Paulli Rosarii Farrugia in Venerando melitensi seminario philosophiae, ac Sacrum scripturarum professoris De Genuinitate et Authentia Pentateuchi disputatio

71쪽

CAPUT VI.

habui: ' Quod si quis ah antiquissimis apud eos Uraecos lippellatis philosophis doctrinam sibi videatur accepisse do

Deo, is Ammonem et Mercurium audiat: Ammonem quidem, qui Deum occultissimum in suis de illo scriptis vocat: Mercurium autem clare et uperte dicentem, Deum intelligero perdissicile est, ac si quis intelligere possit, eloqui profecto non possit. Omnino igitur perSpeetum et exploratum esse debet, nulla alia ratione Deum aut rectam religionem cognosci P0sse, nisi ex solis prophetis, qui divino numine alli alinus docent. 'Ilisce pr0rsus consona Sunt, quae et alter Alexandriae

philosophus Clemens Alexandrinus hae de re protulit: Non

enim, ait, nudum Sermonem, nudasque ideas dicimus esse cognitionum, chriStianamque Sapientiam, Sed quamdam divinum scientiam, et lucem illam, quae innata animae ex praeceptorum obedientia, Dinnia quae generatione oriuntur, manifesta facit, hominemque inStruit, ut ScipSum cognoScal, et qua ratione Dei compos fieri possit, edocet. 'visce gemina sunt quae Scrjbit Eusebius, qui sequentibus suem sibi propositum in praeparatione cVangelica conscribenda relegit: '' Ut caeteri nobiscum omnes, quos adhuc rerum istarum cognitio latuit, intelligant, quales tandem a multis rutro SeculiS, quibusque nuti parontibus, quantis implicati malis, quanta demum impietatis ac divini numinis ignoratione, tamquam ulla quadam crapula obruti, tollere oculos aliquando, tamque Mnesta servitute liberari unius Evangelicae doctrinae vi, beneficioque potuerimus, quum profecto non alia ratione Sumus, quam lusu Christi Serva -

72쪽

M LIBER I. toris Deique nostri adventu consequitii. Hic enim ille est qui . . . Veluti Sol quidam intelligentium ac ratione praeditorum animorum, luminis sui radios longe lateque dissundens . . . in Verae Erga rerum omnium moderatorem Deum

pietatis diem vindicavit. 'Quibus omnibus, ne plura conSecter, unum adjicio Grotium, qui de humanae rationis vi ac potestate diSserens, ad rem nostrum scriptum reliquit: '' Graecae sapientiae au-etores nihil ferme certi se adferre ipsi latebantur: quippe veritatem velut in puteo demersam, et mentem nostram non minus caligare ad divina, quam oculos noctuae ad lumen Miis. Ipsorum praeterea nemo non aliquo vitio obsitus, alii regum adulatores, alii scortorum amoribus addicti, alii caninae impudentiae. Invidiae vero omnium inter Se magnum argumentum rixas de verbis aut nullius momenti

rebus, frigoris vero in Dei cultu, quod et qui Deum unum erediderunt, tamen illo seposito alii, et quidem quos deos

non crederent, cullum exhibuerunt, religionis normam Sta

luentes id quod receptum esset publice. De praemio quoquo piutulis nihil asseverabant certi, quod vel ex ultima illa

Socratis morituri dispulatione apparet. 'sisI. Postremo loco procul est amandanda si quia universum fidei systema labefactat, ejusque Veluti oeconomiam. Labes actat ouim illud l, quoad ipsum revelationis deposi-ium, Seu regulum remotam, quae ex Scriptura ac Tradit innu exsurgit; siquidem anceps haerere debet circa Scriptur rum canonem, earumdemque integritalem, Sensumque i igmaticum: prouli invicto colligitur ex ipso agendi modo at oleum usurpalo. 2. labefactat quoad singula dogmato, quippe ab humana ratione pendet determinare quaenam

