장음표시 사용
71쪽
disWimen. Nodi desinutio. Dimrensa essentialium.
sa Piari. I. Sect. I. Cap. II. De notitiis S. 64. Ea, quae constanter insunt, sed per essentialia simul detem
minantur, attributa dico. E. gr. Figura tribus lineis terminata necessario quoque tres habet angulos & datis lineis anguli una determinantur. Numerus adeo ter narius angulorum est trianguli attributum.
f. 6S. Attributa, quae per omnia essentialia simul determinantur, dicuntur item proprietates esentiales, sine attributa propriae quae vero per unum Vel aliquot eorum dete minantur, dici potium Proprietates conranuves Vel attributa communia.
E. gr. In triangulo rectilineo ratio aequalitatis trium angulorum ad duos rectos determinatur per numerum laterum & speciem linearum, adeoque per omnia essentialia trianguli rectilinei ff. 63. . Est igitur aequalitas trium angulorum cum duobus rectis proprietas trianguli rectilinei. Sed numerus ternarius angulorum per solum numerum laterum determinatur, non attenta specie linearum, atque ideo auributum commune est, quod omni triangulo competit, sive rectilineum fuerit, sive curvilineum, sive mixtilineum, non tamen alii figurae praeter triangulum. f. 66.
Mutabilia, quae enti insunt, nec per essentialia determinantur , Modos appellare soleo; Scholastici accidens appellare solent, sed praedicabile & nonnunquam accidens separabile. Quoniam accidentis appellatio non semper eodem sensu sumitur; igitur ab ea abstinere malui, p sertim cum vocabulum modi a philolsophis usurpari seleat ad denotandum ea, quae in ente mutationi o noxia sunt.
f. 67. Fieri potest, ut, dum quaedam essentialia vespropria eadem
manent, eetera diversis modis determinentur. Numerus ternarius laterum triangulo estatialis est; sed eodem manente
72쪽
quibusdam generalibus entis. nente species linearum & ratio laterum ad se invicem determinaci potest diversimode.
9. 68. E sentialia b attributa de ente absolute enuncio ur contra; modi vero sub certa tantum conditione ta contra. Conf62 .6o. 62. Jersutiatibas diuitributis; &II. 66.6i.de modis.
Supponimus hic talia de ente enunciari, quae ipsi intrinseca sunt ad- , eoque nobis non res est cum relationibus extrinsectis, quae perinde ac modi mutari possunt.
Per esentialia genera V speetes determinantur. Genera& species vel per essentialia, auributa & modos simul, vel per unum horum determinantur. Modi cum abesse possint, specie ac genere salvis I. 66. 19.); specierum ac generum determina. tionem ingredi nequeunt. Si enim ingredi deberent, species ac genuS mutaretur, quamprimunt modus variaretur: id quod definitioni repugnat. Attributa per essentialia determinantur, ita ut iis posticis naec una ponantur. Non igitur Opus est, ut ad determinandum genera & species utraque conjungantur; sed sola essentialia susticiunt: per haec enim ubi genera dc species determinantur, attributa singulorum generum singularumque sp cierum una determinantur, neque adeo liberum est ista salvis es.sentialibus aliter determinare I. 64 . g. 7O. Genera species possunt a nobis distingui fer astribu taes essentialia livorentum. Attributa propria per omnia essentialia simul determinantur f. 61. , atque adeo nonnisi isti generi vel speciei competunt, cui ista essentialia conveniunt. Per unicum igitur attributum proprium seu proprietatem essentialam genus vel species agnosci potest atque ab aliis distingui, etsi essen. tialia ignorentur. Attributa cum munia per unum alterumVe essentialium determinantur I. 6s.ὶ, atque adeo nonnifi isti generi vel speciei competunt, cui istud essentiale convenit. Godsi ergo plura fuerint attributa communia, quorum unumquodque Per unum vel alterum essentialium, omnia autem simul per omnia essentialia junctim sumta determinantur; amfibula ista si-
Quomodo essentialia,attributa A modi
Cur genera δspecies per a tributa distin gui possint.
