Paulli Rosarii Farrugia in Venerando melitensi seminario philosophiae, ac Sacrum scripturarum professoris De Genuinitate et Authentia Pentateuchi disputatio

431쪽

420 LIBER III. quis te constituit principem et judidem ' hunc Deus principem, et redemptorem misit cum inanu Angeli, qui apparuit illi in rubo. II ic eduxit illos, faciens prodigia, et signa in terra Aegypti, et in rubro mari, et in deserto annis quadraginta Ilic est Moyses, qui dixit 1iliis Israel: '' Prophetam suscitabit vobis Deus de Duiribus Vestris, tamquam me, ipsum audietis. Hic '' est qui fuit in Ecclesia in solitudine cum Angelo, qui loquebatur ei in monte Sina, et cum patribus nostris; qui accepit verba Vitae dure nobis, eui noluerunt obedire patres nostri: sed repulerunt, et aversi sunt cordibus

suis in Aegyptum, dicentes ad Aaron : sue nobis deos, qui praecedunt n0s, Mob Ses enim hic, qui eduxit nos de terra Aegypti, nescimus, quid spelum sit ei. Et v, tutum sederunt in diebus illis, et obtulerunt hostium

Simulacro, et laetabantur in operibus manum Suarum. Quibus omnibus allegatis tandem concludit: μ' Dura cer ice, et incircum eisis cordibus et auribu S, VOS Semper Spiritui Sancto resistitis: Sicut putres vestri, ita et vos. Quae quum ita Se habeant, ecquis Sanae mentis homo

Pentateuchi getiuinitatem tot tantisque Christi atque discipulorum ejus testitieutionibus innixum repudiet ' nisi tamen dogmaticam Christo ejusque discipulis accommodationem hac in lacti specie ad tribuere, Vel quod cupi-

432쪽

Genuinuati Pentaleuchi ulterius austragatur Catholieae mel sine constans atque universalia traditior Patrum hae de re festimonia: accedit austragium verrionum antiquissimarum: codicum: -librrarum liturgicorum: - nec non aliorum monumentorum ecclesiasticorum.

58. Ecelesia Christiana super sundamentum Apostolorum et Prophetarum ' aediscata, quum in omnia repudiatae synagogae jura intrasSet, etiam libros, quos tempore eleris oeconomiae homines divinitus acli impulsique conscripserant, tamquam praetiosam haereditatem sibi vindicavit, illosque omni, quae singi potest, veneratione prosequi coepit: hinc postquam de Hebraeorum Synaga-gne, deque Christi atque Apostolorum quoad Pentateuchi genuin lalem sensu abunde egimus, ordo rerum nos ducit. impellitque ad Ecclesiae sensum hoc de re rite enucleandum, callideque exolvendum. lum vero omnia monumenta ccclesiastica a primis christianismi exordiis eo tendunt, inque id conspirant, ut Pentateuchi genuinitatem in tuto collucent, illamque pro virili tueantur.

433쪽

622 LIBER III. 59. Et sane: eo lendunt Patrum Scripta, qui a primis ecclesiae seculis ad nos usque floruerunt. Primo enim ecclesiae seculo Ignatius Martyr haec de Docelis seri

psit: Quem quidem, intellige Christum) ignorantes

abnegant, magis autem abnegati sunt ab ipso: patroni mortis magis quam Veritatis. Quibus nec Prophetiae persuaserunt, nee Moysi lex, sed nec Evangelium in hune usque diem. ' Cui consentit Clemens R0manus, qui Corinthios quadam de episcopatu conlentione inter Se sciSSOS Sequentibus urget : Quandoquidem et beatus Moyses fidelis famulus in tota domo: qui omnia. quae ipsi mandata erant, in sacris libris anno lavit: quemque seculi sunt reliqui prophetae, testimonium pariter legibus illius praebentes, ille namque cum aemu latio pro Sacerdotio incidisset, ac tribus inter se dissentirent, quaenam illarum glorioso eo nomine ornata esset: jussit ut duodecim principes tribuum asserrent sibi Virga8, qui te uniuscujusque tribus virgae nominatim essen inscriptae: hasque acceptas legavit, et annulis eorum principum obsignavit: atque illas deposuit in tabernaculo testimonii super mensam Dei V etc. Ralam compertamque igitur Patres, qui Apostolici audiunt, habuerunt Pentateuchi genuinitatem. id ipsum docuerunt, qui secundo Seculo floruerunt. Iustinus enim Martyr, declarata vanitate d0ctrinae gra2corum philosophorum, ita graecos urgebat: ' igitur cum veri nihil ex magistris vestris de religione disci

