장음표시 사용
471쪽
infunt aeter alia, piae mul insunt, Atarminantur, attributasunt. Vid. f. IIO. I49. I 46.143. S. II 3. Per essentiam res possibile est. Uid. I. Iq3. Ont.& 3o7. Log. it. 3O. Ιqq. 8S. Out. Patet adeo essentiam enus possibilitate eius intrinseca absolvus. I sq. Cum essentia entis possibilitate ejus intrinseca absolvatur sentiain agno- g. Is3.) ; usuriam entis intestigit , qui Iosbititatem ejus intrinsta u. secam. agnoscit. Ita essentiam trianguli aequilateri is demum tenet, qui non solum novit . triangulum aequilaterum tribus lateribus inter se aequalibus terminati, sed& vi constructionis intelligit non repugnare, ut tres lineae rectae' inter se aequales ita invicem jungantur, ut spatium comprehendarat. , Etenim tum demum agnoscit notionem trianguli aequilateri, seu spatii tribus lineis rectis inter se aqualibus terminati esse a contradictione liberam, consequenter intrinsecam istitas figurae possibilitatem agnoscit.
Attributorum Cur attributa communia ivsint, ratio si ciens is quibosa communium dam Gentialibus continetur G. I 1. ιδε ιιε. .
Attii torrem Cur attributa propria in sint, ratio Assisiens is omnibus ossentishbus ulsumtis continetur . I 6. IV. GC. I.
Idem porro ostenditur. Essentialium ratio intrinse
472쪽
Gν modi inesse pGlat , ratio su iens in Usentialibus continetur g. 348. Ont. 3o 7. Log. 36. Ontola: cur vero actu is sint, votio vel in modis anteeedentibus, vel in ente alio ab eo, cui insunt, diverso aut pluribus istiusmodi entibus, vel denique partim in modis antecedentibus, partim in ente alio ab eo, cui. insunt, . diverso, via pluribus etiam entibus aliis quaerenda. Si ratio cur modus insit in ente ipso continetur, in modo antecedente vel pluribus modis antecedentibus contineatur ne-eesse est. Etenim in sentilati Asratio esse nequit I. II 6. I 48. neque ira attributis q. 146. II 3. I 8.). Quodsi ratio intrinseca nulla detur, cum sine ratione sussciente nil quicquani esse possit o.); ea contineatur necesse est in ente alio ab eo, cui modus inest, . diverso. Quodsi aliquid rationis intrinsecte detur, sed quae ad , determinandum modi actum sola non sufficit; ut altu insit aliquid praeterea rationis extrinsecae accedere debet, conse. quenter ratio sussiciens partim in modis antecedentibus, partim in ente alio aut Pluribus aliis ab eo, cui modus inest, viversis
continetur. g. I 6LEUtia illa, quae ab alio ente dato diversa sunt, externirap. Emium ex pellamus, respem nimirum hujus entis, quod modo quocunque t norum de ad ista referimus. g. I 62. Si ratio, eur modus enti asta insit, partim in modis an- Modi unius ieeedaneis, partim in entibus exterruis continetur; Ier modos an
' E. gr. Corpus humanum datur per strutharam organicam & mixtionem fluidorum ac solidorum, quemadmodum infra patebit. Ex iis tantum a priori intelligitur, praeviis quibusdam mutationibus aliis ab hac vel ista causa morbifica datum quendam morbum produci posse, qui absente illa dispositione intrinseca produci nequiti Patet adeo ubi iam praeviis quibusdam in corpore humano mutationibus essecta suit quaedam ad morbum dispositio, facilius utique fieri posse, ut homo inmoribum incidat, quam ubi ista adhuc abfuerit. vi structum corporis ex
473쪽
casu alias. Modorum possibilitas
tributi instar sit. uretram sit attributum proprium;
M dorum possibilita inter modo, reterenda. Quorum inessent i a ratio
mixtionis partium solidarum & fluidarum possibilis est ad morbum di
spositio & hac praesupposita ipse morbus, qui causia externa accedente actu adest. Confirmatitui hic dicta experientia. quando observamus, eandem causam eXternam non producere in omni corpore morbum, quem in uno efficit, veluti cum videmus, cibum quendam uni esse salutarem, aut saltem innocuum, qui 'alteri fuerat nocuus. I. I63.
