Paulli Rosarii Farrugia in Venerando melitensi seminario philosophiae, ac Sacrum scripturarum professoris De Genuinitate et Authentia Pentateuchi disputatio

181쪽

CAPUT VII. 169iniquitas secus de istis opinari. Cum enim adversus Deum contendant ac Spiritui Sancto resistant, cur nonialem de illis seramus sententiam p Erat olim hoc se-stum venerabile, cum juxta legem fieret, Deique jussu. Nunc autem non amplius; nam tota illius dignitas sublata est, eo quod coutra Dei mentem celebratur.V62 Quae quum ita se habeant. nonnisi summa Christi caelestis Doctoris, universaeque Hebraeorum Synagogae, denique tot tantorumque praestantissimorum Sacrae Scripturae Interpretum et Ecclesiae Patrum injuria Colensu commorationem Hebraeorum in tabernaculis post eorum ex Aegypto diseessum, et praeceptum inde constatum quotannis per septem dies commorandi in labernaculis, aliisque id generis operimentis tamquam salsam, imo sa-ctu impossibilem traducere, interque sabulas amandaro

Hebraei Amyytum deserentes armis in3trueti: Excesetis, quam in hane Pentateuchi partem urget citenso, evendi ur: .. primo tamen rariae quoad vocem z armati9 interpre-

iam sententiae atque Opiniones enumerantur:- peracitas inde Mosaicae narrationis declaratur: ... Nostrae Vulgatae tandem interprelatio variis argumentis accurata Ostenditur.

65. Pulchre' Regius Psaltes Dei mirabilia in debellan

dis Hebraeorum hostibus celebrans haec ore retulit: V

Nee in gladio suo suebraei) possederunt terram, et bra

182쪽

LI IOER II. chium eorum non Salvavit eos. Sed dextera lua, et briachium tuum, et illuminatio vultus tui: qu0niam complacuisti in eis. V Taulo enim lavore Deus populum Israel sibi acceptum prosecutus, ut lieei iste bellis gerendis insuetus ac diuturna Aegyptiam Ser itule animo fractus, paucis tumen, quae Secum asporiare poterant armis ' armati enim ascenderunt) de hostium copiis multitudine innumeris, armis heste instructis, ira

percitis plenam consequerentur ictoriam. At in liis omnibus nonnulla parum ad veri tulis normam exucta Culenso occurrere videntur. Prorsus enim

iidetur illi incredibile' Pharaones, qui omnes animi cingit alii nos et curus eo adjeceraul, ut pupulum Hebraeorum quo is modo dure crudeliterque divexarent, illogarma domi habere passos esse, quibus possent facile suam recipere libertatem : imo etiam dato, ' prosequitur ille, sibi haec omnia, imminente ei rum discessu comparasse, eccur instante Sibi h0Ste a tergo, potius

183쪽

ITI CAPUT VIII. Deum clamoribus, et Moysen querim0niis impetere,

quam, arrepit S armis, Vim vi repellere maluerint' uisce, aliisque similibus rationibus contendit Adversa rius Pentaleuchum e suo antiqui latis jure deturbare, ejusque genuiuitatem, atque authentiam iunditus denegare; nos Vero antequam quoad hujusmodi dissicultates nostrum mentem aperiamus, e re esse ducimus mulli-plices, sibique contrarius de Vocis 2 tauri, quae in Vulgata aliisque nonnullis versionibus armati ' reddita

est, p0lestate Interpretum Sententias rimare, accurate que declar3re.

64. Et sane: Septuaginta interpretes, qui tempore Ptolemaei Alexandriani petierunt a Summo Sacerdolo Eleagam missi, ut scripturam lingua Hebraica primitus

conscriptam in graecam Ferterent, Vocem duci ri ρ reddiderunt τεμ πTiti οε γευεχ: Seu quinta generatisne Seu progenie. Onkelos vero et Aben-Εχra illam vertendam 'duxerunt: succincti lumbos. V ita ut Sequens esset totius sententiae sensus: ' Et lumbos succincti ascenderunt filii Israel de terra Aegypti. V Aquiloe vero Symmacho et Syro interpreti interpretatio nostrae Vulgalae, nempe armati ' arrisit: ' ulter enim ωπλισμ υα:nlier vero ' καθωπλισμιευot illam vertit. Interpreti ' Arabo idem fuit ac μ instructi.' Item ex recentioribus Clericus Septuaginta secutus est, ill0Sque Secutus est Fulier, qui originem Vocis nuc: diri a radice

