장음표시 사용
81쪽
Di entiae materialis de. finitio. Notionis simplicisti comin
6a Part. I. Se 57. II. Cap. II. De notionum quod per se patet. Nec minus evidens est, nos iis ignoratis attributa propria & communia non evidenter distinguere. Quamobrem ubi per attributa a posteriori cognita res discernere constituimuS , non evidenter Pater, nOS ea tenere, quae rei ab aliis distinguendae, consequenter ad suam speciem suumque genus reserendae sufficiunt I. 43. & seqq. l. Eslcntialibus itaque minime intellectis, demonstrari non potest, notas ad rem agnoscendam S ab aliis discernendam este sussi.
cientes. Etsi enim experientia constare possit, quaedam esse rebus diversarum specierum communia, alia non item, sed in hac tantummodo specie deprehendi; non tamen id ubi is succedit, neque nobis patet, an ea, quae cognouimus, simul lunata nota, suffcientes constituant Haec sane ratio est, cur istiusmodi condantur desinitiones, quae iiistantiis obnoxiae sunt, atque inutiles pariunt distinctiones, ubi eas tueri volueris. In genere autem constat, qu a posteriori summatur, ea nondum esse demonstrata, si vel maxime certa sint.
D Verentiam votiovum materialem dicimus eam , quae a
materia earundem , seu re repraesentata desumi.
Pertinet hue distinctio notionum in universales & singulares, quarum istae genera & species individua ij. 42. 33ὶ sub te comprehendunt. Sunt autem adhuc aliae nonnullae, quas in Logica attendi utile est. De his dicemus in prasenti. g. IO3. Notio, quam habemus auisolas rei notas continet, aut praeterea attricta, modosνdetermIuutiones extrΠjecus. Etenim
82쪽
aut essentialia continet, Per quae ens repraesentatum in suo genere suaque specie determinatur S. 69.), aut Praeterea Constantia ac mutabilia alia. Si essentialia continet, nec praeterea alia, tum solas notas continet g. 78.). Si solis attributis, per quae ignoritis essentialibus genera & species determinari possunt j. 7o , constat; tum denuo non nisi notas involvit β. 78. . Enimvero si praeter essentialia, aut attributa ad rem di itinguendam sufficientia complectitur adhuc alia ; tum Vel ea constantia sunt, vel mutabilia s9.). In casu itaque priori insunt ulterius vel attributa quaedam sine propria, sive communia f. 6s. , iii posteriori modi nonnulli g. 66). Quousi
notio praeter intrinseca rei quaedam etiam extrinseca complectatur, tum determinationes exti insecae seu relationes ad alia insuper adsunt. E. gr. Si notio relanguli aequilateri non continet nisi trium laterum ad spatium terminandutii concurrentium aequalitatem; ibias notas continet. Quo lsi accedat angulorum aequalitae a praeter notas adest attributum. Si trianguluin aequi laterum tibi repraetentes t. mquam per Pen endiculum ex angulo uno in latus oppositum demissum in duo rectangula divisum; illa divitibilitas' cuni in numero modorum sit 3 66. , notio praeter notas atque attri lauta etiam modum quendam complectitur. Si ident triangulum circulo inscriptum concipias; eius ad circulum relatio e xtrinsecuiti quiddam est, adeoque notio triangu-- li aequilateri, quam tum habes, extrinsecam quoque determinationem admittit.
I. IOq. Notionem plicem Voco, quae solis notis constat: notio- Definitio. nem compIexam Vero, qiue Praeter notas alia sive rei intrinseca, silve extrinseca complectitur. g. Io S.
Quiequi sensu percipimus aut imagina1-r, ejus notionem Quorum complexam habemus. Q a se sensu percipimus aut imaginamur, sunt fingularia silvc individua. In individuo determinata sunt omnia, quae eidem insunt q. 73. , adeoque tam attributa, quam modi I. 19.61. 66. : determinata quoque sunt omnia; quae eb
83쪽
tio sim, lex est. Termini simplici ct complexi defini.
