장음표시 사용
231쪽
aret P. 1 t. V Se q. I. Cis. IV . f- s 88. Hoc Vero per se patet, Fertestis oculiatus, ci' qua oculato aequivalet auritus quas iam facti circi instin tias oblivioni dederint, iueo cose utrumque saeti verit istem uouampQs nosse. f. I 89. Si testis oculatus qui veritiatem famnovit, vim at Perbra Vetis, qinesessu assecutus memoriae tinxit ἰ testis avri s verititem facti non semper a loquitur. Vid. I 27. IIS. g. S9 . Si testis oculatus suum de facto judicium cum Ddis eo uu-dit, auritus id non aduertens fiasti veritatem non assequitur. Sinmis enim auritus judicium oeulati pro facto. Cum adeo non fictum norit, sed alterius de facto judicium; ipse facti veritatem
non assequitur. E. gr. Si quis doceat, quomodo per systema harmoniae praestabilitae tanquam hypothesii philosophicam e replicetur commercium inter mentem & corpus, codemque non utatur tanquam principio ad stabilienda dogmata; Lucius veto , qui sibi perstiadet, systema istud cum libertate hominis consistere non posse, factum istud narraturus dicat, illum docere libertati contraria, vel Omnem libertatem, Vir tutem, religionem tollere; is quidem suum de facto iudicium cum facto alterius confundit, nec ex verbis eius facti veritatem asseqvi licet. s9I.
Si quis sciensae volens falsa narrat, is velfilsa narratione boni quid pioru consequendum intendie, vel ex vera mali quidpiam
metuit: Nos nil appetimus nisi subratione. boni, nec quidpiam aversamur nisi sub ratione mali. Q iam ob rem qui sciens ac Volens falsa narrat, is quidpiam per eam intendere debet, quod bonum reputat; vel evitare studet malum, quod ex veritate in . se prosicisci posse metuit. E. gr. Qui sensuum iudicio stant, bonum iudicare solent illud, unde voluptatem peicipiunt. Quamobrem ubi quis voluptatem perci pit EX credulit ite alterius; is fallendi animo narrat, quae sunt a venis rate aliena. Sintiliter phaeet homini. si habeatur side dignus; displicet e contrario, si dictis denegetur fides: qu mobrem accidere quam
saepissune soler, ut iactum narraturus ex ingenio suppleat, quae veritati, Disitigeo b ooste
232쪽
tali, quatenus eam novit , deesse videmur, quo alter in assen- sunt rapiatur. Obiter itaque monetrus, cum notio boni sit respectiva, ea ui relationem involvere vel a i mentem, vel ad corpus, vel ad statum hominis externum, opes puta, honorem, personas, quae in felicitatem itostrain quomo locunque Insuere postulit. Quanani vero sine bona intuitu mentis , corporis atque status externi, sive vera, sive apparentia, ex philosophia practica addiscendum. Neque etiam inutile judicamus hic observasse,' quod bonum merare, vel malum metuere possitnus aut a personis, quibus falsa narramus, aut ab iis, de quibus falla nariantur, aut denique ab aliis, qui vinculo quodam utrisque iunguntur.
Si qua in narratione continentur es quae vel sibi mutuo, vel Narrationis veritati certo ognitae rei lignavi p narratio illa fossa es. Pona. salis criteri mus enim narrationem eue veram. Tum evidens est, omnia rix mi illa, qtiae narrantur, una extitisse s I. 476 S seqq. . Sed quae ' 'sibi mutuo repugnanr, ea una esse nequeunt . 3o7 . Narratio igitur illa vera non est, in qua continemur, quae sibi mutuo repugnant. Est itaque salsa f. s37.). Quodsi in narratione continentur, quae Ueritati certo agni- die repugnant, dc narratio ista ponatur vera; conti ad ictoria simulerunt vera g 3o s.): quod cum sit absurdum II. so3 ), narratio ista vera esse nequit, atque adeo denuo salsa est 337.). E. gr. Si quis dicatur autor caedis, quem alibi locorum tunc temporis suisse constat, quo illa patrata fuit.