434쪽

CAPUT IV. es possit, ut qui vobis idonea suae rerum ignorationis documenta mutuis dissensionibus praebuerint: sequi mihi

videtur, ut ad majores nostros recurrumus, qui et multo antiquiores vestris suere, nec quidquam proprio marte excogitatum n0s docuerunt: nec inter se digladiati aut suas in Vicem opiniones evertere conati sunt, sed sine ullo contentionis et partium studio scientiam u Deo acceperunt, eamque nos docuerunt. ' Et paucis interjectis,

primo apud nos propheta et legislatore Moyse: ac prius quidem quibus temporibus fuerit, ex gravissimis apud

vos testimoniis exponam. Nam non modo ex divinis apud nos historiis, quibus nondum ob veterem majorum errorem asSentiri Vultis, haec demonSirare non aggredi0r, sed etiam ex vestris ac nihil ad religionem nostram perlinentibus: ut intelligatis omnibus apud vos sive Sapientibus, Sive poetis, sive hist0riae scriptoribus, sive philos0phis, sive legislatoribus mullo antiquiorem fuisse primum religionis nostrae magistrum Mosen: quemadmodum nobis declarant historiae Graecorum. ' Misco

pariter consona Sunt, quae Tatianus ad rem nostram

edidit. Is enim Muscos i ii liquitate ex graecis testimoniis praestituta concludit: ' Ex his ergo perspicitur Mosen vetustis heroibus et bellis et daemonibus an liquiorem esse. Quamobrum, cuin antiquitate pra let, credendum ei potius quam graecis, qui ex sente hauserunt, non grato animo, illius d0gmata. Multi enim apud eosmphistae, cum curiosius indagarent, quaecumque a

435쪽

624 LIBER III. Mose, et ab iis, qui similiter ae ille philosophali, cogno-Verunt, ea adulterare conati sunt: primum quidem, ut aliquid proprie suum dicere viderentur: deinde, ut quae minus intellexerunt, ea disertis quibusdam commentis obvolventes sabulae speciem assingerent veritati. V Pari modo sese gessit Athenagoras, qui, in tuto posita argumentis nec non p0etarum, et phil080ph0rum paganorum testimoniis Dei unitate, subdidit: ' Si ejusmodi tantum rationibus niteremur, doctrina nostra nonnullis humana videretur. Sed quia Propheturum vocibus argumenta nostra confirmantur, non enim vobis, qui lit-leralissimi et doctissimi estis, ignota esse puto Moysis scripta aut Esaiae, aut Ieremiae, et aliorum Prophetarum, qui mente et animo extra se rapti, impellente Spiritu Sanelo quae ipsis inspiraban lust, ea sunt loquuti: utente illis Spiritu Sancto, vel uli si tibiam instet libieen. V Ilaee ilem Teophilus Antiochenus ad rem nostram habet: ' Νos autem et Deum consilemur, sed unum, conditorem et creatorem ei 0piscem hujus universi: et providentia gubernari omnia scimus, sed ab eo sillo: et legem sanctam didicimus, sed legislatorem habemus erum Deum, a quo et justitiam colere et pietatem et bona opera socere edocemur . . . Hujus divinae legis minister fuit Moses sumulus Dei, tuli quidem mundo, prasteipue vero Hebraeis, qui et Judaei dicti sunt: quosnnii qui ius Rex Aegypti in servitutem redegit, cum essent semen justum hominum piorum et Sanctorum, Abraham, Isaac, et Jac0b. Η0rum recordatus Deus,