73쪽

vera, qtiaenam autem adscilitia habenda sint: ita ut Adversarius, sola ratione duce, christi characterem sive moralem sive seientiscum insteiari haud erubesceret. Ilud tandem Alabefaciat quoad firmitatem ac unitatem fidei. Christus enim eam hominibus prorsus omnibus religionem tradidit,

qua unum omneS Superent, unum sentirent, unum loquerentur, at quo sua liae unitate et mn rdia specimen ostenderent aliquod illius inessabilis unitatis, quam pro omnibus ipse postulavit inquiens: μ' si omnes unum sint, situl lu, Pater, in me et ego in te, et ipsi in nobis unum sint. VUbi vero haec omnia unicae subjectivae persuasioni inni-ierentur : eum haec Varia pro uniuseriusque assectione necessario Sit, nec se etiam promus esset, ut ea omnia nutent, omnia fluctuent, ne in perpetua varietate et transitu posita sint, ex quo omnis dissolvatur unitas, horribilis inducatur e lusio, donec fides, ac ipsa fidei notio penitus intereat: cujus confusionis haud laxe semper et praesertim hac nostra tempestate nobis osseri specimen Protestantium secta non modo quoad Scripturarum inspirationem, Verum etiam quoad aeternitatem poenarum, atque alia id generis.

74쪽

Postremo loco Coloso princlytum auctoritatis quo eatholici rcinguntur, aggreditur:-Eι in primis eae libero examine, qu gloriantuν Protestantes, Omnis scientitie progressum rePetit -cae Principio verti auctoritatis nonnisi caliginem, classicumque ignorantiam serosuere staluile alsitas utriusque assertionis palidissimis argumentis Ostenditur.

57. IIoc est in more omnium haereticorum p0Situm, ut in ecclesiam catholicam, a qua damnati desciscunt, atram bilem evomant, eamque omnibus tamquam insensissimam traducant. Modo enim illam violatae ne corruptae fidei incusant, m0do ignorantiae insimulant. Hinc frequens est penes incredulos, nc Rationalistas solem uis illa calumnia, tib ecclesia catholica nimirum omnem humanae ratiunt s

e, ut uti0nem. pr0gressumque impediri, ejusque vim Sublutei jugo opprimi atque elidi. 58. Hisce praeposteris opinionibus Colenso imbutus

omnes Prolestitiales hortatur,' ut illam examinis libertatem, quae Protesialitisini essentiam constituit, quaque curum Secta 1ilae lucisque centro est universo orbi, pro virili lueantur, ne veteris ign0ranliae caligine obruantur, ne, e

75쪽

revinciant mentes.

Qua adhortatione haud obscuro innuit, eum ex principio auctoritatis nota aliud nisi caliginem, ignorantiam, scientia

rumque obicem; ex libero autem omnium Veritatum examine, seu ex ipsa Protestantismi essentia omnem cognitionem, omnisque scientiae progressum repetere. At turpiter hallucinatur: non enim ex principio auctori aliA, quod mlholica ecclesia tuetur, et quo regitur, Sede antra ex nativa Prolestantismi constitutione, ac litterae igilandi potestate, veru3 Scientiarum progressus impeditur. . 9. Et sane: non ex principio auctoritatis verus scientiarnm progressus impeditur et, quia hujusmodi prinei

pium vel ideo in veritalibus revelatis a catholicis proela matur, quia summa veracilas Dei revelantis omni modum exigit fidem. At Deus est ipse lotius scientiae sons ac largitur uberrimus, qui scientiarum Dominus voluit ' appelluri: qui cum inexplicabile comparandae scientiae desi derium homini indiderit, tum illum in sacris litteris ad scientiam ac sapientiam sibi omni labore ne studio compa raudum c0ulinuo 'excitat: qui a sacerdotibus suis, ut scientiam custodiant, eam quo aliis diligenter ' communicent,rsequirit. Si quod igitur scientiae progressui detrimentum per auctoritatis principium contingere umquam posset, idiolum merito refunderetur in Deum revelantem, imo con- ru positivam ipsius voluntatem eveniret: quod quidem absurdissime diceretur, nedum impie.

