장음표시 사용
161쪽
est propositio categorica. Unde in numerum syllogismorum compositorum referendus . non est, cuius praemissie sunt propositiones copulativae, etsi copulativa propositio sit composta. E. gr. Si ita argumentamur: fotcunque es s liberrimus, sapientissimus , He non vult nisi optimum. Sed Deus es cs liberrimus, re sapientissimus. Ergo Deus non vult nisi optimum; Syllogismus categoricus est in modo Darii primae figurae
s. 368. . f. 378. Quod si major fuerit propositio hypothetica, Bllogismus Θpotheticus dicitur. Vocatur etiam BPogismus conditionalis ,
' L 379 In propositione hypothetica antecedens dicitur propositio, qtiae particulam conditionElem habet, seu quae con Gitionem de subjecto enunciat, s. ib qua ipsi praedicatum tribuitur, vel ab eodem removetur aut sub qua aliud quid esse assirmatur, vel negatur; Consequens Fero Vocatur propositio, in qua praedicatum subjecto isti tribuitur, aut qua aliud quid esse assirmatur, vel ne
E. gr. Si Deus estσliberrimus, ta sapienti inus, non vult nisi quo optimum, h. l. antecedens dicitur propositio categorica, Deu; es cs tiberrimur, resipieκrissimus ; consequens vero propositio categorica altera, vult nisi quod optimum.
g. 38O. Pori dicitur membrum aliquod praemissae, quod ita repetitur, ut in eadem habetur ; removeri autem, cujus contradiciOrium asseritur. E. gr. Diuitiam by COOste
162쪽
E. gr. Poni dicitur antecedens propostionis hypotheticae, si propositio categorica, ex qua canstat, repetitur, veluti si in exemplo praec dente assirmamus, Deum esse liberrimum, o sapimoissimum. Ponidicitur consequens, si a firmatur, Deum non velis, nisi quod optimum. Enimvero si dixeris: Aut dies est, aut vox es, & negaveris tum removeri dicitur antecedens: Quodsi negaveris, esse noctem, removeri dicetur consequens.
g. 38 I. Si infigo ismo hyhothetico anteeedens sonitur, ponendum quoque est consequens s si vero consequens tollitur, toliendum quoque es antecedens. Vide sq. 38o. l. iniare cum propositio ista
contineat conditionem, ob quam subjecto consequenvis praedicatum tribui debet, vel ab eodem removeri I. 379.); autece dente posito, conditio ista admittitur, adeoque etiam consequens admitti deber, consequenter in conclusione re sendum, prout in majore continetur. Quodsi in minore consequens tollitur vel remoUetur, contradidiorium ejus asseritur, quod in propositione categorica, quae consequente continetur, Praedicaturis 38o. . Cum adeo propositio ista non admittatur, sed negetur, quod in ea assirmatur, vel contra affirmetur, quod in ea negatur ij. 28s. ); antec dens admitti potest, quo posito Ponendum.erat consequens, vi
Nondum sequitur, quod etiam sublato antecedente tolli debeat eomsequens, cum consequens ex alia ratione possit esse verum. E. gr. propositio hypothetica est, figlobus ligneus ex turri delabitur, celeris rime movetur. Licet tollas antecedens, quod ex turri delapsus mυ- tum acquisverit, non tamen ideo tollendum consequens, quod globus alia ratione motum celerrimum acquirere possit.
. 382. Si tamen antecedens unicam contineae conditionem, sus qua praedicatum in consequente subjecto tributum eidem eonvenirepost; sublato antecedente, essiendum quoque est consequens. Si negas: concedendum erit, sublato antecedente, adhuc convenire posse subjecto praedicatum, quod ei in consequente tribuitur. Ergo antecedens non continet unicam conditionem,qub qua
163쪽
praedicatum in Consequente subjecto tributum eidem convenire potest. E. gr. In propositione hypothetica slapis es calidus, calefacit, antecedens lapis es calidus unicam continet conditionem, sub qua praedicatum calefacere subiecto lapidi tribui potest. Quamobrem si neges lapidem esse calidum, negare quoque debes, quod calefaciat.