Definitio. Termini ab. stracti oc con-ercti definitio
64 Part. I. Sese. Π Cap. II. De notionumdem adsunt , seu juxta ipsis in una percipiuntur. Iam Conf
Notiones generum ecierum distinctae sunt notiones s plices. Vid, 9. 87. lo .
. IO7. crmivussu plex, seu est, qui notionem limplicem leti in compleXam lignificat. Istiusmocii tetmini sunt DO-I ina generiim ac sPe ier uin ib. IO6. . T Tmivrιs vero compleolrest, qui notionem complexam significat. Illiusmodi termini sunt voces i quibus denotantur res cum suis attributis, mollis ac relationibus extrinsecis I. IO3 Io , . I ieii autem potest, ut terminus pluribus constet vocibus, cisi simplex sit. Ita postgonum est tecinimus stinplex, cum figurarum quoddam getius significet. f. IO8.
sit se reptas insunt, veluti earum attributa atque modi, vel etiam a uiat, velati earum relationes ad alias, Vel repraesentiantur ut rebus inexissentia, veIlgidumn ubsque rebus, quibus infunt.
Ita albedinem duplici modo considerare licet, vel ut rem nullam cogitemuri cui inest. vel ut rem quandam nobis una IcPILiensemus, cui in is veluti nivem albam,aut album in genet e. I. IO9.
Notio obsit acta est, quae aliquid, quod rei cuidam inest. vel sidest repraesentat abSque ea re, cui incit vel adest. Concreta'utem est notio, quae aliquid, quod alteri inest, x et ad eli, repraetentiat ut eidem ine isteΠS . . n o re E. gr. Si color consideratur absque labiecto, curinhaeret, aburacia est notio: sed si subjectum consideratur ut coloratum, ii octo concreta est. lnabsti acto consideramus rerum modos, attributa, relationes, ubi ea per modum substantiarum concipimuS. f. IIO.
Terminus abstramis est, qui notionem absinaciam significat: Coa retus Vero, cui notio concreta adhaeret. Diuitirco by Cooste
84쪽
Conereta esserri solent nominibus adiectivis, Veluti lueidus, albus. doctus: abit acta vero per substantiva, ut lux, albedo, doctii .
Notioves nostrae vel talia continent, quaerebiss pluribus rem. Notionuin Muvia sunt, vel quae nonnisi rem unam tu sugulari Patet hoc ex iis, quae de generibus, speciebus ac individuis dicta sunt. Conveniunt enim indiViduis, quae ad integram mentum.1peciem ci ansferri nequeunt g. 7a. S seqq. . Species autem continent, quae pluribus individuis; Genera, quae pluri-hus sjeciebus communia stat d. 43. 44. . Modi quoque rebus pluribus sunt communes G. 66.,, nec non quaedam pro-Prietates .f.6S .
Notio communis est, quae pluribuS communia exhibet: Definitio. notio singularis, quae rem singularem seu individuum repraesentat. Notio hominis in genere est notio commuitis, cum plura sint indi. vidua, quibus ea conveniunt, quae isti notioni respon ent. Ast notio huius hominis, v. gr. Petri, est notio singularis, cum unicum tantum sit individuum, cui notio ista respondet. f. M, Terminus eo ums est, qui notionem communem designat: Singularis autem, qui individuum significat.
Ita omnia nomina generum & specierum sunt termini communes, nomi- via vero individuorum sunt singulares. Temlaleoni. munis ct singularis defini
DE USU VOCUM SIVE TERMINORUM CIRCA NOTIONES.
I quis habet notionem alicujus rei novitque rerminum, quo ea Quando ter. frenificatur: ei notio termino prolato in memoriam revocari minus notio potes. 1 e 9, 3I 36 3I naoriam Nou
85쪽
Quando memtem altei ius intelligamus. Quonam ea filii sit opus. Quando ait rius mentemnoi intelliga
in . Quando alterius mentem pervertamus.
f. Π3. Si quis audita voce eandem is se notionem excitas e valet, quam cum ea conjungit alter ; is mentem alterius intelligit ae contra. Qui enim audita voce in se excitat notionem, quam cum ea altei conjungit, is novit, quam notionem alter voce ista significet, adeoque mentem alterius intelligit. Contra qui mentem alterius intelligit, is novit, quaenam notio cum voce ab altero prolata sit conjungenda. Necesse igitur est, ut notionem istam audita voce in animo suo producere
Qui igitur mentem alterius inteliseere voluerit, is di perspectos Iabere debet terminos, quibus utitur, nos ille votiones, quae iis sunt jungendae. Cons. f. III.
g. II p. Si quis audita voce notiovem cum ea conjungit vel vulum, vel deceptricem, vel obscuram. is mentem alterius non inteliuit.
