장음표시 사용
391쪽
380 LIBER III. quod Moyses etiam Galgala memoravit, qui locus testante -- Iosue post Hebraeorum in terra Chanaan ingremum hoc nomine donatus suit. At Colenso minime advertit MoVsen, testante ' Stephano, eruditum fuisse in omni
scientia Aegyptiorum, et Galgala, quam nobis heic Moyses describit, longe ab illa Galgala diversam esse, de qua ' ' Iosue agit: imo quod capitalius in ipso Josue
libro haec duorum locorum distinctio diserte constabilitur, dum leuitur: Rex Dor, ei provinciae Dor unus, rex gentium Galgal unus.' Colenso vero adhuc urget illud Geueseos: ' Τ' Persecutus est usque Dan,'' et illud Deuteronomii: ' Ascendi ι Moyses de eam pes tribus Moab super montem deho in verticem Phasgaeon ira Iericho: ostendit pie ei Dominus omnem terram Galaad usque Dun: V quia ' ' Iosue innixus contendit post mortem MuSeos hoc nomen unae Chanaan parti ad tributum fuisse. At mulli eruditi adhuc contendunt voc nomine suisse donatum illam terrae partem dordano propriorem, ac proinde ab hoc loco ipsum ituminis
nomen derivatum rentur. Nec est cur diutius imminremur in aliorum locorum a Colcuso nubis impactorum explicati0ne, quum nemini dubium esse pussit ub
392쪽
CAPUT I. 58 Ialio Scriptore adjecta suisse: ad cujus rei veritatem constabiliendam sat est unum vel alterum in medium proserre: Sic se Seos legitur: ' ' Mortua est Sara in civitate Arbee, quae est Hebron, in terra Chanaan: Vot alibi: Venit etiam ad Isaac patrem suum in Mambre, civitatem Arbee, haec est Hebron, in qua peregrinatus est Abraham, et Isaac. V Γbi manifestum est haec nomina vel ideo fuisse Pentateueho consignata,ntque antiquis adjecta, quia hisce jam obsoletis, nullum inde sensum lectores haurire poterant. Τandem ad illa eventa devenimus, quae longo p0St Moysen tempore
Colenso evenisse contendit. Ipse enim eontendit ex illa Geneseos parte: μ 3 μ Chananaeus autem tunc erat in terra: V se evincere posse tempore quo haec fuerant
exarata, Chananaeos jaindiu e Suis sedibus deturbatos fuisse; at salso: ideo enim coulendo, Moyεen explici iam de Chanani eis terram illam habitantibus mentionem fecisse, ut in tuta sua magnitudine elucesceret Dei promissio, quae hunc locum excipit: ' Apparuit autem Dominus Abram, et dixit ei: semini tuo dabolerram hanc: ' quasi dicerei non terram inhospitam, atque desertam Deus Abramo se daturum promisit, sed illam, quam Chananaei strenui atque putentes adhuc tenebant. Pariterque quando Moyses de Abram et Lot substantia veri, i Seruit, vel ideo sub lidit: '' autem temp0re Chaua inuus et Pherezaeus habitabant in terra
393쪽
382 LIBER III. illa: ' quia totus in eo erat ut ostenderet non ideo terram illam eos capere haud potuisse, quia nimis augusta, Sed quia undique a Chananseis et Phermaeis
circumsepta erat.' Haec Pentateuchi loca igitur ex contexta oratione inspecta nullam recentioris aetatis
speciem prodere possunt. At Colenso instat, illudque nobis obirudit: ' Filii Israel comederunt man qu draginta annis, donec venirent in terram habitabilem: hoc cibo aliti sunt, usquequo tangerent sues terrae Chanaan: V contendit enim hoc postquam filii Israel de frugibus terrae Chanaan, quam numquam ingresSus est Moyses, comederunt, lantum describi potuisse: imo vel ideo hane dissicultatem urget, quia contendit Vocem rimp numquam extra terminum sed intra teris minum significare. At hallucinatur: nam Moyses, qui populum usque ad confines Chanaan perduxit, optimo jure potui L propria manu haec libro Exodi adjieero.
