장음표시 사용
631쪽
omtrariere eur in finitum dat. Entis finiti definitio. Εntis Infiniti notio ae dessinitio.. Emis insiniti immutabili
Cur praetere semiam Umtum insint attributa. Modi analo. gi triinente insulito.
6ia Part. II. Sect. II. Cap. III.
In propositione praecedente & eius corollario presente contineturgetiuina notio entis finiti, aut, si mavis, substantiae sinitae. Scilicet inente finito seu substantia finita concipiuntur quaedam fixa, quae esse. tiam & inde resultantia attributa constituunt, & praeterea quaedam limi rationes ejusdem variabiles, quibus variatis alius aliusque prodit eiusdem status: ut adeo ens omne finitum per essentiam suam sit mutationi obnoxium. Atque hoc ens finitum reale est, cui in sinitum reale opponitur, quale est Deus, diversum ab infinito imaginario Mathematicorum, de quo paulo ante diximus. Ex progressia autem contabit, hanc ecte notionem entis finiti foecundam, unde veritates tam theoreticae, quam pracscae magni momenti, nee minoris utilitatis deducuntur.
q. 836. Ideo enti finito tempore diverso contraria convenire possunt '
E. c. Calor & mgus contraria sunt. Unus tamen idemque lapis nunc calidus, nunc frigidus esse potest.
f. 837. 1 adeo mitum reale est ens, in quo omnia simul .inesse nequeunr, quae eidem actu inesse possitnt. f. 838. Ens insultum, quod finitum non est g. 3 3. 3, steressive alios aliosque satus habere nequit sed ut est, quo esse potes C . O . vid. ν. II. ΙΠ- Π7. I.
632쪽
non agnoscit, cur actu unquam infit. E. gr. ostendemus in Theologia naturali, Deum libere creasse hoc universum, consequenter absolute eidem non repugnasse decretum de mundo non creando. Quoniam tamen Deus libertate usius, quemadmodum decet rationem summam, qua eminet, potius existimavit condere mundum, quam eundem non condere; ideo rationem sussicientem de mundo non condendo in eodem deprchendere non licet, consequenter nec istud decretum in Deo unquam fuit, sed potius decretum contrarium de mundo condendo. Hoc igitur decretum de mundo condendo est analogum quoddam modi.
Per eminentiam esse dicitur ens, quod proprie loquendo Perstinis non est, ubi tamen quid habet in se, quod vicem ejus supplet, ''
quod Proprie eidem tribui repugnat.
o4. 84I 8 s. modifieabiis Nimirum per eminentiam ens infinitum dicitur modificabile, qua qμ -'tenus praeter ea, quae absolute necessaria sunt, dantur in eodem quoque alia ,. quae absolute necessaria non sunt, sed hypothetica necessitate tantummodo insunt, ita tamen ut impossibile sit, oppositum eo- nam unquam actu inesse. Vid. non f. 8 a.
f. 847. Quoniam igitur substantia est sti ectum perdurabile S Em infinitum modis bile L f. 7680, ens autem infinitum perdurabile sq. 844.ὶ sub ac modificabile ner eminentiam I. 846. ; ideo ens infinitumi in v eminen iam substantia dicitur.
633쪽
Actio entia infiniti qualis. Natura entia finiti. Natura entis infiniti. Entis inde. pendentis aedependentis definitio.
614 Pare. II. Sect. m. Cap. I. g. 848. Aelio euri infinito per eminentiam competit. Vid. g. 7I3. 839 8έ6. 71O. 843. g. 8 9. In ente finito simplici vis limitata concipienda, qua satur conlisuo mutatur g. 83 l. 776. 468. 729. 727. ' quidem lege, ut praesens contineat ratiouem sequentis S. TO. . g. 8So. In ente infinito stapliei vis illimitata concipienda, qua simia actuantur, qvierunque per essentiam ejus actu eidem inesse
f. 8II. Ens unum A dicitur dependens ab altero B, quatenus eius, quod ipsi A inexistit, ratio in hoc altero B continereri Ex adverso Ens quodpiam A independens dicitur ab alio B, quatenus ejus, quod ipii tribuitur, ratio extra ipsum in alio B
634쪽
De Dependentia rerum eorumque Relatione. CasE. gr. Servus apud veteres actiones suas liberas non suo, sed Domini sui arbitratu determinare cogehatur. Ratio igitur, cur haec potius faceret servus, quam aliud, erat voluntas Domini. Servus adeo in actionibus suis liberis dependebat a Domino. Ex adverso rationem existentiae suae in seipso continet Deus. Ipse igitur in existendo independens ab omni ente alio.