E. gr. Si quis audit Vocem in ite parvi, qua utuntur Geometrae recentiores, nunquam tamen didicit, quid ea voce intellectum velint; is vel nullam cum ea iungit notionein atque adeo agnoscit, se mentem Geometrarum minime laetiPicero; vel cX etymologia vocis sormat sibi notionem quandam Obscuram, vel decepti icem, quasi si aliqua pars determinatae magnitudi is ex determinata quadam divisione emergens, atque adeo sibi videtur mentem eoinctiarum agnoscere, etsi revera eandem non agnoscat, cum istius modi pars ut finite parva si impossibilis, atque hinc nulla ei liotio respondcat. q. II 8.
Si quis audita voce notionem aliam in se excitat, quam eum a iungit oster, is mentem ejus t ervertit seu sensum a mente burationum git. Co DL j. 33. 36.3 F.
E gr Gibuitius voce mundi denotat universam seriem rerum, qua spatium ac tempus Omnu repletur. Si quis in Theod a Gib- vitiana legens vocem mundi cum ea connebit notionem compa s
86쪽
corporum totalium vel status pnesentis, aut alterius praeteris universitatis rerum dic. is voci mundus fignificatum tribuit a mente Lei itii alienum. q. II9.
Si quis habet votiones notarum, qua notionem distinctami reditantur , claras , novitque termivos, quibus eadem indigitantin; et notio distincta communicari potest. Qui enim notio.
nes notarum habet claras novitque terminos, ei terminiS prolatis istae in memoriam revocantur I. ir4.ὶ Cum igitur jam di ipse sibi repraesentet ens iis notis instructum easque a se invicem distinguat; notionem istius entis distinctam habet j. 8 d. Distincta igitur notio terminorum usu eidem communicari Potest.
Terminorum usu abstractiones fiunt clarae atque distinctae. Etenim si quis abstrahere voluerit, quae rei cuidam insunt, is missis ceteris ad ea sola attenderet debet i l. Io9. . Quoniam vero saepius aliis sunt interspersa, aut sub aliis veluti sepulta latent, difficulter admodum mens a ceteris aVocatur & in ea sista omnis cogitatio convertitur. Enimvero ubi eadem terminis peculiaribus indigitas, tum Sesare perspicis, quaenam sint ea, quae una insunt, vel in quibus ista latent, tum eadem a se invicem distinguis. Abstractiones igitur terminorum usii fiunt elatae atque distinctae.
Notio determinata est, quae nec plures, nec pauciores hubet notas, quam quae rei repraesentandae lassiciunt, quae ipsi respondet.
Nimirum omnis notio rem quandam repraesentat . 33. . omni rei quaepiam inesse intelliguntur, per quae inesse istius entis constituitur. seu cur ad hoc genus, ad hanc speciem reseratur, vel hoc individuum sit, non aliud g 4i. & seqq. . ita genus trianguli rectilinei constitutitur per numerum ternarium rectarum spatium comprehendentium; species scaleni per inritualitatem laterum. Quamobreni si notio determinata esse debet, em praecise notae ingredi debent, quae repra sen-I a tando
Cainam notio distincta como munieari nos. sita Terminorum in abstram nibus us.f. tulo notis dete inata.