184쪽

172LiBER II. repetens illam vertit: quini,' seu in quinque cohortibus.' Calvinus, Diodati aliique vestigiis Arabicae Versionis, alii vero iique in magno numero Vulgatae insistere maluerunt. Gesenius tandem et aliam novam

hujus vocis interpretationem urget, illam scilicet, qua VOX zra: I tamquam a VocibuS ruri et dΣm originala strenui V vertitur. Quae quidem atque plura alia quae videri adhue possunt in Synopsi criticorum ' M. Poli

per se satis Sunt, ut OSlend3nt Vocem n taetri perquam obscurae eSSe polretatiS, ac salebrosae interpretationis, talemque esse, quae interpretibus antiquis et recenti0ribus, orth0doxis atque helerodoxis, imo et ipsis hebraeis numquam crucem non lixerit. 65. Jam vero quum haec Sint in caussa, sequenti argumento 1. Pentaleelii jura, dignitatemque usserere decrevi. Interpretatio vocis licet summo adhibito studio, in tanta interpretationum varietate non uisi conjiciendo suspicandoque assignari potest. dum vero ea quae urget Ad Versarius Vel talia sunt, ut cum Vulgatae expositioiae componi sub aliquo respectu possint, vel non. Si primum dicatur, perperam igitur Ad Versa rius veracitatem Masilicae narrationis in discrimen tuque salsi suspicionem ex hoc loco vocare contendit; si alterum, qu0d tamen prorsus salsum esse brevi ostendemus, hoc unum Sequeretur, in re, quae nec ad sidem nec ad mores spectat, ni, hac inierpretatione, alioquin omni venera icine digna, salva debila reverentia, recedendum, et interpretii ti0ni illi inhaerendum, quae minus Ad Versarii exceptionibus obnoxia deprehenditur; Sarta proinde

185쪽

CAPUT VIII. III tectaque Semper Pentateuchi genuinitas atque austientia perStabit. Idque 2. evincimus ex agendi modo ab ipso iAdversario usurpato. Nam in tota orationis serie nonnisi summam animi perplexitatem prodit; anceps enim haeret in delerminanda vocis ΥΣΣn potestate: ' mihi enim iidetur, ait ille, haec Vox in omnibus, in quibus occurrit,

Scripturae locis, armatos importare. Sese etiam oscitanter gessit in numero armatorum desiniendo: singero enim debemus, '' sunt ejus erba, lotam armatorum

600,00M manum ad radices Sinai fuisse armis instructam. Tandem omni hac de re dubio excusso, nulloque tamen plausibili argumento in medium prolato 'in hos Omnes arma geStaMe contendit. Iam vero quum haec sint in caussa, tota Adversarii deductio hisce praemissis innixa noti modo nullam certitudinem contra Pentateuchi genuinitatem, atque authentiam parere potest, Verum et ipsius Logicae classicam ign0rantiam prodit: compertum est enim apud omnes conclusionem semper pejorem Sequi partem. Actum igitur Adversarius noster egit, dum veracitatem historicam Pentaleuchi hujusmodi armis certe se adoriri posse sibi blandiebatur. Jam vero quum ea. quae protulimus, argumenta, omne adimant dubium circa genuinitatem atque authentiam Pen luteuchi, tempus eSt ut et ipsius Viuga tuo vocis Udri interpretationem reclam pro Virili asseramus, illumque ab Adversarii ictibus tegamus. Variis enim

