Succini Prussici physica & civilis historia cum demonstratione ex autopsia & intimiori rerum experientia deducta auctore m. Philippo Jacobo Hartmann

61쪽

61 LIB. I. HISTOR. contineret succina. Iidem testabantur majores se duriuscutis ejus partes similiter: succinis destitui,quare assisloribus ejectas, iinstar grandiorum titionum , ad radices montis conspeximus, compactas illas caeteris solidius sensimus,reliqua vero, colore, fragilitate, aliisque qualitatibus illi ligno unde succinum eximebatur non dissimilis.

Verum erat vena mihi t. t. Visa, tres palma

circiterm - deli iper enim & infra arena cum aliis generibus pulverum ipsam mediam complectebatur ; latitudinem vero & longitudinem perfecte experiri non dabatur,quippe cum Vix ad orgyiam fossor, ad circulum fodiendi flectens Operam, Penetrasset, nobis una ascendentibus, CX tremore puto gradientium, sabulum desuper ruere,& venam illico conspectui subduce re. Lignum autem ipsum contiguo cohaeret, non concinuo, nisi Uao uccinum est inclusum , quod arcte ab hoc omni ex parte com prehenditur, unde videre erat bipalio vel jmanibus lignum illud abradi Uc divelli, dc ipsi met mihi ad cognoscendum plurimas particulas, maiores, minores effosio ligno

CXimere, atq; contrectare licuit. Succinum autem non contiguo nexu in vena illa cohaerebat, sed continuo, & per partes quasi in ca

62쪽

meras distinctum ligna occupabat, pro C pacitate maJorem, minorem seorsim cui culocum eisdem suppeditantibus. Quasi massam aliquam ceream tibi ob oculos ponas, cui ordine sint distincti lapides involuti,materia illos undiquaq; ambiente.

g. Vs. Ut liquido magis illis habeatur fides, inprimis ut lignum miseratis sive fossile probetur, addo, quod nullam similitudinem arborum prostratarum hic vel hariolari potuerim, adeo nullarum vel radicum,uel truncorum,vel ramorum indicia extabant. Sed nec arenam nigram dixeris, quod in nutula grana dura, vel scrupulos prius resolvantur,sed in pulverem minutissimum & mollissimum fragmenta alterantur. Atqu ex aliorum locorum fodinis siverineis mihi allata sunt ligna venarum,quae cum illo accurate contuli, & plane eadem adverti; . Ie ram quoq; g. I. traditam nactus aliunde, eandem itidem P illa non abire didicit ut matrix & vena succinorum egregie per omne Sudavicum litus sibi mutuo respondeant. Et praecipuam Sueernorum venam Ligneam dicta eadem opera adstruunt. Quibus fidem addit, quod accuratius loca propria inventorum succinorum percontanti , de plurimis notitiam adeptus, ea

63쪽

οη i LIB. I. HISTOR. ligna quaedam putrida fuisse complexa

aut sane nigram peculiarem terram , quam nequiverunt exprimere, sciscitando accepi. Ita quaedam succina justo quodam situ velut in loco proprio inventa, e .g. quod Iriquetram oblongam figuram ossentavit, quale in fossa prope Regio montum ad ulnam longum repertum; non procul ab eadem urbe puteum quopiam fodiente, ordine dispositae particulae et O. admodum aut supra erutari Dolendum sane quod tanta sessorum fuerit incuria, qui invento th sauro nimis exultantes, locum qui edidit, minus curarunt: Rusticorum quoque, qui inplurimum ex mediterraneis succina acquirunt, simplicidas obest , quae ejusmodi rari is me novit attondere. Caeterum de locis c. I. g. '. memoratis Dombros en &i schenburg Prussae Eruditi, Fautores mihi perhibuerunt, quod ipsi Al lis ligna etiam manibus contrectari.t. Ita quoque Cl. C. M. de Elbingensis fodi , inter alia, Varia,ligna quoque animadversa. Inter Nordeburg ct Inperbuet dum circa hortum fossam duceret, inventa esse cum succino ligna Cl. M. P. retulit , cumque lignorum naturam exploraturus, illis ignem

subjecerit, nullo faetoris sensu ista flam-

64쪽

mam concepisse asseruit, quo quidem a nostro ligno differre ex proximo g. docebimur. Qeterum idem retulit, quod illic locorum bituminosos cespites praesto habeat , quos etiam igne examinavisset saepius. Quae quoq; asterium C. I. g. Io. stabilire poterunt, in mediterranea quoque loca

venas Fuccinorum excurrere.