76쪽

Seientiarum progressus haud impeditur 2 ex principio

auct0ritatis, quia, uti jam innuimus, potest humana ratio doctrinum lutei ad tractationem vere scientificam eVehere. tibi enim fides ipsa in omni sua parte Saria inctaque lenea tur quod constituit christianae scientiae proprium ac Singulare docus), nihil impedit quominus ipsas vortiales reVelatas homo veluti principia assumere liossit, earum vim declarare, dispositionein patefacere, mutuamque relationem, dependentium ne nexum ostendere: lulentes denique consecutiones ex

illis deducero: conferre item cum scientiis reliquis prout substratae materiae natura patitur: analogiam quam cum illis habent, commonstrare: atque alia hujusmodi ellicere, quibus intimius illus cognosceret, ac pluim immensae utilitatis si, e pro parin theoreliea, Sive pro praetica ex eiS Suum in usum deri arci. Scientiarum progressus haud impeditur 5 ex principio auctoritatis: quia a primis religi0nis christianae temporibus usque in praesens semper floruerunt tum Patres, tum Scriptores oeclesiastici non modo pietate, verum etiam doctrina praestantes. Adhuc supersunt austini, Irenaei,

Clementis Alexaudrini, Tertulliani, Origenis, Hieronymi,

Augustini, aliorumque ad Aquinalis usque tempora prae- Slautissima scripta β summa eruditione reserta. Ecquis ignorantem vocaret Divum Thoinam, ut unum ex multis urgeam, quem maximi habuerunt et ipsi prolestantes, sive dum sirationum s0lidi lutem, sive dum y ingenii excellotalium, sive dum 'lectionis copiam et inexhaustam prursus

77쪽

CAPUT IV. 65 solertiam pro viribus relebrant: vel eliam S. R. E. Cardinalem Nicolaum Wiseman, cujus merita haud satis praedicare laoSSumus, Vel ideo qu0d parum sese exhibent

sollicitos de illa cogitandi in rebus fidei libertate, quam summis ellarunt laudibus Protesta lates Scientiarum progressus haud impeditur 4 ex principio

auctoritalis, verum directe juvatur ac pr0moVetur. Quω ut facilius, breviusque simul praestemus, e re rege ducimus latissimum scientiarum campum ad quasdam poeuliares classes redigere sapientium judicio satis probatas. Jam vero hujusmodi scientiae vel sunt rationales, quae scilicet ad intellectus speculationem, ac theoretieam entium doctrinam perlinunt, ad quas r Vocantur ideol0gia, l0gim, psychologia atque alia id generis: vel sunt morales, quo nomine veniunt scientiae illae, quae humanam Operationem ac praxim considerandus suscipiunt, cujusmodi Sunt ethica, politica, jurisprudentia, aliaque plurima: Vel Sunt naturales, quo nomine cohonestantur scientiae illae, quae in phySica rerum natura investiganda, uti physica, geologia, bolunica elc. vel in quantitate Supputanda Versantur, ad qua' rex antur mathesis ejusque multiplices divisiones. Hisre omnibus merito adjici possunt Studio, quae generali honarum artium nomine veniunt. eujusmodi sunt historia, eritica, pictura, sculptura, p0αiS aliaque hujusmodi. 60. Ex his vero nulla est, quae ex catholica fide magnum prosectum, magnamque sui evolutionem haud repetit,

quaeque ex eo vehementer haud juvatur ac promovetur. Crathiiliet enim dum veritales revelatas adstruere ac constabilire enituntur, nil omnium sere scientiarum apparatum recul Sum habeant, necesse est. Etenim cum prius Varitatin,

quae praeambula fidei audiunt, scilicet Dei existeutia, pro-

78쪽

ω LIBER Lvidentia, animorum immortalitas etc. in lino rellaeanda sint, omnia cognitioniS humanae lundamenta, certitudinis ac veritatis criteria, ratiocinandi legeS, animi naturam ac proprietates, Ontologicas notiones atque principia sedulo, investigare opus est. Hi Sce viudieatis ad moliva cruditi, litatis expendenda pr0eedimus. uela vero innumeris disquisitionibus historicis, criticis, Philosophicis, physiciis, pbysiologicis, eae: aditus putet, quibus Vaticinia, eorumque adimplementa, multiplicia miracula, media et obstaculis tum propugalionis, tum mi Servulionis fidei, aliaque id seueris sirmiter constabiliuntur. Idum eoul iugil cum de unice vera ecclesia a ChriSto institula, ejusque immutabita ad mundi usque suem stabilitate, dinite mustitui ,,uestiusque dotibus disceptamus, ut tuto eum a qua L SPurita

secla Secernamus.