queus es. fueru est. Sed antecedens e s. Sed consequens non est. Ergo etiam consequens es. Ergo antecedens non es. Cons. I. 382. antecedens contineat unicam conditionem, cur Praedicatum in consequente. eidem tribuitur ; propositio hypothetica, si A est B, D quoque es C, aequi pollet alteri 9. a s : : Si A non est B, D quoque non es C. Quodsi ergo hanc
illi substititas, posito antecedente ponetur consequens, ne e si admittis A non esse Β, admittendum quoque erit D non esse taContinetur adeo syllogismus sub moco primo, quo posito antecedente ponitur coissequens. 9. 384. Nomina mo- Modus syllogismorum hypotheticorum, qui posito ante-doruin, cedente ponit consequens, dicitur ponense contra vero
in qui sublato consequente tollit antecedens, dicitur 3. 38s.compendium Ne in minore antecedens & in conclusione consequensisque L in ponente, nec in minore consequentis, in conclusione antecedentis contradictorium repeti sit opus in tollente; compendiose subfumimus in poneVter atis erum es privs antecedens &inferimus: Ergo ου posterius, sive consequens p contra in tostente subsumimus: Atqui falsum est posterius, ef inferimus: Ergo
164쪽
ventibus praedicarum antecedentis, in totissentibus praedicatum eonsequentis sumatur tanquam subesium, in illa autem praedicatum consequentis in hoc praedicatum autecedentis eidem adscitur tanquam praedicatum; retenta conclusione re minore, propositiose formata subit vieem majorisVBPogismus Θpotheticus abis iucategoricum prima figurae. Cum enim in modo ponente minor sit antecedens, conclusio consequens S. 384. & consequentis atque antecedentis idem subjectum per hypoth. minor & conclusio idem subjectum habent, adeoque ad formam figurae primae quadrant sq. 37od. Enimvero in eadem figura medius terminus est subjelium majoris & praedicatum minoris I. 339. . Quamobrem ut prodeat major, praedicatum antecedentis sumi debet tanquam subjectum; praedicatum consequentis tanquam
praedicatum. In modo tollente contradictorium consequentis minor
est, contradictorium antecedentis conclusio I. 38 . . Quam obrem cum antecedentis & consequentis idem sit subjectum per lupoth. idemque in contradictoriis retineatur g. 28s.); minor dieonclusio denuo idem subjectum habent, adeoque ad formam figurae primae quadrant f g. 37o. . Enimvero in eadem figura terminus medius est subjectum majoris & praedicatum minoris I 339 . Quamobrem ut prodeat major, Praedicatum consequentis sumi debet tanquam subjectum di praedicatum antecedentis tanquam praedicatum, ut sormetur propositio major syllogisnucategorici. sylloptimi hypotnetici .d figuram primam sicile redueibilet.
Quicunque est liberrimus, is non vult nisi optimum. Deus est liberrimus. Ergo Deus non vult nisi opti.
Quodcunque non est calidum , id
Hic lapis non est calidus. Ergo hic lapis non calefacit. III. Quicunque est sapientissimus, is facit quod est optimum Deus est sapientissimus. Ergo Deus facit, quod est optimum.