Praeterea Vocum nrep etiam extra terminum significare pomo ex eo constat, ubi legitur: ' Constitues terminos populo per circuitum, et dices ad eos: cavetone ascendatis in montem, nec tangatis 'naepa sines illius: omnis qui tetigerit montem, morte morietur: V quo praecept0, ut cuique pulet, Hebraei non inlrn, sed extra montis terminum consistere jussi: ne proinde tota Adversarii conclusio proprio Veluti gravata pondere corruat necesse est. Falso pariter se habet Co
394쪽
CAPUT I. Malenso, dum ex hoc Levitici loco: Cavete ergone et vos similiter evomat, cum paria seceritis, Sicut evomuit gentem, quae suit ante vos: V evincere enititur jam Chananaeos deletos quando haec Peutateu-ebi pars litteris suit consignata: nam ut nihil dicam de illo usu penes Hebraeos recepto, praeteritum praesuturo usurpandi, sat mihi est in lucem inque medium edere, quae paullo antea hoc in capite habentur: Nec polluamini in omnibus his, quibus contaminatae Sunt
uni ersae gentes, quas ego ejiciam ante conspectum vestrum: et quibus polluta est terra: cujus ego scelera visitabo, ut evomat habitatores suos: V ubi clare ac diserte innnitur nondum Chananaeos propriis e sedibus esse deturbatos. Praeterea salso retentiorem Pentateuchiae lalem evincere se posse retur ex illo Deuteronomii
loco: μ' ' In Seir autem prius habitaverunt Horrhaei quibus expulsis atque deletis, habitaverunt filii Esau, sicut fecit Israel in terra possessionis suae, quam dedit
illi Dominus: ' parum scite contendendo in Deuteronomio per illa verba: ' terra possessionis suae' terram Chanaan tantum designari: nam ex eo quod haec etiam
in Deuteronomio per illa verba indicatur, nullo paclo, nulloque jure sequitur terram regis Sehon atque Og, quam jum Hebraei potiti erant, ac de qua heic agitur
haud potuisse Moysen iisdem ver his cohonestare: et hoc praesertim quum Deus tempora sutura Abrahamo rele-
395쪽
M LIBER III. gens promiserit: ' ' Semini tuo dabo terram hanc anuvio Aegypti, usque ad fluvium magnum Euphratem V140. At Colenso haud hisce contentus praeter nonnulla recentioris aetatis signa ex illis Pentateuchi locis
deprompta, in quibus historia illius qui ligna die sabbati colligebat, et regis Og ' lectuli, aliorumque id generis delitatur, Summa prorsus inscitia adhuc alia urget argumenta illis ex locis desumpta, in quibus uberior nonnullorum locorum deseriplio, nec non ellogia, quibus Moysis indoles atque virtutes celebrantur occurrunt. Ingenue enim profitetur nullo modo sibi persuadere potuisse Moysen in nonnullis locorum atque rerum descriptionibus, quae nihil utilitatis praeserre polerant, plus aequo indulsisse. Eequid enim utilitatis praeseri, ait ille, silus Arnon descriptio sequentibus expressa : Quem relinquentes castrametati sunt contra Arnon, quae est in deserto, et prominet in sinthus Amorrhaei: siquidem Arnon terminus est Moab, dividens Moabitas, et Amorrhaeos: V vel altera huic similis. Undecim diebus de Horeb per viam montis Seir usque ad Cadesbarne: V quum loca, quae graphice heic Moyses describit prorsus Hebraeis cognita suerint' Itemque nullius frugis esse contendit Adversarius et alias descriptiones, quae in Deuteronomio occurrunt, ex: gr: illa in qua legitur: Dixitque Dominus ad me: non
396쪽
