장음표시 사용
741쪽
que adhaeret. Ita homo vehitur navi vel curru, in quo sedet. 3 6. Vis dicitur mortua, quae in solo conatu ad motum subsistit. Dicitur etiam elementaris. φIstiusmodi vis mortua est gravitas, quamdiu grave ex filo suspensun des idere nititur, descendere tamen actu nequitis 3 7. Vis viva dicitur, quae cum motu locali conjuncta & ad motum localem porro producendum tendit. Istiusmodi vis viva est in gravi cadente, ubi iam aliquem celeritatis. gradum acquisvit. 338- i, Vis primitiva quae omni corpori per se inest, seu
cujus non alia datur ratio, praeterquam in elementis.
Quamdiu itaque elementorum determinationes intrinsecae, - seu generreae dispecificae ignorantur; tamdiu vis primitiva inred, gibili modo explicari nequit CITI. Cosm. Iaa.IC Ovt. . g. 36O. Quoniam vis activa corporis sive motrix instar substantiae concipi debet sq. I 69. , utut talis non sit, sed saltem appareat g. a 8J; substantia vero est subjectum perdurabile di modi.ficabile I. 68. Ont ); vis primitiva utique es sud subjectum perdurabile Er modificabile, haecisis modimationibus actualibus spectatum, consequenter istis dicitur primitiva, quatenus subsanti litos eidem tribuitur, seu tales tribuuntis aeterminationes conflantes, ob quas modifizationis capax, nempe per celeritatem s
742쪽
f. 36 I. In reddendis rationibus phaenomenorumsperialium, seu re- Anm Hinrum sensibilium , non recurrendum est ad vim primitivam. Cum prifinxi m
enim per rationem sussicientem intelligatur, cur quid potius sit, 2 si bi λ. .
quam non sit f. 16. Ontos.)ς vis primitiva rationem sussicientem minorum. Phaenomenorum specialium , seu rerum sensibilium mini.
me continet, quod in dato quolibet casu speciali manifestum est. ΚPer rationes nimirum remotas, quae e lusis remotis insunt, nonnisiphaeitomena generalia explicantur , & quo rationes sunt remotiores, eo quoque phaenomena sunt generaliora, quae per ipsas expliacari possunt. g. 362. .
Vis derivativa est, quae per modificationem vis prim, Vis derivati.
Ilvae resultat. ι vae definitia. . Nimirum hic spectamus vim motricem, quatenus actu modificata est, cum vis primitiva spectetur ut modificabilis. Vires adeo derivativae sunt, quae a gravibus. cadendo acquiruntur, itemque vis derivativa est, quae a pul ere pyrio globo ex tormento eXplodendo imprimitur. Ratio denominandi, desumta esse Videtur ab eo, quod apparet. Etenim si globus unus in alterum incurrit, unus aliquam vis suae partem amittit, sed e contrario alter partem aliquam acquirit. Unde vulgus sibi imaginatur, motum, quem cum vi motrice confundit, ex uno Qbiecto migrare in alterum. Vis adeo corpori uni derivatur a corpore altero. Enimvero denominatio etiam cum rei veritate consistere potest, cum eatenus vis a corpore altero in conflictu aequisita diei pollit a vi alterius corporis derivata,/quatenus in Vi corporis incurrentis continetur ratio, cur vim quandam acquirat corpus alterum antea ' . quiescens. S. 363. . ' .
me derivativa per eorθorum inrer se eonfictus resistat. Vis dorIntila. Etenim vis derivativa per modincationem vis primitivae resultat unde duive l. 36a , consequenter dum ejus celeritas 9. Is3.1 aut directio variatur gI63. , adeoque motus corporis determinatur I a. .
Quoniam itaque motus mutatio nulla accidere potest nisi per Υy yy a con
743쪽
Quomodo exsplicetur. Celeritatis disfusio in motu rectilineo. Celeritas eor. Poria vecti Corporig tracti uel trusi e terit . Num vehena agat in id, quod vehitur.