Nec minori eognitionum Supelleetile nobis opus est, erunsiugula dogmatu, Singulasque Veritates discutiendas et i iudicandus, cum disciplinam tib ecclesia Sancitum, leges conditaS, errores proscriptos rimandos Suscipimus. Extude apologetiea theologia exoritur, cujuS ope ad vi rSus ineredulus, haereticos, alii Sque Sincerae Veritatis osores dimicamus duum vero hujusm i homines nimbus disciplinis abutuntur, utque ex his gravae exceptiones in veritatem etii histicam proserunt, imo nulli purcant fraudi atque musmini,

quo illum ossus erit, pr triumue extinguunt, neceSSitas nobis uritur omnium prorsus disciplinarum subsidium in rem n0Stram, inque usum derivandi. Scientiarum omnium pro reMus igitur non modo ex principio auctoritatis haud impeditur, ,erum elium mirifice juvntur, ac promoVetur.

Gl. Quibus summis, ut uiuul, labiis delitialis, ad alterum, qu0d Secundo luco proposuimus, deveniamuS Oportet. Ex nativa enim pr0leslauti,ini cunstitutione, ac lacla cui-

79쪽

vero Scientiarum progreSsui obicem provenire. Protestan-lismus enim in sua nativa indole iuspectus non aliud quam rationis nihilismum proclamat, nec aliud quam absolutum omnis humanae philosophiae contemptum profitetur. Lutherus enim cum hominem peccato originis in ipsis naturaeessentialibus depravatum ac pessumdatum doceret, eo sere pacto, quo liberum eius arbitrium sustulit e medio, ita etiam humanum intelleelum obscuratum adeo et extinctum esse commentus est, ut nihil Veri, sine reVelatione, eidem reliquum esset. Hinc in omnem philosophiam vehementer debacchari, eamque ut fidei inimicam traducere, et quod capi latius, omnes scientias Speculativas errores esse pmelamare coepit. Sic Erasmus haec de Luthero habet: ' Nonne Lutherus scripsit omnem disciplinam tam practicam, quum speculativam esse damnatam' 0m-ndi Scientius Speculativas esse peccata et errores Ei Leibnii ius ' Resormatores, ac Lutherus praecipue, i uti quandoque Sunt, quasi philosophiam omnino rejeeerint,suleique inimicam esse judicaverint. uinc insanae illae in philosophiam insectationes, dum Protestantium nonnulli opus carnis eam appellant, Vel dum lunaquam salsas in theologia iraducunt veritales omnes philosophicas, vel dum nou eme curandum edicunt, Si fidei d0gmala vindicantus in absurditates ph lusophicas incurramus. An Vero hujusmodi placita ad majorem scientiarum culturam incitamenium sint, apud ipsum Colenso sit judicium. Quod si temporibus insequentibus Protestantes philosophiam ac disciplinas reliquas excolendas susceperunt, id ex cu laclum

80쪽

est, quia ratio ad nihilismum dejecta per quamdam

reactionem se extulit, ac Sese de oppressoribus suis vindicavit, ut in aliud extremum, jugum cujusvis auctoritatis excutiendo, prolaberetur. Protestantismus igitur in sua nativa constitutione inspectus nonnisi acerrimum cuilibet scientiarum progressui bellum iudixit. 62. Hisce similia iis libero examine, deque lacla lilaere cuique quidlibet cogitandi potestate per se inspecta praedicari poMunius. Tunc enim Verus Scientiarum progressus

habetur, quando Via faciliori, eaque tutiori verilos, ad quum homo naturali amore agitur, illi palescere potest. At cogitundi libertas per se hac duplici caret praerogati a. Noli

est enim via facilis ac tuta ad veritatem comparandam, quia attenta humanae rationis limitatione nc imbecillitate in omne scientiarum genus, nonnisi doeirinus inter se discordantes ac sibimet repugnantes, inducere potest, ac reapse inducit; ita ut qui omne Studium, omnemque operam collocaret ad vera a salsis, quae in quolibet scientiarum genere docentur secernenda, vix ad vitae exitum voti compos esse lκ Sset. Atque ea omnis, quae huc in libro de Adversurii principiis innuimus, salis Sunt ut quis ab quo ullia errandi periculo omnes dis licui tales, omnesque exceptiones, quos mugitu cruditionis lipparin tu in Perila leuchum molitus ost 'uleuso, co, qu0d illue merentur, in pretio p0ssit habere