g. VII. Ligni vero quantitates, quousque in earum notitiam penetravi, paucis subjicere puto non abs re erit. diuod picea aliqua vitenaci recens manus inficiat, ut ipsas denigret, non minus ac terra g. 4. Cognita,

bituminosi aliquid inesse indicat. Magnum vero fartorem si fornacibis incalescentibin

imponatur,excitat; odors nitrum vitriolo

Z sulphure permixtum spirat. Ita quoquo ου ua desiliata sulphureum, atq; alium quendam into erabilem fartorem excitat, non alienum prorsus ab illo qui est phlegmatis destillati succini, praesertim cum adhuc ex retorta illa aqua destillaret. Marinae forte hujus destillatae odor adscribendus, quod

ejusmodi nauseam, qualem alga marina procreet , ita tamen ut quasi allio odor admixtus deprehendatur. Eadem aqua aliquot olei guttas ostendebat , quas lentas & tenaces instar olei Pini, inpri-aus evaporatione instituta, animadverti. E a Li

65쪽

cs LIB. I. HISTOR. Lignum vero incensim non quidem flammam concipit,sed ignem adeo recte servat,& fovet, instar fomitis gliscendo,& penitius subinde se recipiendo , ut videri non queat. Exiccatum prolsus aquae injectum incrustas, quas humor prius magno Cum crepitu hiare facit, quibus constat, dissilit. g. VIII. Caeterum illa quaestio h. l. di L

sertationein mereretur, utrumsuccina , quamare ad litus ejicit, sive quae ex collibus marinis, quos probavimus, enata videntbr, in

ejusmodi venissimiliter, aut in aliqua solum

illaru uerintsita λ Verum, ut ingenue fateor,Historia nondum eius sufficientia documenta largiri potest,cuin in fundo lateat veritas. a uod ex collibin marinis violentia tempestatum praeruptis & concussis Sucrina proventurit, illius asserti fidem faciunt algarum duo genera, quae per serenum fundo maris innata conspici possunt ; eadem ' ruptis montibus cum succinis a fluctibus ad litus provolvuntur , non minus ac sarmenta quasi vitiginea etiam radicibus adhuc adhaerentibus. Atque algae ejuSmOdi succino & lapidibus innatae, quas nobis

videre contigit, idem confirmant. Ligne- m vero v m in collibus marinis later rem, aut Luteam demonstrandi nulla argumenta cx αυυψι suppetunc.

. F. IX.

66쪽

g. IX. Locum Communem, se Proprium secundum naturam pertractavimus , pauca de praeternaturali succini loco memoranda restant. Etenim in animalibuου quoque lac Cina inveniuntur. Siquidem cum pecora, quae ad litora Prussiae aliquando accedunt, atque ibi pascuntur, illud vel casu,vel gratia quadam saporis adducta , absumant, id deinde viscera reddunt. Illo modo in anseribus,suibus, sec. ad Pillaviam, Memelam , ubi minuta ut plurimum ejiciuntur, succina patresfamilias offendere. Singulare autem est, quod Regiomonti lanio,

obem mactans,in ventre massam rotundam

lapidea repererit,quamubi Dominus oblatam accepit, Physico Experientiss.Fautori nostro tradens, succinum esse cognovit; experimento facto Tornatori poliendum

committitur, erat enim alba mucosa&calculosa materia obsitum; hujus vero errore faelum,ut omnis colluvies defiicaretur,& politum ovi adhuc figuram & magni rudinem praesentasse dicitur. Effigies autem

ejus, quam contemplandam sum nactux, haediocris mali aurei s. limonis quantitatem expresserat. Caeteroquin & corvos succinum vorare indicio est,quod autumni temporc catervatim arboribus insidentes

67쪽

c8 '; LIB I. HISTOR. . in pagis, praediis, non procul a sudavico litore sitis, cum ventrem exonerant, simul etiam succina emittunt, quae tanta copia minuta inter fimum illarum avium reperia untur, ac si terra eisdem esset Consita aut

strata. In piscium quoque ventriculis condi, aselli minores c pomuchusn) probant, ex quorum ad litus Sudavicum fiterant capti visceribus exemtas glebulas aestumatissimus amicus pl. R. F.G. domo misit. Absque dubio etiam ab aliis piscibus absorberi est vero simile, quamvis Agricola cum de Amobras. Asiatico succino tradidisset illud in piscibus se. g. in balaenis ad insulam Madai-gascar, ex M. Paulo Veneto observatum, in nostris piscibus succinum repertum esse,

senescire scribat. . .

