Succini Prussici physica & civilis historia cum demonstratione ex autopsia & intimiori rerum experientia deducta auctore m. Philippo Jacobo Hartmann

81쪽

M LIB. L HI Tquorundam montium seu excusisiente fluita re existimant, istum situ esse,quod 'seum aliquando ex solido eruitur , quod & ipsi vidimus et quanquam cerea molitie, o pene lentum sit , ob id ipsum mari denuo immergunt, cujus rigorei apidesci t. Mollis altera parte,altera duri, Morhois in Epist. testem Oldenburgium adducens meminit. Liqu: da autem Succina fui ite , quidam ex eo pribari autumant,quod glebae quaedam guorum formam prae se ferant , quas Nun

Succineas Vocant: ejusmodi in modum ritundarum placentularum, nucis amygdanae, cepe &c. efformatas,non unas accelsed solida sunt, si ullum aliud succinuimcendum solidum.Neque liquor ex orbiculari figura probari potest: , ni in fallaciam causis aliquis impingere velit: praeterquam quod omnia necesse foret rotunda nasci, quod omnia quondam fuerint liquida.

g. III. Alias qualitates luccinorum eo gnoscemus, si fossilium & haustilium die rentias,quae tales quibusdam videntur, dia scutiamus. Est vero earundem missurum Succinum, quod vel ex aqua hauritur , vel a fluctibus ejectum n litore legitur , cum eo quod emoditur ι accidentibus tamen quibus dam contingit,cadem inter se differre3 Ita autem

82쪽

mi ab iis,qui succina tractant, sum er is , quo ossilia vesperdura, alia omnia stilia soliditate vincant ; vel permollia, ilitatem longe majorem prae reliquistibus ostendant,adeo excessu quasi vel ictu duritiei illa notabilia: verum hoc, illud virtutis esse, sequens declarabit MFussis, si derepentem aeremprotrab x vena dis icti inter dissiliendum fi m aliquem , sive potius stridorem s,damni causam indicat: contingit v jusmodi potissimum, quando aer aestuccissimus,qualis aestivo tempore solet,

s sinluviosus & frigidus. Quippe cum

tym ex frigidis terrae visceribus eru rum altero contrario , calido scilicet, conflictans, necesse est rumpantur

tum abest,ut soliditatem induat succinum, ut potius in minuti ssima dissiliat frusta

Crusea quoque aliquam haustilium o fossili-ρ ςxςnxiam iuxta quosdam inducunt: t ita dicam, crassi s , asperis, & fumosi s F 4 sunt

83쪽

p LIB. I. HIs ΤΘ R. sunt praedita ; in subtilioribus, laevigatis magis , & plana ut plurimum superficie.

Mihi autem haec minus vera videntur , &easdem crustas haustilium deprehenderemus , si modo obtutui nostro sisterentur,

quam primum ex venis montium marinorum erumpunt: per accidens autem a marina , &longiuscula in eadem mora , aut provolutione , 8 collisione cum Saxis , CX- ternam faciem haustilium immutari potuisse,facile largiar: Colores quoque excellentior effossili , contra quam haustili , Electro toreular vulgo vendicant: sed & incerta sunt documenta, cum omnis genris Co-Iores inter haustitia reperiantur : Quod si interfossilia major certi generis copia sidiamen nondum a quoquam aifirmatum: )terrae bonitati deberetur , &suspicio orirCtur, marinam vitium coloribus inferre; sed hic non omnia sunt liquida,quam si ex marinis Collibus succina erui contingeret, fO te enim non quae recens rupti colles praebent, sed quae diutius marinae immersa jac uere,diluti & corrupti coloris deprehenderentur. In illud vero quaesivi auxie, an tot

fissurae,ia A animiacula, ligna cte. in fossili

reperiantur, ac in hausili neque fuerunt squi me indubitato certum potuerunt reddere.

84쪽

Quidam meae conjecturae sive opini accesserunt, &suis testimoniis addi-runt fidem , plures nimirum haustili- quam fossilium esse sordes, cujus qui- evidens est inductio. Itidem non t iere ostendi posse Succina fossilia. bestio estuca, aut herba, sive etiam aquis gra-a, asseverabant; sed in promtu est dismeatis, quod nigrore obducta fossilia inti-ra fossorum oculis subducunt, posteab antequam in Artificum manus ineit,cum haustilibus fuerint permixta, ut eerto dignosci non queant. Unicum mihi ucidi coloris, quamprimum effossum, congerie refertum, agnitum prore, ut in fossilibus animalcula dari li- db constet. Probabile tamen credo, ra ex haustilibus ejusmodi res alius ges complem, quod saepius colles marinatibus concutiantur, ut ita imperfecta suc- sede sua mota aliena recipere vi-

. IV. Hoc itaque loco juvat edisserere

orabili gurarum, qua vel in exteriori tkcie Succini, vel istin abditae appa- item res, qua vel annata cum succino Ere,veluti inelus ab aliis deprehen- . Verum bene notandum, quod ejusmo-

85쪽

di naturae lusus ars aemula aliquando imite tur unde crebro curiositati , ut argento emungatur,insidiae tenduntur. Notum etiam,praesertim hic locorum, quod artifices Succino,piscipulos,mille des,&id genua alia animalcula , vel species sive imagines rerum, hominum ,&c. includere C lcant, idque aliquando felicissime , ut fraus deprehendi prorsus nequeat, nullo alic6Jus rimae indicio , quae alias fallaciam detegere solet. Quare magis cati, non timere Cju modi naturae miraculis fidem habent, nisi

illa ex altera parte rudia videant ; quamvis& sic fraus occultari queat. g. V. Aua in exteriori faeie lineamentaeuncra alborum corporum expresierunt, quaeque vel ipsemet oculis subjeci, vel ab aliis, visa accepi, sunt: Caputporci vemuis, quod pretio 2 ooo. Fl. in Belgio veniisse dicitur: anis, quem tribus grossi hic locorum emimus,roiunia,aliud oblongi , speciem dedit videntibus: Piscis caput ad instar ejus quod est Carpionis: fuit,quod calvariam MDee etiam totum capitis Sceletum exprimeret, si ars accederet. Solent autem naturae laboranti in usmodi Succinis, utplurimum ariCm adjutricem arcessere,quae etiam caputCa

pionis una unxerat . cete nativum gra*dius

86쪽

sUCCINI PRUIS. CAR V. 87 egregie abscisso quasi penitus caule & ar

facto, gutta, cujus supra mentionem feci. mus,imitata fuerat. Haeque sunt,quae μιλriora facie integra aliarum rerum est stramentiuntur, nunc qua picturas modo, vel imagines , pingente natura exposuerint. Hos lusus inprimis candidum vermicula.

tum, quod carie quasi exesum variis discriminatur lineis, plurimos edit. Vidi namque luod non nisi a Pictore expressum , liveto cui, sive prope accedas , dixeris, donecitente admodum singula scruteris. t it

im quidem Avam is campos cum caelo o

nubibus, atque arcem insuper praesentabat; alterum rupem aeriam, ex qua aqua prom rem, quales Tempe aquis manantes dederunt rupes. P robabile tamen, artem aliquid hisce naturae inventis addidisse, levirasione, Vcrum potiora sbi vendicante na-xurae t Plura enim observantibus opera Elmedio toreulatum in dies occurrunt. Italiam-ώa imago cum fumo quasi evolantis; in ea pectorerenus, ubi frons, nasus, ori iugulam, pectorispars, &cc- lusus pingentis naturae mihi animadversi cum aliis. His accedunt Iisera quae in sectis & politis , similiter utilemoratae imagines cxterius comparent

87쪽

rum literarum duam hae serien&: non ita manifesto & distincte, Latinas literas A. B. C. D. &c. naturam succino inscripsisse inscriptasque a se oti servatas non unus asseruit,& ipse in esusmodi incidi. Fiustum sibi, in quo litera D. pe spicuo naturae ductu delineatae transmii uim CL. orhos in Epistola ad Langelotium depraedicat. . Possem Arabicos characteris in Succino visos attestari, is quos non alios, inprimis in illo genera, quod in tere sita variegatum dicitur, ubi flexus candidi miro ingenio ludentis naturae adeo varie se cim Cumagunt, ut fere omnia e)us generis Suc, cina literri conspiciantur, inprimis plana, ubi laevio dies plenius lineamenta exhiabet. Quos ergo lusus in lapidibus aliis laeviabus,quoad exteriorem superficiem, natura, dedit, e. g. in illis qui Germanis Θ triffer.

mad vetaere.

S. VI. Phaenomena qua intus ralucendoque conssima oculis ab hoc minerali, osse runtur, notanda: Mortis imago cum falce,inter Amplissimi Viri Gedani repo, situm. Ibidem Electrotoreula possetare. steries hominis adorantis , in genua expansis

88쪽

sUCCINI PRUSS. CAP. IV. 89 palmis prolapsi, nube coeli ex adverso faciei pendula , quale quid arti imitari impossibile creditur. Non absimile tamen hic Regio monti asservatum , sed arte adjutrice; Icilicet mosco quodam introrsus latente, Monachi ingenua procumbentis , & funiculosiuecincti vultum expressit , Cum ex altera parte artificis manus albam crucem affabre inseruisset, ut Monachus ante crucCm provolutus adorare videretur. Imago Sanctae Mariae, vitta indutae , oculis absque , pomum manu tenens. Isuita cum mitra illi, Ordini gestari solita, elata manu ,altera post tergum rejecta, itidem ingenua proni: in manu distincte digitos potuisse dignosci,

traditur. g. VII. I quas Succino exterius annatas vidi memorabiles , inter illas potissi- mum fuit , quod mihi in pago Praefectus litoris ostendit : Scilicet genis algae latiori folio pulegii, quale inter signa

proventus Succinorum superius memora- vi, una cum fruticibus quibusdam glebae protulerant; & algae quidem radices ita intra se concluserant, ut ab herba frusta non parvi ponderis, quae ad pugni quantitatem accederent , absque ulla radicum avulsione Q-stinerentur. Ad quorum Succinorum similitu- ill

89쪽

Ρ LIB. I. HISTOR . litudinem Iitus silices majores aliquot librarii ejecerat itidem illa alga fruticantes, atque eadem soliditate radices complexos, ut herba correpta lapidem librare vel vibrare liceret, radicibus fundo inhaerentibus firmiter. Aliud succinum ostendebatur, euisaxi particula solide annexa erat:

sed se signi portio alii quasi agglutinata visa:

nusiorum genera minora itidem cuidam. fuerunt Concreta. Pix quoque ex fractis scilicet navium tabulis,aut alio casu. s. VIII. Rerum vero, quae inclusa Suerino deprehenduntur,major est varietas. Ex nimalibus varia insectorum genera intra seSuc-.eina sunt complexa , e. g. aranearum non tinam speciem ; muscas majores, minor S, Culices,Crabrones,apes,tineas, blattas,formicas, locustas: qualia succina plurima vidi, possedi, pi ura ab aliis visa vel possessa

cognovi. Quorsum etiam spectat,quod mihi aliquando memoratum memini, in quo veImiculus misi es inclusus ovum quasi pedibis comprehendens latuit, in ovo vero granula minutissima p. ad inversionem Succini nudierari potuerunt ε, si modo id naturae opus fuit. Animalia perfectiora, ranulas virides, laubstoich) ranas, lacertas, Pitcesminutos. . Et ranula quidem viridis

90쪽

suCCIN. PRUSs. CAP. V. 9Im Bibliotheca Viennensi Succino inclusa.

ex una parte rudi,ex altera polito monstr iri dicitur. Gobelius c. r. refert, quod Gedanensium quidam mercator Succina palmae magnitudine possederit , quorum unumr uiam, alterum lacertam , fuit complexum inc quod maximum,habitu nitentium, atque sele extricare conantium, utin uno maestina rupta, in altero spuma & sanguinous oppletum apparuerit,in quae etiam ter stoias medicinales Cratonis Epigramma Danielis Hermanni exstare, donoque in dem Duci Mantuano oblata,annotat. Epi-sramma est ejusmodi:

6. sticis ni flet adhae istaseo corpore

Rana Rana gerens viridem, ceu nuper nata, -- lorem.

3 My pedibus distenta est Z ut torvumque

v. tuetur

- , Lumine disono, , oscitum velut uiua

minatur,

Et Hali contendis patulaι exire seu,

negat Electri massa indurata re- ' pressum. si nusto alio exiguos tremebunda Lacerra