E. gr. Calor est modus lapidis. Si is eidem competit. quatenus radiis solaribus expositus est; lapis a sole quoad calorem dependet.
f. 8 S. Si entia duo A & B simul consideramus atque ea, quae ipsis in se speimitis seu absolute conveniunt, perpendenteS Porro inquirimus, an inter ea, quae ipsit B conveniunt absblute, quid. piam occurrat, per quod aliquid de A intelligi pollit, quod absque eo intelligi non poterat, adeoque non nisi praesupposito B;ens A referri dicitur ad alterum B. Et eodem modo ens B referri quoque potest ad ens A.
E. gr. Adamus genuit Cainum. Si Adamum in se consideras, eidem tribuitur actus gignendi, quem exercuit, Caino nondum existente, &actus iste gignendi intelligitur, etiamsi de non cogites. Ex adverso sit Cainum in se consideras, inter ea, quae ipsi absolute tribuenda sunt, praedicata deprehendis, quod non prodierit a seipso, sed ab alio, nempe in Adamo fuerit genitus. Quod si iam de Adamo & Caino smul cogites atque ad animum tibi revoces, quod Adamus genuerit Cainum di Cottius ab Adamo fuerit genitus, consequenter dependentiam - Caini
in agendo. Dependentia in patiendo. Emia unius ab altero dependentia quoad
635쪽
Relationis deis finitio. Relatio iii quouam eon. sistat. Fundamenti relationis &
Caini ab Adim in eo perspicis, quod is existentiam fuerit consecutus ope cuiusdam actionis Adamis Adamum ad Colatim & GD um ad Adammu rcfers. Resers ninitrum Adamum ad Ccinum si perpendis, quod ille l: unc genuerit. Caimvn autem ad A fis m, si ad id potissimum attentiOItem convertis, quod Carisin sumi genitus. Priori respectu intelligitur, Admnum esse piat rem Caini; potariori autem Patet, Crixum cile filium Adami. g.
Quod rei absolute non convenit, sed nim demum intelligitur, quando ad alterum refertur, id dicitur De Adamo in se considerato non 'intelligitur, quod sit pater; nec de Caino in se spectato, quod si filius: sed illud demum pstet, uia Ada-
ω s ad Gisi I rescitur ; hoc autem constat, ubi Caintis rosertur ad Adamum. Esse igitur patrem, quod unico nomine paternitatem dicimus, est relatior esse situm, quod unico numine siliationem appel- lamus, itidem relatio est.
I. 8 7. Relatio nultam evii ' realitatem superaddit, quam in se spectiatum non habet ς sed nonnis in dependentia quadam entistivius ab altero sive vera ive seu consistit. VId. g. 8 6.8SI. 8Ia.). g. 8S8. Ratio relationis , seu id, unde intelligitur relationem adesse s l. 16.), Tundamentum relationis dici consuevir. Res autem sive Entia , quae ad se invicem referuntur, dicuntur
Relatu. Ratio, cur Adamus sit pater Callai, haec est, quod actu gignendi ab illo exercito hic exissent lana suerit ccnsecutus. Est igitur funda. mentum paternitatis, tanquam relationis specialis, adeptio existentiae, quae de Calvo praedicatur, ex actu gignendi Admur. Etenim non ob nudum gignendi ac uindicitur parens Cumi, sed quatenus peteundem Ginus existensiam fuit adeptus. Ex adverso ratio. cur Cai-mta dicitur filius Adiam1, liaec est, quod Adamus actu gignendi misten. tiana largitus fuerit seu causa extiterit, cur existat Cusertis. Fuit damentum igitur relationis Cisini ad Mamum cst Iargitio existentiae peractum gignendi. 8J9
636쪽
s Se ; B alitem Iecutum fuisse dicitur. Quodsii intervallum istud
longius fuerit veluti aliquot seculorum, A dicitur antiquum, Bautem si nostro tempore vel existat, vel eidem proximum. Alias A dicitur vetus, B autem no Pum.