186쪽

LiBER II. rationum momenti S evincere possumus Hebraeos in suo discessu haud prorsus armiS carui SSQ. 63. Idque l. evincimus ex necessi late, qua cree-hamur quandoque barbarorum excursionibus occurrere, utque se suaque omnia urmis defendere. Nimis enim a vero uberraret, Si quis Aegyptius semper ab omni hostilis aggressioniS metu immunes laet0Sque Semper pacem agitasse utitumaret: ex Iosepho enim Flavio comperimus regnante Τimno ex partibus Orientalibus homines igniabili genere sed audaciae plenos repentinum in Aegyptum fecisso impetum, ill uinque facile admodum ac sine pugna subegisse, utque, principibus ejus in Suam potestatem redactis, civitates crudeliter flammis addixisse, Deorum

templa eversisse, omnia astaMe, regemque, cui nomen

Salatis, sibi jussisse. Insuper laudatus di Sephus pro equitur ac ulterius edocet, regnante Alisfragmuthosi, reges, qui debellati fuerunt, usurpatores bello vicisse, ac reliqua Aegypto pulsos, unum in locum, cujus ambitus decem jugerum millia contiueret, inclusisse quidem, at nullo modo illus cohibere potuisse, ne inde egredientes pruedas

ex Aeg) pii ugro agerent, ne Ve aperta manu regnum n- missum recuperare satagerent. done Vero, quum Hebraei hisce in rerum adjunctis Suos gregeS p. Stum agere deberent, imo se suaque omnia tam adverSis tu rebus tu ari compellerentur, ecquis crederet eos penitus armis ad vim repellendum summopere accommodatiScuruisse'

Id ipsum 2. evincitur ex agendi modo ab ipso Pharaone usurpalo. Volens enim Rex Aegypti suum populum iu

187쪽

CAPUT VIII. 175 Hebraeos incitare, liosque nil sorvorum eonditionem redigere primo buec verba litibuit Eceo populus liliorum Israel mullus, et sortior nobis est. Venite, sapienter Op-lirimamus eum, ne sorte multiplicetur; et si ingruerit contra nos bellum, addatur inimicis nostris, expugnatisque nobis, egrediatur de terra. ' Ubi singula, ut ita dicam, hujus orationis verba Pharaonis formidinem non modo ex Hebraeorum numero, verum etiam ex eorum polentia conceptam portendunt. Lirpi enim haud eo inficias re- pena quadam heic usum hyperbole in Hebraeorum polentia plus nequo extollenda sortior nobis est;V lamen nolingere quidem poSSum eum hujusmodi tropum usurpasse, ubi omnes pro comperto haberent, Hebraeos esse prorsus inermes. Praeterea haud tanta circumspectione opus emel, ut non aperta Vi sed sapienterV eos in servitulum redigeret, ubi, prout i frugii Colensu, Hebraei prorsus libertati

comparandae impares suissent. Postea vero Pharao, ut rebus suis consuleret, utque OmnibuS ex parie uel raeo ruan seditionis conatibus, ingruente bello externo, per tempus occurreret, potiuS eurum numerum minuendum, s iu in eorum potentiam per armorum depositionem Dan Mondam censuit. Quue quidem omnia cum iis, quae de lubri curvin conditione mi utriquου ilae isti ore commen-lus est Colenso, nullo modo profecto cohaerere po8sunt. Id quo evincitur 5 ex nutecedentibus et consequentibus. Moyses enim diserte in antecedentibus nos ' edocet, Hebraeus summum gratiam pineS AeF plios, sermittente Deo, nactos fuisse, bc tui lautuque Vasa aurea, alque

188쪽

176 LIBER II.

argentea, aliaque id generis bona atque opes pro damnis injuste sibi irrogatis ab illis accepisse, ut illas prorsus despoliasse non dubitarit asserere. Al ecquis credat Hebraeos, dum in hisce rerum adjunctis Versabantur, adeo auri, argentique amore captos suisse, ut qui armis carerent,

hisce amplius indigere vellent ' Praeterea idem Moyses, narrata misera ae toluti Aegyptiorum aquis erythraei obrutorum internestione, graphice bellum cum Amalec in Raphidim gestum describit, Hebraeorumque Victoriam inde partam sequentibus celebrat: ' Fugavit Iosue Amalec, et p0pulum ejus in ore gladii. Ubi clare ne diserte uehraei recens Aegypto egressi armis instructi

