장음표시 사용
381쪽
36a Part. II. Cap. III. de modo γe.
Rapologeti- sensio tentatur. Subinde quoque erasisa appellantur. 'Apologe-eoriundin' vero vocantur, qv. bus continentur defensiones actuemismu' impugnationes errorum ridiculorum & Periculosorum, nec non adversus persecutores. E. gr. Theologia polemica appellatur est theologiae pars, in qua objectiones dissentientium discutiuntur. Apologias scripsere christiani doctores adversus imputationes iniquas gentilium. f. IOSO.
Regulae in Istis Quoniam in antecedentibus g. 987. & seqq. atque .lo28.ecndendi, ob & seqq docuimus, quae refutandi, impugnandi S defendendi servandae. animo fieri debeant; scriptum polemirum apologeticum conditumus observare debet, quae de refutando assevdendo a nobis praeeipiuntur f. loqν I. I. IOII. A si ipti, ehi, Quoniam sit Propositio Vera demonstratur, eo ipso con siici. eue ιυ- traria refutatur f. IOOS.), alter Vero Per indirectum refutatur, horreant in- si erroneam, quam tuetur, sumis tanquam veram S inde syllo-telligςntς gismorum concatenatione inserS aliam, Quam ipse falsam a no-Wrtuis pxR' ioo9 ὶ, hoc est, si veram in directe demonstres g. sa ); consequentiariorum vero PraXiS I. Io I p. dc seqq. a bonis moribus di veritate abhorret. I. ideo viri ivtelligentes ac virtute praeriti a scriptis eroticis abhli rent.
Scithis apolo. Rrgumento ab inVidia ducto odium concitetur in ratio quando aliorum Placita, ut ea OPPrimantur g. Io I9. , ct ipsis autori Meessistia. bus aut defensoribus famae, fortunae, immo vitae periculum creetur sq. ioao. & seqq.); scriptis Gologeticis opus es, quando. interes generi humano , ne veritas opprimatur, re qui veritatem pro entur famae , fortuna ac vitae periculum a se depelgere
382쪽
III utotis nostris moribus est mutua propositionis alicujus
impugnatio vel refutatio ac defensio in loco publico fa- Eta. Hinc dio istare dicitur, tum qui thesin impugnat, Vei etiam refutat; tum qui eam adversus impugnationem desendit, vel refutationi tandem cedit. I. IOSA.
Propositio ad disputandum proposita dicitur Thesis. Qui thesin impugnat, vel refutat, si fieri pollit, vocatur Opponem pqui eam contra impugnationem defendit, vel refutationi tandem cedere cogitur, R Dondens; qui parres respondentis suscipir, Proeses vocatur: ut adeo appareat, Praesidis ac Respondentis easdem esse partes. Omnes communi nomine Duputantes appellantur. S. IOIS.
Disputantes in terminis contradictoriis versari debent. Cons. 9 987. sq. Io 28. 283. S. IOSQDis tritantes convenire debent in notionibussubjecti e praedicati, ut nempe utrique non jungant, nisi eandem f. Iob .a8I.
287. 29O.)E. gr. Si, qui affirmat; mundum bune, quem.Deus condidit, esse omnium pQsbilium optimum, per mundum intelligit omnem rerum cum IR multavearum, tumsuccessivarum interse connexarumseriem, ita ut futurus beatorum status ad eam simul pertineat; optimum vero mundum dieit eum, qui fini a Deo per creationem intento magis, quam ceteri convenit; contra eam oppositurus terminos singulos in eodem significa- . tu accipere atque adeo negare debet, omnem rerum creatarum se riem fini a Deo per creationem intento magis comerire, quam quamcunque aliam.