Q ο ratio si iens , cur modus quidam reti insit, in plu
ribus modis antecedaneis contineatur, ita ut modus quidam Praesens vi anteriorum determinet quendam alium, modus hic praesens vicem entis externi in casu praecedente subit, cetera in utroque casu eadem sunt. Patet igitur in hoc quoque casu per modos auteriores solos, visimo nondum posito, tantumn γλ propius determinari posbilitotem ejusmodi, qui rationem sincientem in pluribur antecedaneis habet i st. ιG. I. f. I . Modorum possibilitas, quσrum ratio in essenitialiAu eontine.
tur , inter nitributa referenda. Cons. 3. 36. II3. I E. gr. Divisibilitas parastelogrammi per diagonalem in duas partes aquales determinatur per parallelismum laterum parallelogrammi eorumque numerum ij. 33,. 3 T. Geom. atque adeo eius attris
. I. I 6s . . Modorum pGdilitas quorum ratio si iens in Omnibur essentialibus uisumtis continetur, es attributum proprium', quorum vero ratio in nonnullis essentialitus continetur, es attributum commune. Vid. 36. II3.I46. Add. . IIq. Log . . I 66.
474쪽
. I 68. entia definiri potest per M, quod primum. de ente comi-pitur es in quo ratio continetur si ciens, cur cetera vela insint, vel inesse posui I. II 6. IψΦI6a. . os. ID. Notis ista essentiae, quod' primιm, quod de rete concipi fur er ceterorum, cur infant, Del in es sui, rationem conti velit, es notiori pias ophorum conformis.
Quod exsit, id est possibile. Cons. I. S 3 132.
Idem vulgo ita essertur; Ab esse ad posse valet consequentia, seu, quod perinde est, ab existentia ad pessibilitatem valet consequentia. Atque hinc patet modus comoscendi a posteriori, quaenam pollibilia sintu
s III. . Quod ossibile est, id non ideo exsit. Ponamus quod pos- sibile est, id ideo quoque existere; nunc Vide I. 9o. 9 I. .
Vulgo propositio in efferturi A p e ad esse non valet consequemtia, seu, quod perinde est, a possbilitate ad exibientiam non valet
. Hinc consequitur possibilitate existentiam non de terminari II 3.); cumque adeo possibilitas non sit determinans, nec existentia determinatum f. II . , patet porro, posbilitatem non esse' rationem si eientem existentia ρ Ii 6. , atque adeo ex eo, quod aliquid fossibile a priori agnoscatur, nondum intesii. o, cur existat c' , . I. I73. Praeter possibilitatem entis aliud quid actu e requiritur,ut emit. 7o. III sq). S.I74
Definitio essentiae nomi. natis. libus eum notione Phi. io se omineonformitas.
Ptineipium possibilitatem a posteriori cognoscendi. Possibilitas ad existendum insuffieier . Ratio existen. tia semelena inpossibilita.
475쪽
Definitio entis actualis &potentialis.
tentia proxima S remota definitio.
r74 Hinc misentiam desinio per complementum possibilitatis: quam definitionem nominalem esse patet f. i88.&ad reete philosophandum utilem ipso opere experiemur. Dicitur existentia etiam Actualitas. I. Ips. Ens, quod existit, dicitur em am ale, vel etiam res acturquod vero ad alia existentia relatum in iis habere potest rationem sussicientem existentiae suae, eus potentiale stir ens Iotentia appellamus.
E. gr. Arbor, quae eX semine prognata tu molem excrevit, existit atque adeo res acturie est. Quodsi vero consideremus semen vi structurae suae esse foecundum, arbor in eadem delitescens existentiae non repugnat. Quodsi porro perpendamus, istiud solo fertili committi posse, quod & pluvia, & rore irrigatur de calore solis fovetur; arborem ex eodem prognasci 5: perinde ac alias arbores existentes in molem excrescere posse intelligimus. Arbor igitur in femine delitescens. quatenus per entia alia existentia ad actum deduci potes, est ens potentiale.
f. 176. Si entia illa jam existunt, in quibus alterum rationem sufficientem existentiae suae habet, seu brevius, si ens potentialerationem sufficientem existentiae suae habet in entibus stinialibus; ens dicitur inpotentia proxima: si vero entia illa nondum existunt, in quibus rationem susscientem existentiae suae alterum habet, seu brevius, si ens potentiale rationem sussicientem exi- stentiae suae in entibus potentialibus habet, ens dicitur in potentia
E. gr. Arbor latens in femine foecundo est res a sis in potentia proxima. Existere enim potest, si solo foecundo committatur semen, 'luod stato tempore pluvia ac rore irrigatur radiisque silis lavetur. Existit solum foecundum & cum natura stato tempore pluvias ac rorem producat, perinde est ac s actu existerent ros & pluvia, consequenter respectu seminis terrete committendi pro actualibus habentur, aut salaem Probabiliter pro talibus sumuntur. Enimvero si assensus propos- soni Diqiligis b Corale
476쪽
tioni cuidam dandus ter deurons ratistrem extorqv ndus, nec forma δε--ν frat/Mus genusia1 fuerit ριν gressa, nee principia clemonstren li nna certa ; etit is eis in potentia remotae ctenim & idea sormae ctenroiissim- , tionis, cluae animo ad astensum perducetulo obversari debet, &assen- , sus certus, qui principiis piaebendus, cum nondum editi Liat, entia potentialia sunt. .