I. S93. Si quis propis sitionem salsam pro Vera habet, mτare dici- Errori, desutur: ut adeo Ria orsitassensus propositioni falsae datus. tio; E. gr. Falla est proposito: Sol es minor Tritare. Quodsi igitur
quis eam pro vera liabeat, assirmans: Dilem esse Testure minorem, is errat eique tribuitur error, quatenus propositioni huic assensum praeben
233쪽
di lorina in eo rorem deducimur. Ex uno errore quomodo se. quantur plin
Cue id in me. thodo demonstrativa obti
soli te, Delsιb data determivatione sti competri; vera argumen tauri forma iveidimus in errorem. Etenim cum in uri Οque casu vera argumentandi forma inferatur conclusio falsa g. so9. FIO. , eam tamen, Propterea quod urraque praemissa nobis vi deatur vera, pro Vera habeamus s3. Ic8.. ; utique erramus
E. gr. Omne corpus opacum Sole majus, a quo Huminatur, spargit umbram calathiformem. Sed Terra est corpω opacum Sole majus, a quo istaminatur. Ergo Terra spargit umbram calathiformem ; ob minorem falsia insertur conclusio. Si ergo minorem quis pro vera habet; argumentandi via in errorem deducitur.
g. 397. Atque adeo liquet, quomodo ex uno more sequantus plures. g. 93. Quoniam in demonstrationibus propositiones antecedentes ingriaiuntur syllogismos, qui concatenantur, tanquam Praemissae ' saa.dc seqq.); ideo in methodo demonstrativa ex uno errore sequuntur plures f. 396. . I. 399. Si notionibus dereptrisibus utimuis tanquam veris, in erro-νer incidimus. Cons. S. 37. Si vero iisdem utimur tanquam veris, ex iisdem perinde ac ex definitionibus veris propositio. neS krmamus s9.2so. 2. I. a II. , quibus tanquam praemissis utimur in syllogism is. Propositiones istae cum falsae sint, con
clusiones per syllogismos illatae salsae sunt I. 196. : quas cum pro veris habeamus S so8.), evidens est, nos errare
234쪽
Destientia, opinione , me atque emore. q. 6OOω Syllogismus, cujus forma legitima, sed conclusio salsia ob Vitium matrpraemisiam falsam, vitio materiae iobortire dicitur: ut adeo fili--yiogetium materiae in Bilogismo sit falsitas praemissae, quae eum ingre
f. 6oI. Si fuae confuse percepta eadem apparent, eum tamen di- Uor Erea j Versa flat, atque ideo pro iisdem a nobis habentur: error circa diςinmmiui' jussicium intuitivum eommittitur. Cons sit . Quoniam nem Pehic subjecto tribuimus, quod in ipsius notione comprehensum no bis intueri videmur, judicium intuitivum est l. so). Error adeo circa judicium intuitivum committitur.
E. gr. Solis figura, quam oculis usiurpamus, eadem esse apparet, quae est disci. Cum adeo figuram Solis atque disci pro eadem habentes iudicamus, Solis figuram esse disceam, errorem in iudicio intuitivo formando committimus. . G2,
Quoniam definitiones & judicia intuitiva simi principia Errore
Probationis xj. 333. 467. ; qui circa notiones deceptrues defini- Pxinripi tionum quippe locum sustinentes atque iudicia intuitiva committitur error, es error circa principia commissus.
Si desinitio eontinet notas insi olentesae mair fuerit δε- -rodesbfinitio inversa; ejus applicatio eiTorem rit. Quoniam definitio Continet notas insusscientes, per quae nec plures, nec μ-' rauciores contineri debebar, quam quae ad rem definitam agnoeendam & ab aliis distinguendam sussiciunt 3. iso.); propositio ex inversa orta: Cui conveniunt nota in desinitione enumerat imul, eirim quoque convenit definitum, in praesenti casii falsa est j. 78. . Quoniam igitur major syllogisimi false, minor autem vera suinponitur; conclusio falsa esse debet I. so90. Cum tamen eam, quod majorem veram supponimus desectum definitionis non κgnoscentes, Pro Vera nabeamus, in errorem incidimus
235쪽
Nemoriae quodam lapsu quando in errorem incida.
Vitium formae sophismatis in paralogi- situ definitis. Quomodo pa
6. 6G4. Si memoriae quo dim lapsu propositionis ante eidem mandata non rite recordemur , ita ut falsam pro vera accipiamus p ratiocinando in errorem incidimus Videatur demonstrationum
forma, quam supra I. 322. delinea Vimus. Qitoniam itaque syllogismi propositio major salsa est; conclusio quoque falsa esse
debet,utut minor sit Vera g. C9. l. Enimvero cum majo, em pro Ver Ilabemus lapsi memoriae; conciusione in quoque pro Uera habere debemus β. SO8 l, consequenter merroi em incidimuS 3. 9ψ .