165쪽
Εomm aequi. pi lientia cum integυric 1. Evidentia hypotheteorutrasyllogis nin
Syllo risini hypothetiei ad figuram
146 Part. I. Sect. IV. Cap. III. lU. Hie lapis calefacit. Quodcunque calefacit, id est calidum. Ergo hic lapis est calidus. g. 387. Apparet adeo, BPogismos hypotheticos, in qui is ante cedens Venus quens idem habenisubjectum, requisobere cotegoricis inprima Agura: id quod non intrum , cum omnis propositio ca' te orica ad formam hypotheticae reduci postit I. 223.). g. 388. Pogismi typothetici, in quibus antecedens Erconsequens idem habent Iubjectum, aequi pollent categoricis in prima figura f. 387.), syllogismi autem categorici in prima figura evidentiam suam mutilantur a Dicto de omni ct nullo l* 37s.); illi etiam hypotheticia Dicto de omni tantilio evidentiamstam muruantur. Enimvero BPogismi quoque ceteri husothetiei, tu quibus autecedens es consequens diversum holent jubefytam, per Drictiιm de omni E nuuo sunt evidentes: id quod ita ostenditur. Omnes illi syllogismi in modo ponente nituntur hoc generali: ubicunque ponitur antecedens, ibi ponendum quoque es cosse quens. Atqui hic ponitur antecedens. Ergo hic ponendum quoque es consequens s 3 38i. 384Q. Similiter omnes illi syllogismi in modo tollente nituntur hoc generali: ubicunque foditur confe-gitens, ibi quoque tollandum es antecedens. Alcaput hic tollitur consequens. Ergo hic quoque tollendum es antecedens I. 38 I. 384. . Jam vero hi syllogismi generales sunt evidentes per dictum de omni di nullo 9 34i 3 a. . Quamobrem cum hypothetici speciales non sormentur nisi per spplicationem illorum generalium in dato quolibet casu; ideo quoque iidem evidentiam suam a D,
esto de omni dc nullo mutuantur.
f. 389. Si nutecedens BF consequens diversum habeant subiectume' BPogismidis Θpotheticus isd I rimam figuram reducendus p inte- ' rum antecedens constitui debet determinatio subjecti in majore.
tenim retenta conclusione, antecedens integrum spectari debet tanquam medius terminus, cum ex conclusione eXulet g. 332. . intamobrem cum antecedens sit integra propositio, di in prima
figura medius terminus subjectum narioris cite debQat I. 339. ; illud
166쪽
illud majorem in redi nequit nisi sub forma determinationis subjecti I. I. 22s . . Atque inde est, quod syllogismi hypothetiei, quorum subiectum in
antecedente ac consequente diversum est, dissiculter ad primam reducantur, quemadmodum vel tentanti patebit. E. gr. in modo ponente inserimus, tempesarem satam variari debere, quia Sof iv ecbptica movetur. Ut hoc medio termino conclusio iii prima figura inseratur, ita argumentandum: Iuaecunque tempestas a motu Solis in ecliptica pendet, iri variari
Sed tempestates atae a motu Solis in ecliptica pendent. Ergo te sates arae variari debent. Similiter in ponente ita argumentantur: εSi homines peccant, mundus, qui existit, non es optimus. Atqui verum es prius. Ergo cς posterius. Ex eo itaque, quod homines peccavi, inserunt. mundum hune non esse optimum. Ut hoc medio termino eadem concluso in prima figura inseratur, ita argumentandum: Nutas munaeus, in quo homines peceant, est optimus. Sed bis mundus es ninnaeus, in quo homines peccant. Ergo bis mundus nou es optimus. In modo tollente inserimus: Solem non moveri in aequatore, quia tempestatesstatae variantur. Ut hoc medio termino conclusio in prima inseratur, ita argumentandum: Cuicunque motui nues tempestatum satarum variatio repugnat, eo Sesnon movetur aut, si mavis, is Soli tribui non potest. Sed motui Solis in aequatore repugnat tempestatum statarum variatio. Ergo Sol eodem non movetur, aut, si mavis, motus in aequatore Soli tribui nequit.
Quodsi nullus prorsus cryps relinqui debet locus; syllogismus ita sormati
Pus motus, eui repugnat tempestatum satarum variatio, Soli estribuendus.
Sed motus solis in aequatore es 9humori motus, cui variatio tempe- satum satarum repugniat. Ergo Motus in aquatore non es Soli tribuendus.