87쪽
Part. I. Sect. II. Cap. III. De Uu vocum
tando ei, quod intenditur, sussciunt, ri. gr. notionem trianguli rectilinei tanquam generis numerus ternarius laterum spatium terminantium; notionem trianguli aequilateri tanquam speciei aequalitas laterum & ita porro. Unde notionem agnosiat, qui notas illas optime distinguit ae enumerare valet, hoc est, cujus notio est completa g. 91ὶ;im termi te vero, cujus incompleta I. cit. vel abundans est notio
Quomodo m. Terminorum usu notiones disinctae sunt determinatae estionet fiant communicabiles. Notio distincta notas continet, quas in re de-M ςrmi Π iae prehensas a se invicem distinguimus j. 87. . Quamobrem sitis iis ''- 1ingulae notae suis terminis indigitentur, tum clarissime constat, uot & quasnam notas notio data involvat. Notio igitur disincta fit determinata sq. Iai. . Jam si quis notarum terminos novit, is eas alteri enumerare valet g. 880. Quoniam igitur alteri, qui notiones notarum habet terminosque novit, notio hac ratione communicari potest g. II9. ; terminorum usu notio distincta fit communicabilis.
f. I23. Idεm ulterius Terminorum quoque usu notiones adaequatae detrerminata βolunditur. unt es communicabius. Conf. q. 94,9 I. Iaa. I. I 24. Notio eonis. Notio confusa non es determivata , multo minus obscura. s. & obstura Cons. g. 87. Iaa. 79
Menifieauufi, Si notio confusa nihil prorsus distium continet, I 1 fontus xui termini termini, cui respondet, fixus est. Etenim notio confula cum sit notio ςm ciara ,. 87. , notas exhibet nobis ad rem agnoscendam atque is sitatitu discernendam sussicientes b. 79. . Quoniam vero nihilh ' prorsus distinoe continet, fieri non potest, ut in aliquo casi ad
talia attendamus, quae in numerum notarum minime sunt referenda, consequenter non ingredi debent notionem rei termino aliquo indigitatae. Terminus itaque cum nobis continuo ean
88쪽
Ilae Terminorum circa votioves. 69E. gr. Notio coloris rubri est confusi & ne minimum quidem diastineti continet. Nullum ergo periculum est, ut uno tempore voce rubedinis una designemus, quod alio sub ea non comprehendu
Si notio eo usa aliquid distincti eontineat , vel rei, in qua Significalas aliquid confuse percipitur, insint alio, qua a ceteris distingui pos- xς mini Hirsurae; significatus termini, qui ei respondet, νηriationem oliquam subinde admittit. Etenim si notio confuse est, notas, quae ad 'eam pertinent, distinguere non valemus I. 87. . Quare si rei in sint praeterea a ceteris optime discernibilia , de quibus
minime constat, num ad notas sint reserenda, nec ne; fieri omnino poωst, ut subinde ad ea attendamus, dum termino prolato notionem nobis in memoriam revocamus, vel rem de, nuo oblatam agnoscimus, quae alio tempore a notione removemus. Quamobrem cum rem eodem termino denotatam tunc paulo aliter nobis repraesentemus, quam alio tempore; signit Catus ejus non constanter idem, adeoque minime fixus est 3. Ia7. .
Quod si quaedam ad notionem spectantia possint a ceteris dissingui, aliis notis indiscerni bilibus, saltem respectu cognoscentis; tum utique accidere potest, ut discernibilia sbia ad notionem, reseramus, atque adeo significatum termini angustiorem reddamus. In hoc igitur quoque casu significatus minime fixus est I27. .
E. gr. Qui audit, mundum constare ex coelo & terra, vel coelum pariter ac terram ad mundum referri; is consula notione sibi repraesentat mundum tanquam compositum ex coelo & tena, eum cum domo comparans, cujus tectum sit coelum, pars habitabilis terra. Quoniam in coelis distinguit sidera, in terra mineralia, fluvios, alia M.' alio tempore ad stellas animum advertit, dum de coelo cogitat, vel ad corpora partialia in Tellure, dum haec mentem epus subit. Munia dum igitur tum sibi repraesentat tanquam complexum siderum ac comporum partialium in Tellure. Alius adhuc aliter eundem sibi imagi. natur, prout ad hoc portus attendit, quam ad aliud. Atque limc accidit , ut , . cum Voce munduι notionem confusam coniungunt,
89쪽
non eandem prorsus cum eadem constanter coniungant, sicque minus fixus fit eiusdem fgnificatus. . I27.
