensi modi autem definitionem ingredi nequeunt 3. 174.); evidens est, vecdefinitionem ingredi posse modorum atyue relationum pos litates, quae instar alicujus mod inseve.
mun possibili. tates ingredi debeant definitionem, Mossi me ξ gredi nequinant defitaui
105쪽
ad sua genera ct species. Quando defi.
nitita constare debeat exes.sentialibus.
nitio condi debet ex at. tributi .
Si essentialia fuerint per pecta, definitum per ea definiri
debet. Genera S specieS per essentialia determitiantur s9. 69. , quibus aliquid prius m definito concipi non potest; tanquam ab aliis prorsus independentibus f .Q. 63 . Enimvero per definitioncs res ad sua Oenera atque species distincte reducuntur 9. 176.ὶ, ficta nempe distincta singulorum, Per quae determ uiantur, enumeratione I ISO. . . g. I78. Si essentialia ignorentur , desinitum per attributa de iri potest. Etenim ignoratis essentialibus genera & species per attributa determinari possunt I. 7o.). Patet igitur eodem, quo in praecedente demonstratione, modo, definitum ignoratis essentia- libus per attributa definiri posse. . I79. Si essentialia ae attributa sive omnia , sive aliqua ignor v. itur, demitum de iri potes per meras modorum atque relatio. num p Uilitates , piae per modum attributi infunt, vel per ot- tributastistiusmodi possibilitates, quae simul novusdemito conveniunt. Modorum atque relationum possibilitates, quae per 'modum attributorum insunt, attributis sequi Valent f. Is . , adeoque in eorum locum surrogari Possunt. Quoniam itaque genera & species per attributa definiri possunt I. 17o. ; eadem quoque per possibilitates istas definire licet. Quod si attributa communia notas susscientes non proe- bent; eodem modo patet, posse in supplementum assumi aliquam possibilitatem alicuius modi, Vel relationis, quae per m
dum attributi inest, donec nostrum numerus compleatur 3. ISo. . E gr. Pentagonum per diagonales ex eodem angulo eductas in tria triangula dividi potest. Id Qti pentagono accidit, atque adeo ista divisibilitas per modum attributi proprii inest. Quamobrem β. t r. pemtagonum definiri potest per figuram planam, quae per diagonales ex uno angulo eductas in tria triangula resolvi potest.
106쪽
Notio speetes constat ex notiove generis atque dimerentiae Notio spee ei specifica. Notio speciei repraesentat ea, quae pluribus specie . in ψιν x bus communia sunt, ac preteterea ea, quibus species istae a ceteris ad idem genus relatis differunt s*. 43. 440. Notio igitur speciei ex generis atque differentiae specificae notione componitur
Quoniam genus inserius se habet ad superius ut species Notio generia ad suum genus, seu respectu generis superioris pro specie ha- interiorisbettur β 46. ; patet ulterius,' notionem generis inferioris compo- vi ex notione superioris notione dimerentiae generis inferioris a ceteris, quae ad idem superius tanquam species refe
Notas ad definitum agnostendum es ab aliis discernendum fisscientes praebent genus atque dimerentia specifica. Omnes definitiones vel sunt definitiones specierum, Vel generum, quae superiorum respectu tanquam species considerari possum. Videf. I76. 46. Notio speciei componitur ex notione generis atque notione differentiae specificae l. 18o. & notio generis inferioris ex notione superioris atque notione disserentiae ab aliis inferioribus ad idem superius relatis g. i8L , hoc est, ex suo genere atque sua d;Terentia specifica. Quare notas ad definitum agnoscendum S ab aliis discernendum susscientes praebent genus didifferentia specifica. q. I 83.
Genus disrentia speci a ad desivisionem sufeiunt.