167쪽
Enimvero modo quis in propositionibus aequi pollentibus formandissuerit versatus, ei nunquam impossibile erit syllogismos quoscunque in prima figura condere, in quibus nihil occurrit, quod aures offendit.
g. 39O. syllogioni Sysiogismus disjunctivus est, cujus propositio maior est diijunctivi disjunmva.
definitio. 39I- Fundamen. 6ι propositio disjunctiva duobus constet membris, opo- tum stilogi. toditur ulterum, V uno sublato ponitur alterum: s vero con- sinorum dis flet pluribus membris, uno posito, tollantur cetera, di ceteris subia- ΝRoi φ RM eis, tonitur unum p uno autemsublato, ponitur indeterminate cetero rum uuum. Cons. f. 3I3.38O. 39 ' .
Seholion de inodsi praedicata in propositione disjunctiva enumerata propositione ita fuerint comparata, ut omnia simul a subjecto abesse possint, di iuncti in incompleta est S sormam saltem disjunctiVae ment, WVR ' ' tur 3.3i3.); tum quidem uno posito, tolluntur cetera ; sed uno sublato non Ponitur alterum, vel ceterorum unum: id quod sine
probatione patet. E gr. Petras aut sedet, aut ambulat. Si subsumas, Atqui sedet; tum utique sequitur, quod non ambulet. Si vero subsumas, Atqui non am-hulat; non inde sequitur, quo sedeat. g. 393'.
Nodi syllogia Modi igiturBbogismorum disjunctivorum lisee Byogismis
Aut anima est substantia simplex, Aut anima est shbstantia simplex, aut aut composita. composita. Sed est substantia simplex. Sed non est composita. Ergo non est composita. Ergo est simplex.
Aut mundus estens a se, aut anni-
Aut mundus est ens a se, aut a finito, io, aut ab infinito productus. aut ab infinito productus. Sed productus est ab ente infinito. Sed non est ens a se, nec productus ab Ergo nec a seisi, nec a finito pro 'ente muto
168쪽
Aut elementa corporum sunt substantiae simplices, aut atomi materi les, aut massae similares in infinitum divisibiles. Sed non sunt atomi materiales. Ergo sunt aut substantiae simplices, aut massae similares in infinitum di.isbiles. Vel sed sunt substantiae simplices. . . . . . Ergo nec atomi materiales, nee massae similares in infinitum divi-sbiles. Syllogismis istiusmodi disiunctivis in demonstrando saepissime utimur, etsi ad categoricos revocari possint.
g. 394 Si membri, quod sonitur, υel toditur, praedicatu limatur Syllog sin . pro medio termivo , retenta conclusione , DPogismus disyunctivus abit in Istogismumprimae sigma. Sitnt enim propositiones aequI- pollenteS, Aut A est, aut B est, ct stuodcunque es A, iliud non es o, itemque si drauque non es in istud es B. Exempla syllogismorum disiunctivorum modo not. S. 393. allata in prima figura ita se habent:
uequid est substantia simplex,
illud non est composta. Sed anima est substantia smplex. Ergo anima non est composta.
Quicquid productum est ab ente
infinito, id nee a se est, neca finito productum. Sed mundus produstis est ab ente infinito. Ergo nec a se est, nec a finito pro-
Omnis substantia, quae non est composita, smplex est. Sed anima non est substantia composita. Ergo anima est substantia smplex.
Quicquid nee a se est, nec ab entesinito productium, id productum est ab ente infinit Sed mundus nee a se est, nec ab ente finito productus. Ergo mundus productus est ab ente infinito.
169쪽
crypticus est. Criterium enothyinematia categorici vel syllogistrii hypothetici eate. gorico aequis pollentia. Quaen prae
Nulla substantia simplex est atomus materialis, aut massa similaris in infinitum divisibilis.
Atqui elementa corporum sunt substantiae simplices. Ergo elementa corpiirum non sunt atomi m teriales, nec massic similares in infinituin divisibiles.