73쪽
generum in. feriorum differentia unde. Individuo. rum dimentia unde.
mul sumta non conveniunt nisi generi vel speciei, cujus sunt ista essentialia. . I. Species di genera inferiora disserunt ter ea, quae manenti bus essentialibus ceteris iisdem diversimode determinari possvvt. Genera & species determinantur per essentialia l. 69.). Sed genera ea continent, quae speciebus tu. 44. ; genera Uero superiora, quae inferioribus communia sunt 9. 4s. : species igitur & genera inseriora a se invicem disserre ncqueunt nisi iis essentialibus, quae manentibus ceteris iisdem diversimode dete
Ss, quae in notione speciei indeterminata supersunt, singula determinentur, nec determinatio generalibus , grue notioni f eriei insunt, repugnat ; notio individui prodit. Species ea continet, quae individuis communia sit ni g. 43. : cetera igitur, quibus individua a se differunt, in notione speciei non determinantur. Quamobrem si ea determinantur, ut nihil indeterminati amplius supersit; notio utique individui prodit: quod si enim ali. quid remaneret indeterminatum, quod, manentibus ceteris iisdem, diversimode determinari pollit, species data non foret infima, sed intermedia f. 46. . Enimvero quod determinationes ultimae non repugnare debeant anterioribus, quibus genera di species determinantur, probatione non indiget: si enim repugnarent, una cum ceteris eidem enti ineise non possent, adeoque ens nullum esset, cui notio ista singularis
E. gr. In specie trianguli aequilateri, ratio lateris ad lineam datam nondum determinata est. Quodsi ergo ea super accedat, nihil amplius superest, quod determinari posset: unde dato latere determinatae longitudinis triangulum inluilaterum in singulari determinatur. Atque ea ratio est, cur data recta magnitudine triangulum aequilaterum
construi possit. 6. 73. Apparet hinc, Individuum esse ens omnimode determi. natum, seu in quo determinata sunt omnia, quae eidem insunt.
74쪽
Differentia merica SHabemus adeo iam desinitionem individui, cuius notione clara ha- ctenus suimus contenti S. 4 . . g. 74, Patet hinc, quid sit principium individuationis. Estnem po omnimoda determinatio eorum, quae rebus insunt. Et ha-xum quidem determinationum eae constituunt ulla entiam nume- principium xicam, quibus datis ponitur individuum: ceterae Vero, quibuS datis, individuum nondum ponitur, inspecificam gene Vcam i ferentiam discerpendae. Differt utique in eo individuum ab uiiiversali,Iquod huius notionihil involvat, quod non si determinatum, cum in universali adhuc quaedam indeterminata contineantur I. a. . Principium autem individuationis complectitur disicrentias omnes, sive numericae fuerit, sive specificae, sive genericae. Est adeo omnium disserentiarum complexus.
g. 7s. Di erentia specifica disre a proprio. Disserentia specifi- Dissereni iaca consistit in determinarionibus, quibus datis adhuc indetermi- sirςς si nata sunt, qu ae differentiam numericam absblvunt 74 3. Sed genera & species per essentiales determinationes discernuntur 6. 69. , propria autem hisce datis una determinantur β. 6s. ;differentia igitur specifica a proprio differt. Nimirum eadem hic intercedit differentia, quae inter essentialia entis eiusque attributa locum habet I. 6x 6 . .
75쪽
Nota definitio NotIoinis elis rectobsciuae definitio. Termini o sturict elui definitim
g. 76. DTerentiam notionum formalem dicimus eam, quae a modo. cognoscendi desumitur. I. 77. Dum rem nobis repraesentamus, aut notis ad eam agno, scendam Assicit, aut novis it. I. 78. Notas appello rebus intrinseca, unde agnoscuntur di a se
invicem discernuntur. E. gr. Tria latera ad seperficiem terminandam concurrentia dicuntur notae, unde agnoscitur triangulum.
g. 79. Notio elara est, quae nobis notas exhibet ad rem agnostendam atque ab aliis discernesidam sufficientes: obscvra vero, quae notas insufficientes continet.
Solem intuentes statim agnoscimus, eumque ab omni ente alio optime discernimus: eius adeo notionem claram habemus. Si vero planistam exoticam intuentes haeremus, num eadem sit eum alia olim alibi visa, vel cujus nobis succurrit nomen; eius notionem habemus obscuram.
g. 8O. Terminus obscurus', cui notio obsclara adhaeret: elorus vero, cui notio clara respondet. Terminiu
76쪽
Terminus enim est vox notionem fgnisicans s . as. : quamobrem cum notio vel clara sit, vel obscura j 79 , termini quoque eandem
g. 8 . Fieri potest, ut terminus aliquis sit alterj clarus, qui alteries obscvrus. Ratio una deprehenditur g. 79. 8o. 3. Similiter fie
ri potest, ut uterque habeat rei, quae termino a laquo denotatur, notionem claram, sed ut alter norit, rei isti denotandae terminum convenire, alteri autem non satis conster, quod ei indigbrandae serviat: unde denuo terminus uni clarus est, alteri ob
I. 82. Si duo ejusdem rei notiovem habent obscuram, votis uvius scurior es potest votione asterius. Cons. h. 79. Quamobiem si unus plures i Inoret notas, quam alter ; ille notionem obscuriorem habet, hic minus Obscuram.
g. 83. Hinc si quis terminus duobus fuerit obscvrus, idem uni Obscurior esse potes quam alteri. Cons. β. 8O. 8a. 3 3.
