장음표시 사용
41쪽
ar C . IV De Methodo Philosophisa. CAPUT IRDE METHODO PHILOSOPHICA
Ios defitutio. Cur omnes termini expli
candit Pilaeipia philos quiua esse
debeant. Quaenam pro positi in philosbphiain admittendae. Ordo dei btionum.
Mobodus philosophica est ordo, quo in tradendis dogmatis uri debet philosophus.
In philosophia non utendum est terminis nisi accurata des nitione explicatis. Tunc enim singularum propositionum sensus est manifestus. Cum vero philosophia sit scientia 9. 23. :etincta demonstranda in ca sunt I. 24. . Quia autem thesis demonstrari nequit, antequam eius sensus sit certus: omnium propositionum plillos certus esse debet sensus, adeoque utendum est terminis accurata definitione explicatis.
D philosophia utendum est principiis si jeienter probatis I.
In philosophiam propositio nulla admittenda nisi quae ex principiis si eientersi obatis legitime deducitur I. 23. 24. IIo. .
In philosophia termini qui ingrediuntur definitiones δε- ventes, explicmri debent per antecedentes. In philosophia stu denduin est certitudini f. 27. . Si in definitione utamur termino nondum explicato, in ejus Vero sensu haeremuS, ut eam plene intelligere nequeamus. Quare cum hoc certitudini obstet, terminis non utendum est, nisi in anterioribus definitionibus jam explicatis. Et si autem obstaculum removeatur, ubi in sequentibus definitionibus explicantur termini, qui ingrediuntur priores: id tamen adhuc incommodi est, quod taedioso labore inquirendum sit, num sorsan circulus vitiosius fuerit commissus. Quamobrem cum hinc denuo lectori dubium subnasci possit certitudini intentae 9. 27. adversum: nemo negabit, Praestare, ut termini, qui ingrediuntur definitiones sequentes, in anterioribus jam fuerint explicati.
42쪽
Cisp. IV De Methodo philosephisa.
f. II3. In phi ophio propositiones, grue ingrediuntur demonstrationes sequentium , demonstrari debent in antecedentibus. In philosophia studendi im est omnimodae certitudini 9. 27.). Si ergo demonstrationem ingreditur piopolitio tanquam Principium, quae in anterioribus nondum fuit demonstriata, dubium est, an ea sit vera, an Cum vero id omni miniae repugnet certitudini, propositiones in anterioribus demonstrandae sunt, quae Posteriorum demonstrationes tanqtuim Princi Pia ingrediuntur. Quamvis autem illae propositiones in sequentibus demonstremtur, quas in anterioribus tanquam veras stipposuimus: id tamen incommodi .remaner, quod tum clemum taediose inquirendum sit, num forsan circulus vitiosus in demonstrando fuc Pit ad. missus. Cum vero hinc iterumdubium certitudini adversum subnasci ptusir 3.a7. : quis inficiabitur, in anterioribus demonstrandas esse propositiones, quae demonstrationes sequentium im
In propositionibus philosophicιs conditio accinate determi- vanis,sub q&a praedicatum eonvevit subjecto, f. sub qua aliquid de re aliqua assii natur vel negatur. in philosephia reddenda est ratio, cur possibilia actum 'consequantur β 26. consequem ter cur aliquid de re aliqua assirmari vel n ari debeat. Si ergo rario, cur praedicatum convenit suo subjecto, vel in definitione, vel in conditione aliqua contineatur; philosophus monstrare debet, quomodo vi istius vel definitionis, vel conditionis praedicatum sit ecto conveniat. Quare propositionem ita efierre debet, t at Pareat, num Vi definitionis, vel conditionis alicujus, praedicatum ei tribuatur, adeoque condirio accurate determinanda, ni si1 vi definitionis, consequenter absolute, eidem com
Propositiones philosophicae , in quibus conditio accurate δε- terminatur , sub qua praedicatum subjecto tribuitur, funt cum ad scientiam, tum ad vitam utiles. In scientia utimur propositionibus ad ratiocinandum propositiones demonstraturi. Si ergo nobis innotuerit conditio, sub qua Praedicatum tribuitur subjecio:
ordo propos,lionum. Proposito. num philose. phi earum sor.
Propositio num genuinae mae uisib
43쪽
ordo demon strationis. Cur probabi. Ita a certis di. ltinguenda.
riumquam propositione ista utimur tanquam principio in ratio cinando, nisi ubi vel vi assumtorum, vel vi eorum, quae demonstrata sunt, conditio illa adesse intelligitur. Sicque vi propositionum ante cognitarum inferre licet alias nondum nobis Perspectas. In vitu propolitionibus utimur de rebus obviis judicaturi. Si igitur in iis accurate fuerit expressa conditio: numquam Praedicatum rei obviae tribuis, nisi ubi conditionem istam adesse intellexeris. Immo si definitio conditionis loco fuerit: ex illa S. io9. subjectum obvium agnoscitur, S praedicatum non nisi ei tribuitur, cui definitio competit 9 34. .
In demonstrationibus non plura contineri debent, quam quae lectori antecedentium gnatro sussciunt ad revocandum cetera in memoriam, ad ratiocivia complenda requisita I. Ita. seq. . f. II p. Singulae propositiones in demo batione eo ordine eollocari debent, quo subeuut animum demonstrationem eoarcs a viis.In Logica ostendemus, omnem demonstrationem constare ex determinato quodam ratiociniorum numero, certa quadam ratione inter se connectendorum, ut conclusiones syllogismorim praebeant praemisias sequentium. Hinc constabit, omnes propositiones certo quodam ordine animum demonstrationem concepturi stibire debere: quod cum necessarium sit ad certam cognitionem g. 27. ;Quis neget, eo ordine collocari debere propositiones, quo inoemonstratione concipienda animum subire Gebent, cum alterius ordinis nulla prorsus sit ratio Θ, II 8. Si qua cognitu utilia demonstrari nequeunt, eo um probabilitaI eonvenienti ratione ad uenda, ipse autem probatilia acertis probe disiniuevis ij. 27.). Alia demonstratio peti potest ex
Si qua in philo phia sumuntur,' quod per ea ratio reddi possit quorumdam phoenomenorum, cisi demonstrari non Posus, in iis rationem veram contineri; ea Θpothe philos, constituunt; quae est .sumtio eorum, quae este nondum
44쪽
dum demonstrari potest, tanquam essent, rationis reddendae gCatia.
quarevus ad varitatem hyreidum iv eniendam viam Arnunt. l nhypothesibus philosophicis suminus quaedam , de quibus non Constat, num sint, ac si ca essent, quia rationem inde reddereli Cet eorum, quae fieri Observamus s*. Dodsi plura inde deduc ratur, qvim qfue sieri observavimus; ansam inde arripimus vel observamii, vel Per experimenta detegendi ea, de quibus alias ne quidem cogitasse imi S, ut certiores eVadam US, num quaedam inde fluant, quae euertentiae repugnant. Etenim liqua inde deducuntur, quae experientiae contraria sunt; hypotheseos fallit is apparet; si vero eadem eidem consen a ne deprehenduntur, ejusdem probabilitas crescit. Via igitur hie sternitur ad veritatem liquidam inveniendam. Enimvero dum videmus, ex assumtis reddi posse rationem eorum, quae fieri Oh seo amus : ansam porro arripimus inquirendi in ea , quaesumimuS, an revera in iis ratio contineatur. Unde denuo via sternitiir ad veritatem liquidam perveniendi.
HIpotheses non ingressi debent tanquam principia demousirationem propositionum , quae in philosopbium tanquam dogmatacdmittavtur j. II9. &Ii 7.). E. c. harmovia praestabit.
Si ex ante positis nondum consist , b Othola aliquam tu Natura rerum obtinere, ex iis tam v qttiediam in eadem demsu- si ori posui: nil obstat, quominus demonseratio asserat&r. Propositionum in philosophia is esse debet ordo, ut unicuique i S.Cedat locu S, ubi ea ex antecedentibus demonstrari potest g ii3 3. Quam ob rem si in aliqua hypothesi ex praecedentibus quaedam demonstrari possimi: eorum demonstratio ibidem tradenda, tanto facilius intelligenda, quod ejus principia adhuc recenti memoriae inhaereant. Etsi autem hypothesin in natura rerum obtinere per Praecedentia nondum constet: nil tamen periculi hinc metuendum, cum in data hypothesi demonstrata nullibi applicentur, nisi ubi eandem obtinere reperimus. cbiodsi eam Logica contractu . . t Pror-
45쪽
Deterininatio praedicati in Prt po' licitiis hos philois. phiem.
minus de- nonstretur, 'usin rei competit.
prorsus impossibilem deprchendamus, negamus idem, quod in ea fuerat demor stiatius. Atque ira propolitio hypothetica usum habet in errore refellendo. Nil itaque obstat, quo minus de-naonstrentur, quae ex hypothesi aliqua consequuntur, ubi Principia frusticientia adsunt, etsi ipsam hypothesin possibilem esie nondum conster, immo etsi eam per sequentia impollibilem esse
deprehendamuS. E. c. etsi in ontologia nondum demonstrari possit, res simplex proprie sic dictum dari vel possibile esse; id tamen non obstat, quo minus ibidem demonstrentur, quae ex notione entis simplicis coiit equuntur. Saltim videmus, quid de composito negandum.' S. Ia
fi propositionibus philosephicis praedicatum occinate determinandi ina, ne scilicetsi bjecto tius tribuutur, quum ter ante posi tu de eodem demonsi ari potes. Si enim plus tribuitur subjecto: aliquis gratis asteritur I. i 13. Ii3. , & vitium subreptionis admitti fur. E. c. si qui4 demonstret, dari ens necessarium; nondum dici potest, dari Deum, qui si mundi autor ex nihilo producti. g. Ia .
Hinc porro sequitur, subinde minus de re aliqva demonstrari debere, quam eidem competit. Si minus dato in loco demonstrari pollit, quam eidem competit, eo tamen ad demonstrandum alia habemus opus, utique id tantum demonstrari debet, quod potest, ceteris in alium locum Opportuniorem re
q. Ias. In omni parte psilosophiae is tenendus es ordo, ut ea praemittantur, per gruae sequentia intestiguntur/demonstrantur, vel minimum probabiliter adstrvvntvr I. II2. II3. III. .
Quoniam philosis phica methodus est ordo, quo in tradendis dogmatis uti debet philosbplius I. IC8.3; Ordo Vero is tenendus est, ut ea Praemittantur, per quae sequentia intelligunturdi demonstrantur , vel minimum probabiliter adstruuntur . Ia70: hanc methodi pselosophica legem esse apparet,
46쪽
Si quis methodo pGIosephica phi ophiam erod 1 e velit, Methodi pili is ae r g Lνum Iogicorum opprime debet esse gnarus, in babitu los praηi n
Si quis philosophiam alio, quom philosophica methodo tradit, DRmnum teris docet, quae ab usu vitae abhorrent, s. quae ad casus vitae humana
Haec identitas methodi ex eo pendet, quod utrobique regulae methodi ex notione reuisudinis deducantur. Vide supra g. 23. Phi- . losophia ergo methodum suam non mutuatur a mathes; sed perinde ac mathesis eam ex veriori Logica haurit.
47쪽
Si liis pbiIosephicus est genus scribeti, quo uti debet philo-sbpiritS. S. I34. In Hlo philos non habenda es ratio rei alterius quam ut ab teri animi nostrifufa aper iamre1 iρ. IO9 - m.). S. I3 s. In ibitisophia igitur a recepto verborum significatu non est recedendam , hoc est, verbis vov res aliae a vobis Avotandae sunt, quam quue iisdem vulgo signisi antis r g. 134.). Alioquin enim aut mentem no1tiam prorsus non assequi potest te stor, aut minimum dissiculter, prout vocis vel nulla a nobis datur definitio, vel definitio lectori non semper animo obversatur. Verborum igitur
significatus mutatio in alienum perspicuitati ossicit, quae stylo philoc propria esse debet. Constantia Io. Husdem vocis idem constanter esse debet in philosoplis, δεδε
Pendi neces. tem in eadem ejus parte, significatus *.I34. alia adhuc est ratio: i In philosophia propositiones sequentes demonstrantur per prae cedentes f. Ii3. . E. In sequentibus idem debet esse vocum significatus, qui fuerat in antecedentibus: alias enim fieri nequit per leges artis ratiocinandi in logica tradendas, ut propositiones anteriores ingrediantur demonstrationes posteriorum. f. I37. Vorum . . Si ergo ter Aconstantiam loquendi vocis euuusdam signisΠnificarii vago eatur fit vagus V indeterminatus, in philosophia is addet mi- adfixum r natum reae ci debet. A recepto quidem significatu non est rece--ης Φλ dendum II 13s. , ct sic retinendus videtur significatus vagras &i determinatus, ubi usu fuerit receptus. Sed cum etiam constans esse debeat ejusdem vocis significatus I36. , adeoque de- terminatus, non vagus: ab inconstantia loquendi recepta est . recedendum. Cum ergo utrumque fieri nequeat: exceptio fieria debet
48쪽
debet ab alterutra reo ula. Qitia vero loquendi inconstantia amethodo philos. Prorsus abhorret S. 136. ; exceptio fieri debet a regula priori, quae receptum usum loqueruli tuetur. 138. Qua a se invicem dijerentia intrinseca constante di erunt, diversis gasoque ivphHosophia nominibus insigniri debent. Philo. sophus debet rationem eorum reddere, quae sit ni vel em possunt 9. 39. . Rationes Vero eorum, quae sunr, desumuntur ab iis, quae rebus inesse S quibus a se in x icem differre intelliguntur. Ergo Per ea, quae rebus insunt, eorum genera & species constituere debet, ut constet, num aliquod praedicatum rei cuidam tribuatur ex ratione generali, an ex ratione speciali, sicque judicia accurata formentur. Cum igitur per differentias intrinsecas determinentur rerum genera δc species; tot constitui. debent genera & species rerum, quot differentiae intrinsecae constantes deprehenduntur. Singula vero genera di singulae species propriis insigniri debent nominibus.
Nomina rerum a philosopho discretarum, sed quarum vulgo differentiae non attenditur, termini philoselbici dicuntur. Termini philosophici semel recepti non fune immutandi: ου non solis accurate fuerint desiniti ; accuratior definitio subsitvenda g. 233. S IO9.).
Si fermrni accurata definitione explicentur, rogvitionem reddunt disinctam es ad Irogressima scientiarinu vitamque utilem. Si termini accurate Penniti sint; res nominibus quoque a se invicem distinguimus, & in sua genera ac species distribuumus. Quod si factum; rerum distincta cognitior redditur, &propositiones accuratae formantur, in quibus cuilibet generi ac speciei sua attribuuntur praedicata. Rusmodi vero propositiones sunt S ad progressum scientiarum & ad vitam utiles g. IIs. .
Si terminis caremus; toties recitanda est definitio, quoties termino est locus: & multis verbis opus ςst, ubi vox una susscit. . ς' ,
Nominibu quae sin ii-scernenda.
circa terminos receptis ossicium. Terminorumus. .
Styli philocsimplicitas. Disili sed by Corale
49쪽
Stylus orato. rius ex philo. sophia prinseribendus.
Ubertatis philosephandi definitio. Servἰtuli 3 phi. I ,sephandi definitio. Servitus philosephandi
3o Cisp. V. De Solo Philosophico.
quam ad veritatem nude proponendam seu iunt. Non pluribus verbis utendum csse in philosophia, quam ad veritatem nude proponendam sussiciunt, intelligitur ex S. I. Io9. II . Ia3. II6. autem propraa sunt, quae rebus istis, de quibus adhibentur, significandis destinantur. Si ergo non pluribus utendum est verbis, quam quae animi nostri conceptibus alteri significandis sussiciunt: verbis utique utendum erit propriis. Iciem conficitur ex I g. Io9.136.139. idem sequitur ex I. I3 .f. I 3. E. Philosoplius respuo e debet Merborum ornatum , qui or tores juvat. Musmodi enim ornatus aut in verbis impropriis consiuit, aut in verborum ambagibuS I. I 2. .
DUm philosophamur, aut nobis permissum est palam eloqui,
quid nobis videatur verum, quid falsium; aut non licet tanquam verum defendere, nisi quod aliis ita videtur. In priori casu utimur libertiste p&Iosephondi; quae est permissio publice proponendi suam de rebus philosophicis sententiam. In posteriori casu nulla nobis relicta eli. g. 14s. Servitus contra philosophoηdi est coactio defendendi alio. rum de rebus philosophicis sententiam tanquam Veram, utut nobis contrarium Videatur. g. I46.
Si quis philosophiam metiodo philos tradere debet, eUM eum servitutis in philosopluindo imponi nequit. Etenim per servitutem philos admittere debet definitiones tanquam genuinas, quia alii eas judicant bonas, quamvis deprehendat, eaS a regulis logicis abhorrere ; admittere. debet propositiones tanquam
50쪽
Cip. VI. De Libertate Phlissophandi.
veras, de quarum veritate dubitat, immo filias esse agnoscit; quia 'alii eas pro veris venditant: admittere lebet probationes Dan qua in demonii rationes , quas plurimis defectibus obnoxias agnoscit; quia alii rigorem di validitatem earum, praedicant f. i s.). Sed
de methocio philosi conser. 6 Io9. III. II . I 23. IIo. III. II3. II 6. I l .
. f- Iψ7. Si qVis philosophiam methodo psilosophica tradere debet, is In eligenda in elisendis sententiis solius veritatis ristιonem habere debet si iii. 'i'
habenda est β' 748 . . . ratio.
Hinc sequitur, quamdiu philosophia methodo philosopbica Non atten. traditur, in eligenda Rutentia exviare debere omnes rationes ex- dendae simitrinsecus I. D 7. . Methodo philosophica philosophanti perinde est, sive veritas sue.
Hi iam olim, aut recentius demum agnita; sive in pretio sit, s con- temnatur; s. ab aliis fuerit eruta, s proprio marte ab ipso reperta; s. a viro celebri defendatur, s lateat in obscuri nominis autoris libro. Veritatem is per se amat; non eam ad famam, opes aliorumque favorem refert. g. I 9.
Si quis philosophiam methodo philosophi a tradere debet, is philosephus
suo, non aliorum sare debet judicio s*. Io 9. IIo .lII. II 8. . In his s. g. citatis requisita docet. Philosophus E. philosophiam philos methodo traditurus regulas generales ibi traditas ad casus speciales, h. e. definitiones, principia ct propositiones ap- plucare debet. Dum ita de Valore cie finitionum, principiorum S propositionum judicat, suo staIjudicio, non aliorum: alioquin enim ejusmodi disquisitione non haberet opus.
Si quis philosophiam methodo philosophica tradere debet, Plenus ab is ab aliis tradita non admittere potes, nisi quatenus ea ex prinrisiis suis demonstrariminteiligi pos*nt d. Ios. II2. II3. . . q. III. E. fieri potest, ut philosophiam fac metbodo traditurus ab mamvis vet. aliis verbis dissentiat, etsi in re sit consensus, ae vice versa, ut bis abiis dis in Derbis sit tonsensus, eis in re inter i os non conveniat 9. I37. 136. . Alter scit potest vel per inconstantiam loquendi, vel suo