Terminus fixus est seu mi ni . tus, cui notio invariata
constanter respondet. Te minus vero vagus est, cui non constanter invariata respondet notio. g. I28. Si quis notas enumer are valet notionem distinctam compi tam ingredientes , is termino eam denotanti tribuitsigni ammmxum. Conf. . 9 I. 87. 33. I 22. I 2I. IIq.I27. Haec sane, non alia ratio est, cur termini Mathematicorum sntfixi. q. I 29. .
Si quis eum voce jundit notionem obscuram, vel confusam, cui aliquid distincti admisscetur, aut si in re confuse percepta di- sincte / erceptibilia insint, temtini significatus vagus est. De --tione Obscura Vide g. ia . coli. 93. 3s. 79. I 27. de confusa videg. I26. R. g. I3o. Si termino quodam erebro utamur, eum nos fatis intellige earbitramur etsi ad votionem eidem respondentem non attendamur. Si quem terminum Prima vice audimus, extemplo quaerimus, quid si glaificet. Ubi autem notionem eidem respondentem cum ipso saepius animo recoluimus; audito termino, de notione ipsi respondente i non amplius stimus solliciti. Sufficit nobis utcunquo meminisse, nos olim notionem ei responden rem comsiderasse, adeoque eum non esse sine mente sonum. Unde discursu continuo plurima fundimus verba non attendentes ad notiones si ngulis respondentes: id quod in tanta celeritate, qua Pro feruntur, fieri prorsus nequit. f. I3I. l. Terminus nobis dicitur familiatis, quem nos intelligere putamus, etsi Ed notionem, quae eodem denotatur, non arten-ciamus. Ut adeo pateat, ereno usu terminos nobis fιmilia res reddi. q. I32. Diqiligoo by Cooste
90쪽
e Terminorum eirea notiones. III. I32.
Patet hinc ulterius, nos in legendo aliouo scripto novus . lento eradu progredi posse, quom tu termini in occurrentes vobis non juerint familiares. Tum enim haeremus insignificatu ipsorum, adeoque non ante certi sumus, nos eum assequi, quam notionem eidem respondentem in memoriam revocamuS I. I3I. . g. I33.
Si ex terminis simplicibus , quibus sintulis sua respondet Notio deedi
notis , formetur terminiis complexus p υidemur nobis notionem ha- ptriκtς inspere ei respoudeutem, etsi ter murus retiero sit inanis. Si enim sin- ς' pl v d gulis rerminis, ex quibus complexus formatur , sua respon- μ' 'cet norio nobis peripecta ; eo prolato mentem nostram submeunt notiones terminis simplicibus respondentes 3. II ), adeoque intellio ere nobis vivemur mentem propriam Vel alterius f. III. . Fieri aurem potest, ut notiones talia repraesentent, quae una inesse nequeunt. consequenter ut terminus com PleXus contradictionem involvat. Damobrem cum in numero impossibilium habeatur, quod contradictionem involvit, impossibili autem notio nulla respondere queat g. 33.); termino in Praesentica su nulla notio respondet ni sidcceptrix, adeoque inanis eit f. 37. .
E. gr. Si quis Biliseum r/ctilineum dicat. tum iii telligere videmur mentem alterius atque bilinei redii linei notionem habere eamque distili iam; quo s nempe se figura duabus lineis rediis terminata. Enimvero cum uuae lineae rectu spatium comprehendere non possint i O. Geoin. ; biliueum rectilineum impossibile est atque adeo nulla eidem notio respondet.
S. I34. Si quis ejus, quod observat, rationem redditurus causam Notio dece. termiuo in digitot , huic autem non aliam iuvit notionem quam ptrix causaribus , quod obervat; tum sibi viritur habere votionem terminores Oudentem, utut revera is sit inanis. Dum quis causam S id, cujus rationem reddere debet, hic a se invicem distinguit tanquam entia duo, quorum unum alterum non est; non tamen nisi unius notionem habet, nempe ejus, quod obse at caesie, cujus sibi aliquam notionem uiuere videtur, reVera nullam Diuitigeo by CO dile