Cradus nimirum obscuritatis terminorum pendent a gradibus obscuritatis notionum.
Terminus idem cur uni clarus, alteri ob curus. Gradus notio. nuiti obscura. Terminus idem uni obasturior, quam alteri.
Hinc una liquet, quando terminus clarus nolis evadat obscurus Es terminus obscurus adhuc obscurior f. 8o. , urmirum sipsas undam nota rvm obliviscimur, quae nobis fuerant perspectae ad notionem spectant, quae termiso adbaret. g. 86. Dum notionem 'claram habemus, seu rem oblatam agnoscimus atque ab alia distinguimus g. 79. , uotaI omues, quas continet, disine uere, aut non distingue, e vafra I.
Clara nitio quomodo obscura fiat. Terminus cla.
rus qua .do fiat obscurus. Fundamen tum nouoniaconfusae&
77쪽
Part. I. SecLIL Cap. I. De notionum
Patet adeo botionem claram in duas abire species. Clara nimirum est notio, quae nobis sistit intuendas notas ad rem agnoscendam & ab aliis discera,elidam sufficientes rv. . 'um igitur modi cogno: Pendi libeatur lite ratio . 6 , in defitiit Dite i. et ionis clussi modus, quo notas intuemur, duplici modo determinati potest: aut enim eas uno obtutu comprehendimus, aut singulas a se in lac in distinguimus, notione rei in alias simpliciores resoluta.
Notionit cla raedicontusae definitio.
g. 87. Notio clara , quam habemus, si notas, quas nobis sistit, distino uere valemus: vero est, si eas distinguere non possumuS.
E. gr. Si triangulum nobis os eitur, aut id uno Chtutu comprehendimus, aut sigillatim ad stas ulri perimetri partes attentionem nostram promovemus. In priori c. tu non distinguimus notas , quibus id ab aliis figuris discernitur: tu polleriori auteni iudieamus, periinctium constare ex tribus partibus seu itibus lineis rectis. Quamobrem ubi novimus , nos triangulum a ceteris figuris rectilineis dillitiguere , quod perimeter ex trihus lineis componatur; notionem trianguli distinctam habemus. 1 ernarius enim laterum in perimetro numerus est nota sumetens ad triangulum a figura quacunque alia discer- 'nendum. c Olorem rubrum optime agnoscimus & a colore quocunque alio distinguimu- : cum tamen notaS indicare non valeamus, unde eundem agnoscimus, eius notionem nonnisi confusam habe
g. 88. Si quis habet notionem Hstinctam novitque uotarum termitionis distim ens alteri emi erare valet. Qui enim habet notionem
is notas, quas notio continet, distinguere valet g. 87. . olii vero terminos norarum nouit, ei perspectae sunt Voces, is notae indigitantur 3y. 36- . S. 89. QVi notos cognoscibilis alteri evummare valet, is ejus notionem habet distinetiam; sed non contra notione distincta destituitur, qui eas enumerare nou valet. De Priori Vide S. 33. 33. 87.
78쪽
Quod Vero non e contrario notione distincta destituatur, qui notas enumerare non valet, patet ex s. 88 , vi cujus diuerequiruntur conditiones, ut quis notas cognoscibili, alteri enunciare valeat, nempe notionem habere debet uistinctam notarumque nosse terminos. Alterutra igitur conditione deficiente, notas enumerare non Valet. Saepillime tamen accidit, ut, qui notas cognoscibilis enumerare non valet, notione distincta destituatur: rarior est calus alter, ubi quis obterminorum ignorantiam vel desectum notas cognoscibilis alteri fignificare nequit.
q. 9O. Fieri potes, ut rem oblatam agnoscentes vel notas omnerdistinguamus easque enumerare valeamus, vel Item aliquas. g. 9 I. Notio completa est, quiae notas suffrientes exhibet ad rem in statu quolibet agnoscenti irin & ab aliis distinguendam: incom-
eta ero, quae notas insi. ilicientes continet. E. gr. Qui novis, se pentagonuin regularo ab aliis figuris discentere per quinque laterum S angulorum aeqvilitatem, is notionem ejus habet completam: si quis vero xluaesitus, unde Pentagonum regulare agnoscat, solam quinque laterum aequalitatem nominat, is incompletam habet. f. 92.
Notio plures continens notas, quam quae ad rem agnoscendam ct ab aliis discernendam funiciunt, abundans a me dici soles. E. gr. Abundans notio trianguli rectilinei est,is dicas esse spatium tribus lineis rectis terminatum & tribus angulis insti uctum.