436쪽

CAPUT IV. Mosactisque minaculis et stupendis per Mosen prodigiis liberavit eos, et ex Aegypto eduxit ac per eam regionem, quae deserta dicitur, deductos restituit in terram Cha Danaeam, quae p0Stea Judaea Vocala eSl: legemque posuit, et haec eos edocuit. V uisce omnibus merito adjicimus irenaeum ex ' Tertulliano omnium doctrinarum curi0Sissimum exploratorem, qui mullis in locis, et praesertim quando utriusque Testamenti unum eumdemque seum auctorem eSSe demonstrandum suscepit, plura pro re nostra in lucem inque medium protulit testimonia. Sic enim postremo in loco habet : 3' O uiam autem Mu si liteiae verba sint Christi. ipse ait ad Iudaeos, quemadmodum Ioannes in evangelio commemoratus est. Si credidissetis Moysi, credidissetis et mihi: de me enim ille scripsit. Si autem illius literis n0n ereditis, neque meis Serm0nibuS credetis. Manifestissime significans Moysi literas, suos eSSesermones. Ergo Moysi et reliquorum sine dubio Prophetarum sermones ipsius Sunt, quemadmodum demon-Stra Vimus. VI dipsum docuerunt reliqui Patres, qui seculis insequentibus ecclesiam Suis scriptis illuSirarunt, et qu0rum testimonia jam in hujus operis decursu protulimus: quapropter ne longius quam por est, in h0rum allegatione excurramuS, nonnull0S ex tertio ecclesiae seculo

in medium, tuque lucem proseremus. Et Sane: Clemens Alexandrinus de Hebraeorum legislationis antiqui late praeomuibus aliis a graecis Philosophis confictis ageus, hoc

437쪽

LIBER III. 426 ad rem nostram Scriptum reliquit: quod philosophorum quidem dogmata ex Hebraeis surrepta suerint, tractabimus paulo p0St. Prius autem, quod erat eun- sequens, jam dicendum est de temporibus Mosis per

quae ostendetur circa ullam controversiam Hebraeorum

philosophiam esse quavis philosophia an liquiorem.' Et adductis ad sidem faciendam idoneis testimoniis, concludit: Plurimis ergo qui apud Graecos. coluntur diis,

non solum iis, qui dicuntur Sapientes et Poetae, osten sum est Musun esSe antiquiorem. Cui elium consonat Tertullinuus, qui veram Dei cognitionem scriptis proditum omni litteratura seculari antiquiorem esse ostendens, dixit: 3- Primus prophete, Moyses, qui muridi conditionem et goueris humani pullulationem et mox ultricem tui sui-ialis illius aevi vim calaclysmi de praeterito exorsus est, per vaticinationem usque ad Suam aetatem et deinceps per res suas suturorum imagines edidit, penes quem et temporum ordo digestus ab initio Supputationem saeculi praestitit: superior invenitur annis circiter trecentis, quam ille auliquissimus penes Vos Danaus in Argo transvenisset: irriano denique praelio ad mille annos ante est, unde ei ipso Saturno. V Ex quibus testimoniis elare, ac diserte edocemur Moysen eju3que libros tum onmibus profanis scriptoribus, tum omnibus prosa uis historiis antiquitate praeSlare, atque praecellere. 160. Praeterea Pentateuchi genuini talem in tuto col-l0cant ac pro virili tuentur VerSiones antiquissimae, et praesertim Itala et Syriaca Pescito' nuncupata. Cum

438쪽

enim ab ipsis christianismi primordiis Ecclesia longe la-

eque per universum orbem dissunderetur, divino consilio laclum est, ut ab ipso pariter ejus initio variorum sermone iraditae Scripturae vulgarentur: cumque insu. per inter omnes linguas latina maxime et syriaca post graecam talius oblinerent, hinc pariter laetum est, ut a remotissimis christianismi temporibus duae versiones prae ceteris, ' Itala una, Syriaca altera in omnium tum occidentalium, tum Orientalium manus Venirent. Imo praeter hunc antiquitatis praerogativam duplici ulterius polletiant prelio, interno uno, externo altero. Dellulae enim versionis pretio interno haec habet Augustinus: in ipsis interpretali inibus Itala ceteris praeseratur: nam est verborum tenacior cum perspicuitate sententiae: V ad pretium ejus externum vero quod ad tinet, Sat nobis est asserere eam hisce duobus nominibus communis' et vulgata V designari consuevisse: ita ut