Non absimili modo si o) ostenditur, quando ob inbnorem falsam lapsu memoriae tu syllogi linum introductam in errorem incidamuS. E. gr. Si quis multiplicaturus 9 per p. non recordetur, quod sactum iit 63; sed ipsi occurrat 6 ; tu ia propolitio minor. hic duci de- here 9 in 7, vera est: sed fallit, quae maioris locum tuetur, ex abaco Pythagorico repetita. Qaamobrem curn in facto 1ci ibamus 64 loco Q, eciorem in calculo committimus.
β 6os. Syllogismus regulis logicis contrarius dicitur vitio formae laborare , aut infor I Ipeccirr eo ut adeo Vitium jormae in Lusgismo sit repugnantia ejus cum regulis logicis.
Syllogismus, cujus forma vitiosa crypsi tegitur, dicitur soplis ad is autem, cujus forma Vitiosa crypti nulla tegitur, ' g. 6O7. Quoniam paralogismus vitiosormae laborat, quod ciγpsi nulla tegitur I9.6o6. , adeoque in regulas logicas syllogismorum sn e generales, sive speciales manifesto impingit; parasigismi facile deteguntur,si forma BPogismorum se vreum re reus logicas
cum generales , tum speciales examinetur e per eas enim patebit, cur syllogismus sit Vitiosius. E. gr. Si quis ita argumentatur: omne quadratum est circulo insi Aptibile. Atqui Nullam triangulum est quadratum. Nultam trian- eulum est circulo inscriptibile: Syllogisinu, manifesto impingit in regulam Iogicam specialem, quod in prima figura, in qua syllogisinus est mitior semper assimans esse debet 9.6 8. Disitired by Coos e
236쪽
II ' . De scientia, Nivisae, fide atque errore. S. 6 o8. Si terminus aliquis in uva es lingi ἰ si positione aliter Vitium Armesumitur, quum in altera; DPNUmus in forma peroni. Etenim clamnon is re ver aqtiatuor habet terminoS. In regulam igitur syllogismi generalem im Pingens f. 329. in forma peccat l 9 6os. .
Didi it et illiusmodi sophilina fasiacis aequivocationis, seu homoum a. E. gr. Si quis ita argumentatur: Omne lumen potes extis vi. IntelD Itis is tamen. Ergo intePed potest extingui ; sophilina quinque te minorum condit, quo nihil concluditur ob homonymiam tum in voce luminis, tum in voce extinctionis latentem. Etenim lumen in maiore sumitur proprie, in minore metaphorice. Similiter exit Ito in mai re Proprie, in conclusione improprie sumitur. Neque differt ah hoc sophismate aliud, quod ex aequivocatione phrastos oritur: cum enim phrasis ambigua in duabus propolitionibus diverium habeat significatum; oriuntur hinc ut ante plures quam tres in syllogismo termini. E gr.
Eicquid non es ex fide, peccatum es. Lex non est ex De. Lex igitur pri cssia est. Quis vero non videt, terminum minorem esse ex Menon meodem significatu sumi in minore: quo sumitur in majore. f. 6O9., Si quis in tropositionibus, ex quibus filogismus consent, Vitium strinae
Dorem aliquam ad viversos terminos refert; DPogismus informis φη ς 3Dp ii pecciat. Syllogismum Lilicet ingrediuntur plures quam tres termini, adeoque is in regulam generalem ImPingit 9 329. , con' ium. sequenter informa peccat g. 6O . . E gr. Si quis ita argumentatur: Ouisunque habet potentiam seria, fendi, u scribere soles. Sed homo, dum legit, habet potentiam siri-hendi. Ergo homostote cribere, dum Iegis; syllogismus quatuor habet
te inos, dum enim in minore Verba, dum legit, ad subiectum mino- noris, quod homo est; in conclusione ad praedicatum eius, quod est rose feribere, resermuta, quinque oriuntur termini, qui sunt: l. habere potentiam scribendi, posse scribere, 3 hon)ο, qui legit, 4. homo simpliciter consideratus, s. habere potentiam scribendi es legendi M. Quoniam in hoc casu coniunguntur, quae erant di iungenda, nempe actus legen- . di atque scribendi s multaneus, ideo istiusmodi sophismata appellari solent fissiaciae compositionis. Quodsi quis e contrario argumentetur:
Iuicunque non potes scribere, uti non habet potentiam scribendi. Sed ' Logica contra Iad E e homo
237쪽
Error in alvumentando a specie ad ge
Q lis ista adigumentatiost. Argumenta. tio vitiosi a*eeie una ad alteram sub eodem genere comminuti
homo frenere non potes dum legit. Ergo homo dum legit non habet st 'tentiam scribendi. Syllogismus denuo plures, quam tres terminos habet, eum enim ingrediuntur termini s equentes: I. non posse scribere, a. non habere potentiam scribe i, y bomo, qui legit, 4 homo simpliciter consideratus, s.ρotenti cribe F legendi aeuibuncta. Quoniam hic, in maiore scilicet, disiunguntur quae iungenda erant, actus nempGegenditi potentia scribendi, ideo sophisma istiusmodi dicitur Pacia ἀπι--nis. Mirumoia vitium, sive fallaciae compositionis, sive fallaciae divisionis tribuendum suerit, optime detegitur, si retenta conclusonesumtoque medio termino ex minore, juxta regulas BPorificas conseruaturae go semiue id quod in omni alio quocunque casu fieri consultum est. q. 6IO.