Disputatiorus desinitio. Opponen te, Responden
definitio. Contradictis disputantium
Consensea di. sputansium in notionibus subjecti a praedicati. - Diqiligod
383쪽
Part. IL Sect. IV. Cap. IV. I. Ios 7. Propositionia Unde consequitur, opponentem pros sitiovem, quam im- explicatio op. pugnandum sibisumit, ante explicare debere, quum opponat, nisi sensus fuerit manifestus, ut scilicet respondens tempestive m Muri si is ab opponente vel Proctus, Vel ParumPer mute tur I. Io 4, 29709. IOI 8. Respondentis si V oppotiens in explicanda propositiove alios notiones ossicium circa subjecto tapraedicatojungit, quam respondens, ut Prodeat sensus si .hi, 'i' ' a mente ipsius diversiis ; respoudens propositionem in eo sensu redii.
stu' is =espondens votiones singulis terminis jungendas ab
P QP'sixi'nis oppugnante rogatus explicare nolit, Wpovens eas eticere debet imponεhdo I propositionem ob obseuritatem. Etenim si opponensciendi. Propositionem obscuritatis accusat, hoc vel alio aequi pollemear timento adversiis eam insurgit: Cujuscunque pi opositiovis terminis notiones nudae respondent, ista est sive mente sonus. Atqui terminis propositionis, quam respoudens defendit, notiones vνHerespondent. Ergo Fropositio, quom respondeui defendit, es emente sonus f. Io T. P.
Probationi, Probatio atque demonstratio vel directa sit, vel indire. speciem Ela I. Sao. sal.), S refusηtione ac impugnitione demonstra
omelum op P anentis ubi . sensiti verbo. rum Re*ondentis obse
384쪽
99s. : opponens propositionem tbes re foudentis contrariam probi/turus, vel demonstristitvus, uti potes irobatione , P. I demonstratione, uou minus indirecta, quam directa.
E. gr. opponens impugnaturus D. Augo lint v , qui ad munditi a Deo conditis sit optimus, afferentem vel directe probare uellet, tus item esse mundum eo, qui ex sit, meliorem; vel per indirectum ostendere, posito, sed von concesso, Hunaeum hunc esse Utimum, inde cotyequi, quaves notioni optimi, vel aliis veritatibα manifestis repugnant.
f. IO63. Quoniam opponens respondentem erroris convincere in Probatio tendit, nimirum quod affirmet, quod erat negandum, vel quod neget, quod erat assi mandum h. icis3. Io sq. , non uti debet nisi principiis a respondente concessis s=. Ioo7.ὶ, atque adeo probatiovem vel demonstrationem eo usque continuave debet, donec ad principia a respondente concessa pervenerit. Cons. g. 96Isqq.
Quod ergo nuda sint principia, in quae opponens es' re- mando oppo spondens consentiunt, vel ad talia nonnisi per ambages nimium ii prolixa1 pervenis e detur; Vpovens contra ignorantem vel negan- h xi0ς- tem principia disputare non debet.
Opponens dogismos singulos, ex quibus ipsiusprobatio vel
Opponens ineipere debet a BPNimn ultimo, qui demon. Unde opposistrationem vel probationem ingreditur. Etenim syllogismus ulti-: Divummus in demonstratione, vel alia quacunque probatione, si ea q* h 'directa fuerit, propositionis impugnatae contrarium; si vero indirecta fuerit, proposition ni manifesto salsam, seu consequentiam sbsurdam, tanquam conclusionem insert 9. 22. 23. sa 119 ), .subinde in casu posteriori ex propositione, quam im- Pugnat, ejus contradictoriam colligit s3o. , S ubi a syllogis imo ultimo ordine retrogrado ad an reriores alienditur, praemis spe primo propositorum ex disciplinis minime notae tanquam zz3' - - . Di iliam by Cooste
385쪽
Quando re. si υndens diiscendus sit ignorare principia. ossumtionis
argumenti Arel putationis ad idem deis finitio.