I. 364. Vis derivativa resultat per limitationem vis primis να ν 31a. Cosm. mo. Out.I. I. 36s. Vires derivativae intelligibili modo expiarantur per requ-DI motus Of.36a I. Vires ergo derivativae intelligibili modo
eXplicantur, ubi rationem modiscationis earundem dederis 36. Ont. . Quare cum vis motrix in conflictu corporum, Per quem vis derivativa resultat l3. 363.), juxta regulas motus modificetur Τ. 3oa. ; per eas intelligitiir, cur vis primitiva in dato casu ita potius modificetur, quam aliter, consequenter ratio mo dificationis per eas redditur ig. F6. Outol. .
q. 366. Si corpus in linea recta movetur , tota ejus massaseupari
omnes eadem refereritate moventur. Patet enim omnem male riam, quae cum corpore movetur, adeoque totam ejus massam i g. 6. Mecb. , eodem tempore per idem spatium trans ferri g. 668. Oviol. . I. 367. Corpus, quod vehitur, Er alterum , a quo vehitur, is motu rectiliveo eadem celeritatate moventur Cp. 366. IV O M. 3 r. OutoLI. g. 368. Corpus trudens es' quod truditur, trahens ae quod tra bitur, eadem celeritate moveri debent ν. 361. 33δIesos 3 r. Oiat. ., g. 369. Si corpus vehitur, alterum, a quo vehitur, in iis tos
744쪽
Videmus enim currum onustum difficilius trahi, quam vacuum, &equos currum trahentes celei ius incedere, fi suerit parum onustus, quam ubi ingens onus eidem incumbit.
Dum equus currum trahit, currus eidem vi inertiae sibi propria resistit, atque eatenus equus in currum agit, quatenus reactionem currus, seu resistentiam eius siuperare tenetur, antequam progredi possit, nec incessui amplius quid obstet. Iam si ponamus onus sexcentarum librarum currui impositum esse; hoc tota vi gravitatis currum premit:& vi huius actionis ob contrariam pressionem currus, qua pressioni Oneris resistit, ne fiungatur, vis inertiae currus augetur, ita ut perinde sit ac si vis ponderi sexcentarum librarum aequalis ipsi currui inesset. Equus igitur in currum maiore vi agit, quam antea, ubi onus istud im- positum ei nondum erat, dum non modo resistentiana, quae currui per se inest, verum etiam alteram, quae a pondere imposito venit, superare tenetur. Equus adeo in currum agit &nonnisi mediante curru in onus eidem impositum.
6, 372. Dum vehimur , nudam actionem corporis alterius in nos stercipimus, consequenter motus idius nobis consili non sumus, nisi reundem aliunde percipiamus I. 37I. 369. . ,
Haec propositio ideo probe notanda est, ne in Physica & Astronomia motus vertiginis dc translationis Telluris circa Solem nobis negotium facessat, quod illius motus nobis conscii non simus. Neque vero negotium facessere debet, quod, dum curru vehimur, motum percipiamus. Quodsi enim attentione utamur, haud dissiculter. perspici mus, nos nec actionem equorum in currum, nec motum inde pendentem percipere, sed potius actionem currus in corpus nostrum, quae ab ' agitatione eius obviae asperitatem pendet. In motu igitur Telluris ci
745쪽
Notus corpo Tis, quod vehi. tur, quando rasseu is eorporis, quod trahitur, veI truditur, rivalis. Vis eorporis uect; au eo qui trahitur vel
truditur. Vis eorpo rum, quae trahuntur, truduntur, v huntur, quo modo se exe.