Cons. I. IIo. I 82. q. I 84. . Si ves gems desinitum fuerit , vel termino , quo devotatur respondet notio elara sed eo usa ; in desinitione tantum ponitur terminus , quo genus devotatur nequaquam usus notae sigil tim enumerantur. Si enim genus fuit Gefinitum, terminorius respondet notio completa atque determinata I49. . Iam cons. I. 9I. III. lI . Non ergo opus est, ut notae generis in definitio-
eompletae lusi fietant. Eaedem eursuffieiant de nitioni. Quomodo ge nus ingredi tur de itio
107쪽
nitione recenseantur, sed susscit in ea poni solum terminum, quo genus denotatur. Si termino, quo genus denotatur, respondet notio clara, etsi confusa; ea adhue sussicit ad rem agnoscendam atque ab aliis distinguendam I. 79. 870. Integra igitur generis notio habetur pro nota una definiti; atque adeo, cum in definitione notae enumerandae sint 3. ISO. , terminum, quo genus denoratur, in ea poni lassicit. E. gr. bi triangulum in genere fuit desinitum per figuram tribus laterilius comprehensam, sueritque ulterius in specie desiniendum triangulum scalevum; non opus est, ut figurae atque numeri ternarii late. rum, que trianguli in genere notae fiant, expressa mentio fiat; sed, sufficit, si triangulum scalanum licatur triangulum. i . I 8S.
mandonori Si gemis non fuit vel quae ad id pertinent, non- i determinata notiove comprehenduntur; in definitione promi-ῶfiis permit. evumeruntur n9ta desiuiti, non astento generis aedisserentiae ecti lictiti specifica discrimise. Etenim si genus nondum definitum fuit, adeoque determinata notione comprehenditur g. . I 9.) ; non- dum discernere licet notas in notione rei distincta ad genus pertinentes a ceteris I. Iar.). . Quodsi tamen omnes simul sumtae totidem praecise fuerint, quot ad rem agnoscendam ct ab aliis distinguendam requiruntur; ad definitionem susficiunt iso. . Eas igitur enumerare licet promiscue, non attento discrimine inter notas generis atque disserentiae spe .cificae. E. gr. Si figura quadrilatera rectilinea in genere non fuit definita, quod sit figura plana quatuor lineis rectis terminata; notas ad genus pertinentes definitioni specie inserere licet, ita ut ipsum dicamus figuram planam quatuor lineis rectis ad angulos rectos invicem tuticiis atque aequalibus terminatam. q. I86.
Quando nota Si notas ad genus. didierentim specificam pertinenter : rum disternere valemus; novus terminus genus devotos desinitio-tio non in ingredi debet, nequaquam autem vota deueris cum notis dis
. ferentiae specificae sunt permiscendae. Per Gefinitiones res cistina 'cte ad tua genera suasque species reducuntur i76. , ut in
108쪽
dato quolibet casu iudicari possit, ad quod nam genus dc ad quam
speciem eae sint referendae 3. 47. . Quamobrem ubi notae generis dc differentiae specificae distingui a se invicem possunt; eas distingui praestar. Nequaquam igitur notae generis cum notis disserentiae specificae sunt permiscendae; sed nonnisi terminus genus denotans in hypothesi praesenti in definitionem admittendus. g. I 87. In definitione genus proximm seu Aferius praefertur remotiori fusuperiori. Etenim in definitione notae ad genus pertunentes non permiscendae sunt cum notis differentiam specificam constituentibus g. I 86 ). Enimvero cum genus remotius seu superius aliqua tantum contineat, quae notio generis inferioris seu proximi speciei definiendae involvit g. 46. si remotius indefinitione ponitur, aliqua ad genus speciantia cum iis commisceri debent, quae differentiam specificam constituunt.
E. Si triangulum rectangulum definitur per fit tam planam, tribus lineis rectis terminatam, quarum duae angulum rectum intercipiunt; generis loco ponitur genus remotius, nempe figura plana, quod proximum nempe triangulum tanquam speciem sui sub se continet. Ideo numerus laterum ternarius ad genus spectans cum differentia commiscetur specifica, nempe quod duo latera angulum rectum intercipiant. Enimvero si in definitione trianguli rei: anguli genus proximum ponitur, quod est consaso ista evitatur& trianguli rectanguli desinitio concinnior prodit, quod sit trianguium, cuius unus angulus rectus est.