conclusiones inseruntur per anteriores, aut eX Pluribus conelu sionibus anteriorum formamur c . r. cit.I. Quamobrem si ab ultimo syllonisino ad anteriores continuo asceiluitur, res Ondem non modo videt, quod a scopo minime utiet a prolatamur,' sed quae ad thesin ipsius impus nanda in faciunt; verum etiam CP ponens s cto ipso intelligit, quousque probationem continuure debeat. vid. rursus f Saa sqq. f. IO67. Ex demons fiatione propositionis praecedentis simul li. quet, si probationem contrariae theseos, veI rLtIouem cooequentia absurdae ex thes, auam impugnas, eo modo logice νυomus, q/to demonstrotiones 3 Volvuntur. 22.&sqq. ἰ modum V1 initio
nis bino fleri mavijsum. , 9. IO68. . Quoniam in sUlo ismis, quae probationem Uel demonstrationem ab opponente allatam ingrediuntur, piae missae duplicis generis occurrunt, quarum aliae sunt propositiones ex disciplinis petitor, quo spectat argumentum, cie quo disputatur; aliae vero conclusiones per syllogismos, quorum concatenatione fit probatio, vel demonstratio, illatae, aut propositiones ex pluribus istiusmodi conclusionibus per modum propositionis intuitivae formatae I. Iaa.&sqq. ; respondens autem thesiin impugnatam defensurus nosse deber definitiones ac propositiones, quae ex disciplinis, quo illa spectati, mutuo sumuntur & a peritis certae agnoscuntur ; respondens dicendus est ignorare principio, quando ignorat definitiones ac propositiones ex discit hva, quo
th sis impugnata spectat , in usum praemissarum maetuo petitas
Syllogismus ab opponente prolatus contra thesin respondentis, quam impugnat, Vocatur argumentum. Sylgogismusa respondente dicitur, dum ab eodem inte- per repetitur, prout ab Opponente suit prolatus. Idem respondens dicitur respondere ad argumentum, sive JPogismum, dum
monet, quamnam Praemissam concedat, seu tanquam veram admittat: Quamnam vero adhuc in dubium Vocet Probationem ejus . . deside- . Dissiliaco by Cooste
386쪽
De methodo dissultandi. 367 desiderans, & num formam syllogismi legitimam agnoscat, an. Vero vitium aliquod in eadem deprehendat. f. IOIO. Ut apyareat, res ondentem mentem opponentis rite per- Cur resipo
Respondens ad DPogismos figulos ab opponente prolatos Cur ad idem respondere debet. Cons. I. Ioue . 987 sq. Quoniam vero conita- rospondere de re nequis, utinim a parte opponentis stet veritas, nec ne, nisi quando respondens agnoscit, nullum sumi principium tanquam praemisiam in syllogi imis, ex quibus demonstratio vel probatio constat, quod non verum esse concedat, atque nihil ullibi in forma fuiste peccatum s Ioo . ; necesse utique est, ut respondens. ad singulos syllogis nos moneat, quam nam praemissarum con cedat, quam nam in dubium vocet, &num circa formam aliqua sint reprehendenda. f. I 72. QVod si respondens utramque praemi iam in dubium vocet, Qirando ait unam tumen probationis magis iurigam exsimet, quam alteramp r x φm prae irius probationem pelli, hanc tantisperseponne id quod indicare potest hisce verbis: transeat mavor, minor , douec ita fVe- ῆbhziis. xit absoluta. f. IO73. Quods utraque praemissa eadem incertitudine respondenti Quando u.
laborare videatur, utramque etiam Negare debet, arbitrio opso- t .urque ne nentis relicto, utrum primo loco probare velit. M g. Io74. Quodsi eontingat, utramque Iraemigum esse adeo eviden- Quandoretum tem, uis a resi ondente in dubium vocari xon possitς totum argu- argumentum mentum erit concedendum . Ioδ. . concedat. Io s.