Fundamen. tum notionis eoinpletae&incompletM.
Definitio. Notionia ab. undantis desi. nitio. Notionia ad. aequatie& in.
79쪽
Ad eqtratae in inadae it atam mutatio.
6o Pirri. I. Sec7. H. Cap. I. De votion mino rediuntur, a cognoscente resolubilis Sicciinur adaequata; in casu oppolito Dadaeqmita. L. gr. In notionis adaequata definitione mentio fit notionis instinctae atque notae. Notiovem vero distinetiam clesinivimus 9. 87. notam 3 7S.) c c. f. 9S. Pilina resolutio notionis distinetae in notiones distinctas notarum est Irimres gradus votionis adiapylti tu . Secunda resolutio notionusn distinctarum notariam, quae datam notIO-nem ingrediuntur, in notiones distinctas notarum , qu e illas ulterius ingrediuntur, constituit gradum Iecundum notionisad. quialiae S ita porro, donec perveniatur ad notion irresolubiles.
Qvcniam terminis caremus, quibus notionum sul)ordinationes exprimere vaἰemus; nec gradus notionis ad Equatae 1 itis distincte emet. re licet f. lini. . Disc. tralim.). Satis tamen clare percipiuntur gra i , si cogitemus, nos uno gradu ulterius promoveri, quoties notionem notae sumimus tanquam datam & notarum , quae ipsam ingrediuntur , notiones quaerimus dillinctas.
I. 96. Si notas quasdam , qua distinctam ingredivvtur, oblivioni domus , vel Ditem ser Obtavioncm statuimres , eas ad notarum morum nou esse rescreiadai ς notio completa obit in incom tanti Cons. F. 9 I. f. 97. Si notas rei a se invicem Efcerno e dediscimus , notio di- sincta abis in confresuv. Cons. g. 87. q. 98. Si votinues votarum distinct.e abeunt A co usus, notio amaequata sit In.ὶ ag uta. Notio adaquata cum suos habeat gradus 3. 9 . , patet, eodem modo gradus deteriolari posse, ut magis adaequata notio in minus adaequatiam abeat. Q ii ex culciplinis accurata methodo pei tractatis sibi familiarem reddidit notionum subordinationem attendendo, quomodo λ
80쪽
Dissierentia formali. Qquentes in antecellcntes resolvantur sq. m. praelim. , is hanc n . - tionum dogenerationem apprime concipiet. ,
. 99. Notar deflumendae sint ob ossentialibus es' citributis. O- Notae undemnis nota est quidpiam rei intrinsecum, per quod ea agnosci ct ab aliis rebus discerni potest i I. 78. . Desumendae igitur sunt notae ab iis, quae constanter insimi. Iam Cons. S. 62. sqq. . f. loo.' Notionibus rerum distiums eos reducimus adsua genera at- Notiones di species. Qiii notionem rei habet distinctam, is notas a se stinctae quo invicem distinI uit, per quam agnoscitur & ab aliis discernitur x , -- Sp. , adeoque novit, quae ei sunt essentialia, vel attributa ejusdem 3 99. . Per essentialia autem I. 69. , vel iis ignorati S Peradi tributa, genera & sipecies determinantur g. 7o.
Quamdiu ergo notion. hu; coiistas contenti sumus, genera & species rerum accurate constitui nequeunt. Quodsi genera atque species rerum non fuerint accurate constituta, nec iudicia satis determinata erunt. nec accurate ratiocinari licebit S. 47. 48. . Patet, a leo quanta sit notionum distinctarum ad accurate philosophandum utilitas, immo necessitas io9. & seqq. Disi. praetim). g. IOI.
Notas esse suscientes ad rem asuristendam aeob aliis discer- Notariam sius.
nendam demonsi ori nequit uis intelDei essentiasibus. effemialia novit, is genera sic species determinare valet g. 69. , Terentias spedisess dc genericas a se invicem distinguendo g. 74. , ut disti licte agnoscat, qira: nam essentialium ad genus, quaenam ad speciem determinandum sufficiant. Immo qui essentialia novit, is quoque attributa propria & communia di- - stinguere valet I. atque adeo distinete agiὶoscit, quae- .: nam attributa ad genuS, quienam ad speciem constituendum ' sussidant 19. 7o. . Quod si quis rei istiiusmodi notionem habet, ut eam ad suam speciem suumque genus referre. aueat; is sufficientes habet notas ad eam agnoscendam ct ab se i aliis distinguendam. Enimvero quamdiu essentialia ignoramus, rei genus atque speciem Per ea determinare non Possumus: