Philosophiæ Wolfianæ contractae tomus 1. 2. logicam ontologiam et cosmologiam generalem complectens cum præfatione Christiani Wolfii ... In lucem editus a Ioanne Friderico Stiebritz .. 1

발행: 1744년

분량: 798페이지

출처: archive.org

분류: 철학

451쪽

Mundus fabulosus principio rationis suisicientis

conuariu .

Cut hie non plura de principio rationis iudieientis

tradantur.

432 t. I. Sect. I. Cap. II. De Principio rationis susscientis.

Quodsi praeterea animadvertimus, probationes insum- cientes propositionum , quae tantum probabiles agnoscuntur, principio isto accedente vim demonstrationum acquirere; cidem majus adhuc pretium decernimus atque sic assensum ab co dimoveri non patimur.

Sublato principio rationis si cientis mundus verus abit in nrundum stibulogum, In glio Doluntas homΠrs sol pro ratione eorum , quae fiunt. Etenim cum in eo, qui extitit ex quem nos in-COlimus, inundo nihil occurrat, quod principio rationis sufficientis contrarietur i9. 72. ; mundus veruS non amplius idem manet 28 , ubi principium rationis sufficientis tollis S contrarium in ejus locum sitbstituis, quod omnia sint sine ratione sussiciente f. Log. P. Enimvero mundus fabulosus, in quo Voluntas homini S stat pro ratione eorum, quae fiunt, in eo differta praesente, quod posita Voluntate hominis extemplo ponantur, quae desiderat aut in votis habet, etsi in re nihil ponatur, unde modificatio ista fieri posse intelligatur, nec ponantur causae ad actum determinandum susscientes, consequenter in eo omnia fiant absque ratione sufficiente.

Si in mundo fabuloso cerasum appetis, cerasus cum fruesbus maturis adest. Similiter fructus iussus in os advolat &, ubi volueris, in via, dividitur, ut nucleus cum putamine avolet, ne eum exspuere cogaris. Columbae assae circumvolitant & ad desiderium esuriciatis veluti sponte sua separatur, quod is appetit, atque in os incurrit. Quoniam hic stat pro ratione volunta&de singula fieri potant, atque fiunt, propterea quod tibi ea velle libuerit; fabellam continuare unusquisque pro arbitrio potest.

g. 78. Equidem plura adhuc simi, quae de principio rationis QRficientis tenere oportet: enimvero cum in philosophia prima utendum sit methodo demonstrativa f. q. , hoc est, philosophica f. Q. Loe.& ν. Ua. Dise. fratim. , unumquodque eo loco tradendum est, ubi per antecedentia intelligi & demonstrari potest si. ras /a . Diso. Iraetim. . Quamobrem quae a principiis inserius demum tradendis pendent, ea suo demum loco inseremus.

SECTIO

452쪽

SECTIO II.

ESSENTIA ET EXISTENTIA ENTIS AGNATlSQUE

NONNULLIS NΟ-TIONIBUS.

CAPUT I.

DE POSSIBILI ET IMPOSSIBILI.

g. 79. Dpessibile dicitur, quicquid contradictionem involvit. Impossibilia

E. gr. Dignum ferreum contradictionem involvit, cum fieri non possit, ut lignum simul si serrum, hoc est, non sit lignum ma8. 3i. .

Est adeo impossibile. 3 8o. Quoniam propositio universalis falsa ob desectum deter. Propositioim . minationis subjecti ex parte; falsa vero ob repugnantiam praedicati & notionis subjecti possibilis tota contradictionem involvit ν - i5. 38. 39 l; propositio universalis falsa ob defectum determinationis sub in in eosi particulari, quando nempe deficie subjecti determinatio; falsa vero ob repugnantiam praedieatiqnotionishubem p sibilis omni in eoo impossibilis es.

6. 8I. Quoniam id contradictionem involvit, ex quo colligitur, Primur mo-

muod eidem, vel propositioni alicui verse contradicit s* 46.3; dv3 impossi 'os iis su est, ex quo eodigitur, quod vel eidem , positioni alteri vera contraditat g. 79. .

Cum porro istud contradimonem involvat, cui simul tribuuntur, ex quorum uno Vel quibusdam colligitur, quod

453쪽

Part. I. Sect. II. Q p. I.

possibilia. Possibilia desi

nalis quando possibilis. Alius eis. .

alteri una eidem attributo contrariatur g. 42 ); istud impossibiles, cui mi tribuuntur, ex quorum uno vel qrubusdam colligitur , quod alteri una eidem attributo coUtrariatur i9. 79. . E. gr. Triangulum recthineum bisectangulum impossibile est , eum ex notione trianguli recti linci colligatur, duos in eodem angulos non polse esse actu rectos 9. 218. GeomJ, seu quod birectangulum esse n

queat.

q. 83. Quia istud manifesto contradictionem involvit, cui t lia simul attribuuntur, quae sibi mutuo contrari alatnr h. 28. 3O. ; imp Dile quoque isiud est, cui tuba inesse ponuntur, quae μι mu

Definitio nominalis atque hypothesis philosophica contradictionem involvunt, si per quaedam in iisdem alliimta, vel per unum eorum contrarium ejus determinatur, quod una sumitur g. 3. 4.), vel ex assumto in iisdem colligitur, quod vel ei. dem, vel propositioni alicui Verae contradicit g. 46.); definitio adeo nominatis atque hypothesis thilosophica impossibilis, si per quaedam in iis m sumta, vel per unum eorum determinatur contrarium ejus, quod una sumitur, vel exinde coliteLtur, quod vel eidem, vel propositioni alicui vera contra cie

'. 8S. P bile est, quod nullam contradietionem involvit, seu, quod non est impossibile 9 79. 3o. 33. . f. 86. Definitio nominalis di quaecunque alias sumuntur po ilia sunt, ubi ex uno ves aliqxot eorum, quae sumuntur, contrarium ejus, quod unasumitur, non determinretur g. 43. 47 sqq. . g. 87. Id possibile est, ex quo colligi nequit, quod veI eidem, Dupropositioni alicui vera coviradicit I. 83. add. g. 8I., I, 88.

454쪽

g. 88. Gi igitur possibile, cui non nisi talia ait Muntre, qua in eodem Jtibiera una observantur 68 s. add. g. 7. .

E. gr. Observamus ignem atque selem'lucere, s calefacere. Pollibile igitur est, ut unum idemque corpus εκ luceat, & calefaciat, seu ut lux & csor simul sint in eodem subjecio.

f. 89. o quoque δεο bile, cui talia attribuunturter quorum unum vel aliquot cetera ceterminari demonstrari soles 6- so. .

E. gr. Si sumis, triangulum esse aequilaterum s aequiangulum, per aequalitatem laterum una determinari aequalitatem angulorum demonstrari potet L Non igitur impossibile, sed possibile est, ut aequalitas laterum& angulorum triangulo rectilineo simul conveniat. g. 9O.

P Uile porro est, cita attribuuntur, quae perse inUicem non determinantur, fieri tumen es inter se combinari posse intelliguntur 948.).

E. gr. g. 134. sumimus, aliquid praedisari de genere aliquosu periori is lute, seu absque ulla supposita conditione, aut determinatione accidentali. Admittitur hypothesis tanquam possibilis, ubi constat notionem geueris superioris, notionem praedicati & notionem praedicati abibluti ei se possibilem & has combinari posse, ut obtineatur una complexa, per anteriora intelligitur, vel Litem per exempla patet. I. 9I.

Sisumitur, quod demonstratum est, Mi ibile esse eou

sat. oγns. DC. , s I s. sa8. 9r. 49O. S Ont. f. 83. E. gr. Propositio universiis es false ob infectum determinationis uberiti. Etenim dum demonstravimus ij. sor om), duas propositiones contrarias simul falsas esse, si de subiecto abstitute praedicatur, quod eidem nonnisi sub adjicienda conditione convenit; notionum logicarum non expers facile intelligit, praesentem hypothesin a nobis fuit se dei in istratam 9. Vs. Log. .

Ptinet pium probandi por. sibilitatem aposteriori. Peine Iam demonstrandi possibilita. rem a priori. Pelaspium eundum prinhandi possibi. litatem a prio

ptincipium

tertium.

455쪽

Part. I. Sect. IL Cap. I. g. 92. Principium Si modus, quo fieri possunt, quae simul sumuntur, demon- quarNM- strari queat; ea, quae sumuntur, a contradictione libera suur g. 49. Quamobrem se modus demonstraritotest, quo prodit aliqaad, cui Dinu insunt, vel partim insint, partim adsent, quae fumintur pidp ibiles g. 81. add. g. 49. g. 93 Principium Si ex us to colligitur propositis, vel videmonstratio- viri R nis, vel vi experientiae, ilis ossibiles. Cons. S.Ita sqq. 49Osq. E. gr. in Astronomia sphaerica possibilem agnoscimus hypothesin

de coelo motu aequabili circa tellurem ab ortu in occasum rotato,' propterea quod, quae inde colliguntur de motu primo, observationibus contentanea deprehenduntur. Quodsi hypothesis ista esset impossibilis, sequeruntur inde absurda, quae ab observationibus abhorre

rent.

-- - 49I. Log Unde patet, omnes omnino demonstrationes ostensvas niti hoe principio, ut adeo non modo per universam Mathesin, verum etiam in omni alio scientianim genere possibile agnoscatur, quod ex possibili colligitur.

colligi x Propositio praesens est inversa praecedentis, cum ea adeo non conmsundenda.

g. 96. Quaenam pessimi nonnisi impossibile directe collieituis possibili

colligantur. μ

..ie sit unde es imp bile est, quod ex altero directe colligitur, ipsum impossibile quoque imposuiu es

456쪽

Patet vero omnes omnino demonstrationes in direc .is seu apogogicas niti lioc principio, ut a leo non modo in omni Mathes, verum etiam in alio quocunque scientiarum genere impollibile agnoscatur, ex quo colligitur, quod impossibile. Quamobrem cum non dentur demonstrationes nis directae, vel indirectae β. fra. & seqq LU.); omnes demonstrationes ad notiones possibilis atque impo .libilis redu

cuntur.

. 9- 98. Si is demonstratione apo Niea ex propositione alia di- Quomodo ex recte colligitur ejus contradihoria Dera; non ex imp ibili,sed ex tym vis h ii

pessibili eοPigitur pq bile. Hypothesin theorematis praesemis l . . .

esse possibilem, tum per demonstrata' l. 93. 88.), tum pereXem ' pla , sa9. y3O. Log. patet: ipsum vero theorema in diversis ca- sibus diversimode demonstratur. Etenim si propositio universalis fuerit falsa ob desectum determinationis ui eEhi, ea non nisi in casu particulari impossibilis g. 8o. . Quamobrem cum in demonitiatione propositio absque determinatione in dato casu sumitur, non quod impossibile est sumitur & inde legitima consequentia possibile insertur; sed id, quod possibile est, ponitur & ob derei minationem in dato casu hypothesi contrariam evincitur, illud esse remavendum, consequenter contrarium huic conveniens ponen

verum alio quodam principio Vero, quo vel inscius uteris, deducitur propositio Vera illi contraria ; per se patet, quod non ex impossibili, verum ex possibili colligatur, quod possibile est, j quemadmodum fieri debebat f. 94. 93. . E. gr. Falsa est propositio, quod maris si per es non sis sphaerio & ea tanquam vera assumta directe colligitur ejus contradictoria vera : non tamen ideo ex impossibili colligitur possibile. Ita nimirum argumentamur: Cum superficies maris non sit sphaerica, partes eius omnes a centro telluris non distant aequaliter, vi definitionis superficiei sphaerae. Quoniam adeo aliae aliis altiores sunt, altiores defluunt, versus depressiores, donec in eadem altitudine constituantur, vi eorum

quae de fluidorum aequilibrio cita per experientiam clarent, tum ex Ιii 3 . demonis Dissiliae 3 by Cooste

457쪽

thematico neonformis.

Impossibile eur sit nihi.

demonstrationibus hydrostaticis liquent, consequenter singulae eandem a centro distantiam sortiunciar & hinc mare superficiem sphaericam induit. Quodsi hanc demonstrationem ad examen accuratius revoces, facile app. aret, eX eo, quod aliae partes maris aliis altiores supponantur, deduci, quod ad eandem a centro distantiam redigi debeant. Enimvero non impossibile in se est, ut partes aquae aliae aliis fiant alti res, seu ultra libellam attolluatur: etenim ipsa experientia loquitur id fieri posse, & in ipso mari hoc factum olim esse intra culose Dei conis cursu s aerae paginae testantur. Ex eo igitur, quod possibile est, deducitur, quod non minus possibile: nempe uterque status possibilis est, etsi uterque simul esse nequeat, sed quilibet suas admittat determinationes. Ex desectu adeo determinationis unius removetur unus & uno remoto admittitur alter. propterea quod uno remoto alter ponitur. 'In veritatibus contingentibus, in quarum censu est exemplum presens, satis manifestum est, quod affirmatur: enimvero in veritatibus necessariis non aeque idem patet, sed maiore attentione opus est.

f. 99.

Si possibile definitur per id, quod esse potes; possibilis δε- finitio mιλ es. Qui enim dicit, id esse possibile, quod esse

potest, is nonnisi vocis explicationem grammaticam tradit. Cum adeo verbis esse possibile di posse esse nonnisi eadem notio consua respondeat experientia acquisita, dum nunc esse obser-Vamus, quod antea non erat g. 634. Log. ; nulla utique defini.

tio est, ubi possibile dicitur esse id, quod esse potest i. g. ID.

Notis impossibilis, quod At id, quod contradictionem imvolvit, ae notio possibilis , quod At id, quod a contradictione li

berum , praxi Mathematicorum conformis. f. IOI.

Impossibile es nihilum. Vid. g. 79. 3o. Enimvero eam emerimur mentis nostrae naturam, ut, dum ea judicat aliquid esse, simul judicare nequeat, idem non esse I. 27. . Quamobrem cum judicio notio aliqua respondeat, quae subjectum cum eo repraesentat, quod eidem tribuitur sq. 38. mens sibi sit edium ita repraesentare nequit, ut idem eidem simul insit, vel

non Diuitigod by Cooste

458쪽

que semper notio respondeat.

non insit, seu simul adsit, vel non adsit. Impossibile igitur sibi repraesentate nequit, consequenter nulla ejus datur notio ij. 33. Log.). Est adeo nihilum 3. 37. l.

E. gr. Contradiictorium est simul re resedere, qui enim stat, sedere nequit, ut adeo smul stare de sedere perinde si ae simul stare & non stare. Quodsi hominem simul stantem & sedentem tibi animo repraesentare volueris; id nullo modo a te fieri posse animadvertes. Nullam igitur habere potes hominis simul santis sedentis ideam, consequenter Homo Amulsans cs sedens est nihilum.

E contrario Possibile semper es oliquid, eidemque semper P0φbi ς quod

notio respondet. Cons sit aliquid, ei. g. IO3.

Similiter Id, rei aliqua respondet notis , pqs io ,ini a.

Nos habere notionem trianguli aequilateri certi sumus , dum vi tionem habe conitructioni, demoniliare valemus, triangulum se constructum ha- m u. here tria latera aequalia. Exinde vero inserimus, quod sit possibi

CAPUT II

DE DETERMINATO ET IM

f. IOq. Usi jam sumus aliquoties termino determinati notione clara, Instit umquae Obvia est, conreniti, cum nemo non vel ex unico ex- ωιψxu emplo allato, in quo determinatum ab indeterminato distingumir, eam haurire valeas. Enimvero cum ipsam noti nem entis in genere S in Cosmologia ipsem mundi notio in specie ex notione determinationis deducamus, atque Praeterea alia in sequentibus inde derivemus, sisque -- cipium

459쪽

Part. I. Sely. II. Cap. II.eipium praebeat; ut distinctam consequamur determinati ae indeterminati notionem opera nobis danda es. Ut appareat, notionem determinati ac indeterminati claram ab exemplis obviis abstrahi posse, cogitemus notionem trianguli rectilinei, quod figura plana tribus si reis rectis terminata. Hic determinationum in numero sunt, si) quod sit figura, eaque a plana, & 3 quod terminetur lineis rectis, iisque ) numero tribus: indeterminata vero censetur linearum ad se invicem ratio. S. Io s.