Propositio diicit uir restringi, si notio subjecti, vel quod Restrictionis ad notionem subjecti & praedicati refertur, ita determinatur, ut definitio Asubjecto converuat praedicatum, quod sine ista determinatione dim num
387쪽
368 Part. II. SI EI. IV Cap. IV
convenire non poterat. Illa autem determinatio Refrictio appellari solet & quidem in casu primo refZ p in altero Pio positio, in qua subjecti x et praedicati notio non ius iciei serdetermina thir, vocatur DTotracta, vel resti reti 1 di/ς P. OPclis; overo, in qua determinatio susiiciens datur, residet.ι, aut re siridZiza. E. Propositio, quae dissicilia sint, pulchra sunt, est irri stricta . neque enim in omni calu vera est, cum non quaeris dissicilla uitelligousa snt, sed nonnisi ea, quae bona. quae et is tutis sunt, , ei lones aegna. Unde propositio restricta talis erit: Bona diuitia puti ira Itinet, vel qua di ilia in genere virtutis sunt, pulchra sunt, vel ouimi laude Egi a pulchra sint. Et haec quidem propolitio exemplum piabet restriciae recta restrictione: obliqua vero restrictione gaudet haec altura, Ptola-maeus est princeps Aybonomorum veterum, cui irrestricta respondet Pto- Iomaeus est princeps Auronomorum. Denique restrictioni, tet pectivae
exemplum est: Aer es uvis rupedis fluidorum sens bilium, cui respon
positionis de- tio. Distinctior defiuisio.
Quod si determinatio subjecti, vi cuius praedicarum eidem competit, sit vel aliqua ejus pars, vel modus, prosinitio diciturismatista: si ea omittatur, appellatur. Patet adeo disserentia, quae inter propositionem restrictamri limitatam intercedit. Nimirum in propositione limitata determinatio sumitur ab intrinseeo; in restrictiva ab extrinseco. ita in exemplo propos. tionis recta restrictione restrictae; Dissicilia in genere virtutis, vel laude digna, aut dis iis, quae bona sunt se pulchra sunt, determinatio dissicilis desumitur ab extrinseco, neque enim in notione di mellis conti netur ratio, cur sit in genere virtutis, Vel laude dignum, vel bonum. Eisimvero exemplum propositionis limitatae est, aethiops es albi quoad Hentes, ubi determinatio desumitur a parte subiecti, & illimitata propositio eidem respondens haec est: athiops es albus. g. IO77.
Quando respondens praemissam syllogismi vel restringit vel limitat, hoc est, determinationem omissam supplet, suboua praedicatum subjecto convenit, sive ea ab extrinseco, sive ab
388쪽
De metbodo disputandi. 369 intrinseco petatur β. io s. Io76. ; dis guere dicitur & applicatio illius deteri nitiationis ad subjectum vel praedicatum distinctio appellari suevit.
E. gr. bi propositio lapis limitatur, adiecta determitiatione, tibi fuerit calidus; inter lapidem calidum s non calidum sive frigidum distinguitur & Iapidom calidum calefacerea lapidem non calidum sivefrigidum calefacere negatur. ιβ. Io 78.
Si opponens tanquam irremissi utitur propositione non si . Ossicium re fetenter determinata, aut ii mavis, irrestricta vel illimitata, seu rei ringenda S limitanda; respondeus distinguere applieista 'distinctione movere debet, quaudo m orem Uel minorem concedat, quando eandem veget IC IO I. Iol'. LOT .I. E. gr. Si opponens ita argumenteriir: eQuorunque es leve, Egud nones grave. Sed aer est levis. Ergo aer non est gravis; propositio, neres leois, restringenda est restrictione respectiva dicendo, respectu suidorum sensibilium ceterorum fg. ioA. . Respondens igitur
cum minorem omni sensu negare non possit, distinguere interserulantem
respectiυam s absolutam & dilfinctione hac ad argumentum opponentis applieata distincte monere debet, quid concedat, quid neget, dicendo rcuicquid es absolute leve, Eguae non es patve, concedo majorem. Sed aer es absolute lavis, nego minorem. Istisquid es respective leve, respectu scilicet ceterorum fluidorum sensibilium, illa non ne- .go maiorem. Sed aer es respective levis, hoc est, levior ceteris fluidissensibilibus, concedo minorem. q. IO79.
Quoniam distinctio consistit in applicatione restrictionis, vel limi attonis ad subjeetum propositionis limitandae vel restrin. gendae I. Io77. , restrictio vero vel limitatio in determinatione subjecti vel ejus, quod ad notionem subjecti vel praedicati resertur f. io7s. Io76. ; distinctio invenitur inquirendo in determinationem subjecti, vel ejus, quo ad notionemDbjectivispraedicati refertur, suasante praedicatumsubjecto competit. .