g. 177. Dantur autem gradus potentiae existendi remotae, ita ut Gradus poteruens unum existentiae dato stra tuum numero propius censeri possit, quam alterum. Etenim se entio ita, tu quibus ens quoddam datum rationem existentne suae habet v et se successive exsoniptavio exi vela propius hiabetur, quo istra ista Intermediu proe- extiterint e quod reEte fieri vel inde patet, quia alias diversa a se invicem discerni non possunt. in E. gr. Filius di Nepos a Sempronis iam pubere progignendi entia ρο- tentialia sunt, cum is gignendi potentia praeditisiuxin inducere posti quam n9n esse sterilem suppontinus, quod proba talis pia suma- 'tur. Quodsi quem suppotitio turbet, is supponat in lium & viduam, quam ducere valet, iuvenculam in brevi nianimonio generandi potentiam probasse. Iam si ex hoc matrimonio prognatus filius uxorem ducat, ex eo demum Sempronis nascetur nepos. Patet vero Pilium s Nepotem Sempronii ab actu exissendi non eodem intervalla remo- 'veri: Filius enim existere potest, s Sempronius ducat uxorem, at ne-- , pos existere nequit, nisi praeextiterit filius atque is itidem uxorem duxerit. χ
- . Propositio praebens est notis communis, IuXta quam Vulgo Iudicant aviti dedum omnes de existentia entis in potentia remota. Etenim si quaesiveris, an ine.
pronepos existere possit Sempronsi, niti prae exstetit nepos & filius ciusdem; nemo non affirmabit, impossibile essis ut pronepos Sempronii Nascatur, antequam nati fuerint filius & nepos
477쪽
Affectionum - sntia defiiiiiio. Quaenam me sub se complactantur Identitatis definitio.
DE IDENTITATE ET SIMILITUDINE.
I I79- . 'Prr Uectiones entis intelligimus quaevis ipsius praedicara, quorum ratio vel in essentia sola, vel una in aliis ab eadem diversiis continetur, sive ea enti intrinseca fuerint,
sive extrinseca. f. 18 . ecti oves eum attributa, tum moris , consequentre o
Latius tamen patet assectionis, quam attributorum & modorum simul sumtorum nomen, cum etiam predicata extrinseca sub isto comprehendantur, quae respectum quelidam entis unius ad alterum involvunt, veluti cum unum altero majus vel minus dici ur. g. I 8 I.
dicuntur, quae sibi invicem sit bstitui possunt silvo quocunque praedicato, quod uni eorum vel absolute, vel sit bdata conditione convenit Facta nimirum substitutione perinde esse debet, ac si nulla facta fuisset.
Si potiamus, mortuo Cois doctori publico succedere Tisium, atque hunc publico munere docendi ita defungi. ac si Casu adhuc eodem iungeretur; erit Titim idem doctor, qui suerat Coius, nempe ratione publici docendi muneris Cisjus & Titim iidem censentur. I. I8a
478쪽
s. 182. Numero vero idem est, quod de se ipso affirmari potest Numero idem in singulari, seu quod bis existere repugnat. Dicitur cliam Idem dyum. '
E. gr. Hoe triangulum de seipso praedicari potest, cum hoe triangu- Ium sit hoc triangulum, non aliud, idem etiam bis existere nequeat; est igitur numero idem. 6. I 83.
Diversa sunt, quae sibi invicem substitui nequeunt salvo Piversi deta, . omni praedicato, quod uni eorum vel absolute, vel sib data conditione tribuitur. Facta nimirum substitutione praedicata unius vel repugnant alteri, Vel saltem non conveniunt. S. I 84. Numero contra diversa sunt, quorum unum de altero di in singulari affirmari nequit, seu quorum unumquodque propriam sibi habet existentiam.
E. gr. Sint duae personae Dannes atque Iacobus evidens est, dici non posse Damiem esse D.obum, nec Iacobum esse Ioannem. Inde adeo intelligitur, Ioannem esse a Iacobo de Iacobum a Danne diversum. Idem etiam exinde intelligis, quod Iacobiu propriam sibi habeat existentiam perinde ac Ioannes. f. I9y.