CAPUT IV.

De modis colligendi succina e de vulgaria de illo qui hauriendo: de ventis in haurieni, do observandis : ae eriplici signo : 1. de forcipato succino veterum : de fossione succini ex venis: qu-ndo coeperit et cur sit, periculosa et an fodina rite hic ex rui possit Z . de segnis in fodiendo observandis: de sonitu in venarum apertione. F. quod

68쪽

SUCCINI PRUSS. CAP. IV. memorat, modi omnessuccina colligendi in sela Prusia obtineant, vix in ulla aliarum

, Provinciarum. .

f. I. ergo hucusque litora, inqui---. bus succinum generatur, consideraverimus penitiuS, quomodo huccinum instigatur, subnectendum proxime. Evanus modus equidem est et g ι antiquissimis temporibus usitatus, quo inter ejectamenta maris, inter lapillos &arenas orae maritimari seligitur, vel etiam ex sicca alga

illud pueris juxta acUxoribus familiaribu

que colonorum extrahentibus. Gaius hauriendi ex aqua retibin, sunt vero retia

instar eorum, quibus conto affixis ex piscinis pisces extrahuntur; unde. quoque aliquando usu venit , ut aliis retibus amplissimis hic locorum cum piscibus succina capiantur. Quod vero hausilesiuccinum attinet, hic notandum, quod ejus maximus Ioventus, quando ventorum sievissimae &impetuosis procellae mare turbant,& duCumani fluctus ad litus exaestuant: in primissi ventus in litoris angulos , ubi vada sunt minus periculosa,incumbit. Anguli vero prosi Quo diversiis expositisiunt ventis,aliisque alia δdspirat flamina, quae ex Aurifabro &Gobclio, partim ex mappa Geographica colligi P0ssunt , sane res non adeo memorabilis vi-

69쪽

detur tempestatibus enim maximum debetur, modo cum litore conflictentur, &signa deindepraedam manifestant. Illa autem tria sunt, eorumque alia aliis feliciora. Priamum est genus algae latiori folio, q uod vesiculas habet cordis in formam effictas, succini mentientes speciem: hocque minussu- sum dicitur, siquidem rara tunc hauriuntur succina, eam diu in fundo haesisse, jam

olim disruptis marinorum montium Venis, non vanis con)ecturis inducti coloni asserunt. Caeterum omini hujus signi Ad Cordus in Dis. contradicit : sunt algae quaedam, inquit, diversi generis,sed maxime quaedam cordis exigui imaginem referentes,&vesicarum modo inflatae : quae si copiosae ad litus ferantur, plurimum succini adventare certum,&c. H. I. Sed pace diligentiae ejus dixerim ) nostra aetate Olonorum experientia illi adversatur. A

rerum est felicius,genus alga cristis se siubtilibus, in speciem foeniculi, situ, quod etiam

involutum succinum ad litus pertrahit. Neritum felici mum, sarmenta live potius frutices, vitigineis non absimiles, eorum enim crassitiem, capreolos, propagines aemulantur , quot mihi quidem videre cum radicibus contigit, quamvis & hos non

. 'i , - unius

70쪽

sUCCINI PRUSS. CAP. IV. IIunius generis adverterim, laeves alios &enodes alios nodis distinctos Eprodi), haec amplissimam succini capturam portendunt. Omnia vero memorata gna sui nominis habet rationem, quod seupernatantia, quorsum fluctus succina sint ejecturi, vςlut individat comites in dicent. Neque magnus est locus,quorsum illa igna confitiuut, sed aliquot cubitorum fallem, &intra illud spatium succina modo hauriunt. Nimirum ubi aestus ejusmodi genera algae aut ligni affert, recedentibus fluctibus decumanis, statini

coloni vada ingrediuntur, Screte conto affixum adfundum immergunt, ut succina immigrent, aut obtrudendo contum Cum reti ex fundo everrantur, atque nassa quae in imo residet, excipiantur, verrendo enim

terram sub aqua praedam quoque accipiunt. Quod lar re cadit jactus, trium qua tuorve horarum intervallo viginti admodum cadi,vel triginta , & supra impleri possunt. f. II. Singularem modum, veteribus frequentatum, furi'aber ς. σ.D.& migandinmemorant, forcipe ex aquis extrahendi buccina, nunc in usu non esse amplius, addidici.