Vis viva quando gignatur. Qualis via ge
mutuo occur. retitiam vel quorum v. nulli in ali tum incurrit. Corpc ris elastici defiaitio. ca axem cessat illa ratio : unde non mirum, quod eum prorsias riora percipiamus.' S. 373 Quamprimum motus corporis S, cris vehitur cortuae .cessit; motus etium eo oris quod velitur, cessore debes csi. 3ys. Cosm. II 8. Ovt. . g. 374, Si corpus trahitur veI triuiitur, vis in eodem gemia viva non es, sed mortua 9. 338 sq. Cosmol. I 6. II 8. Oviol. 337. 3 6. Cosmos. . g. 37s. Si corpus vehitur a corpore, quod trahitur, ve truditur; vis in eodem genita nonnisi mortua est g. 373.3I7. . f. 376. Ideo quoque vis corporis, quod trahitur, vel truditur, quodque a cortore tali vehitur s. II. , in solo conatu ad ano.
Si cessante actione moventis motus eorporis cessat, vis τι va v Pa tu eodem genita F. 3 7. 3ον.ὶ. g. 378. Si eupante amove moυentis motus corpo/is continuatur, uis viva in eodem genita F. 3T . .
Actio pulveris pyrii in globum tormentarium cessat, quamprimum is ex tormento exploditur. Quare cum libere posthac per aerem mo. veatur, vis eidem ingenita viva est.
Si corpus unum in alterum incurrit, vel duo corpora flumlitus Occurrunt, vires per consi tam is corporibus genita viva sunt i . Jay 3 δ. . g. 38O. Corpus dicitur elasticum, quod ictu vel alia quacuaque ratione compressum cessante ictu vel actione comprimentis iastitum
746쪽
statum pristinum restituitur. Unde per vim elasticam nisum illum Intelligimus, quo compressa avi compitinente liberatainst, tym pristinum restituuntatris 3 8I . Si empus unum in alterum directe incurrit , nee motus Effectus eo ses extinguitur in conflictis corporum, celeritas per ea ita disi Dpuitur, ut utrumque eandem celeritatem Er motum secundum eandem diremonem acquirat. Etenim diim corpus unum in alterum
incurrit, unum alterum durante conflictu in eodem loco detinet g. 347.), ut adeo quasi cohaerere videantur f. 28 s. . Quare cum corpus B, in quod incurrit A, vel quiescat, vel segnius moveatur, adeoque secundum directionem eandem g. 328. , consequenter directioni incurrentis nil sit contrarium; tanquam Corpus unumisimul secundum eandem diremonem progredi debent. Celeritas igitur per utrumque corpus ita distribuenda, ut utrumque eandem acquirat g. 366.). g. 38a. Corpus non elasticum in consista nullam motus patitur mutationem, nisi quae ex actione es reactione oritur. Etenim si corpus non est elasticum, figura ipsius in conflictu vel non mutatur, vel, si mutatur, non rursus restituitur g. 383. . Nulla igitur adest ratio, cur motus ex actione di reactione in conflictu
resultans f. 324. , ulterius immutari debeat S. 36. Ontol. . . 383. Corpus perfecte durum est, quod ab lini figuram non mutat. Dicemus idem brevitatis gratia simpliciter.
An dentur corpora persecte dura in rerum natura, iam non dis
propria in eandem non rursus restituitur.
Corporis per fecte duri de. finitio. Corporis mol. Ita definitio. Principium mul corre
747쪽
rum duroriunct mollium. Celeritatis mutatio in
corporibus duris, quorum unum in alte. rum quiesce incurrit. Celeritatis mutatio in corporibus duris, quorum
eis ineurrentis quando extin. guatur.
rentis per eon, flictum extuὲ ausa Notuum eon. trariorum incctu .