Relatorum unum, quod ad alterum resertur, dicitur Subrectum relatι ovis; alterum vero, ad quod aliud refertur Terminus relationis. Dicuntur autem Correcta duo relata, Quorum unum alterius terminus esse potest.
S. 86s. Notio relationis, quam dedimus, eonvenit eum notiove eommvnti Relata definiri solent cum Aristotele Per ea, quae habent totum suum esse ad aliud, seu quorum totum est. est se habere ad aliud, vel referri ad aliud.
Relationet en . tis triginiere. Relationet seis eundum qza litatella αquantitatem. Relationes se.
xistentiam. Definitio antiqui, veteris Rnovi otc. Relationes se. eundum exi. stentiainsuc. eelliv . Subject i relationis I teris mini, nec non correlatorum definitio. Notio relatio. nis laum iisui loquendi coli. formis.
637쪽
nitio. Prioritas prin-eipii resipediuprincipiati.
g. 866. Ρrincipium dicitur id, quod in se continet rationem at erius . Principiatum vero, quod eidem Opponitur, appellatur, quod rationem iiii in altero habet. q. 867. Principium praecedit principiatum consequenter principium principiolo pr ius est i st. cit. I. Vid. S. 866. II 8. g. 868.
Prineipiati δο- pendentia a principio. Vis quale principium. Idem porro expenditur. Substanidi qualis.
Principiatum a principio dependet Of. δII. . Cons . δ σε. . f. 869. Vis es principium actionum os. 7aa. δ . .
q. 87O. Quamobrem cum actiones sint mutationum quaedam species 97i3. 3, vis autem actionum sit principium cI. 869. ;vis es prιncipium mutationum. q. 87I. Sid antia finita continet in se priscipium mutationum. Vid. g. 793. sq. 849. 87O-794 79 g. 872.
Quod in se continet principium mutationum, sub iantia est. Vid. 3 87o. 776. 793-768. 764
f. 873. En. Infinitum Ens infinitum principium mututionum per eminentiam quale. continet. Vid. 83O. 839. 846. 7o . ΥψI. 866. g. 874.
Quod si principium in se continet rationem possibilitatis alterius, principium dicitur essendi: si vero rationem actualitatis, princi tum flendi appellatur. g. 87I. hisitirco by COOgle
638쪽
g. 87s. principium essendi modorum, modi mitem Modorum utit antecedentes dientia ab eo, et i ipsi insunt, diversa sunt priu- p H, ipk cipia seni modorum 87 . Vid. f. I 6o.
g. . 876. Principium cognincendi dicitur propositio , Per quam in Prineipii eu. relligitur veritas propolitionis alterius. gnoscendi de
F. 877. Si datur principiatum, datur quoque aliquod principium Principii eum i s . I. privet piato g. 878. Posito principio ponitur principiatum. Vid. l. 866. Us. g. 879. Notio principii est conformis notioni Arsotelis. Terminus principii ex philosophia insoletica est desumtus. Arsole.
Ies Vero Metaphys lib. s. c. I. principium esse ait primum, underes aut est, aut fit, aut cognoscitur. Hinc D. Thomas principi- stoteliea. iam in genere esse pronunciat, unde aliquid modo quocunque Procedit. f. 88 . Principium internum est, quod in principiato eXistit. Prineipii in- Priscipium vero externum est, quod extra principiatum ex- terni ct exter
Principium essendi domus est materia , ex qua extructa fuit: principium autem fiendi architectus, qui ideam ejus animo concepit & juxta eam eandem excitavit. Est vero materia intra domum nec ea stablata domus subsistere valet. Quamobrem principium internum est. Ex adverso architectus extra domum existit eodenique abeunte domus, quam extruxit, sine eius opera subsistit; neque amplius ullo modo ab eodem pendet. Est igitur principium externum. Patet, ideam quoque architecti esse principium domus extruendae; sed externum. .