CAPUT LMSpugnes contra Moabitus, nec ineas adVersus eos praelium: non enim dabo tibi quidquam de terra eorum, quia siliis Lot tradidi Ar in possessionem. Emim primi suerunt habitatores ejus, populus magnus et validus, et tam excelsus, ut de Enaeim stirpe quasi gigantes crederentur, et essent similes filiorum Enacim. Denique M0abitae appellant eos Emim. In Seir autem prius habitaverunt Morrhaei quibus expulsis atque dele- iis, habitaverunt filii Esau, sicut fecit Israel in terra possessionis suae: V Vel altera huic similis: Et necedens in vicina filiorum Ammon cave, ne pugnae
contra e0S, nec movearis ad praelium: non enim dabo
tibi do ierra filiorum Ammon, quia siliis Lot dedi eam
in possessionem. Terra Gigantum repulata est: et in ipsa olim habitaverunt giganteS, quos, Ammoniis e Vocant ZomZommim, populus magnuS, et multus, et pr0eerae longitudinis, sicut Enacim, quos Melevit Dominus a facie eorum, ei secit illos habitare pro eis, sicut secerat siliis Esau, qui habitant in Seir, delens II0rrhaeos, et terram eorum illis tradens, quam Ipossidentusque in praesens. Hevaeos quoque, qui habitabant in uaserim usque GaZam, Cappadoces, expulerunt: qui egressi de Cappadocia deleverunt eos, et habitaverunt pro illis. V Ad haee, praeter Moseos obitus historiam, quam omnes, J0Sepho et Philone exceptis, prouti
ipse ' Adversarius testatur, a recentiore Moysi scriptore Pentateucho insertam Min docent, et alia permulta in-
397쪽
386 LIBER III. venit, quae nullo modo de Se ipso Moysen scribere potuisse contendit, illa scilicet et logia, quibus Moysis virtutes celebrantur: cujusmodi sunt: Fuit Moyses vir magnus valde in terra Aegypti coram servis Pharaonis et omni populo: V vel illa: 'ρ' Erat erem Moyses vir mitissimus super omnes homines, qui morabantur in terra : V vel illa: '' Iste est Aurun, et Moyses, quibus praecepit Dominus, ut educererit lilios Israel de terra Aegypti per turmas suas. Hi sunt qui loquuntur ad Pharaonem rogein Aegypti: ut educant filios Israel de Aegypto: iste est Moyses et Aaron: laudemque illa: ' quod si per ignorantiam praeteric-ritis quidquam horum, quae locutus est Dominus ad Moysen, et mandavit per eum ad Vos a die, qua coe .pit jubere et ultra: vel ideo quod nullo modo, Moyseu captandae gloriae studio in hisee conscribendis actum fuisse, credibile videtur: imo idipsum Colenso ulterius urgere videtur ex eo, qu0d heic scriptor in tertia persona loquitur quod dubio procul non secisset Moyses.lli. At in hisce omnibus actum egit Colenso, eto'eu .i operamque insumpsit: quum enim Moyses Hebraeorum historiam non ad eorum institutionem lanium exarasSet, qui magna eorum quae heic narrantur, pars fuerunt, sed etiam posteri0rum aetatum in commodum,
quod clare innuit illo praecepto: '' Convenientibus cun clis ex Israel, ut appareant in conspectu Domini Dei
398쪽
tui, in loco, luem elegerit Dominus, leges verba legis
hujus coram omni Israel: V ecquis contendat, Moysen in hisce omnibus conscribendis oleum operamque perdidisse, insipienterque sese gessisse Θ Neque tandem minus genuinus evadit Pentateuchus, quia nonnullis in locis Mo- suos virtutes celebrantur: Moyses enim lolam gloriam
non sibi sed soli Deo, qui magnum illum fecit, adtribuit, inquiens: Dabit autem Dominus gratiam populo suo coram Aegyptiis: ' praeterea Moyses adeo humilis
erat, ut propria peccata Scriptis consignare non erubesceret: tandem in talibus rerum adjunctis versabatur,