sequenter in eoUictu. non aliam patitur motus mutationem, quam quae ex actione o reactione orti Hr g. 383 sq. 38o. . g. 386. Si corpus aliquod A in alterum B quiescens directe incurrat, quorum utrumque elasticum non es, celeritas per consti flumis utroque resultans es ad celeritatem incurrentis in ratione massa incurrentis ad ma iam utriusque simia. -
Si corpus A in alterum B tardius motum directe incurrat , quorum utrumque elasticum non est, celeritas communis post confictum prorit , excessu celeritotis inciora eviis sutra celaritatem alterius, in quod incurrit, in ratisve aggrex uti massarum utriusque corporis ad musam incurrentis Hurso er quoto c Irritati tardius moti addiecto.
g. 388. Si mcla eorporis quiescentis plurimum superet massem in
currentis, nee celeritatis ingens admodum sit gradus p motus corporis iscurrentis per construm extinguitur, De si celeritias corporis non elastici incurrentis in quiesens dividotur in ratione massaism utriusque coryoris od musem incurremis celeritas prodeat eontemtibilis parvitatis, motus incurrentis extinguitur.
g. 389. Si vis inertiae eorporis gid centis superat vim corporis inrisrentis motus vulgus subsequitur j motus incurrentis non elastici extinguitur . v. Ont. ιυD. 3 3. O . . inare cum vis resistentis major vi incurrentis, per hypoth. corpus incurrens A resistentiam alterius B infiingere, consequenter loco movere nequit. Et cum non siit elasticum l. 38o. ,' motus incurrentis cessere debet. g. 39O.
SI eorpus idem feeundum oppositas directiones moveri δε- bet, quiescit. Quoniam ratio nulla est, cur potius secundum dirinionem AB, quam AC orogrediatur per opoth. absque ra- tione Disi jam E c,OO le
748쪽
De Lestibus motiti 729 cone autem sussciente nihil fieri possit M. 7o. Ovtοl neque secundum directionem AB, neque secundum oppolitam AC movebitur. Εἰ in loco suo manet g. 642. Ont. .
Celeritates adeo in confictu fecundum contrantas directio--e ua nes in eodem mobili se mutuo destruunt ν. vo.I. gv-ntur. q. 392. Si duo corpora non elostica aequalia P aequali releriti te lato sibi mutuo directe occurrunt; post confictum ambo qui
Si duo eorpora inaequalia non elostea AVE diversa referitate lata Fbi invicem occurrant, referitas vir usque distribuitur in rialiave aggregnii mafurum ad massim sui ae disserentia celeritatum resultantium es celeritas communis post confictum, moventur autem secundum directionem is corpo ris ex cullus md tu in confictu major celeritas resultorig. 39q. Corpus in motu actuali Impetum habere dicitur, qua te nus massa ipsius, si ve materia cohaerens dato celeritariS gradu movetur. Hinc major dicitur Impetus ejusdem mobilis, quando majore celeritate movetur; minor autem, si idem minore celeritate sertur.
corporum non e astico-minaqualium S eadem celeritate latotviII in occurta.
Celeritatis mutatio in corporibus duri, sibi mu.
Quoniam celeritas per singulas corporis moleculas aequa. Imptius m 'liter distribuitur g. 366. ; Impetus aestimator per factum ex massa in celeritatem. Unde duoram eo Vorum impetus sunt in rati ne composita massiarum ρο celeritatum, quibus moventum F. Us. Aruom.9.
Ponamus e. gr. corpus A esse trium, B vero quatuor librarum; ce. letitatem vero illius esse ad celeritatem huius uis ad a. Erit impetus
ipsius A ad impetum ipsius B ut is ad 8. g. 396. Corpora inaequalia eundem impetum habent si eeleritates AEqualitas im- fuerint massis reciproce proportionalet A. Vs7. Arium. n. m. . Comologia eοxtracta. Z22 2 MOVea qualibus.
749쪽
Impetus cor Poris minoris quando sepe. ret triforem.