exhibentur. Haud tentere igitur vocem in vulgata armati V redditum dicamus oportet. Idque evincitur laudem 4 ex ipsa vocis armati 'lulissima comprehensione. Vox enim Marma' seu Maria mali' ad omnes armorum Species, ut cuique patet, prolenditur, omniaque bellica instrumenta, cujusmodi sunt lanceae, enses, gludii, alioque id genus in sua latissima significatione complectitur. Illuc Si Hebraei armis propried etis post Aegyptiorum ex illum tantum sese instruere potuerint, uti inuti re idetur 40sephus, qui delibata Pharaonis, suorumque acerba morte, subdit: 'Postera vero

ille cum uestus ventis adjuvant bus arma Aegyptiorum tu littus ejecisset, ubi tum Hebraei castra posuerant, Moyses, hoc ipsum conjiciens Dei providentia laetum esse, ut post haec arma desiderarent, ea colligens iisdem lite legens mustiensque Hebrue0S, duxit eos ad montem Si.

189쪽

CAPUT VIII. I Inaeuin Deo illic meriticaturus et munera pro Salute populi oblaturus, prout i ipsi antea imperaverat Deus. V et

antea solis cultris ad vitam domesticam summopere ne cessariis accincti suerint, optimo jure arma gestasse di-eerentur, ac proinde non lemere hac voee armati V in Vulgala interpretatione cohonestatos occurrere dicamus oportet. Jam vero, quum haec fuerint in caussa, injuria colenso mirum videtur quod nebraei, imminente sibi a tergo Phara0ne cum intento atque infesto exercitu, sibique etiam natura loci adversa, potiuS clamoreS edere,

quam cum hoste manus conserere maluerint.

67. Hinc factum est ut Patres non modo Hebraeorum eortamina in deserto inita propter armorum desectum pro dubiis non habuerint, Sed potius uno ore Veritatem bellorum ab Hebracis gestorum et praeSertim illius contra Ainalec suscepti celebrarint. Hac mente enim hocque

consilio illud allegarunt ' Auctor epistolae, quae Divi Barnabae nomen praeseri, V Iustinus Martyr, '' Irenaeus, ' Tertullianus, aliique, Sic speciminis gratia Tertullia

inus de vi et ellicacia crucis di3Serens habet, Moyses, quid utique tunc tantum cum degus adversus Amalech praeliabatur, expansis manibuS orabat residens, quando in rebus tam attonitis, magis utique genibus depositis, et manibus caedentibus pectus et lacie humi volutanto orationem commendare debuisSet; niSi quia illic. . . crucis quoque erat habitus necessarius.

190쪽

LIBER II.

Imo quod capitalius, quodque proprius quaestionem nostram attingit uteronymus de Aquilae interpretatione,iluae circa hanc , em 2' n omnino Vulgatae similis,ugetis haec habet: Aquilam vero ut in caeleris, et in

liue maxime loco proprie transtuli,se omnis dudum conclamat, et Synagogarum consonant universa sui sellio. V68. Quae quum ita se habeant, ecquis sanae mentis homo contendat Vulgatum interpretem nulla veritatis specie vorem armatos V reddere potuisse. uni lique Adversarii exceptionibus delerat, ut nullo modo nubi aeus Aegypto recens egressos armis instructos suiSse

erodat Q dq i id vero sit de hac quaestione, mihi sal est innuisse, pessimo jure Culensia ipsum Moysen salsitatis utque absurditatis nuta inurere enisuriae evelerum ad vocis

potestatem quod adtinet. quum aliu8 mihi sat su- . Perque perspectu divina Pentateuchi inspiratio. rogundum Deum assidue cum Divu Augustino, tib huius vocis, quam perquam dii licitis intelligentiae, ac salebrosae interpretationis esse vidimus. intelligeritium elargiri dignetur. Augustinus enim, ubi in ob curiora Pentateuchi loca incidi hul, non ausu temorario illa in discrimen impie salsi Suspicionem vocabat, sed pullus, prouli Omnes Christianus dueet, sequentibus Deum precari consuevit: - - Cum illuni, Museu) interrogare nou poSSum, te, quo plenus Vera dixit, Veri luS, r0go te Deus meuS, rogo parce

peccatis meis: et qui illi servo tuo dedisti haec dicere, da et mihi ei intelligere. V