Notio identitatis di diversitatis , quam dedimus es usui Notio ident,
quendi conformis atque communis. g. I 86. quendi eon. Quae eadem sunt, ea sub commvni quadam votione continentur i. g. i 8a. Ont. & f. 282. Log. . Communis E. gr. Pondera discemimus per monem ad pondus aliquod datum ' φφ n quod libra, vel uncia appellari tote , Communis adeo ponderum eorundem notio est, quod habeant ad libram. Vel unciam eandem rationem, nempe pondus trium librarum idem est cum alio pondere trium librarum; pondus septem unciamin idem est cum pondere alio septem unciarum, quatenus unumquodque eorum spectariar ut pondus, hoe est, ut massa determinatae gravitatis. Quodsi suegni pondm duo mum tabrarum, quorum alterum plumbo, alterum lapisse sectum, uolam
479쪽
vultio utrumque idem pondus appellamus reddentes hane rationem, quod utrumque sit trium librarum.
Identitas ex notione comomuni collecta.
Quid ex Idemittate rationissumetentii in duobus casi-hus sequatur.
couti ti. V. ISI U0.I. Mirifice hoc principium cognitionem humanam amplificat, dum eo. gnitionem sngubirem 6 particularem ad universitem & univerbalem ad terminos legitimos reducit, ultra quos eam eX tendere non licet. E. gr. Plumbum in aqua amittit aliquam ponderis sui partem. Plumbum hic cons deratur tanquam soli luna grave & aqua tanquam fluidum grave &illud quidem tanquam hoc ipecifice gravius, cum ratio ponderis amissi deprehendatur in eo. quod plumbum sit solidum specifice gravius sui- do, in quo demergitur. Patet adeo, quod plumbo quodvis corpus solidum grave&aque quodvis sui dum scii do specifice levius substitui pos. 1it, atque adeo recte colligatur, quodvis 2lidum grave in fluido specifice leviori ponderis sui partem amittere., β. I 89. Si in duobus easibus eadem ratio si iens ponitur in utroque etiam idem propter eam est, seu, quod in uno casu vi illius fuit , elion; in nrtet ovi Cyusdem esse debet. Vid. f. I 8 I. II 8..
Si expetientia observavin us, aquam in ahcno igni superimpostam ebullire; statim hinc colligimus, si denuo aqua in alieno igni superimponatur, eam denuo et ullire debere. Etenim cum piista ratione sunscierite ponatur id. quod Per eam potius est, quam non est . D8 ), dum aquam in alieno igni luperimpositani ebullire observamus, ut aqua ebulliat rationem sunt citi,tem esse existimamus, s in alieno igni superimponatur. Quina Obrem cum colligandus, aqu3m in alto casu itidem ebullire debere, si ea in alieno igni luperimponatur; ecquis non videt, nos hoc colligere vi notionis, quod eadem ratione suffciente iterato posta, denuo etiam poni debeat, quod in altero casu vi eiusdem erat. UOa
480쪽
E. gr. Duo tri ingula aequilatera eandem essentiam habent not. f. I 3 l; ibis quod vis etiam eiu um tres habet angulos inter se aequales & quod is eurum per altitudinem in duo triangula congruentia resbl-Vi potest i 8s. Geom. , quodvis eorum circulo inlcribi potest ρ. a 9 T. Geom.).f. I9I.
Si duo vel pluinet entia eandem desinitionem habent, eadem Praeseata en-issis conveniunt fraedicola abolata es sub eadem conditione eadem tium erutilam quoque praedicista opothetico s . uo. I. definitionis.
f. I92. Si determinantia fuerint eadem, determinata quoque eadem Identitas de- .f. 18 l. 28. . terminato.
dem sunt g. I 8I J. terminMDTheorema praesens non abhorret a notione communi. Etenim aequilibri um determinatur per pondus in altera lance tanquam contrapondium positum. Enimveio si pondoxa A & B tanquam contrapondia sibi mutuo substituuntiar, 1alvo aequilibrio; ex identitate determinis, quod hie est aequilibrium, colligimus identitatem determinantium, nempe Ponderum A de
In omni propositiove vera eodem semper rutio est, mrprae R. loeut νεα.dientum subjecto conveviat in cofuseiugiituri. Etenim in Propossi' dicitum QNtione universaliter assirmante Vera j. q8O. Log. 3, consequen-jecto conveter S in particulari g. 481 LN. , praedicatum per se ectum nia quando eiusque determinationem, seu Per notionem subjecti S 33. LVJ determinatur. Est i itur notio subjecti determinans, praedicatum, quod eidem tribuitur, determ marum It 4 3. hiare
cum determinans sit ratio susiiciens determinati s. II 6.)- Mmm 3 si de