prouli ex contextu ''' patet, in quibus et ipse Paulus ' constitutus praecipua suae vilae facta, divinaque charismalo, quibus cumulatus, 3'ρ enarravit. Nullum igitur praesidium ad suam sententiam constabiliendam ex hisumnibus, quae hucusque resulavimus, Colenso esse potest. 42. At Colenso adhuc instat, nobisque et illum peculiarem divinorum Dominum et rara usum tertio loco V obtrudit. Ipse enim recentiorum Rationalislarum placitis innixu8 nobis vendi lare enititur Pentaleuchum nun a Moyse sed a duobus saltem scriptoribus longe ab ipso diversis, quorum alteri nomen Dei a iueque I speciales locutiones, alteri vero nomen n)n aliique dicendi modi familiares erant, suisse conseriptum. Nos vero, dum hunc diversum divinorum nominum usum
399쪽
388 LIBER III. agnoScimus, absolute tamen negamus alios et non Moysen Pentateucho conscribendo suas admovisse manus. Et Sane: praetermissis, quae nullius frugis nobis videntur, quaeque nimis a nostro proposito distraherent, disputationibus, quod proposuimus evincimus l', ex diserta Christi testificatione. Christus enim uno eodemque au-etori, Moysi nempe, tum Pentateuchi loca, in quibus nomen tum ea, in quibus nomen ri ἔν occurrit, adtribuit: apud Marcum enim dixit: Non m legistis in libro Moysi, super rubum quomodo dixerit illi Deus, inquiens: Ego sum Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Iacob quae postrema verba ita jacent in
patris tui, Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Iacob: et apud Mathaeum haec illi, quem a lepra sanarai, Praeeopit : ' Vide, nemini dixeris; sed vade, ostende te sacerdoti, et osser munus quois praecepit Moyses, in linstimonium illis: V at hujusmodi praeceptum in illa Pen-lateuchi parte conbignatum est, in qua nomen Dei n πνplus vice simplici rupetitum ' occurril. Non modo prae- p tere igitur, verum impie Colenso natiuualislurum more ex divinorum uominum, quae ad quaedam intervalla in Pentateucho occurrunt, usu ipsius Pentaleuchi
genuinitatem negare auSuS eSt.
Idipsum evincimus 2, ex ipsa perplexi tale, in qua
400쪽
CAPUT I. 389sautores theoriae a colenso proclamatae miserrime versantur. Adversarius enim contra uniVerinlem atque eonflantem omnium aetatum fidem in Pentateuchi genuinitatem non modo recentiorem Verum etiam summis tricis, summaque consusione involutam theoriam invexit: ita ut et ipse Rationalista Nicolas suam hac de re per plexitatem sequentibus esserre haud dubitaverit, inquiens: Ilare confusio ei rea Pentaleuchi comp0Sitionem . . . vilio radioli assicit majorem criticorum partem, qui in Germania Pentaleuchi originem atque eompositionem investigare Susceperunt.' Quae quum ita se habeante quis adeo hisce cerebrosis atque Sibi mutuo excludentibus commentis deserre velit, ut parvi imo despectui quod tum Synagoga, tum Christi taclesia semper quoad Pentaleuehi genuinitatem docuit, habere non erubescat Idipsum luridem 5 . evincimus ex absurdiS, quae ex critices principio a colenso jacto profluere deprehenduntur. Quidquid enim de potestate hisee duobus divinis nominibus subjecta dieant Adversarii, velint nolint, id
unum nobis concedure lenentur, haec duo divina nomina in Pentuteucho de Supremo Numine praedicari, et praeter ideas secundarius, quas praeserunt, in unam tantum principaliorem conspirare, ac proinde tamquam duo persecta synon ima accepienda esse. t hi igitur ex diverso harum vocum usu diversi lutem aueloris, prouti fingit Lotenso, arguere debemus, nullus procul dubio liber, qui ab antiquis temporibus ad nos usque de enit, tamquam genuinum auctoris, cui communiter adtribuitur, opus haberi posset, quum tu omnibus Synoni morum diversitatem