Moveatur e. gr corpus A s librarum quatuor& corpus B io librarum duobus celeritatis gradibus. Erunt massae ut sad io, celeritates ut 4 ada, hoc est, inasse sunt ut I ad 2, celeritates vero ut 1 ad i g. i8ι. Arithm. , consequenter celeritates massis reciproce proportionales Est vero impetus corporis A ut ro; impetus corporis B itidem ut ro, adeoque impetus corporum A N B aequales sunt. Patet itaque fieri pose, ut corporum inaequalium impetus sint aequales.
Corporis minoris imIetus modior es quam majoris, si celeritates mayurem rationem habuelint quam mugis reciproce sumtae.
E. gr. Moveatur coipus A duarum librarum novem, corpus vero B; tibiarum quatuor celeritatis gradibus; erit corpus A minus corpore B& ratio celeritatunis ad 4 maior ratione reciproca mail rum 3 ad a, cum 9 contineat 4 bis praeterea quartana partem, 3 vero contineat a semel cum parte dimidia. Est vero impetus corporis A ut i 8& impetus cor. poris B ut ar, consequenter impetus corporis minoris A major impetu corporis majoris B.
Qitoniam omnes corpori S in linea recta moti partes eadem celeritate moventur . 366.); siliuntitaI motus smomentanea scilicet, quae in instanti corpori inest in dici soler, quod produciturmasia in celeritatem ducta. Leibnitius in actis Eruditorum A. I 69 S. P. I48. Quantitatem motronis appellat S cum motus in tempore existat, sivontitatem motus aestimat ex quanti rate motus ad tempus applicata, hoc est, ex facto, quod prodit massa per celeritatem multiplicata, Per tempus ulterius multiplicato. g. 399. Impetui men. Quantitas motus insuntanea, seu quantitas motionis est mensulae. sura impetus g.Isis. 3νδ g. 4OO. Impetu R eorpus unum A in alterum fi incurrit, summa impetuum
,. T. h in utroque corpore anteae post confictum eadem.
do muretur. Impetus i m. tatio in occur. su corporum.
Si duo cortora non eDinoo i mutuo directe occurruvio erit post confictnm img est . um in utroque cori ore summa requatis di exeu-tiae eorundem ante covsictum. Quoniam eadem celeritate mo
750쪽
Dὸ Legibus motus. 73Iventur& aequalia sunt per hypotb. impetus eorum aequales sunt f.
39y.ὶ, adeoque eorum differentia nulla. Enimvero post confli .etum corpus utrumque qlitesciti M 39 a.' , adeoque nullus in utroque Impetus est j. 39I. , consequenter&summa impetuum nulla. Differentia igitur impetuum ante conflictum & summa eorum post eundem aequales sunt. I. 4oa. In occursu corporum non eusicorum quantitar motus minui. mo tur. Etenim quantitas motuum in utroque corpore post conflictum est aequalis differentiae motuum ante eundem f. Ol. 398. . nuta. 'Cum itaque quantitas motus post conflictum minor sit quam ante eundem g. 64. Arithm.); quantitaS motus in occursu corporum
non elasticoriim minuitur. Si corpora aequalia eadem celeritate lata sibi invicem oecurrunt,post conflictum quiescunt 3. 392.). Motus igitur adeo minuitur, ut post conflictum prorsus extinguatur. Ex his adeo manifestum est, falli ortesiam asserentem, quod in conflictu semper eonservetur eadem motus quan-
Patet adeo principium Cartesianum de conservata in conflictu eadem motus quantitate non semper fallere; sed saepissime experimento comprobari.
Si inaequalium majus Aducatur in majus mimis B in mi- Lemina. mus ep facta vero dividantis per idem: quotus ex divasione B in eemergens minor es quoto, qui emergit excivisione Ain C. , S. qos. In eonfidis eorporum non elasticorum, quorum unum in alte- Motus muta. rum incurrit, motus corporis tardius moti acceleratur; celerius tu nflictualitem moti retardatur. Si vero Ni mutuo occurrunt, celerius moti retardatur, quondo musa tardius moti minor es massa celerius