f. 88I. . est principium, a quo existentia sive actualitas cauis defini Ii ii a
639쪽
Part. II. Sect. III. Cop. nentis alterius ab ipso diversi dependet tum quatenus existit
tum quatenus tale existit. Civotum vero dicitur principiatum, cujus existe tuta sive actualitas ab ente altero a se diserso dependet, tum quatenus ipsum existit, tum quatenus tale existit. 882.
istrςnxi . E. gr. Architectus est principium externum aedificii; de idem causa aedificii. Est igitur causis aedificii externa. E contrario materies principium aedificii internum; & eadem est causa ejusdem. Est igitur causa aedifieii intenaa.
Rotio, cur causatum exsat, vel etiam tale existat, in causa continetur, conse*uen rei per notionem cause intel itur, cur cassatum ex stat, vel tole existat 9. s6. Vid. g. 866. 868. 88i.
Ita in architecto continetur ratio non modo, cur aedificium existat, 1ed etiam cur existat tale. seu hanc potius habeat formam, quam aliam. Similiter in materie continetur ratio, cur aedificium tale potius se, quam aliud , v. gr cur constet muris ex lateribus constructis, cur fornices habeat, & quae sunt alia huiusmodi a materie dependentia. Causalitatis definitio.
g. 88q. Ratio illa in causa comenta, cur causatum vel smpliciter existat, vel tale existat, est illud ipsium, quod ciausialitatem appellarunt Scholastici.
Ita causalitas in architecto, qui est causa aedificii, siunt actiones mentis, quibus ideam aedificii somπt, & actiones extrinsecae, qui. bus adificium iuxt.i eam in charta delineat, vel iderm materi:ilem ejusdem coistruit, atque actiones f. brorum di operariorum diligit, ut aedificium ideae isti consorine extruatur. Similiter attributa materiei vel etiam ellentialia eiusdem, Per quae apta deprehenditur, ut a disicium tale consti ut ex ea potuerit, sunt causalitas.
g. 8 I. Si plures fuerint causiae ejusdem causati, hoc est, si existentia alicujus rei vel simpliciter, Vel ut talis consideratae a rebus - pluri Diqitigeo by COOste
640쪽
verso causarum genere, sive in codem fuerint. Ita architectus & materies sui it concaustae aedificii, sed in diverso causarum genere.
q. 886. Causa, cujus causalitas in altione consistit, est Cassa es Notio eausa ense ut adeo ens sit αιρον ir siciens alterius, cibus octio es ratio existentiae alterius f. 883. 88 . . Causarum, quod a causa cffciente pendet, dicitur est octisse ut adeo estiemis sit cus, cujus existentiae seu actualitatis ratio est actis entis alterius C f. III. ΙΙ - .f. 887. In eavfa esst iente datur dipotentia Vid .f. 886. Iro. 7I6.3, Causa effici. es vis agendi 9. 886. 7a3.ὶ idem patet ex j. 886. 7al sq. em qualia. f. 888. Si effectus dati causa essiciens nonnisi unica suerit, Cau- Causiae solita fa es teus Dutaria, vel etiam C. Viristitatuasi inplicitur dicitur, rixdςinitio. propterea quod causa essiciens etiam simpliciter causa appellarisbleat, utpote quae a plurimis pro sola causa vera habetur. f. 889. Si fuerit series causarum essicientium A, B, C &c. ita causessiciens ut B sit emetus ipsius A, causa vero ipsius C S a causa C proficiscatur effectus E; dicerur C effectus, E causa sciens proxima, B autem S A erunt remotae, & quidem B causa propior quam A, A autem remotior quam B.
E G. Patet gignit filium, atque adeo eius causa effciens dicitur. Pater genitus est ab avo atque adeo avus eli causa efiiciens patris. Quoniam vero pater non potuisset gignere filium, nisi ante genitus suisset ab avo; ideo ab actione avi, qua genuit patrem, Pendet quoque existentia filii eius. Est igitur di avus causa effciens nepotis. Dicitur autem pater causa inciens proxima, avus vero causa effciens re
f. 89o. Si actio causae essicientis proficiscitur avi, uuae eidem Petau 0 M'