g. 188. Desinitio, per quam non patet rem definitam esse possi bilem, nom is dicitur. Perquam patet rem defi nitam esse possibilem, realis vocatur
E. gr. Si circulus definitur per figuram planam, linea in se redeunter terminatam cuius sngula puncta a puncto quodam intermedio aequaliter distant : definitio nominalis est: neque enim ex ea apparet, num istiusmodi figura plana sit possibilis, consequenter an definito respondeat aliqua notio, an vero si sine mente sonus. Enimvero si idem Circulus definitur per figuram, motu lineae rectae circa punctum fixum in plano descriptam
ex definitione patet, istiusmodi figuram possibilem esse: desinitio itaque
109쪽
definitionum essentialium S aeeidenta. Iruma aeriam de. finitiones sint nominalis. Defiestio quanian realis. Definitio ge netica quae
q. I 89. Definitionem essentialem appello, in qua enumerantur essentialia, per quae definitum deteraninatur. Accidentalem in qua enumerantur Uel attributa, vel quae Per modum attribui Tum insunt, modorum ac relationum possibilitates, quibus definitum determinatur. g. I9 . Definitiones eum essentiales, tum accidentales sunt vominales 9. I 89. . Enimvero essentialium unum non determinatur per alterum f. 63. , adeoque non necessario conjunguntur. Quamobrem dum enumerantur, nondum liquet, utrum ensistiusmodi sit possibile, quod per ista 2suntialia determinatur- β. I 88. . Similiter in definitione accidentali enumerantur Vel attributa definiti, vel modorum atque relationum possibilitates, quae Ier modum attributorum insunt fg. I 89. . Enimvero .attributaeterminantur per essentialia entis g. 6s. , nec minus possibilitates, quae per modum attributorum insunt tI. Is . . Etientialibusatur ignoratis q. 178.sq. non constat, utrum ens istiusmodi pos-γile sit, necne, cui ista attributa simul sumta conveniunt, vel in quo istiusmodi relationes ac modi concipi possunt g. I 88. .
Desinitio modum exponens, pio aliquid fieri potest, re fis est. Definitio, quae modum exponit, quo aliquid fieri posthpalam facit, rem definitam esse possibilem, jam cons. g. I 88.
Definitio genetica dicitur, quae rei genesin seu modum, quo ea fieri potest, exponit. Ut adeo appareat, definitiones ginneticas esse reales f. I9I . .
Ex ipse autem definitionis geneticae definitione pate quod desivisionem geneticam conditurus nosse debeat cum ea, inae adg usu rei requiruntum p tum quid unumquodque eorum ad eam con ferat. E. gr. Circuli definitionem geneticam conditurus, nosse debet I. ad Hur genosin requiri punctum di rectam, quorum illud in relatione ad circulum Diuili od by Coo le
110쪽
eulum reverum, haec appellatur; r. punelium esse debere in plano fixum & lineam rectam circa hoc punctum in Orbem moveri. . I94.
ExhaElenus dictis apparet, definitionem nominalem esse Miolion distinctam enumerationem notarum ad rem definitam agnoscen- nerale. dam ct ab aliis discernendam sussidientium: desinitionem Vero realem geneticam esse notionem distinctam possibilitatis, aut, si mavis, modi, quo quid possibile. Definitiones nominales significatus fixos terminorum constituunt, ut eos non tribuamus nisi rebus, quibus indigitandis destinantur, atque earum ope has ob-Vias agnoscamus. Praebent quoque prima ratiocinandi principia, ut quae de rebus cognosci possit ni inde deducantur. Ipsis autem geneticae definitioncs hunc inprimis praestant usum, ut, quae rei definitae conveniunt, inde facilius deduci possint, titque ratio reddatur eorum, quae insunt quaeque inesse possunt. Praxin investigandarum notionum distinElarum de condendarum definitionum hic nondum tradere licuit. Supponitea usum Omnium operationum mentis. Eam igitur secunda & tertia operationiabus suffcienter explicatis dabimus. Secunda vero S tertia mentis' operatio supponit theoriam definitionum, quam adeo iisdem praemitti necesse erat.