Hieronymus dixerit: ' Nisi vero ea in omnium usu fuisset, ut quid vulgata, ut quid communis appellaretur 2

quod laeto ipso comprobatur: nam omnibus ratum compertumque est, hanc Versi0nem in universo propemodum Occidenti Patriarcha tu adhibitam fuisse usque ad Hieronymi tempora, ita ut hac uterentur Ecclesiarum pastores in liturgiis, catechesibus tradendis, homiliis habendis, dogmatibus conflabiliendis, haereticis refellendis, et universa Christianae vitae rati0ne determi-

439쪽

28 LIBER III. nanda. Ilem versio Syriaca, ut nomen ipsum Peseito' '' innuit, incorrupta, alque accurata erat; eiu Sque uSus in ecclesiis, quae in universo Sγriae tractu st0ruerunt, ' oblinuit, proindeque est amplissimus. Iam Vero in utraque versione Pentateuchus, tamquam genuinum M0ysis 0pus, primum ac principem obtinet locum. Cer tum igitur compertumque est Pentateuchum pro genuino atque authentico ab iis ecclesiis habitum, penes quas hujusmodi versiones longe lateque ol,linuerant. 161. Pentaleuehi genuiuitatem insuper in tuto collocat suffragium Codicum. Plurimi euim occurrunt sacrarum Scripturarum codices, qui tamen a uligio ad triplicem redacti '' fuerunt classem: quarum prima illos complectitur, qui ante sileometriam in lucem tuque medium editisuerunt: secundu illi cuntinentur, qui tempure Sticonle-triae exarati fuerunt, quique proinde sileometrici audiunt ad tertiam vero classem ii omnes re Vocuntur, qui obsoleta sti cometria, conScripti fuerunt. Hos tuler vero

codex Vaticanus eminei, utpote qui juxta '' praelaudatum Ilug ad quartum ecclesiae Seculum pertineat, duplicique pulleat prelis, privulo uno ex ipsius scribae per ilia desumpto; publico ultero ex auctoritate ecclesiarum, quae illo utebantur. Porro hoc in codice aliisque nonnullis primi occurrunt libri a Moyse conscripti: seculo igitur quarto rata pariter erat persuasio de Pentateuchi

genuinitate tum penes peritos amanuenMS, tum etiam penes ecclesias, quae hisce codicibus utebantur.

440쪽

429 CAPUT I v. 162. Penia leuehi genuinitatem ulterius in luto collocant libri liturgici. Hisce enim libris utebantur ecclesiaelum latinae, tum graecae, tum copiae, tum Syriaeae, tum armellae in sacramentis conficiendis, fidelibus ad christianam disciplinam erudiendis, ac christianae religionis decore promovendo, ad quam librorum classem spectant libri saeramentarii, seu ut graeci eos vocant '' ευλ 'stet, breviaria, ritualia, inissalia, catechismi, aliaque numero plurima. dum vero in hisee libris non modo ex Pentateucho verum etiam ex omnibus tum Veleris. tum Novi Testamenti scriptis plura loea transcripta occurrunt: quod quidem urgumento perspicuo nubis est omnes libros, ex quibus haec testimonia decerpta, ab universali ecclesia pro genuinis atque authentic is habitos fuisse. 465. Pentaleuchi genuinitatem postremo loco in tuto collocant ac pro virili luentur reliqua sere omnia monumenta ecclesiastica. Ut enim '' inscriptiones lapidarias, opera mugiva, Sculpturas in Sarc0phaxis, picturas in coemeteriis, '' altuque id genus plurima lacitus praeteream, sat mihi est nonnullus ecclesiarum declarationes in medium ii, que lucem edere. Et sane: declarationes oeclesiae Romanue habentur in epist0la In uoconi ii I.

ad Exuperium, tu decreto ' Gelasii anno 404 edito, in decreto Eugenii IV. in decreto pro lae0bilis dato