SF quis generi tribuit, quod speciei qua tali convenit , sive absolute, sue sub data quadam conditione; is errat. choniam genus non continet, quae uni sPeciei Propria sunt * 44 ὶ, 'adeo que multo minus, quae eidem non nisi conditione quadam supe accedente conveniunt; falsam majorem esse evidens est, consequenter errar, qui generi tribuir, quod speciei qua tali convenit sive absolute, sive sub data conditione fg s 9 .
E. gr. Si quis in systemate harmoniae praestabilitae animae tanquam speciei spirituum tribuit impotentiam physicam movendi corpus leu, quod perinde est, ii negat, animam per influxum physcum movere posse corpus, dialter inde concludit omni spiritui, consequenter etiam Deo, tribuendam esse impotentiam moVendi corpus, seu negari debere, quod ullus spiritus movere queat corPus; is errat. f
Argumentatio a specie ad genus cum sit contraria Dicto de ortini & nullo . 3ΑΙ &seqq.ὶ, tanquam regulae fundamentali syllogismorum ij. 3 8.), tuter eas referri meretur, qua informa pereant . 6os.).
Si quis alteri feriei tribuit, quod uni vel absolute, vel sub
data conditione eonvenit; is in a limentando errat. Quoniam species commune non habent, nisi quod notionem generis, sub quo continentur, ingreditur f. 4 . , quod uni absolute adeoque vi definitionis i*.aaa.) convenit, alteri conVenire nequir, adeoque multo Disitired by Goos q
238쪽
. De scientis, opinione, fide at e ei re. stiumulto minus illud, quod non nisi sit peraccedente adhuc definitioni ueterani natione ulteriori eidem competit. E. gr. Si quis animae, tanquam Deciet entis Ita 'licis, tribuit vim quandam limitatiam sibi repraesentandi universum; perperam inde infertur, quod i leo etiam elementis rerum mater alium, tanquam specieientis fimplicis, tribuat, vel tribuere debeat eandem vim repraetentandi
g. 613. Quod ista arrument. tio aspeciemDr ad alteram f/b eodem evere eontentam sit inter vitia formae referendes p hoc modo o-Ilendi potest. Omnes tandem syllogismi categorici ad hunc veneralem reducuntur s9 343 34 .): Quicquidsub uvivei foli Ab er
B determnato continetur ea convenit fruerisnt m C. Atqui Deontinetur sub Aser B in termimnto. Ergo i siD convenit j raedicatum C. Per praedicataim C autem intelligimus cum a1srmativum, tum negativum. Quoniam igitur syllogi sinus, qlio aspecie una ad alteram sub eo cie in genere consentam argumentariS, sub catholim isto tanquam species sub stio genere non contin tur 3, 6 Ia.); formam genuinam habere nequit, adde etiam g. 6II.
Si quis speciei tribuit , quod individuo uni vel alteri con-uevire observiat; is vitiose armumentatur. Argumentatur enim
ita: uni veI alteri individuo convenit, id integrae speciei convesnat. Atqui hoc DeI Mad uni veI alteri individuo convenit. - Ergo hoc vel istud integrae speciei conueuit. Sed hic syllogismus non continetur sub catholico, qui omnes sub se comprehendit β. 6130. Vitiosus igitur est. Patet idem ex fundamento inductionis superius s* 448. stabilito, vi cujus speciei tribui nequit, nisi quod singulis inferioribus competit. q. 6IS. Si quis generi vel speciei, ovi subjecto cuicunque absolute tribuendum esse concludit, quod ei sub diata conditiove eonvenit;
argiunentatis. Argumentatii, vitiosa ad speciem ab in.
dividuis. A menta latio vitiosa ab hypotheliet
239쪽
22O Argumenta. lio vitiosa agnata. Argumentatio a dilato lecuri.
dum quid ad diei uiri limpliciter. Argumentatio a uicto simpli-ener ad di. luin secui duin quid. Sophisma ex
tυnvertione particulariter negantis or
snitam causarum seriem; & alter inde infert, quod is statuat absolute, eon- tingens non posse ad actum peraeuci nis per infinitam causarum seriem, errorem in inferendo committit.