Iudeterminati Si A spectetur ut id, de quo affirmari potest vel B, vel C, vel D Sc. nullum tamen adhuc eorum affirmare licet, Abi mu' i indetermino tum & quatenus vel B, vel C, vel D &α de eodem assirmari potest, determinabile. Indeterminatum adeo est, de quo nihil adhuc affirmari potest, etsi de eo quid affirmari

poste non repugnet. E. gr. In definitione trianguli, quod figura plana tribus lineis rectis terminata, rationem linearum spectamus ut indeterminatam, quatenus eae vel aequales, vel inaequales, aut duae saltem earum aequales esse possunt, nihil tamen horum adhuc affirmare licet per ea, quae indefinitione ponuntur. Quatenus tamen certum est, non posse tria gulum construi, nisi unum eorum de eodem affirmetur; latera trianguli tanquam determinabilia spectantur. Ideo dicimus in notione trianguli generali adhuc ulterius determinari posse laterum rationem. I. IO6.

Axioma flavis Per ipsam definitionem indeterminati patet q. Ios.), ex notionς io' deminatum Use detes minabile.

, Io Cue notio M' Quoniam notio determinabilitatis ingreditur notionem terminabilit indeterminati . ros. ; notio determinabilitatis prior es notisne

nati. g. Io 8.

Quomodo Ante cognosti necesse es, quod quid' determinabile, quom probetur ςsio oonstare potes, quod fit indeterminatum. Cum enim definitum quid i dςx tribui nequeat nisi ei, cui notae in definitione enumeratae simul M' conveniunt st. 3M. Log. ; probaturus A esse indeterminatum

460쪽

De DeterminatoVIndetermivato. 4 Idemonstrare teneris de eo assirmari posse vel B, vel C, vel D &α

Cum indeterminati im on possir concipi, nisi litem Conci- QxiomodoAut piatur ut determinabile f ios.); si A su orsus isdem minotum prorta inde ponitur, non to euideo vibilumes sed ut aptum te utar ad recipiendum hisqui . . . concipiatur.

Notionem imagina iam appello, qua ob quandam simi- Notioni, ima litudinem fingitur, quod non est, ut per imaginem quandam Ve- gin riae ct realuti oculis praesens sistere valeamus, quod in eos non incurrit. Notionem eidem oppositam realem voco, qiue omne fictilium excludit. Notionem imaginariam hic definio & a reali distinguo, quod nobis - . in philosophia prima propositum sit ostendere, quomodo abstrii chorum

vulgo imaginarias forment notiones , quae sensibus atque imaginationi inhaerentibus clariores apparere solent realibus. Neque enim sbium ad eas attendere debernus, ne easdem ccim realibus in praejudicium veri- tatis confundamus; verum etiam ut iisdem au inveniendum&demonstrandum utamur, quoties in . ceterarum locum absque veritatis praeju-. dicio facilioris intelligentiae gratia surrogantur: quod fieri posse ipso fa- Elo expetimur in ipsa Mathesi abstracta, ubi imaginariis multus est lo- cus. Immo ex sequentibus patebit, nos ipsium Geometriae obiectum notione nonnisi imaginaria complecti. Quamvis autem notiones ima inariae in nonnullis in locum realium utiliter succedant; cum tamen busdem non prorsuς aequivaleant, per omnia iisdem substitui non possunt. Ita in Geometria utiliter adhibemus imaginariam corporis at-' que extensi notionem, quae cum reali confusa, ubi ad Physicam & Metaphysicam transfertur, non modo tenebras affundit, sed & contradictiones parit & viam ad ulteriora praecludit. Indeterminatum notione imaginaria complexu F idem πο- Notio inderet. bis exhibemus tanquam receptaculam, cui vel quidlibet vel, ubi minati imagHquaedam iam capere supponitur, A, P, aut Caec. fit aliquod datorim, eis vibiI abiis diversum Ddere licet. Conf*.Io9. Io S. Ontologia contracta. . t Κλk Notione Diuiliroes by Coralla

SEARCH

MENU NAVIGATION