I. 39 . Si alterutra praem ustrum fuerit adeo evideus, ut ab altero eam minime in dubium vocari com set omittisoler i dis gismos uva
saltem retenta infertur conclusio. E gr. in syllogismo, Omnis homo es mortalis. omnis doctus est homo. Ergo omnis dosia es mortalis, minor adeo evidens, ut nemo eam in dubium vocare po: Iit. Omittitur ergo & ita argumentamur: Omnis homo es mortalis. Ergo Omnis doctis es moritilis.
9, 396. Syllogismus mutilus, cujus alterutra praemissa deficit, dicitur ig. 397. Euthdimema esspecies BPogismi ei ditici. Vid. f. 328. 383. 393 396. 36O. f. 398. Si in enthymemate praemusa es conchisio habent ter vim mcommunem p evtbmema est vel filogismi eategorici, v I hypothetici. iv quo antecedentis: consequentis idem Iubjectum. De syllogismo categorico Vide g. 33 s. sq. 396. de hyROthetico cons. I. 386.
E. v. Enthymema : Gadratum non habet tres angulos. Ergo Guadratum non es triangulum, vel est syllogismi categorici, Nisa Agura, quae non habet tres angulos, es triangulum, Sed Guadratum deo. Ergo &c. vel hypothetici: Si quadratum non habet tres angulos, nones triangulum : Atqui non habet tres angulos. Ergo triangulum non es.
Si in enthmemate pronu=ὰ re conclusoms terminus communis Diuitiam by ooste
170쪽
De Syllog/ is crypticis. IIIm is fuerit seu ectum ovetasi ovis, major deficit; suriae dicatum, δε-
scit minor. Erenim in propositione majore p. aedicatum concivisionis , in minore ejus siti ectum construitur cum medio termino s9 334. 33s. , qui conclusionem non ingredituri S. 33 a. . c iamobrem cum in enthymemate alterutra praemisiariim desiiciat f. 396. ; terminus praemistae ct conclusionis communis Vel praedicatum est, vel subjectum conclusionis; Pi aedicatum nimirum, si adfuerit major, adeoque ubi desecerit minor ; subjectum vero, si adfuerit minor, adeoque si defecerit major.
Hoc itaque criterio patet, utrum maior, vel minor in enthyna male dato deficiat. E. gr. In Enthymemate: Omnis doctus es homo. Ergo Omnis domu es mortalis, praemissa & conclusio idem habent subjectum, atque adeo desicit major: Omnis homo es mortalis. Contra in enthymemate: Omnis homo es mortalis. Ergo Omnis doctus es mortalis, in praemissa occurrit praedicatum conclusionis esse mortalem. Deficit ergo minor: Omnis domu es homo. g. 4OG.
Si infliogismis opotheticis .intecedensae consequens diversa habuerintjubeefa ς enth memotispraemissa es conclusio terminum
nultam communem hiabent θ' contra. Cons. β 38l. Consequenter Pater, non posse hic omitti minorem, quae vel antecedens ponit, Vel consequens tollit, sed semper omittendam esse majorem, stupro,
positionem conditionalem. Quod si ergo in syllogismis hypotheticis antecedens & consequens di versa habuerint subjecta, per hypothesin; fieri non potest, ut in enthymemate praemissa & conclusio communem aliquem terminum liubeant. E. gr. Si ita argumentamur: MI movetur is ecliptica. Ergo tempesus anni non eodein, enthymema est in modo ponente. Si vero argument imur : Tempestas anni non est eadem. Ergo Sol non movetur inaequatore; erit enthymema in modo tollente I. 334. quamvis etiam sumi pol si tanquam in ponente, cum non pateat, omissa maiore, num ponatur antecedens, an tollatur consequens Etenim quemadmodum
in prioli casu Syllogiimus hypotheticus ita se habet: Si Sol movetur
in ecliptica, tempeuas anni non eadem est. Sed Sol movetur in eclipti- ea. Eigo tempesus anni non eadem: ita in casia posteriori duplex esse potest, vel in modo tollente: Si Sol movetur in aequatore, tempestas
anni eadem. Sed tempest, anni non eadem. Ergo Sol non movetur in AEquatore smisi. In En