389쪽
spondemne. gat, vel distili, guit aliquain praemisiam. thymema te qaalido sit utendum quando e nissequentia in
re nequeat, quamdiu utramque praemisiam tanquam veram non admittit f. so8. ; Opponens praemisem a respondente negatam probare di distinctionem, ubi distinguit, vel reicere, vel contra eam argumentari, hoc est,propositionem sic restrictam vel limitatam trobare debet,prout eum negat respondens. E gr. Si respondens concedit, aerem esse levem respective, sed negat esse levem absolute; opponens levitatem absolutam probare tenetur, nisi respondenti manus victis dare voluerit. g. IO8I.
Si altera praemissis fuerit adeo manifesta, ut eam a respondente negari nonposse eertum sit; opponens per enth mema argumentari
E. gr. I cmique mutabilissent, ea consanter non insunt. Sed modi mutabiles junt. Ergo modi consanter non issent, h. l. maior est axi ma adeo evidens, ut in dubium vocari haud quaquam possit. Opponens itaque brevius argumentatur per enthymema: Modi sunt mu rabiles. Ergo consanter non insunt. I. IO82.
Si opponens Fogismo utitur Θpothetico, in quo posito au-
tecedente non ponitur consequens , antecedens licet verum sit; re
spondens e equeutium negare debet f. 3Joseq. I.
E. gr. Si in mundo, qui existis, Zamur mala phasica os moralia, mundus hie non es optimus. Sed verum est prius. Ergo re posterius; respondens antecedens, quod in mundo Hentur mala phdisca cae moralia, concedere tenetur. Quoniam adeo consequens negare nequit i 38i. , consequentia neganda. Negandum scilicet est , ex eo, quod in mundo ἀantur mala pbfica cae morosia , sequi , mundum non esse optimum. f. IO83.
Si opponens utitur BPotismo Θpothetico, is quo eonsequens falsum es, non tamen eodem subluto iantecedens tollitur; denuo . respondens consequentiam negare debet IJo. .
390쪽
debet, falsum esse, quod is mundo non dentur mala m Pa s moralia. Cum tamen idem non concedati mundum hunc optimum non esse; utique negare debet, ex eo, quod mundus sis optimus,sequi, quod nulla in eo Aut mala phasea re moralia. I. IO84.
Si opponens in fulgogismo Θpotbetico antecedens ponit, nee Pando in respondens integrum argumentum couredere, neque conssequentiam negare potes, antecedeus negore debet IJ - 2- .m.&4.
E. gr. Si mundus sine malo morali melior eo, in quo idem locum ha- negandum. het, mundus, qui existit, optimus non est. Atqui verum es prius. Ergo ου posterius; respondens antecedens negare debet, scilicet quod munaeus me malo morali melior si eo , in quo idem locum baset. f. IO8s.
Si opponens in θύogismo h pothetico tossit consequens, quo im Quando eoumen Ablato antecedens toui nequit, nec consequentia negaripotes; sequens con- respondens consequens concedere debet, hoc est, negare iPud toluposse ςRi dum.
E. gr. Si ristem harmonianae bilis possibile, libertas in resus it. Sed libertas in eo non sub in Ergo non esipossibile; respondens co cedere debet consequens, quod libertas induemate harmoni sub stat ;id quod idem est ac negare, libertatem in eosubsisteremnposse, stet a sum esse, quod libertas in eo nonsubsistat. g. IO86. Quoniam modus disputandi non differt ab analysi de- An ἡ;sputari. monstrationis logica g IO67.) atque ea ad eandem attentio do vetita, mi affertur, ut di appareat, nullam admitti Praemissam nisi lassia possit. cienter probatam, nec ullum syllogismum nisi in forma legitimum 9. 1o68. & seqq.); in disputatione adeo Vis ab opponente iactae demonstrationis, aut desectus probationis omnium optime percipitur .s4O. , atque hinc Vel propositionem ab opponente proPugnatam certam s*. y39. vel dubium esse evidentissime omnium constat g. s 7. . Ex disputatione adeo, si H ad finem perducitur, opponente ac respondente ossicio suo satis a-Aaa a cienti-