I. 616. Si quid subjecto cuicunque sub dista conditione conveniter eidem sub porte istitis conditiovis convenire concluditur; iv --gvυ evt.Indo uberratur. Ostenditur eodem modo, quo pro Positio
E. gr Si quis ad lapidem ex quacunque altitudine cadentem &cuiusvis puni ess applicat, quae nonnisi de lapide dat ponderis & ex data altitudine cadente intelligenda sunt: is vitiose argumentatur. s
ex eo, quoὰ eadem certo modo determinatum couuevit; argumentatio viti 1 es. Applicari huc potest g. 6is. . E. gr. Si quis afirmet, calculum differentialem esse inventum strue- utismum in Mathes pura, de alter inde infert, quod si praefantis inium inventum in is xitiose argumentatur. Solent istiusmodi sophismata diei Dciae a dicto seeundum quid ad dictum simpliciter. f. 6l8.
Si trae dicatum aliquod subjecto simpliciter tribuitur atque
ex eo concluditur, quod etiam certo modo determinutum eidem convenire debeat; argumentatio denuo vitiosa. Ostenditur vitium 2r umentationi S eodem modo, quo paulo ante S. 6is VatiosamesIe arnum eruationem ab hypothetice dicto ad absolute dictum ostendimuS. E. gr. bi quis dicat, eleemοί nam esse erogandam pauperi, & alter inde inserat, quod Heemt6na danda sit pauperi, quem eadem ad se inebriandum chusurum eanseat; is vitiose argumentatur. Istiusmodi argumentatio vitiosa dicitur saltaria a dicto simpliciter ad dinum secundum quid. g. 6I9. Si quis ex eo, quod pros ostio particula riter negans ponitur, quaesib universiiter vegante non continetur, eisI conUer- cum Myerip is errorem committit. Qui enim ex Particulariter nega Dissiliroes by GO Ie
240쪽
De solentia, opinione, fide atque errore. 22Inegante, quae sub uniVersaliter negante non continetur, convertam ejus inseri; is nititur hoc ratiocinio generali: Omnis tropositio particulariter vegans es quae sub universaliter negante non continetur, converti potest. Sed haec propositio est pini tuecularitur negans, nec continetur sub universaliter negante. Ergo haec proposito potes cevverti. Qitoniam vero particulariter negans converti quidem potest, si sub universaliter negante
continetur g. 427 3, sed non in casu reliquo; major syllogismi falsa est S. 478. , adeoque etiam falsa conclusio I. so9.).
Qui igitur in casu particulari eam admittit tanquam Veram, errat I, 93 4
E. gr. Non valet consequentia: uuidam homo non es ductiu. Ergo Gu aetim Mesus non est homo. Falsa iitatriam est propositio universalis: Nuthu homo est doctus. g. 62O.
Eossi inur quis ex propositione particulariter negante Perieulum edi infert conversam ejus simpliciter, hoc est , non attendens, randi φκeon' utrum sub universaliter negante contineatur, nec ne; rs se pe- . riculo errandi exponit. Etenim si contingit, eam sub uni Ver g.niis. saliter negante contineri, inscius incidit in propositionem veram f. 427. ; quodsi Vero sub eadem non continetur, errorem committit g. 6i9. . Nescius itaque vi illationis, num vera sit conclusio, quam infert, num salsa, perieulo errandi sese e Ponit. . g. 62I. Si quis propositionem universalem, qua attributum commm Error exeon. ne vel aliquod es vitale , aut quod per modum attributi con-u- versione pro nis esse debet, absolute Iraedicatur, eonvctitit; is errat. Etenim pssiti0ni3 si attributum , aut quod per modum attributi sese habet, commune est, non per omnia essentialia simul determinatur g. 61. , . adeoque praedicatum etiam aliis subjectis convenire debet, quae essentialia ista communia habent, per quae determinatur, hoc
est, praedicatum C non competit soli A, sed etiam ipsi B. Per se igitur patet, falsam esse propositionem: Cui convenit C, idem es A. Sed si propositionem hanc: Quodcunque est A, eidem conruerit C. conVertas; Prodit haec altera: Cui convenit Q